Het vakblad over ontwerpen, bouwen, testen en moderniseren van bedrijfsapplicaties Jaargang 1, november 2009 1 Reviews Bespaar op kosten ontwikkelwerk Migratie Angst is ongegrond Webapplicatie Philips Lighting opent SAP Henk van Merode van KLM: Management neemt testwerk serieus
redactioneel in dit nummer Korte berichten 5 Column van het CWI 8 Reviews verlagen productiekosten 9 Requirements Omslagverhaal: KLM neemt testwerk serieus 13 Voor u ligt het eerste exemplaar van AppWorks. Een vers tijdschrift (annex website op www.appworks.nl) dat uitgebreide informatie verschaft over alle aspecten die een rol spelen binnen de levenscyclus van een applicatie. Dan gaat het over het vergaren van requirements, het schrijven van (embedded) software, het testen ervan, het beheer van software, migratie van applicaties tot aan het beheerst uit gebruik nemen van een toepassing. Een heel breed speelveld. Waaruit wij zaken pikken die voor u van belang zijn. De geboorte van dit magazine volgt niet de gouden regels van de ontwikkeling van een applicatie. Jarenlange ervaring binnen de ICT-journalistiek van zowel uitgever als hoofdredacteur is de basis van de requirements. In gesprekken met projectleiders, IT ers, leidinggevenden en IT-leveranciers is ons gebleken dat behoefte bestaat aan een tijdschrift als AppWorks. Maar aan een echte verzameling van requirements zijn wij niet toegekomen. We zijn afgegaan op onze guts feeling. Maar de volgende fase: het voortdurend toetsen of een applicatie voldoet aan (gewijzigde) requirements willen we niet overslaan. Graag horen we of AppWorks in de behoefte voorziet. Graag horen we ook wat u mist in het tijdschrift en op de site. In die zin zitten we met dit eerste nummer duidelijk in de testfase. En mocht u een interessant verhaal te vertellen hebben, neem dan contact op in het kader van bestel een verslaggever. Of stuur een artikel in, dan beoordelen wij of het past binnen de formule van AppWorks. Eén ding hebben we in elk geval gemeen met alle applicatiebouwers: de gebruiker (lezer) staat centraal. De omslagfoto verwijst niet alleen naar het verhaal over het testen van bedrijfsapplicaties bij KLM, maar heeft ook een symbolische betekenis: met dit nummer is AppWorks daadwerkelijk gestart. We hopen met u een aangename vlucht te maken; schroom niet het cabinepersoneel bij u te roepen om uw wensen kenbaar te maken. Teus Molenaar Hoofdredacteur Omslagfoto: Capital Photos for KLM Praagse Lente 16 Meteen op de bon 18 Blije gezichten 20 sieren ontwikkelwerk Slechts een browser, 22 toch ERP-informatie Timeless Software 25 Angst voor migratie ongegrond 30 Philips on the Air 34 Caché in het lab 37 Migratie met hindernissen 40 Als cijfers tellen 42 Boeken en zo 44 Column Marcel Warmerdam 46 teus@appworks.nl appworks november 2009 3
DUTCH TESTING CONFERENCE www.dutchtestingconference.nl 21 April 2010 - Spant!, Bussum Details available on the website www.dutchtestingconference.nl Platinum Partners: Check Gold Partners online!
kort Er zijn geen kleine veranderingen Tijdens de eerste lezing op Oracle Open World 2009, om negen uur s zondagmorgen, gaf Tom Kyte een verhelderende kijk op de voortdurende wrevel tussen business en applicatiebouwers. Er zijn geen kleine veranderingen; hoezeer de business ook denkt dat een verzoek eigenlijk niks voorstelt, houdt hij zijn gehoor voor. Wat doen we nog steeds fout is de prikkelende titel van Kyte s voordracht. Hij is een expert in Oracle database architecturen, werkt sinds 1993 bij dit bedrijf en is de Tom in AskTom, een rubriek in Oracle Magazine. Hoewel er in de loop der jaren veel best practices zijn ontstaan (waar volgens Kyte ook vraagtekens bij zijn de plaatsen, omdat elke best practice een compromis is), gaat er nog steeds ongelofelijk veel mis bij het bouwen van applicaties. En dat komt, omdat we bij voortduring de complexiteit van wijzigingen onderschatten. Iemand van de business komt met een verzoek dat erg eenvoudig lijkt, maar ook simpele wijzigingen veroorzaken dominoeffecten, vertelt Kyte. Hij werkt uiterst onderhoudend een voorbeeld uit van de wens van de business om voortaan alle beschrijvingen van de producten van het bedrijf niet langer te laten zijn dan 140 karakters, om in de toekomst mogelijk te maken die beschrijvingen via sms te versturen. Dat lijkt een heel simpel verzoek, maar hoe zit het met bestaande beschrijvingen? Kap je die gewoon af na 140 karakters? Voor welke browsers ga je dit allemaal doen. Maak je een fi lter in Javascript? Hoe regel je dat dan in de database waar de nieuwe bedrijfsregel moet worden afgedwongen? Regel je dit aan de client side of aan de server side? Het laatste is niet handig, want dat duurt te lang voor de gebruiker, zijn slechts enkele van de overwegingen die hij zijn publiek meegeeft. Wie meer over dit onderwerp wil weten, kan onder meer terecht op www.contrast.ie/blog/ there-are-no-small-changes. Database in de cloud Amazon heeft een publieke beta gelanceerd van zijn Relational Database Service (RDS), waarbij klanten op hun servers databases of clusters van databases kunnen laten draaien, terwijl Amazon zorgt voor patches en beheer. Amazon had eerder al SimpleDB als toevoegde dat Amazon erg veel energie dienst op de markt gebracht, maar deze heeft gestopt in de beveiliging van de databasedienst komt niet verder dan indexering en afhandeling van queries, en Adobe is een van de eerste klanten die systemen. waagt zich niet aan relationele functies. RDS gaat gebruiken. RDS moet in deze lacune voorzien. De Wie zijn data wil opschonen in de cloud vraag blijft nog hoeveel data een organisatie kan overpompen naar de servers bedrijf heeft een portal ingericht waarop kan sinds kort terecht bij Uniserv. Het van Amazon, maar een woordvoerder diensten zijn af te nemen als data profi ling, opschonen van data, fi rewall en meldt dat wat je in een MySQL-database zou willen stoppen, zeker ook kan worden bediend door RDS. Waarbij hij bewaking van de datakwaliteit. eraan Bedreigingen komen via internet 92 Procent van de bedreigingen die Trendlabs, de onderzoeksdivisie van Trend Micro, in 2008 detecteerde, was afkomstig van het internet. Trend Micro vindt dan ook dat die bedreigingen bij de bron moeten worden aangepakt: het internet. Trend Micro heeft het Smart Protection Network gebouwd. Dit is een cloud-client-beveiligingsinfrastructuur die internetgevaren tegenhoudt voordat ze het internet bereiken. De meest voorkomende bedreigingen die het netwerk blokkeert, zijn valse websites, zoekmachineresultaten en redirects naar kwaadaardige servers. Op nummer twee staan spam en phishing met ingebouwde URL s als payload. Op de derde plaats staat malware die is ontwikkeld voor het ontvreemden van data; en op vier staan gecombineerde bedreigingen. appworks november 2009 5
