EEN MANIFEST VOOR DE HORECA ONDERNEMER VAN MORGEN WIJ PLEITEN VOOR TIJDELIJKE ONTHEFFINGEN OP HET BESTEMMINGSPLAN WIJ BIEDEN DUURZAME HORECA VOOR LEEGSTAANDE EN VERWAARLOOSDE LOCATIES WIJ STAAN VOOR BEWUSTWORDING dynamic foodshowroom
ARNHEM De afgelopen jaren heeft een nieuw soort ondernemer zich in Arnhem gevestigd. Ze dragen datgene uit waar Arnhem zich graag mee profileert: Jong, ondernemend, creatief en duurzaam! Een aantal succesvolle voorbeelden volgden elkaar in hoog tempo op: Roof Garden Arnhem, Dynamic Food en Junior Foodshowroom. Arnhem heeft daarmee een momentum in handen waarmee zij handen en voeten kunnen geven aan hun credo. Deze ondernemers kenmerken zich door een vernieuwende aanpak die past in de tijdsgeest: lokale voeding, pop-up initiatieven, het creëren van communities en ondernemen met een maatschappelijke inslag. Deze ondernemers werken op basis van een behoefte vanuit de stad, zijn bottom-up en worden gewaardeerd door de stadsbewoner. Hierdoor mobiliseren ze in korte tijd een community aan actieve stakeholders om zich heen. Doormiddel van een onderscheidend plan, dat ook een ideaal, zorgen zij voor een nieuw podium. Horeca is voor hen een medium om hun idealen uit te dragen en hun eigen broek op te kunnen houden. Deze ondernemers maken op een andere manier gebruik van ruimte en horeca, maar werken nog steeds binnen de vastgestelde kaders van regelgeving en vergunningen die niet meer aansluit bij deze nieuwe manier van werken; deze nieuwe ondernemers maken gebruik van de tussentijd. Ze zoeken naar manieren om uit die tijdelijkheid permanente ontwikkelingen voort te laten komen. De ondernemers en hun initiatieven hebben meer ruimte nodig. Ruimte die, door de verouderde regelgeving, niet beschikbaar is! Door een betere samenwerking met de gemeente denken wij meer ruimte beschikbaar te kunnen maken voor de stad van morgen.
Een manifest voor DE HORECA ONDERNEMER VAN MORGEN pag. 1 pag. 3 pag. 3 pag. 4 pag. 5 pag. 6 pag. 6-7 pag. 7 pag. 8-9 Arnhem Dynamische horeca Voor wie? Locatie Duurzaamheid Wat is ons voorstel? Opstart- doorpakregeling Praktijk Bijlagen 2
1. DYNAMISCHE HORECA De initiatieven zijn altijd op zoek naar middelen om hun activiteiten financieel mogelijk te maken. Het voeren van horeca is daarbij de oplossing die wordt gekozen. Horeca is dus niet alleen een wezenlijk onderdeel van het concept op de locatie, het is ook het middel om de initiatieven mogelijk te maken en een verhaal te vertellen. Immers, de ondernemingen lenen niet bij een bank en vormen van subsidie zijn in deze tijden schaars. We ondervinden dat de huidige regelgeving omtrent de verkoop van eten en drinken, ofwel horeca, niet meer aansluit bij deze manier van ondernemen. WIJ PLEITEN VOOR EEN DYNAMISCHE HORECA-REGELGEVING, VOOR INITIATIEVEN DIE PASSEN BINNEN DE GESCHREVEN CRITERIA. 1.2 VOOR WIE? Verschillende jonge, creatieve, partijen ondervinden moeilijkheden op het gebied van beleid bij de verkoop van eten en drinken, ofwel Horeca. De regelgeving rondom het exploiteren van horeca, en de vergunningen die daarbij horen, laten weinig ruimte voor creativiteit en innovatie. Wij zijn er van overtuigd dat een vernieuwende regelgeving voor bepaalde groepen een stimulerende werking hebben. Het gaat hier immers om een groep jonge ondernemers die het toekomstige ondernemersklimaat in Arnhem gaan bepalen. Het is van belang dat deze vernieuwende regeling bruikbaar is voor initiatieven die van waarde zijn voor de stad Arnhem. Om deze reden hebben we twee belangrijke criteria omschreven, die bepalen of een initiatief past bij deze vernieuwende regelgeving: 3
