VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR AGENDAPUNT 3.1 Onderwerp: Voorstel keuze sliblijn project rwzi Utrecht Nummer: 855463 In D&H: 16 september 2014 Steller: Willem de Jager In Cie: BMZ 30 september 2014 Telefoonnummer: 06 52318087 SKK Afdeling: Projectdirecteur project rwzi Utrecht In AB: 22 oktober 2014 Portefeuillehouder: Van der Vorm Geheim: ja (bijlage 1) nee Eerdere besluiten: nee ja, namelijk; Toekomstscenario rwzi Utrecht uitgewerkt in het masterplan, besluit Algemeen Bestuur 21 december 2011; In de herijkingsnotitie uitgangspunten rwzi Utrecht, vastgesteld door het Algemeen Bestuur op 3 juli 2013, is in het bestuurlijk traject opgenomen dat de Commissie in november 2013 nader wordt geïnformeerd over de voortgang van het project rwzi Utrecht; In de Novembernotitie (Commissie BMZ op 19 november 2013 en besluit Algemeen Bestuur op 12 februari 2014) waarin het bestuur is geïnformeerd over de stand van zaken van de waterlijn, sliblijn en het Instandhoudingsplan is in het voorstel uitwerking slibvarianten het besluit genomen om de uitbestedingsvariant uit te werken. Voorstel/ Ontwerp- besluit: Gelet op: - het besluit van het Algemeen Bestuur van 21 december 2011 om in te stemmen met het toekomstscenario rwzi Utrecht zoals uitgewerkt in het Masterplan; - het besluit van het Algemeen Bestuur van 3 juli 2013 om in te stemmen met het voorstel tot herijking van het toekomstscenario rwzi Utrecht; - het besluit van het Algemeen Bestuur van 12 februari 2014 om in te stemmen met het uitwerken van de uitbestedingsvariant van de slibverwerking en bij de uitwerking van de mogelijkheden van uitbesteden te selecteren op de Economisch Meest Voordelige Inschrijving (EMVI) en bij vergelijkbare uitkomsten te kiezen voor de meest milieuvriendelijke variant. stelt het college u voor: 1. in te stemmen met de conclusie dat er onvoldoende aanknopingspunten zijn voor het aangaan van een zakelijke relatie met AGV (samenwerkingsrelatie) en GMB (concessieovereenkomst); 2. in te stemmen met het houden van een aanbestedingsprocedure door het college voor transport en verwerking van zuiveringsslib van de rwzi Utrecht. Advies commissie BMZ SKK Reactie college op advies commissie 855463-1 -
INLEIDING Op basis van een uitgebreide analyse heeft u 12 februari 2014 het besluit genomen om de uitbestedingsvariant van de sliblijn uit te werken. Deze uitbestedingsvariant kent drie opties: 1. Samenwerking met AGV op het punt van de slibverwerking (uitsluitend recht of pps contract), op basis van TDH technologie en slibverbranding bij AEB in Amsterdam; 2. Samenwerking met GMB (concessie overeenkomst), slibverwerking op basis van een technologie van compostering en slibdroging; 3. Het uitbesteden van de slibverwerking op basis van een aanbesteding, waarbij verschillende aanbieders aanbiedingen kunnen doen. Over deze opties zijn de afgelopen maanden verkennende gesprekken gevoerd. In eerste aanleg parallel met AGV en GMB. Op basis van die verkennende gesprekken en op basis van ingewonnen juridisch advies, is de conclusie getrokken dat er feitelijk geen of te weinig mogelijkheden bestaan om met deze partijen (optie 1 en 2) tot een verantwoorde één op één afspraak te komen. Het uitbesteden van de slibverwerking op basis van aanbesteding (optie 3) blijft dan als uit te werken optie over. Onderstaand worden deze conclusies en de te nemen vervolgstappen nader gemotiveerd en toegelicht. ARGUMENTEN Alvorens de gesprekken met AGV en GMB aan te gaan is door HDSR nader gespecificeerd wat precies de vraag zou moeten zijn aan de partijen. Daarbij zijn we op twee vraagstukken gestuit: 1. Wat is de beoogde startdatum van de externe slibverwerking? Na grondig afwegen is besloten dat we vanaf 2017 de eigen slibverwerking willen beëindigen. Na sloop van de installaties is het terrein dan beschikbaar voor het vernieuwen van de waterlijn. Het langer handhaven van de slibverwerking zou in ernstige mate dit bouwproces hinderen of belasten. Dit maakt het vernieuwen van de waterlijn duurder, langduriger en onveiliger. 