kort Xebia bij Agile Consortium Xebia, specialist op het gebied van Agile en Java, is toegetreden tot het Agile Consortium Benelux. Dit consortium is eerder dit jaar gelanceerd en komt voort uit het DSDM Consortium. Inmiddels telt de organisatie zo n tachtig leden. Internet isoleert niet Een recente studie van Pew Internet en American Life Project laat zien dat mensen niet in een sociaal isolement komen als gevolg van het gebruik van internet, zoals vaker wordt beweerd. Het tegendeel is waar. Het onderzoek is een vervolg op een studie uit 2006 die suggereerde dat mensen sinds half jaren tachtig eenzamer waren geworden en minder banden binnen hun gemeenschap zochten. Nu blijkt evenwel dat mensen juist dankzij internet een bredere kennissenkring en een meer gevarieerde kennissenkring hebben. De resultaten van de studie zijn nuttig voor bedrijven die nadenken over de inzet van sociale netwerken binnen hun organisatie. Het ledenbestand van het Agile Consortium Benelux (ACB) is erg divers. Niet alleen ICT-dienstverleners als Xebia en Atos Origin maken er deel van uit, maar bijvoorbeeld ook hogescholen als Hogeschool Enschede ICT en Inholland, en banken (ING), zorgverzekeraars (Menzis) en provincies (Noord-Brabant) prijken op de ledenlijst. Het doel van ACB is om met de aangesloten bedrijven te werken aan de transformatie van het Agile gedachtegoed tot gedegen instrumenten voor veranderingen in bedrijfsvoering die over de gehele projectenportfolio van organisaties zijn toe te passen. Daarbij integreert ACB Agile practices en methodieken zoals Lean, OpenUP, SCRUM, DSDM en XP om de kracht ervan te ontsluiten voor de praktijk: organisaties hebben behoefte aan een pragmatische en tegelijkertijd betrouwbare veranderaanpak. Met de leden zorgt het consortium voor een versnelling van Agile kennis en inzichten en vormt zo als platform een leveranciersonafhankelijke autoriteit. Guido Schoonheim, CTO van Xebia: Steeds meer organisaties realiseren zich dat Agile de manier is om met korte iteraties te zorgen voor een kortere time-to-market, kostenbeparing en betere resultaten. Wennen aan Agile Ontwikkelaars die nog niet bekend zijn met de Agile-ontwikkelmethode kunnen voortaan spelen met de technieken, omdat OutSystems een gratis versie van het Agile Platform ter beschikking stelt. Doel van het bedrijf is het gebruik van deze methode te stimuleren. De gratis versie van het Agile Platform van Out- Systems staat bekend als de Community Edition. Het is een volledige versie van het product zonder beperkte gebruiksperiodes, zonder gedwongen contracten en zonder functionele beperkingen. De enige beperking is het aantal concurrent users: de toepassingen die met de Community Edition worden gebouwd, zijn geschikt voor persoonlijk gebruik of voor kleine bedrijven met maximaal vijf concurrent eindgebruikers. De versie is eenvoudig te installeren en wordt geleverd met een complete snel aan de slag - handleiding, inclusief voorbeeldtoepassingen. Ontwikkelaars kunnen de Agile Platform Community Edition op elk gewenst moment verwijderen, zonder nadelige effecten voor de voltooide toepassingen die reeds in productie zijn genomen. Doordat OutSystems ook zelfstudiemateriaal en een voorbeeldenbibliotheek ter beschikking stelt, kunnen programmeurs alle mogelijkheden verkennen die het Agile Platform biedt om hun vaardigheden op het vlak van (web)development op te vijzelen. De Community Edition is op te halen op www.outsystems.com/download. 6 appworks november 2009
Microsoft online goedkoper Microsoft heeft de prijzen IT-specialisten in etalage Tijdens de vakbeurs Linuxworls in de Jaarbeurs is de nieuwe aanbiedingensite www.itbood.nl gelanceerd. Initiatiefnemer is Unix- en Oracle-specialist Unacle. Cisco-specialist Dave Peeters is de eerste IT-specialist die zich in de virtuele etalage plaatst. Het idee van een aanbiedingensite voor IT-specialisten is gebaseerd op populaire websites waar consumenten elke dag één heel aantrekkelijke aanbieding vinden voor producten als notebooks of dvdboxen. In dit geval mag één IT-bedrijf of IT-specialist zichzelf een week lang promoten om daarna plaats te maken voor een ander. Unacle beschikt zelf over een uitgebreid netwerk met Oracle- en Unix-specialisten, maar krijgt ook vragen naar bijvoorbeeld Java- of Cisco-specialisten. Daar doen wij evenwel niks in, vandaar dat we de site hebben gelanceerd, zegt Unacle-directeur Rob Strubbe. Technologie persoonlijke keuze Er is een technologie-democratie op komst, blijkens een onderzoek van de Economist Intelligence Unit (EIU) in opdracht van Trend Micro. Het is onvermijdelijk dat organisaties de controle over het gebruik van IT-middelen gedeeltelijk verliezen, zegt Denis McAuley van de EIU. Normaal gesproken schrijft de IT-afdeling voor welke technologie het personeel in de gehele organisatie gebruikt. Daarnaast stippelt de IT-afdeling centraal de ICT-regels en het beleid uit. Deze gang van zaken staat onder stevige druk, zo blijkt uit het onderzoek. Medewerkers gebruiken namelijk sociale netwerken, messaging en andere software om hun werk te doen. Veel Europese bedrijven zijn echter nog niet klaar voor de technologie democratie. Zo verklaarde 47 procent van de Europese leidinggevenden dat het hoger management weigert personeel meer technolo gische keuzevrijheid te geven. De technologie democratie is volgens McAuley een positieve ontwikkeling. De beste zakelijke innovaties ontstaan op de werkvloer. Organisaties moeten hun medewerkers aanmoedigen hun technologische kennis hiervoor in te zetten. verlaagd van zijn online oplossingen die bekend staan als de Business Productivity Online Suite (BPOS), Exchange Online, SharePoint Online en Office Communications Online. Vooral de snelle acceptatie en verbeterde efficiëntie hebben de prijsverlaging in de hand gewerkt. Elk kwartaal krijgt de BPOS nieuwe functies. De laatste betrof een opwaardering van de mailbox van 5 GB naar 25 GB en nieuwe scriptingmogelijkheden voor beheer. Volgend jaar zal Microsoft ook op SharePoint Online gebaseerde diensten toevoegen aan Live@edu, een uitgebreide verzameling diensten voor communicatie en samenwerking, bestemd voor studenten en medewerkers van scholen en universiteiten. Deze nieuwe oplossing zal kosteloos zijn. De afgelopen maanden hebben zestig scholen in Nederland Live@edu in gebruik genomen. Onlangs is door partner Wortell de BPOS-oplossing geïmplementeerd bij SkyTeam, de wereldwijde alliantie van negen luchtvaartmaatschappijen, waaronder KLM. Bruno Faccini, verantwoordelijk voor IT bij SkyTeam denkt met BPOS dertig procent te kunnen besparen op kosten. We minimaliseren hiermee het beheer. En we hoeven nu niet te investeren in serverinfrastructuur, softwarelicenties en IT-personeel. Voor BPOS geldt nu een prijs van 8,52 per gebruiker per maand. appworks november 2009 7