2. UITZONDERLIJKE LOCATIE Het eerste criterium dat geldt voor initiatieven die aanspraak willen doen op de voorgestelde regeling richt zich op de locatie waar een initiatief zich wil vestigen. Om te stimuleren dat leegstand een nieuwe invulling krijgt, en verwaarloosde locaties weer tot volle potentie gebruikt worden, dient de gekozen locatie binnen de volgende kaders te passen: 2a. Verwaarlozing De regelgeving geldt voor initiatieven die een locatie kiezen die rijk is aan potentie is. Maar die niet tot hun volledige potentie in gebruik zijn. Vaak betreft dit gebouwen die zijn geplaatst voor een bepaalde functie, maar de functie is komen te vervallen. Of de functie trekt minder gebruikers dan zou kunnen. Tevens is er voor deze locaties in de nabije toekomst geen concreet plan.. Toetsing: originele functie van locatie + overtuigschrift van verwaarlozing 2b. Bestemming Doordat de gekozen locatie initieel een andere functie had, bijvoorbeeld kantoor, winkel of parkeergarage, is de locatie ook zo bestemd. Hierdoor zou er volgens het bestemmingsplan geen andere functie vervult mogen worden. Toetsing: bestemmingsplan 2c. Bestaand aanbod omgeving De nieuwe regelgeving moet meerwaarde hebben voor de omgeving. De regelgeving zal het bestaande aanbod moeten versterken en niet bedreigen. Toetsing: bestemmingsplan Als de nieuwe regeling uitsluitend geldt voor initiatieven die kiezen voor een leegstaande of verwaarloosde locatie, stimuleert men het hergebruik van gebouwen en zullen verwaarloosde gebieden een nieuw leven krijgen. Jonge ondernemers zullen uitgedaagd worden om de bestaande leegstand te zien als een kans om op een nieuwe manier te kijken naar de functies van gebouwen en gebieden. Het stimuleren van creatieve initiatieven op onderscheidende locaties vergroot bovendien de aantrekkelijkheid van Arnhem als stad. WIJ BIEDEN WAARDEVOLLE INVULLING VOOR LEEGSTAANDE EN VERWAARLOOSDE LOCATIES. 4
3. DUURZAAMHEID Het tweede criterium richt zich op de invulling die een initiatief wil geven aan de gekozen locatie. Deze invulling dient van waarde te zijn voor haar omgeving, en voor Arnhem. Een initiatief dient dus binnen de volgende kaders een invulling te geven aan de gekozen locatie. 3a. Verkoop lokaal geproduceerd en/of biologisch eten en drinken (duurzame horeca) Het initiatief dient zich bezig te houden met lokaal geproduceerde horeca producten, en dient biologische productie daarbij voorop te stellen. 80% van de aangeboden producten dient voort te komen uit lokale producten en grondstoffen, of van biologische oorsprong te zijn. Daarmee wordt de lokale economie, alsmede de duurzame productie van voedingsmiddelen gestimuleerd. Toetsing: aanleveren menukaart met lijst leveranciers 3b. Duurzame verbinding met omgeving Het initiatief dient hoofdzakelijk aandacht te hebben voor haar directe omgeving, en dient in te zetten om hier mee een duurzame verbintenis aan te gaan. Onder duurzame verbintenis wordt verstaan: - energiehuishouding efficiënt, monitoring, streven naar een energie neutraal - afvalscheiding en vermindering, biologisch afbreekbare materialen - functie voor de buurt, openbaar toegankelijk - programmering gericht op de directe omgeving Toetsing: energie- en afvalplan, aanleveren programmering, overtuigschrift 3c. innovatieve waarde Initiatieven die in lijn liggen met groen, creativiteit en nieuwe zakelijkheid (de speerpunten van de citymarketingcampange Made in Arnhem) en iets toevoegen aan het bestaande aanbod komen tevens in aanmerking voor de nieuwe regelgeving. Toetsing: overtuigschrift 3d. Duurzame verbinding met omgeving Omdat dit manifest geldt voor partijen die serieus bezig zijn met horeca en de intentie hebben om langere termijn te vestigen, mag dit geen buitenproportionele bedreiging zijn voor omliggende (bestaande) horeca. Horeca die volgens de nieuwe regeling opstart zal voldoen aan alle eisen die volgens de wet aan horeca gesteld worden. Voorts zullen de verkoopprijzen die gehanteerd worden marktconform zijn. Toetsing: overtuigschrift Als deze nieuwe regeling alleen geldt voor initiatieven die duurzaamheid centraal stellen, stimuleert de plaatselijke overheid plaatselijke duurzaamheid. Hierdoor zal de drempel voor duurzame, creatieve initiatieven verlaagd worden om plannen te realiseren. Daarnaast zullen gangbare nieuwe ondernemingen en initiatieven zullen zich eerder geroepen voelen om zich met duurzaamheid bezig te gaan houden, en bestaande ondernemers zullen wellicht ook uitgedaagd worden om zich meer in het thema te verdiepen. 5
