Milieubeleidsplan Gemeente Heemskerk 2014-2018

Milieubeleidsplan Gemeente Heemskerk 2014-2018 Augustus 2013

Inhoud Inleiding... 3 1.Een beter klimaat... 7 2. Samen met inwoners en bedrijven... 13 3. Gemeente als voorbeeld... 16 BIJLAGE DE-AGENDA... 18 2

INLEIDING Aanleiding De Wet milieubeheer biedt op gemeentelijk niveau de mogelijkheid tot het facultatief vaststellen van een milieubeleidsplan (art. 4.16). Hierin worden de hoofdzaken opgenomen van het door de gemeenteraad dan wel burgemeester en wethouders te voeren milieubeleid. Met dit beleid geeft de gemeente haar ambities aan die zij in de looptijd van het beleidsplan wensen te behalen. De voorliggende planperiode is inmiddels afgerond. Met de jaarverslagen van de Milieudienst IJmond is verslag gedaan van de uitvoering van het plan. Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Heemskerk heeft aangegeven om tot een gedragen milieubeleid te komen voor de periode 2014 2018. Achtergrond Bij de voorbereiding en uitwerking van het milieubeleidsplan (MBP) is nauw samengewerkt met diverse afdelingen binnen de gemeente Heemskerk. Hierin zaten vertegenwoordigers van verschillende betrokken afdelingen, die vanuit hun expertise hebben meegedacht en aangevuld. Het milieubeleidsplan geeft inzicht in wat er in Heemskerk op milieugebied speelt, geeft het standpunt van de gemeente weer over een aantal kwesties die al langere tijd voorlagen en legt de basis voor het stellen van prioriteiten en het verdelen van middelen binnen het milieubeleid voor de komende vier jaar. Verhoging en de borging van de kwaliteit van wonen, werken en recreëren staat hierbij centraal. Ambities / prioriteiten De gemeente Heemskerk kenmerkt zich vooral door aandacht voor duurzaamheid en milieuaspecten, Heemskerk is Millennium-gemeente. Er wordt binnen de gemeente veel gedaan ook op het gebied van duurzaamheid en milieu. Een voorbeeld hiervan is duurzaam bouwen, de ontwikkeling van ecologische oevers en diverse natuur- en milieueducatie projecten. De gemeente Heemskerk wil op het gebied van duurzaamheid een voorbeeld zijn. De voorbeeldfunctie van de gemeente speelt hierbij een belangrijke rol. Optimaal gebruik maken van de energiebesparende mogelijkheden voor bijvoorbeeld het gemeentehuis is hierbij een voorbeeld. Ook het vergroenen van het wagenpark en het vergroten van kennis op dit gebied zijn zaken die aangepakt gaan worden. Gemeenten Heemskerk wil ook graag inzichtelijk maken wat de resultaten zijn van deze acties. Hierover zal dus duidelijk en regelmatig gecommuniceerd worden richting de inwoners van het dorp. Waar mogelijk wordt samenwerking binnen (en buiten) het IJmond gebied gezocht, vooral op gebieden waar milieu en gezondheid in elkaars verlengde liggen. Randvoorwaarden 3

Voorafgaand aan het opstellen van dit plan is een verkenning uitgevoerd naar de globale probleemstelling en het ambtelijke draagvlak. Op basis daarvan zijn de randvoorwaarden voor het milieubeleidsplan verder uitgewerkt, een milieubeleidsplan moet tenslotte: praktisch en uitvoerbaar zijn; een integrale aanpak kennen (onder meer door een aanzet voor buurtgericht beleid); voldoende draagvlak hebben, zowel intern als extern; doelstellingen kennen waarvan de voortgang wordt bewaakt (monitoren). Uitgangspunt is dat het plan in eerste instantie budgetneutraal kan worden uitgevoerd en bijdraagt aan een efficiënte inzet van mensen en middelen door duidelijke keuzen te maken in inhoudelijke speerpunten. Tevens zijn, met een lagere prioriteit, maatregelen opgenomen die een stapje verder gaan en kunnen worden gerealiseerd wanneer er meer financiële ruimte beschikbaar komt. Verder is de organisatorische inbedding van het plan een belangrijke randvoorwaarde. In het jaarlijks op te stellen Milieuwerkprogramma zal dit verder worden uitgewerkt. De rol van de gemeente zal meer faciliterend zijn dan initiërend. Dit pas bij de veranderende rol van de overheid. Integrale aanpak Het landelijk beleid stuurt steeds meer aan op een integrale benadering van de milieuproblematiek, met als doel een verdere verbetering van de milieu- en leefomgevingkwaliteit. Het gaat daarbij dus niet alleen om een integrale aanpak van de milieucompartimenten door de Milieudienst, maar ook om veiligheid en gezondheid en om een integrale benadering vanuit alle betrokken gemeentelijke disciplines, zodat men vanaf het eerste moment betrokken is bij de planontwikkeling en een ieder zich bewust is van elkaars belangen en prioriteiten en alle partijen streven naar een evenwichtige belangenafweging. Niet toetsen achteraf, maar actief meedenken en sturen voordat de kaarten zijn geschud. Bij ruimtelijke ontwikkeling, bijvoorbeeld het opstellen van bestemmingsplannen en het uitwerken van bouwplannen, worden de belangen ingebracht via de betreffende projectgroepen. Milieu is daarin één van de aandachtspunten. Daarbij gaat het voor milieu voor een deel om randvoorwaarden, vanwege wettelijke normen of eerder vastgesteld beleid, en voor het overige om ambities, als het benutten van kansen, het verbeteren van situaties en voorbeeldprojecten. Milieu en gezondheid hebben veel met elkaar te maken. Milieubeleid is gericht op het beschermen van de kwaliteit van de leefomgeving (lucht, water, bodem). De kwaliteit van de leefomgeving heeft veel invloed op de volksgezondheid. Het is daarom goed ook te kijken naar de acties die vanuit milieu en gezondheid gezamenlijk worden ondernomen om de omgevingskwaliteit in Heemskerk te verbeteren. Een voorbeeld hiervan is het Platform Milieu en Gezondheid, waar met name luchtkwaliteit en fijnstof het aandachtsgebied is. Waar staan we nu? Het huidige milieubeleidsplan is ten einde gekomen. Met dit beleid is in de afgelopen jaren veel bereikt. Elektrische oplaadpunten zijn gerealiseerd, een aardgastankstation is geopend, er is een start gemaakt met IJmond Bereikbaar, waarin de fiets en openbaar een belangrijke rol krijgen, het 4