kort column Appstores in opkomst Applicaties die vroeger in een veel te grote doos zaten en in een fysieke winkel moesten worden gekocht, vinden steeds vaker hun weg naar servers vanwaar ze kunnen worden gedownload. Apple heeft natuurlijk zijn appstore voor de iphone, maar andere leveranciers volgen het voorbeeld. Foto: Bob Bronshoff Paul Klint Bijscholing hard nodig De tijd dat DE applicatie op HET mainframe draaide, ligt alweer decennia achter ons. Met 80.000 applicaties in de AppStore van de iphone, heeft het begrip applicatie een heel andere dimensie gekregen en door virtualisatie is het eenzame mainframe omgetoverd in een heel machinepark. Wat betekent dit voor de software engineer die al deze applicaties in de lucht moet houden of moet ontwikkelen? Welke hype je ook aanhangt: de applicatiewereld is in beweging. Of je nu door de DSDM-hond of door de Agile-kat gebeten wordt, de manier om applicaties te ontwikkelen is drastisch aan het veranderen. Ik noem enkele trends. De noodzaak om applicaties steeds sneller te moeten ontwikkelen, leidt tot nare dilemma s: de ontwikkeling naar India uitbesteden (en niet weten wat voor kwaliteit je terugkrijgt) of applicaties automatisch gaan genereren. Ik zet mijn kaarten op codegeneratie, omdat je daarbij veel beter controle houdt over de aard en de structuur van de gegenereerde software. Bovendien maakt codegeneratie je minder afhankelijk van het onderliggende platform: één keer de codegenerator aanpassen en de applicaties opnieuw genereren en je bent gemigreerd naar het nieuwe platform. Zo heeft onlangs het Nederlandse bedrijf Cordys een Marketplace ingericht. Op deze website kunnen gebruikers van elke organisatie snel handige cloud-applicaties vinden en installeren. Die hoeven ze niet te programmeren of op een of andere manier te integreren in bestaande systemen. Human Wave, leverancier van online Human Resource Managementoplossingen, is de eerste die via de Cordys Marketplace zo n HRM-oplossing aanbiedt. Jan Baan, algemeen directeur van Cordys: De Cordys Process Factory is een open omgeving waar iedereen specifi eke mash-up applicaties, ofwel MashApps, kan ontwikkelen. Op de bijbehorende Marketplace kunnen ISV s hun eigen distributiekanaal voor cloudapplicaties opzetten. Op school zeiden ze het al: meten is weten. Zo is het ook in de software engineering. Sla de volgende hype over en start je eigen meetprogramma. Ik hoor U al zeggen: dat vraagt steun van het management, dus dat gaat nooit lukken. Welnee, iedereen zit al op een berg aan feiten. Wel eens in de database van uw versiebeheersysteem gekeken? Gek hè dat die ene module zoveel meer revisies heeft dan alle andere? Hoe komt het toch dat het aantal fouten toeneemt rond elke release? Antwoord op deze vragen leidt tot direct waarneembare verbeteringen van de applicatie en vaak ook van het ontwikkelproces. Software engineering is een relatief nieuw, maar inmiddels volwassen wordend vak dat een schat aan kennis kan bieden aan applicatie-ontwikkelaars. De beste trend heb ik dan ook voor het laatst bewaard: school U bij om de laatste technieken te leren en die in de praktijk toe te passen. Daar worden de apps pas beter van. Prof.dr. Paul Klint is hoofd van de afdeling Software Engineering bij het Centrum Wiskunde & Informatica. Bovendien is hij hoogleraar Software Engineering bij de Universiteit van Amsterdam. 8 appworks november 2009
testen Reviews verlagen productiekosten Wie reviews toepast zeg maar: beter testen aan de voorkant en inspecties foto: SXC uitvoert, bespaart op de kosten, omdat minder foutgevoelige producten worden afgeleverd. Bij een review neemt een ander dan de producent in een vroeg stadium het product onder de loep. Voorwaarde is wel dat zorgvuldig met het gereedschap wordt omgegaan. Bij een review kijkt een ander naar het productontwerp Eric van der Vliet en Mark van der Zwan Het stormt buiten. De onheilstijdingen buitelen over elkaar heen en het lijkt erop dat een uitweg uit de algehele economische neergang voor onmogelijk wordt gehouden, zelfs door de grootste optimist. Toch is er reden voor optimisme, want de historie laat zien dat bedrijven die zich richten op innovatie en kwaliteit de grootste kans hebben weer boven te komen drijven. Dan moet er uiteraard nog wel een bedrijf zijn. Met andere woorden, de kosten dienen onder controle te zijn en kostenbesparing is een belangrijk aandachtspunt. De huidige crisis maakt de noodzaak om een product van voldoende kwaliteit tegen een verantwoorde prijs te leveren alleen maar duidelijker. Door het toepassen van reviews en inspecties, oftewel door beter te testen aan de voorkant, kunnen producten de eerste keer goed en goedkoper opgeleverd worden. Bij de huidige tegenwind verdienen reviews dan ook volop aandacht. De reviewtechniek heeft zich, mits goed ingevoerd, al vaak bewezen maar gaat het ons helpen om door deze crisis heen te komen?. Foutpreventie Tijdens een review wordt een product onderworpen aan een beoor deling door iemand anders dan de auteur. Reviews leveren voordelen op in termen van tijd, geld en kwaliteit, omdat de fouten die mensen maken bij het uitvoeren van hun taak vroegtijdig in het proces worden gevonden. Door middel van foutpreventie wordt bovendien voorkomen dat dezelfde fouten in de toekomst opnieuw worden gemaakt. De voordelen van deze techniek zijn al heel lang bekend en daarom wordt zij ook al bij vele bedrijven toegepast. Via een metriekenprogramma is inzichtelijk te maken dat reviews leiden tot kostenbesparing en kwaliteitverbetering. Toch is het lastig om onder de dagelijkse projectdruk, die appworks november 2009 9