4. WAT IS ONS VOORSTEL? Wij pleiten voor de Opstart- en doorpakregeling voor vernieuwende initiatieven die hun initiatieven bekostigen uit de horeca opbrengsten of horeca zien als medium. Deze regeling is ingericht om een onderneming of initiatief, dat voldoet aan de bovengenoemde criteria, te stimuleren en een kans te geven. Voorgesteld wordt om een regeling in arm te nemen die het mogelijk maakt om een opstart-periode te ondergaan met een initiatief of onderneming. Deze opstart periode zou op een aantal vlakken drempels moeten verlagen, zodat het realiseren van een waardevol concept gestimuleerd wordt. 4.1 OPSTARTREGELING De opstartregeling is een regeling die voor een half jaar geldig is. In dit half jaar krijgt een initiatief de kans om aan te tonen interessant te zijn voor een stad, en bedrijfsmatig levensvatbaar te zijn. De opstartregeling bestaat uit twee delen: Vestigingsplek: een tijdelijke ontheffing op het bestemmingsplan Een initiatief, dat voldoet aan de criteria, krijgt voor een locatie een tijdelijke ontheffing op het bestemmingsplan. Dit maakt het mogelijk om gedurende de opstartperiode af te wijken van het plaatsgebonden karakter van de traditionele vergunningen. Zo is het mogelijk, en stimuleert het zelfs, dat initiatieven zich vestigen op verwaarloosde locaties, en een invulling kunnen geven aan de vele leegstaande panden en ruimtes die onze stad rijk is. Daarnaast stimuleert de gemeente, wanneer wordt aangetoond dat het initiatief waardevol is en niet tot overlast zal leiden, jonge ondernemers om na te denken over creatieve oplossingen zodat bewezen kan worden of een herbestemming van waarde kan zijn voor de omgeving. Legekosten: soepelere regeling gebaseerd op waarde Een tijdelijk initiatief, dat voldoet aan de criteria, betaald volledige legekosten wanneer het initiatief waarde heeft. De opstartregeling deelt de leges van vergunningen, die nodig zijn voor het exploiteren van horeca, op in twee delen. Voor aanvang van de opstartperiode betaald een initiatiefnemer een bedrag dat de, door de gemeente tot op dat moment gemaakte,kosten dekt. Initiatieven krijgen dus geen korting, maar mogen gebruik maken van een betalingsregeling die zorgt dat een hoge voor-investering niet nodig is. Daarnaast wordt er een intentieverklaring getekend door de initiatiefnemer en de afdeling vergunning, waarin de opstartperiode en de intenties van beide partijen omschreven worden. Dit kan per geval verschillen. Hiermee stimuleert de regeling duurzaam ondernemen voor jong en oud. En ontstaat er direct verbinding tussen de gemeente en de nieuwe initiatieven. 4.2 DOORPAKREGELING Na de opstartperiode van een half jaar, staan zowel de ondernemer als gemeente Arnhem voor een gezamenlijke keuze: komt het initiatief in haar huidige vorm in aanmerking voor een doorpak? 6
Vestigingsplek: een permanente ontheffing op het bestemmingsplan De aanvraag voor een permanente ontheffing op het bestemmingsplan is nu gemakkelijker af te wegen. Door het verlenen van een tijdelijke ontheffing op het bestemmingsplan is er door de ondernemer en gemeente Arnhem al een case gebouwd, waarmee een initiatief haar levensvatbaarheid en waarde voor Arnhem en haar directe omgeving heeft kunnen laten zien. Legekosten: worden volledig betaald De overige kosten voor de vergunningen worden volledig betaald door de ondernemer. Op het moment van doorpak dienen zowel de ondernemer als de gemeente Arnhem van mening te zijn dat een doorpak wenselijk is, en overleggen de partijen gezamenlijk of daar aanpassingen voor nodig zijn. De initiatiefnemer betaald nu de overige kosten minus het eerder betaalde bedrag voor de volledige drank- en horecavergunning en eventuele andere vergunningen. Daarmee kunnen alle afspraken en ideeën in dit stadium geformaliseerd worden en krijgt een initiatief bestaansrecht. 