2. Welk slib bieden we aan en in welke hoeveelheden? De uitkomst van vraagstuk 1 maakt dat we voor de uitbesteding van de slibverwerking in ieder geval voor de periode 2017-2019 nog moeten uitgaan van het huidige AB slib. Voor de latere jaren hangt de samenstelling van het slib af van nog te maken keuzen inzake de waterlijn. Dit kan ofwel AB slib worden (indien wordt gekozen voor renovatie), ofwel B-trap slib/ Nereda-slib (indien wordt gekozen voor M-UCT/ Nereda). Ook nu het voorstel is om voor de waterlijn uit te gaan van nieuwbouw, blijft het tot medio 2016 ongewis welke van de twee nieuwbouwopties het wordt. Het slib van beide opties, M-UCT en Nereda, is in kwaliteit vergelijkbaar, maar verschilt in de hoeveelheden die worden geproduceerd. Op basis van deze inzichten zijn in een aantal stappen verkennende gesprekken gevoerd met AGV en GMB en onze juridische adviseur. Uit deze gesprekken is naar voren gekomen dat er bij beide partijen geen sprake is van uitonderhandelde voorstellen die gereed zijn voor besluitvorming. Hieronder beschrijven we per optie kort de bevindingen. Optie 1: Samenwerken met AGV In de gesprekken met AGV is (los van bovenstaande twee vraagstukken) met name aan de orde geweest: - Het prijsverschil, zoals gepresenteerd in de notitie die ten grondslag ligt aan het besluit van 12 februari 2014; - De flexibiliteit in de tijd van de gemaakte afspraken. Dit vooral vanwege de opmerkingen van het Algemeen Bestuur dat een looptijd van 15 jaar van een contract mogelijk te inflexibel zou kunnen zijn. Voor wat betreft die flexibiliteit kan AGV ons geen extra ruimte bieden. AGV moet immers aanmerkelijke investeringen doen in een TDH installatie en wil daarom in ieder geval voor een afschrijvingstermijn van 15 jaar (voor werktuigbouwkundige en elektrotechnische installaties) afspraken maken. Verder heeft AGV aangegeven binnen een samenwerkingsmodel tot lagere kosten te kunnen komen. De nu door AGV ingeprijsde risico s (bijv. energieprijzen, chemicaliënprijzen en kosten eindverwerking) moeten in dat geval wel worden gedeeld. Alvorens dat in detail uit te werken, is onderzocht tot welke prijsreductie per ton aangevoerd slib (ongeacht de kwaliteit) dat zou kunnen leiden. Daar is voor HDSR geen bevredigend 855463-2 -
antwoord uit gekomen, waarna gezamenlijk is vastgesteld dat verder uitwerken van de samenwerking en de te maken contractafspraken geen vervolg krijgt. Optie 2: Concessie met GMB Met GMB is enkele malen gesproken over een dienstenconcessie. Dit is een zogenaamde één op één afspraak over dienstverlening, op basis van een concessieverlening door het Algemeen Bestuur van HDSR. De gesprekken zijn gevoerd op basis van inhoudelijke, organisatorische en financiële aspecten. Daarnaast is separaat juridisch advies ingewonnen over de juridische uitwerkbaarheid van een concessie. Met GMB is op hoofdlijnen een model uitgewerkt voor dienstverlening voor een periode van 10 jaar (met een optie voor verlenging), ingaande per 2017. In dit model omvat de dienstverlening een langjarige afspraak voor slibverwerking van rwzi Utrecht vanaf 2017 en vanaf 2019 verwerking van circa 50% van het HDSR slib. Variatie in slibsoort en -kwaliteit kunnen in de afspraak worden opgevangen. De dienstverlening zou dan (kunnen) omvatten: de slibafvoer, slibcompostering, en slibeindverwerking, en (nader uit te werken) mogelijk ook de slibontwatering op HDSR terrein. GMB is bereid daarover een prijsvaste afspraak te maken, binnen de bandbreedte van de uitgangspunten van HDSR. Deze optie is daarmee inhoudelijk en financieel een goed uitwerkbare optie gebleken. Minder positief is echter de conclusie uit het juridische onderzoek naar de haalbaarheid van het concessiemodel. In het advies van juridisch adviesbureau CMS Derks Star Busmann (geheime bijlage 1) zijn de aanbestedingsrechtelijke condities uiteengezet. Een belangrijk punt is de publicatieplicht van het (gemotiveerde) voornemen een concessie te verlenen. Mochten zich daar internationale partijen melden, dan is HDSR wettelijk gehouden om een (Europese) aanbesteding te organiseren. Omdat in vorige