door de crisis alleen maar toeneemt, vast te houden aan reviewtechnieken. Misschien is genezen wel leuker dan voorkomen en wellicht is scoren met een noodoplossing motiverender dan het voorkomen van de noodsituatie, zoals het halen van de trein op het laatste moment vaak meer voldoening geeft dan eenvoudigweg op tijd van huis vertrekken. Toch is er alle reden om de reviewtechnieken niet te laten varen. Dit Omslag van het boek over reviews (testen aan de voorkant). de afronding, is de moderator verantwoordelijk voor het zo effi ciënt en effectief mogelijk inzetten van de betrokkenen door onder andere het bepalen van rollen en referentiekaders. Dit voorkomt dat iedere deelnemer naar dezelfde fouten zoekt of dat deelnemers slechts vluchtig door een document gaan in de hoop zo de meest in het oog springende fouten eruit te halen. Door iedere deelnemer een andere reviewrol te geven en verschillende referentiekaders te defi niëren, kunnen deelnemers zich richten op een gedeelte van de fouten en worden er in totaal meer verschillende fouten gevonden in minder tijd: een kostenbesparing. Reviews in de praktijk Testen aan de voorkant Jan Jaap Cannegieter, Erik van Veenendaal, Eric van der Vliet en Mark van der Zwan Met voorwoord van Tom Gilb valt aan te tonen door dieper in te gaan op twee onderdelen van een reviewprogramma die van grote invloed zijn op het langdurig succesvol implementeren van reviews: modereren en metrieken. Taken van leider De moderator bepaalt in hoge mate of reviews een succes worden en blijven. Hij of zij is niet alleen de leider van de loggingmeeting, maar van het gehele reviewproces. Gilb en Graham omschrijven de moderator als a person trained to co-ordinate and control all peer review team activities (Gilb e.a., 1993). Als leider van de review, vanaf de entrycheck tot aan Maak reviewoverzicht Er is nog een andere belangrijke reden om reviewrollen te verdelen. Reviews worden doorgaans als extra werk ervaren door de deelnemers. Met een overvolle takenlijst, mede doordat collega s wegbezuinigd zijn, zullen deelnemers slechts bereid zijn iets extra s te doen als aan een aantal voorwaarden is voldaan. Zo moeten het werk en de bijdrage van de deelnemers aan de review duidelijk en overzichtelijk zijn. Tevens is het noodzakelijk dat het reviewproces goed is georganiseerd. Ten slotte moeten de besprekingen effi ciënt en effectief worden geleid. Dit alles vraagt om een duidelijke verdeling van reviewrollen en deelnemers. Hierin helpt een plan of een reviewoverzicht. Het opstellen van een reviewoverzicht bestaat uit de volgende activiteiten: Bepalen welke producten worden gereviewd; Bepalen met welke reviewtypen de producten worden gereviewd; Bepalen wat het referentiekader is waartegen de producten worden gereviewd; Bepalen welk type deelnemers betrokken worden bij welke review. Voor de projectleider en de moderator is zo n overzicht de basis om te kunnen sturen op tijd, budget en kwaliteit tijdens de uitvoering van reviews. Metrieken essentieel 10 Om zowel het gebruik als de resultaten van reviews te kunnen beoordelen, zijn metrieken essentieel. Metrieken zijn de instrumenten die aangeven hoe het er met de reviews voor staat. Zonder metrieken worden reviews al snel gezien als een vage investering omdat onduidelijk is wat de opbrengsten zijn. Metrieken kunnen in het kader van reviews voor meerdere doelen worden gebruikt. Te denken valt aan het bepalen van de kosten als gevolg van lage kwaliteit, of de vermijdbare faalkosten: de kosten voor herstel van fouten die eerder in het ontwikkeltraject zijn gemaakt. Met de vermijdbare faalkosten wordt de beslissing om reviews te implementeren onderbouwd. Het aantonen van de opbrengsten van reviews zal noodzakelijk zijn: op basis van het aantal gevonden fouten tijdens de review kan worden bepaald wat de potentiële besparing is. Door behalve het aantal fouten in het reviewproces ook het aantal fouten in het testproces te meten kunnen de opbrengsten concreet worden onderbouwd. Een ander doel is het geven van informatie over de kwaliteit van het product dat gereviewd is: het aantal fouten dat bijvoorbeeld op een paappworks november 2009
foto: Christian Ferrari Reviews helpen de kosten te verlagen gina wordt gevonden geeft informatie over de productkwaliteit. Bij een eerste meting zegt dit niets en is het vaak schrikken als ineens blijkt dat een document vijf fouten per pagina heeft. Dit kan echter worden verbeterd en een zichtbare verbetering van vijf naar bijvoorbeeld drie fouten stimuleert om verder te gaan. Ten slotte kunnen metrieken worden ingezet om de kwaliteit van het ontwikkelproces te kwantifi ceren. Zo is een eenvoudige metriek het meten van de kwaliteit van het eindproduct in de vorm van bijvoorbeeld het aantal fouten per regel code of per functiepunt. Metrieken geven inzicht. Vooral metrieken die inzicht geven in problemen met de kwaliteit schrikken managers nogal eens af omdat ze niet hadden verwacht dat er nog zoveel fouten in het product zitten. Het is dan ook zaak om metrieken te zien als een instrument dat inzicht geeft waar en wanneer er gestuurd moet worden en, misschien nog wel veel belangrijker: wat de opbrengsten zijn. Boek De moderator bepaalt in hoge mate of reviews een succes worden. Alle onderwerpen die te maken hebben met een succesvolle toepassing van reviews (o.a. de verschillende reviewtypen, implementatie, succesfactoren en een uniek groeimodel om de toegevoegde waarde van reviews te optimaliseren) worden behandeld in het boek Reviews in de Praktijk, testen aan de voorkant. Het drukwerk behandelt ook een aantal cases uit de praktijk, direct bruikbare sjablonen en controlelijsten. Het boek is geschreven op basis van de reviewervaringen van de vier auteurs, werkzaam bij drie verschillende bedrijven. De auteurs zijn: Jan Jaap Cannegieter, adjunct directeur en consultant bij Sysqa, Erik van Veenendaal, directeur en management consultant bij Improve Quality Services, Eric van der Vliet, software architect bij Logica Nederland, en Mark van der Zwan, senior consultant en docent bij Improve Quality Services. De ervaringen zijn opgedaan tijdens de soms weerbarstige praktijk bij het invoeren van reviewprogramma s in zeer diverse organisaties. Dit heeft geleid tot een zeer op de praktijk gericht boek waarover Meile Posthuma in Testnet Nieuws van december 2008 verder zegt: Naast het boek van Tom Gilb en Dorothy Graham: Software Inspections, mag dit boek zeker niet ontbreken. In de huidige storm biedt het effi ciënt inzetten van de zeer praktische reviewtechniek nog meer kansen, mits de juiste instrumenten worden gebruikt om ons door deze crisis heen te navigeren. Eric van der Vliet is software architect bij Logica Mark van der Zwan is senior consultant en docent bij Improve Quality Services appworks november 2009 11