4.3 PRAKTIJK In de praktijk kan elk initiatief dat voldoet aan de genoemde criteria aanspraak doen op de regeling. Gewapend met een dichtgetimmerd ondernemingsplan kan iedere ondernemer een aanvraag indienen. Samen met de afdeling vergunningen wordt dan beslist of de aanvrager aanspraak kan doen op de regeling, en daarmee gestimuleerd kan worden om een vliegende start te maken. In een overeenkomst tussen de ondernemer en de gemeente Arnhem wordt beschreven voor welke periode de regeling geldt, en op welke momenten er geëvalueerd wordt. Voorop staat dat de gemeente Arnhem het recht behoudt om maandelijks een evaluatiemoment in te plannen, met eventuele beëindiging van de regeling ten gevolg. Na afloop van de opstartregeling, wordt gezamenlijk bekeken of beide partijen het eens zijn met een doorpakregeling. Vervolgens zullen de partijen bespreken welke aanpassingen met betrekking tot de bestemming, welke vergunningen geformaliseerd dienen te worden en welke leges nog open staan. Koningklijke Horeca Nederland, afdeling regio Arnhem Roof Garden Arnhem Dynamic Foodshowroom PopupKlup New Dutch School PUURland Stadstuin Kweekland Stella by Starlight Stichting Coehoorn Centraal Buro Bois 7
BIJLAGE Achtergrond: huidige regelgeving DRANK- EN HORECAVERGUNNING De ondernemingen kiezen niet voor de gangbare locaties voor hun onderneming. De locaties die gekozen worden door deze initiatieven zijn vaak belangrijk onderdeel van het concept en kennen een vorm van rauwheid en verwaarlozing. Hiermee wordt bedoeld dat de locaties vaak voor langere tijd leeg hebben gestaan, of slechts zelden gebruikt worden tot hun volledige potentie. NIEUWE INVULLING Het geven van een nieuwe invulling aan een dergelijke locatie heeft vaak positieve invloed op de directe omgeving en de waarde van de locatie. Dit geldt niet alleen voor leegstaand vastgoed, maar ook plekken in de openbare ruimte. Vastgoedeigenaren en gemeente zijn op zoek naar succesvolle invulling of transformatie van deze plekken. Een tijdelijke interventie door vernieuwende initiatieven kunnen een goede overbruggingsperiode zijn, met zelfs een uitkomst voor permanente invulling. HORECA Initiatieven zijn altijd op zoek naar middelen om hun activiteiten financieel mogelijk te maken. Het voeren van horeca is daarbij de oplossing die wordt gekozen. Horeca is dus niet alleen een wezenlijk onderdeel van het concept op de locatie, het is ook het middel om de initiatieven mogelijk te maken. Immers, de ondernemingen lenen niet bij een bank en vormen van subsidie zijn in deze tijden schaars. Er is dus geen startkapitaal, wel is er een goed doorgrond idee, waar de ondernemingen hun idealen voor hunzelf en de stad mee willen verwezenlijken. VERGUNNING Het voeren van horeca is alleen toegestaan wanneer daar de juiste vergunning voor verleend is. Op dit moment zijn er twee mogelijkheden: 1. Een evenementenvergunning met tijdelijke ontheffing artikel 35 drank en horecawet. Het evenement kan maximaal 6 weken duren waarin maximaal 12 dagen aaneengesloten de ontheffing kan gelden zodat er zwak-alcoholhoudende dranken kunnen worden geschonken. Buiten de 12 dagen is het niet mogelijk zwak-alcoholhoudende dranken te schenken. De mogelijkheden met deze optie zijn beperkt en niet meer wenselijk voor de ondernemingen. Het is onmogelijk om binnen een periode van 12 evenementendagen echt te experimenteren of iets wel of niet werkt en dus bestaansrecht zou kunnen hebben. 2. Een exploitatievergunning met drankenhorecawetvergunning Het concept wordt gezien als volledige horeca en zal moeten voldoen aan alle eisen met betrekking tot inrichting en de wet BIBOB. Daarnaast moet de locatie voldoen aan het bestemmingsplan. Voldoet dit, dan zal er nog een (tijdelijke) ontheffing op bestemmingsplan moeten worden aangevraagd. Met deze vergunningen en ontheffingen is het mogelijk om een jaar lang horeca te exploiteren op de locatie. 8
De mogelijkheden met deze optie zijn wel wenselijk. Echter, het aanvragen van de ontheffing op het bestemmingsplan blijkt in de realiteit erg lastig voor de ondernemingen en ook aan de financiële eisen van deze vergunning kan moeilijk worden voldaan zonder startkapitaal. Daarnaast gaan deze initiatieven/ondernemingen met veel enthousiasme van start en is het vaak noodzaak om het binnen een korte termijn neer te zetten Aanpassingen binnen bestemmingsplannen zijn vaak een lang en ingewikkeld proces die het proces van de onderneming in de weg kan staan. De gemeente denkt nu goed mee met de ondernemingen door kleine aanpassingen (4 weekenden i.p.v. 12 aaneengesloten dagen) toe te zeggen op evenementenvergunning, maar alsnog is dit niet toereikend. WIJ STAAN VOOR BEWUSTWORDING 9