aanbestedingstrajecten voor slibverwerking ook al sprake was van internationale belangstelling kan dat nu weer worden verwacht, zeker gezien de omvang van de opdracht. Om die reden is het niet verstandig om in te zetten op een concessie en daarmee het risico lopen tijd te verliezen als blijkt dat toch een aanbesteding gehouden moet worden. Bovendien wordt in 2015 de richtlijn 2014/23 inzake concessies geïmplementeerd,. Volgens deze richtlijn is het niet meer toegestaan om een dergelijke concessie aan te gaan, zodat de procedure om tot een concessie te komen onder tijdsdruk zou staan. Al met al is de conclusie getrokken dat met de concessieverlening een juridisch onbegaanbare en ongewenste weg wordt ingeslagen. Het juridisch advies luidt dan ook dat niet te doen. Het DB neemt deze conclusie over. De dienstenconcessie met GMB is, alhoewel inhoudelijk aantrekkelijk, daarmee van de baan. Optie 3: Aanbesteding Op basis van nadere voorbereidingen kunnen we de inrichting van de uitbesteding inmiddels concretiseren. Een aantal uitgangspunten is hiervoor al genoemd en wordt ook in de aanbesteding overgenomen: - Een looptijd van 2017 tot 2027; daarmee is voor deze periode de slibverwerking van rwzi Utrecht voldoende gezekerd. Deze periode is nodig om de periode van vernieuwing van de waterlijn tot en met de evaluatie van de slibverwerking (met slib van de vernieuwde waterlijn) te overbruggen. Opties tot verlenging zullen aanvullend worden uitgevraagd; - Bereidheid tot het aangaan van een (flexibele) afspraak met wisselende slibkwaliteiten en wisselende hoeveelheden. Hiermee wordt de aanbesteding onafhankelijk van de wijze waarop invulling gegeven wordt aan vernieuwing van de waterlijn; - Een totaaloplossing voor alle slib van rwzi Utrecht voor de periode 2017-2019 en voor de periode daarna van circa 50% van de totale slibafvoer van HDSR. Dat geeft HDSR de mogelijkheid om voor de periode vanaf 2019 nog na te denken over het externe slib op Utrecht en de wijze en vorm van aanbesteding van het resterende slib van HDSR. Naar verwachting zal daarvoor de huidige lijn met kortere aanbestedingsperiodes worden gevolgd, dit is marktechnisch aantrekkelijk; - Prijsvaste afspraken voor slibverwerking (voor een voldoende lange periode), zo mogelijk in combinatie met de vervoerskosten; de ontwatering blijft bij aanbesteding voor rekening en verantwoording van HDSR; - Gunning zal plaatsvinden op een combinatie van Economisch Meest Voordelige Inschrijving (EMVI) en bij ongeveer gelijke prijzen op basis van de meest milieuvriendelijke variant. In de weging van de aanbiedingen wordt dit nader geoperationaliseerd. De voor de sliblijn benodigde middelen zijn inmiddels verwerkt in de meerjarenbegroting 2015-2018, behorende bij de op 2 juli 2014 door het Algemeen Bestuur vastgestelde Voorjaarsnota 2014. Bij afwijking 855463-3 -
van deze raming (naar boven) met een marge van meer dan 5% wordt het Algemeen Bestuur, voorafgaand aan de gunning, hierover nader geïnformeerd. Het Dagelijks Bestuur hecht eraan de gunning van de slibverwerking te hebben afgerond alvorens tot uitvraag van de waterlijn wordt overgegaan en zal daarom ook op korte termijn overgaan tot deze aanbesteding. RELATIE MET ORGANISATIEMISSIE, COLLEGEPROGRAMMA OF ANDERE BELEIDSDOCUMENTEN Programma Schoon Water FINANCIËLE CONSEQUENTIES Business case Sliblijn Zoals aangegeven in het sliblijnbesluit van het Algemeen Bestuur op 12 februari 2014, zijn de financiële consequenties van het uitbesteden van slib geraamd op 1,7 mln euro structurele meerkosten vanaf 2017 (ten opzichte het financieel kader van 2014). Middels een getrapte tariefstijging (besluitvorming bij de begroting 2014) is in dekking van deze meerkosten voorzien. Deze ophoging is in het meerjarig financieel kader van 2015-2018 verwerkt. De personele consequenties van het uitbesteden zijn beperkt. Voorbereidingsbudget Voor het aanbestedings- en contracteringstraject is met het besluit van 12 februari 2014 een exploitatiebudget van 0,3 mln euro reeds beschikbaar gesteld. In afwachting van het onderhavige besluit zijn