praktijk Testwerk bij KLM krijgt waardering In 2001 waren we nog redelijk onzichtbaar binnen de organisatie; en nu zijn we zelf een competence center. Henk van Merode, team manager van het CC Test Management bij KLM, wil hiermee aangeven dat zijn werk steeds meer waardering krijgt bij het algemeen management. Het besef dat je een derde van het budget voor een project aan test gerelateerde activiteiten moet besteden, begint door te dringen. Teus Molenaar Van Merode en zijn collega s hoeven niet stil te zitten. Als gevolg van de overname van KLM door Air France lopen er bijvoorbeeld nog tot in 2014 projecten om de applicaties van beide partijen te integreren. Hij vertelt dat in het huidige tijdsgewricht er wel meer aandacht is voor kortere terugverdientijden. KLM had altijd al de regel dat aan projecten een business case ten grondslag moet liggen, maar de terugverdientijd is teruggeschroefd van drie jaar naar één jaar of soms nog minder. Ik merk trouwens dat de leverancier, zoals HP, ook meer nadruk legt op een snelle return on investment en met je meerekent om de beste oplossing te kiezen. Niettemin zijn er projecten, zoals die van de integratie, die wel langer moeten lopen. KLM, zo vertelt Van Merode, heeft een ontwikkelafdeling van ongeveer 600 mensen. Air France is twee keer zo groot als KLM, dus daar zullen ongeveer 1200 ontwikkelaars in dienst zijn. Daarnaast heb je natuurlijk evenveel specialisten voor de operationele taken. Al met al beschikt de luchtvaartmaatschappij over grote ICT-clubs. Van oudsher hebben we altijd veel zelf gedaan. Voor nieuwe ontwikkelingen doen we tijdelijk een beroep op externe deskundigheid, maar voor de meest cruciale applicaties willen we zelf een duidelijke rol spelen. Henk van Merode, team manager van het CC Test Management bij KLM Testen complexer Van Merode geeft aan dat de applicaties en omgeving tegenwoordig zo ingewikkeld zijn appworks november 2009 13
Quality Center software geworden dat het testwerk nauwelijks nog met de hand is te doen. Voeg hierbij de tijdsdruk, die altijd bestaat bij grote implementaties, dan zul je handiger moeten omgaan met je tijd en middelen. Een gedegen testvoorbereiding, waarin de test analisten, samen met de business en service organisatie, de testen opzetten op basis van een risico inschatting is hierbij noodzakelijk. Als dit goed gedaan is kun je besluiten de belangrijkste en risicovolste aspecten van de applicaties te automatiseren en op te nemen in een regressietest die vaker gebruikt kan worden. Hij wijst op het nut van SOA, maar ziet de slagschaduw van deze ontwikkeling. Alle ontwikkelde services kunnen afzonderlijk uit de kunst hun werk doen, maar als geheel falen. Ik zie de noodzaak van SOA in en de fl exibiliteit die dit meebrengt voor het proces, maar het maakt het doortesten van bedrijfsapplicaties wel bijzonder lastig. De uitdaging van de test competentie is om hierop een antwoord te vinden. Ik denk dat ook hier niet aan test automatisering ontkomt., vindt Van Merode. KLM gebruikt Quality Center van HP als ondersteunende tool voor het test management proces. Dat is een fl inke investering geweest. Het implementeren van een toolset vindt hij een onderschat probleem binnen een organisatie. In het begin is het leuk en aardig. Als test afdeling heb je een een fi jne tool die je gaat evalueren. Vervolgens ga je het gebruiken, eerst binnen de eigen club, maar allengs merk je dat er steeds meer business kennis (en dus kapitaal) in zit. Vervolgens moet het in beheer worden gezet. Daar hebben wij ons op verkeken. Een aantal jaar geleden zijn we met Quality Center (toen Test Director) aan de slag gegaan en toen hadden we zo n veertig gebruikers, waarvan een deel uit de business. De afgelopen twee jaar is dat explosief gegroeid naar achttien honderd gebrui- Om de kwaliteit van software op een hoog niveau te brengen, heeft HP Quality Center software ontwikkeld. Voorheen stond dit bekend als TestDirector for Quality Center software. De suite bestaat uit verscheidene modules: Requirements Management, Release and Cycle Management, Test Plan, Test Lab, Defects Management en Dashboard Reporting. Quality Center stroomlijnt het volledige kwaliteitsborgingproces (van het beheer van het eisenpakket, via testbeheer tot aan defectbeheer) in één, wereldwijd toegankelijk, webgebaseerd softwareplatform. Er zijn drie versies: Starter Edition, Enterprise, en Premier. kers. Dat betekent dat je vanaf dat moment een machine die je eigenlijk had voor het testen, waarbij je niet had nagedacht dat je er meteen een productiestatus, een acceptatieomgeving en een testomgeving bij te zetten, gewoon gebruikt binnen productieomgeving voor allerlei testwerk. Het tool is onmisbaar geworden bij het halen van de project deadlines, waardoor nieuwe features even niet ingerold kunnen worden. Je moet dan als testorganisatie nadenken over het beheer van testware; hoe ga je daarmee om? Wat doe je met de herbruikbaarheid? Dat zijn fenomenen die toch anders zijn dan gewoon het doortesten van een end-to-end project. Daar hadden we ons toch een beetje op verkeken. Verschillende culturen De business bij KLM, die toch veelvuldig gebruikt maakt van Quality Center, moet deze tool en de aanwezige data als een asset gaan zien; als iets dat waarde toevoegt aan hun eigen werk. Dat is best wel een langdurig traject, voordat de business gaat zien dat testen een asset is, vertelt Van Merode. Dat het iets is waarin zij moeten investeren en wat zij moeten onderhouden. Als dit niet gebeurt zal de testware zeer snel verouderen en dus aan waarde verliezen. Bij een bedrijf waar elk vliegtuig voordat het opstijgt uit-en-te-na wordt gecontroleerd (getest) zou je verwachten dat aan het belang van testen van software eveneens grote waarde wordt gehecht. Van Merode: Dat is ook zo, maar de defi nitie van kwaliteit is niet overal hetzelfde. Het mooie van het bedrijf is dat we meerdere bedrijfsculturen hebben die passen bij het specifi eke bedrijfsonderdeel. Binnen Engineering/Maintenance staat bijvoorbeeld de kwaliteit van het product huizenhoog in het vaandel, terwijl een Commerciële afdeling vaker gebaat is bij een snelle oplevering van het ICT product. Datzelfde geldt ook voor de cultuur verschillen tussen Air France en KLM. Verschillende bedrijfsculturen betekenen ook dat je de testprocessen moet afstemmen op je klantgebied. De taak van de test manager is om zijn/haar vakkennis te koppelen aan de cultuur om het optimale testproces weg te zetten. Successen boeken Hoe Van Merode de business uiteindelijk heeft kunnen overtuigen dat het nodig is applicaties te testen? Door successen te boeken, komt zonder aarzeling als antwoord. Hij gaat hier verder op in: Als ik de laatste tijd overleg heb met het senior 14 appworks november 2009