gemeentehuis is nieuw en energiezuinig gebouwd, particuliere woningeigenaren hebben energiebesparende maatregelen genomen en zonnepanelen geïnstalleerd op woningen, het afval wordt steeds beter gescheiden, de Actie BespaarDaar is uitgevoerd; dit project biedt huishoudens de gelegenheid via internet een energiescan van hun woning te maken en met de Trompet heeft Heemskerk nog steeds één van de meest duurzame industrieterreinen van Nederland binnen de gemeentegrenzen. Het einde van deze beleidsperiode is nu het vertrekpunt voor het nieuwe beleid. De huidige economische omstandigheden dwingen tot een realistisch en nuchter plan. De ambitie om de gemeente verder te verduurzamen blijft echter hoog in het vaandel staan. Duurzaam omgaan met onze leefomgeving is een taak van ons allemaal. Dit besef leeft in Heemskerk al geruime tijd, buurtgericht werken en de samenwerking opzoeken met bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties is dan ook niet nieuw. Met dit plan zal deze lijn worden doorgezet. Naast deze nota is er op deelaspecten al beleid uitgewerkt. Te denken valt aan: Visie luchtkwaliteit Actieplan Geluid Nota duurzaam bouwen Bodemagenda Gemeentelijk Rioleringsplan Beleidsplan Openbare verlichting Speerpunten en doelstellingen In navolging van de voorgaande milieubeleidsplannen heeft de gemeente Heemskerk de volgende missie op het gebied van milieu: De gemeente Heemskerk wil een goede en gezonde leefomgevingkwaliteit realiseren en duurzaam ontwikkelen De missie bestaat uit een aantal pijlers: Een goede en gezonde leefomgevingkwaliteit betekent dat de kwaliteit van de leefomgeving rondom de woning in orde is. Juist op die plek waar het dagelijks leven zich afspeelt, mensen tot rust komen, kinderen opgroeien, moet men geen gezondheidsrisico s of andere risico s lopen. Overlast en hinder dienen tot een minimum beperkt te zijn. Duurzame ontwikkeling is de ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden, zonder daarbij de mogelijkheden voor toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen of af te wentelen op mensen die elders leven. Duurzame ontwikkeling is een ontwikkelingsproces gericht op het bevorderen van evenwichtige groei van de veerkracht en kwaliteit van de natuur, van het lichamelijke en geestelijke welzijn van mensen (en een gezonde economische ontwikkeling. Het milieubeleid komt tot stand in samenwerking met de inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties. Uitvoering van het milieubeleid vergt namelijk ook de inzet van andere partners. De 5

gemeente moet het samen doen en communicatie speelt daarbij een belangrijke rol. De gemeente zal over het milieubeleid communiceren (voortgang en resultaten). Daarnaast spelen voorlichting en natuur- en milieueducatie hierbij een belangrijke rol. Om de missie te verwezenlijken is een 3-tal speerpunten van het milieubeleid benoemd: 1. Een beter klimaat 2. Samen met inwoners en bedrijven 3. Gemeente als voorbeeld 6