nog geen uitgaven ten laste van dit budget gebracht. Dit bedrag zal gedeeltelijk in 2014 worden uitgegeven en een gedeelte zal doorlopen in 2015. In de begroting 2015 is een bedrag van 0,25 mln euro opgenomen ter dekking van de voorbereidingskosten. De te maken kosten voor het uitwerken en houden van de aanbesteding kunnen daar (met uitzondering van eventuele proceskosten) mee worden gedekt. DUURZAAMHEID In de variantenvergelijking bij het sliblijnbesluit in het Algemeen Bestuur van 12 februari 2014 zijn de milieueffecten in beeld gebracht. Kortheidshalve wordt daar nu naar verwezen. De AGV optie is het meest millevriendelijkst (vergisting), gevolgd door compostering (GMB). Bij aanbesteden van de slibverwerking kunnen diverse verwerkingstechnieken worden aangeboden. Bij vergelijkbare prijzen (verschillen < 5%) zal de meest milieuvriendelijke optie worden gekozen. De meest milieuvriendelijke variant wordt bepaald aan de hand van analyse met de STOWA methode. Het betreft met name de aspecten samenhangend met netto energiegebruik van de methode (saldobenadering) en CO2 uitstoot. Overigens vergt het uitwerken hiervan in uitvraageisen en gunningcriteria nog de nodige aandacht. KANTTEKENINGEN De volgende kanttekeningen kunnen worden geformuleerd bij het gevraagde besluit: - Met het verder uitwerken van de uitbestedingsvariant door middel van het houden van een aanbesteding, wordt impliciet geconcludeerd dat eigen nieuwbouw van slibverwerkingscapaciteit voorlopig niet aan de orde is. Ongeveer halverwege de 10-jarige aanbestedingsperiode (rond 2022/ 2023) zal HDSR haar positie in deze opnieuw moeten bepalen. - De investeringen in de ontwateringinstallaties (indikken) zullen worden meegenomen bij de uitwerking van de investeringen in de waterlijn. Voor de ontwateringinstallaties is inmiddels voorbereidingskrediet beschikbaar (AB-besluit 12 februari 2014). - In het geval het niet mogelijk mocht blijken tegen aanvaardbare condities en prijzen de uitbesteding van het slib te regelen middels aanbesteding, ontstaat mogelijk de noodzaak opnieuw na te moeten denken over de wenselijkheid en uitvoerbaarheid van een eigen slibverwerkingsinstallatie vanaf 2019. In dat geval heeft dat mogelijk grote gevolgen voor (het tempo van) de realisatie van de waterlijn. - Indien het Algemeen Bestuur instemt met het aanbesteden van de slibverwerking voert het Dagelijks Bestuur de aanbesteding uit met als kader de ramingen die n.a.v. de businesscase sliblijn zijn verwerkt in de meerjarenraming 2015-2018, behorende bij de Voorjaarsnota 2014. Naar verwachting kunnen eventuele afwijkingen (naar boven) worden opgevangen binnen het financiële kader van de business case sliblijn. Bij een afwijking van meer dan 5% wordt het Algemeen Bestuur voorafgaand aan de gunning hierover nader geïnformeerd. 855463-4 -
- Overgangsproblematiek: De business case sliblijn gaat uit van de eindsituatie, namelijk van de uitgewerkte uitbestedingvariant van de nieuwbouwvariant waterlijn (M-UCT/ Nereda). Echter, in de periode 2017-2019 is er sprake van overgangsproblematiek, omdat op het moment van uitbesteden van het slib per 2017 nog het huidige AB systeem in bedrijf is. Kenmerk van dit systeem is dat het meer slib genereert. Dit kan in de jaren 2017/2019 tot meerkosten leiden ten opzichte van de businesscase en daarmee ten opzichte van het bestaande financiële kader. UITVOERING Indien het Algemeen Bestuur instemt met dit voorstel zal het Dagelijks Bestuur de aanbesteding slibverwerking publiceren en zal er na inschrijving kunnen worden gegund. Het Dagelijks Bestuur hecht eraan deze gunning te hebben afgerond alvorens tot uitvraag van de waterlijn wordt overgegaan, en zal daarom ook op korte termijn overgaan tot aanbesteding van de slibverwerking (voorjaar 2015). COMMUNICATIE (niet van toepassing) GEHEIME BIJLAGE nee ja, namelijk 1. Advies concessie met GMB (juridisch adviesbureau CMS Derks Star Busmann) (DM 861402) TER INZAGE nee ja, namelijk Dijkgraaf en hoogheemraden, dijkgraaf, P.J.M. Poelmann secretaris-directeur J. Goedhart 855463-5 -
855463-6 - BIJLAGE