De focus op het testproces is sterk groeiende omdat nieuwe ontwikkelingen, zoals SOA, agile development en de afhankelijkheid Photo by Capital Photos for KLM van externe omgevingen, allemaal vragen om een specifieke testaanpak. management, krijg ik steeds vaker de opmerking dat het niet waar kan zijn dat Test Management zo explosief moet groeien. De focus op het test proces is sterk groeiende omdat nieuwe ontwikkelingen, zoals SOA, agile development en de afhankelijkheid van externe omgevingen, allemaal vragen om een specifi eke testaanpak. Probleem hierbij is dat testen per defi nitie achter systeem ontwikkeling methodieken aanloopt en dat de testaanpak pas bedacht wordt nadat de methodiek geïntroduceerd wordt. Het beheer (functioneel en technisch) is op zichzelf een redelijk strak proces, maar het doorvoeren van changes in een complex business proces, wordt gewoon erg lastig. Kleine aanpassingen vragen soms een veelvoud aan testinspanning. De business ziet dat probleem op zich afkomen en dat willen ze opgelost zien. Je kunt dat deels doen door de mensen om te scholen, maar de vraag blijft dan of die mensen dan toch in staat zijn om complexe applicaties door te testen. Het wordt steeds meer een vak om als testanalist de juiste cases te ontwerpen en de bijpassende testprocessen te implementeren. Complexe applicaties hebben vaak complexe testdata tot gevolg. Daar moet je mee kunnen omgaan. Het maken van testanalyses wordt een apart vak. Te weinig analisten Het huidige testen kun je niet meer zien zonder de bijpassende tooling, meent Van Merode. Zijn afdeling wordt voornamelijk betrokken bij (ontwikkel)projecten. Er lopen jaarlijks tussen de honderd en honderdveertig projecten in de diverse onderdelen van KLM. Mijn afdeling is betrokken bij de top tien van die projecten. Dan heb ik het over testmanagers en testcoördinatoren. En het liefst zou ik het ook hebben over testanalisten, maar die ontwikkeling zal pas de komende jaren doorzetten. Ik heb helaas te weinig testanalisten. De gebruikelijke verhouding is dat één manager vier coördinatoren aanstuurt die elk op zichzelf weer vier analisten aansturen. Ik heb een afdeling van dertig mensen, van wie veertig procent test manager is, vijftig procent test coördinator en slechts tien procent test analist. Dat is veel te weinig. Dat vangen we nu op door mensen uit het ontwikkelteam en uit de business het grootste deel van de analyses te laten doen. Van Merode merkt dat de business in de gaten krijgt dat een test analyse steeds meer kennis en vaardigheden vereist. We krijgen dan ook steeds vaker de vraag zelf een analyse te maken, in samenspraak met de business. Goed gemiddelde In 98 is besloten dat het testwerk bij KLM gestructureerd moest worden aangepakt. Naïef als wij waren, dachten we dat in één jaar te kunnen realiseren, zegt Van Merode achteraf. We zijn wel sterk gegroeid tussen 98 en 2001. Vervolgens zijn er een paar vliegtuigen als wapen gebruikt en dat heeft een gigantisch effect gehad op ons werk. Er werden heel veel projecten gestopt als gevolg van de paniek bij de klanten; niemand durfde immers nog te vliegen. Het gevolg was dat mijn afdeling werd gehalveerd. Voordat je die klap weer te boven bent, ben je weer een paar jaar verder. Nu loopt het uitstekend en de focus zit er goed op. Dat komt mede doordat we in de afgelopen tien jaar slechts drie missers hebben gehad, op een totaal van tweehonderd projecten. Dat is een goed gemiddelde, we hebben laten zien dat het werkt. Op dit moment maakt het vliegverkeer weer een enorme dip mee, maar nu is Van Merode niet bang dat zijn afdeling weer wordt gehalveerd. De situatie is anders; we zijn nu zelf een competence center. We leveren expertise en dat wordt hogelijk gewaardeerd. Teus Molenaar is hoofdredacteur van AppWorks appworks november 2009 15
legacy Praagse Lente Waar Alexander Dubcek ˇ in 1968 het ijzige Sovjet-communisme trotseerde, probeert CA anno 2009 de mainframe-ijstijd te ontdooien. Tientallen jongeren genieten er een opleiding om applicaties voor mainframes te onderhouden, te verbeteren en te schrijven. De digitale Praagse Lente houdt het oerplatform springlevend. Marcel den Hartog Begin jaren negentig raakte het client/server-model in zwang en het mainframe viel daarmee in ongenade. Juichend werd de stekker uit de mastodont der computers gehaald. Dit oud ijzer was immers log, duur en zeer belegen. De ontwikkeltalen waarmee mainframe-applicaties werden geschreven, verspreidden een penetrante spruitjeslucht. Client/server zou die digitale nachtmerrie beëindigen; een droom van een betere wereld met kleine en goedkope servers en wensen van de business die à la minute konden worden gehonoreerd, kwam ervoor in de plaats. Hoe anders bleek de praktijk, zo mogen we na dertig jaar concluderen. In de afgelopen acht jaar is het aantal MIPS op mainframes meer dan verdrievoudigd, en meer dan de helft van alle bedrijfskritische data staat nog steeds zorgeloos, energiezuinig en goedkoop op het mainframe. Bedenkt daarbij dat die 50% applicaties/data wordt beheerd door een fractie van de IT-afdeling die nodig zou zijn om dezelfde hoeveelheid applicaties/data te laten beheren in een client/server-omgeving. Kennisoverdracht Een hedendaags probleem is dat de IT-staf die het mainframe terzijde staat inmiddels al van vergevorderde leeftijd is. Die twee jaar extra arbeidsjaren alvorens recht te hebben op een AOW-uitkering zijn geen antwoord op deze uitdaging. Het mainframe verdwijnt namelijk niet; er gaan zelfs meer en meer bedrijven met Linux op z/os gedistribueerde applicaties op het mainframe draaien. Daarom zal er iets moeten gebeuren. Niet alleen zullen er nieuwe mensen moeten worden aangenomen die zich zullen moeten inleren in het mainframe, maar ook de softwareleveranciers zullen hun producten moeten aanpassen, opdat de nieuwere generatie met technologie en interfaces kan werken die ze gewend is. En nog veel belangrijker: de kennis die in de loop der jaren in de hoofden van de huidige groep mainframebeheerders is opgeslagen, zal op één of andere manier moeten worden overgedragen. Hetzij via opleidingen, het faciliteren van mentoren, dan wel door deze kennis meer en meer in de producten zelf te integreren. Het gebrek aan voldoende kennis van het mainframe-platform dreigt een maatschappelijk probleem te worden. Sommigen spreken al van het echte Y2K probleem. Continuïteit verzekeren De applicaties die van het mainframe KONDEN worden gemigreerd, zijn inmiddels, al dan niet succesvol, omgebouwd en draaien nu op gedistribueerde systemen. Maar dit platform blijkt niet zo zaligmakend als altijd werd gedacht. Sommige serverfarms bestaan uit honderden of zelfs duizenden exemplaren en hebben een energieconsumptie hebben waar de Hoogovens zich niet voor hoeven te schamen. Ettelijke tientallen beheerders zijn er nodig om de vinger aan de pols te houden. Natuurlijk zijn er veel projecten gaande waar met behulp van virtualisatietechnieken het aantal fysieke servers zal verminderen, maar hier staat een toegenomen complexiteit (en dus meer beheerders) tegenover. Voor minder dan vijftig procent van de bedrijfskritische data/applicaties!! Een recent onderzoek van CA wees uit dat de vijftig procent die op het mainframe draait, verantwoordelijk is voor slechts 19% van het IT-budget. Een mainframe, waar heel goedkoop en effi ciënt nog veel belangrijke applicaties draaien, is evenwel niets waard als er geen mensen zijn die dit platform kunnen onderhouden. Iets dat ook vaak over het hoofd wordt gezien, is het feit dat veel nieuwe, gedistribueerde applicaties voor een groot gedeelte afhankelijk zijn van data en applicaties die nog steeds op het mainframe draaien. Ook daarom moeten we zorgen voor continuïteit!! Mythes doorbroken In Praag werkt CA aan de ontwikkeling van veel nieuwe mainframeproducten, maar ook aan het onderhoud van bestaande producten. Dit gebeurt met nieuwe mainframers, ook wel baby dino s genoemd. Door een actief wervingsbeleid op universiteiten in Tsjechië, maar ook in de landen rondom, werken daar momenteel meer dan tachtig mensen. Jon- 16 appworks november 2009
Het kantoor van CA in Praag. ge afgestudeerden in de leeftijd van 23-28 jaar die allen een rooskleurige toekomst tegemoet gaan. Begin september hield CA er een bijeenkomst voor de Europese vakpers en analisten om te laten zien wat er de afgelopen jaren met het mainframe is gebeurd. Na afl oop van de verschillende presentaties (inclusief die van twee enthousiaste professoren van de universiteiten waar de studenten van worden afgenomen ) konden de aanwezigen zelf met een aantal van deze studenten praten. De ervaring heeft ons geleerd dat het wel degelijk mogelijk is om de mythes rondom het mainframe (saaaaaaaai!!!!) te doorbreken. Niet alleen kunnen deze studenten terecht met de kennis die zij aan de universiteit hebben opgedaan (Java, virtualisatie, Linux), maar tot hun eigen verbazing zijn ook ontwikkeltalen als Assembler en Cobol een boeiende uitdaging. Wat hen drijft, is de wens niet één van de honderden Java-programmeurs te zijn, maar iets leren en doen wat niet veel anderen beheersen. Dit geeft ze een hogere marktwaarde. Maar ze vinden het zo bleek - vooral leuk. Werkzekerheid Deze studenten waaieren na een zware interne opleiding van drie maanden uit naar afdelingen als Support, Quality Assurance en natuurlijk Development. En daar onderhouden en verbeteren ze niet alleen de oudere producten, maar ontwikkelen ze ook de nieuwe interfaces voor de mainframe-producten die straks weer door andere (jongere) mainframers gebruikt gaan worden. Want, laten we eerlijk zijn, hoe boeiend en effi ciënt een 1920 character -scherm voor een ervaren mainframer ook zal zijn, de nieuwe generatie mainframebeheerders kan (en wil) hier niet mee werken. Het leidt geen twijfel dat deze nieuwe mainframers er zullen komen. In de landen om ons heen (vooral Scandinavië) zijn veel bedrijven actief jongeren aan het werven en de boodschap is simpel: Zoek je een uitdaging en de zekerheid dat je werk hebt, laat je opleiden tot mainframer. Het is voor studenten belangrijk dat ze zich kunnen onderscheiden. Zeker in tijden van een economische crisis. Het mainframe is, mede dankzij IBM, een uitermate snel, modern en betrouwbaar platform waar applicaties van meer dan twintig jaar oud vrolijk draaien naast de nieuwste, in Java ontwikkelde programmatuur. Dit is ongekend in de geschiedenis van de IT en de belangrijkste reden waarom het mainframe als platform nog lang zal blijven. IT is niets anders dan het implementeren van slimme business oplossingen, en het zou niet uit mogen maken op welk platform dit is. Te lang hebben we ons laten leiden door de verschillende platformvetes en de mythe dat een mainframe saai, duur en aftands is. En het resultaat is dat we, zonder het misschien te bedoelen, te weinig (geen) mensen hebben opgeleid voor een platform dat niet sexy is maar WEL de business dient. Marcel den Hartog is Principal Marketing Manager EMEA Mainframe bij CA appworks november 2009 17
embedded Je kunt natuurlijk ook gewoon bellen met de MC9500. Meteen op de bon Motorola is duidelijk in zijn nopjes met zijn nieuwe handheld MC9500, maar ook Simac ziet hiervoor nieuwe marktkansen. Wel heeft de automatiseerder zijn embedded software op het apparaat moeten aanpassen. Maar dat viel gelukkig mee, zegt André Wielaard, director van Simac Business Applications. Hans Vandam De dienst verkeershandhaving van het politiekorps van Gelderland-Zuid is de eerste in Nederland die het nieuwste speeltje van Motorola gaat gebruiken. Zij nemen het in gebruik in combinatie met de embedded applicatie Sphynxx van de Nederlandse automatiseerder Simac. Het mag hier dan simpelweg als speeltje worden gekenschetst, maar het gaat om een serieuze, moderne handcomputer die Motorola zelf als een doorbraak in mobile computing omschrijft. Tijdens een persbijeenkomst in Parijs om de MC9500 wereldkundig te maken, hamerde Marco Landi, de Europees directeur van Motorola, op de innovatiedrang van zijn bedrijf. De eerste autoradio, de eerste walkie-talkies, de eerste communicatie tussen kosmonaut op de maan en mens op aarde, de eerste commerciële mobiele telefoon. De tak van Motorola die mobiele telefoons produceert, leidt de laatste jaren een teruggetrokken bestaan. Motorola s zie je nauwelijks nog in het mobiel bellend straatbeeld. Maar dat is een ander bedrijfsonderdeel dan het onze. Wij zijn steeds winstgevend geweest en springlevend, aldus Landi. Hij doelt op het bedrijfsonderdeel Enterprise Mobility Business, dat is ontstaan uit de overname voor 3,9 miljard dollar van het bedrijf Symbol (de uitvinders van de barcode en bijbehorende apparatuur) in 2006. Oplaadbord Een paar wapenfeiten van de MC9500: een aanwijzer van het batterijniveau (voor mensen die een hele werkdag de straat op gaan met zo n apparaat is het handig te weten of ze zonder bijtanken kunnen doorwerken), een myriade aan ingebouwde antennes zodat bijvoorbeeld communicatie mogelijk is via gsm, hdspa, wlan of cdma-evd, een ingebouwde camera 18 appworks november 2009
met een hoge resolutie, Bluetooth om bijvoorbeeld te communiceren met een printer die binnen handbereik is, en de interactive sensor technology (die onder meer kan laten zien of er ruw met het apparaat wordt omgesprongen). Dit alles natuurlijk in een verpakking die een stootje kan velen. Een bijkomende innovatie noemt Landie het oplaadbord. Gewoonlijk liggen dergelijke handhelds kriskras met tal van verschillende adapters kriskras aan het stroomnet, maar Motorala heeft een bord ontwikkeld waar deze handhelds in kunnen worden geplaatst om ze op te laden. Netjes en overzichtelijk. Dit alleen al is volgens Landi een pluspunt dat de concurrentie een paar straatlengten achterlaat. Toetsenbord Om zijn gelijk bij te staan, had Landi een aantal ISV s opgetrommeld die inderdaad vol lof waren over de nieuwe handheld van Motorola. Onder hen, als enig Nederlands bedrijf, Simac Business Applications, een volle dochter van Simac Techniek. Deze tak is jaren geleden al bij Simac terecht gekomen via een overname, vertelt Wielaard. Bij politie en parkeerwacht is deze kant van Simac al veel langer bekend. Wij werken al heel lang samen met Motorola en we zijn vanaf het begin van de ontwikkeling van de nieuwe handheld nauw betrokken geweest. Wij hebben als ISV kunnen aangeven waaraan behoefte bestaat op straat. En daar is rekening mee gehouden, vertelt Wielaard. Daarbij doelt hij onder meer op de batterij-indicator, het makkelijk te bedienen toetsenbord, de rechtstreekse communicatie met de printer die een politieman of parkeerwachter ook aan de riem heeft hangen. Wij werken met open standaarden en een webgebaseerde toepassing; eigenlijk hebben we niet zo heel veel hoeven te veranderen aan Sphynxx om met de nieuwe handheld overweg te kunnen. Onze grootste concurrent is een Duits bedrijf dat zelf een handheld op de markt brengt, met een fabriekseigen applicatie. In vergelijking tot de MC9500 hebben zij een baksteen qua gewicht en omvang. Het zal voor hen steeds moeilijker worden om vernieuwingen te brengen, omdat de ontwikkelkosten zowel voor het apparaat als voor de software gelden. Wij hoeven in elk geval In onze software hebben we standaard berekeningen van het OM opgenomen. niet de kosten te dragen om de apparatuur te moderniseren. Dat doet Motorola. Dat maakt het leven een stuk eenvoudiger. En we zijn een belangrijke partner van Motorola; ze houden echt wel rekening met onze wensen. Realtime communicatie De software van Simac wordt vooral gebruikt voor verkeershandhaving. De beambte op straat ziet op zijn terminal meteen welke gegevens bij een bepaald kenteken horen; als er nog boetes open staan, dan wordt dat direct zichtbaar; als de auto als gestolen te boek staat, dan is dat meteen bekend. De foto s die met de handheld worden genomen, worden centraal opgeslagen en voorzien van een tijd en een gps-stempel zodat daar later geen verwarring over kan ontstaan. Dit is bijzonder handig bij aanrijdingen. De boete kunnen zij op straat uitdraaien en aan de ongelukkige bestuurder meegeven. In onze software hebben we de standaardberekeningen opgenomen die het openbaar ministerie hanteert voor overtredingen; er komt altijd het juist bedrag in de boete te staan, legt Wielaard uit. De embedded software wordt aangevuld met een back offi ce dat zorg draagt voor debiteurenbeheer, inning van boetes, naheffi ngen en verwerking en beheer van eventuele bezwaarschriften. Centraal kunnen wijzigingen in de bedrijfsregels worden doorgevoerd en die worden dan automatisch en direct doorgestuurd naar alle handterminals. De communicatie tussen de handheld en de centrale is realtime. De toepassing die Simac ziet voor de handheld is er één van vele. Zo wordt het apparaat ook veel gebruikt in de logisitieksector. Chauffeurs van pakketdiensten staan op deze manier altijd in contact met de centrale systemen en kunnen bovendien een rechtsgeldige handtekening laten plaatsen op het apparaat door de ontvanger. Andere ISV s die in Parijs hun zegje deden, maken bijvoorbeeld software voor meteropnemers (die dus tegenwoordig veel meer doen dan alleen maar de meter opnemen; zij kunnen afsluiten als blijkt dat al maanden niet is betaald, of toch juist niet afsluiten als op het laatste moment toch een betaling is binnengekomen). En wat te denken van de software die storingsmonteurs nodig hebben? Daar heeft bijvoorbeeld Cognito een oplossing voor; natuurlijk ook voor de Motorola MC9500. De nieuwste handheld van Motorola zal veel worden gebruikt door politiemensen dan wel verkeershandhavers. Hans Vandam is freelance journalist appworks november 2009 19
persoonlijk Blije gezichten sieren ontwikkelwerk De blije gezichten. Dat is na jaren nog steeds de drijfveer voor Eric ten Harkel om software te bouwen. Bij dat ontwikkelwerk heeft hij binnen een team veel contact met andere ontwikkelaars en eindgebruikers. Die interactie houdt het werk bijzonder boeiend. Teus Molenaar Ten Harkel is sinds september 2000 medeeigenaar en oprichter van COOLProfs, specialist in het bouwen en beheren van bedrijfskritische maatwerksystemen. Daarvoor werkte hij als ontwikkelaar bij het James Martin Adviesbureau, mede-ontwerper van het Information Engineering Facility, de voorloper van COOL: Gen, en bij Sterling Software. Toen in 2000 Sterling Software werd overgenomen door Computer Associates (CA) vond hij het tijd - samen met enkele collega s - een eigen bedrijf op te richten. In 2007 is het bedrijf Tri-IT overgenomen om te kunnen beschikken over.net-kennis, de specialiteit van Tri-IT. Ideaalplaatje Of hij als algemeen directeur van COOLProfs nog wel tijd overhoudt voor het handwerk? Jawel, antwoordt hij, want ik vind het gewoon heel leuk werk. Het is bevredigend als je systemen in productie brengt en mensen oprecht blij maakt met iets dat ze nodig hebben. Op de opmerking dat het merendeel van de projecten toch niet dit ideaalplaatje bereikt, zegt Ten Harkel zich daar niet in te herkennen. Wij leveren altijd binnen de afgesproken tijd en prijs een systeem op dankzij de DSDM/ Agile-aanpak die wij gebruiken. We kiezen er dan ook altijd voor om kortlopende projecten Wat is DSDM? Dynamic Systems Development Method is een onafhankelijke ontwikkelmethode die trajecten opdeelt in tijdvakken en per tijdseenheid bepaalt wat moet worden opgeleverd. Tegelijk wordt vastgelegd welk budget en menskracht beschikbaar zijn. De inbreng van eindgebruikers is cruciaal hierbij, omdat zij de requirements aangeven. Door die sterke inbreng is het mogelijk binnen de vastgestelde tijd en resources de requirements te variëren. De methode maakt projecten overzichtelijk en levert snel tastbare resultaten op voor eindgebruikers. Meer info op www.dsdm.org. te maken; meestal niet langer dan vier tot vijf maanden. Het resultaat van het ene project kan dan trouwens wel weer het fundament zijn voor een volgend. Maar dan heb je al wel een werkend systeem opgeleverd en de gebruikersgroep laten zien dat je hun wensen serieus neemt. Ten Harkel viert de oplevering van elk systeem met de overhandiging van een kunstwerk aan de opdrachtgever. Wij stoppen veel energie in 20 appworks november 2009