1.EEN BETER KLIMAAT Er zijn nogal wat redenen om slim en efficiënt met energie om te gaan. Fossiele brandstoffen worden schaars, het opwekken en verbruiken van energie leiden in veel gevallen tot de uitstoot van CO2 en bovendien: energie kost geld. Dit zijn redenen om serieus aandacht te geven aan alle mogelijkheden om energie te besparen en om energie op duurzame wijze te winnen. Wat willen we bereiken? Heemskerk wil in 2020 een energieneutrale gemeente zijn. Dit houdt in dat de benodigde energie die door de gemeentelijke organisatie gebruikt wordt binnen gebouwen en voor openbare verlichting en bemaling evenveel is als in jaar in de gemeentelijke organisatie duurzaam opgewekt wordt. Wat doen we daar al voor? Verschillende projecten en werkwijzen leiden nu al tot een verlaagd energieverbruik. In deze paragraaf valt te lezen op wat voor manieren hier aandacht voor is. Nieuwbouw gemeentehuis Het gebouw werd met grote aandacht voor het milieu en duurzaamheid gebouwd. Zo is er onder andere een warmtepompinstallatie en warmte- en koudeopslag geïnstalleerd. In combinatie met het gebruik van duurzame materialen en het compacte ontwerp leidt dit tot een duurzaam pand met een zo optimaal mogelijk energieverbruik. Daarnaast is het ontwerp zodanig flexibel dat eventuele aanpassingen in de kantoorruimtes tegen geringe kosten kunnen worden gerealiseerd en wordt er onder andere gebruik gemaakt van verplaatsbare wanden in een flexibel plafond. Inventarisatie om in 2020 energieneutrale gemeente te zijn Om invulling aan deze ambitie te geven is een inventarisatie van de mogelijkheden uitgevoerd. In de inventarisatie zijn maatregelen en acties beschreven om de gestelde ambitie te kunnen realiseren. Verder worden de kansen voor energiebesparingsmaatregelen en duurzame energie binnen het gemeentelijk grondgebied beschreven. Route du soleil Route du Soleil zorgt er sinds juni 2012 voor dat hoogwaardige zonnepanelen voor een aantrekkelijke prijs binnen het bereik komen van inwoners, organisaties en bedrijven. Betrouwbaarheid, goede garantie en kwaliteit staan daarbij centraal. Brede focus Door niet alleen de focus te leggen op de consumentenmarkt, maar ook gemeenten aan te spreken op de voorbeeldfunctie en bedrijven te stimuleren aan te haken, moet in deze regio op grote schaal gebruik gemaakt gaan worden van zonnepanelen. 7

Route du Soleil is een samenwerking tussen regionale installateurs, een klantenservice voor persoonlijke aandacht en een centrale inkoop die de hoge kwaliteit van de zonnepanelen waarborgt. De samenwerking is een initiatief van zeventien gemeenten uit de regio's IJmond, Zuid- Kennemerland en Waterland. Milieudienst IJmond draagt zorg voor de kwaliteitsbewaking binnen Route du Soleil. Wat kunnen we nog meer doen? Duurzame Energie Agenda In september 2012 heeft de gemeente Heemskerk samen met de provincie de Intentieverklaring Energie Afspraak Noord Holland ondertekend. Deze intentieverklaring omvat afspraken voor uitvoering van klimaatprojecten door gemeenten, met ondersteuning door provincie Noord-Holland. De ondersteuning door de provincie vindt plaats met de Uitvoeringsregeling subsidie duurzame energiemaatregelen bestaande bouw Noord-Holland 2012, en met informatie en deskundigheid vanuit het Servicepunt duurzame energie. Dit servicepunt wordt op dit moment uitgevoerd door adviesbureau DWA. De Intentieverklaring omvat ook de afspraak om een Duurzame Energieagenda op te stellen voor de periode 2012-2016. Deze Duurzame Energieagenda biedt de gemeenten de mogelijkheid om daarin haar klimaatbeleid te benoemen, een uitvoeringsprogramma op te nemen en op deze wijze ook ondersteuning vanuit het servicepunt duurzame energie voor het uitvoeringsprogramma te verkrijgen. Minimaal dient de Duurzame Energieagenda een project te omvatten uit één van de volgende thema s: - Verduurzamen bestaande bouw - Energieneutrale nieuwbouw - Lokale energieproductie - Energieneutrale regio Er is een budget beschikbaar voor de komende vier jaar van 60.000,-. Het bedrag is ineens aangevraagd (voorschotsubsidie van 80%) en toegekend. De resterende 20% wordt uitgekeerd na vaststelling van de subsidie door de provincie Noord-Holland. De subsidie is niet voor organisatiekosten, maar uitsluitend voor materialen. De hoogte van de subsidie op maatregelen bedraagt maximaal 15% van de subsidiabele kosten. De activiteiten voor de besteding van de subsidiegelden moet voltooid zijn vóór 1 december 2016, maar mag ook in een kortere periode. De milieudienst zorgt in samenwerking met de gemeente voor de opstelling en uitvoering van de subsidieregeling. DE-Agenda Uitvoering van klimaatprojecten 2014-2016 Milieudienst en gemeente Milieudienst - 50 extra woningen geïsoleerd 8

Route du soleil De particuliere markt voor zonnepanelen is volop in beweging. Maar deze energiebesparingsmaatregel is niet alleen interessant voor woningen. Bedrijven hebben doorgaans grote dakoppervlakken waar prima zonnepanelen kunnen worden geplaatst. Door gebruik te maken van zonne-energie bespaart een bedrijf niet alleen op de jaarlijkse energierekening, maar zet zichzelf ook nog eens in de schijnwerpers als het gaat om maatschappelijk verantwoord ondernemen. Ook liggen er mogelijkheden bij het aanbieden van een PV-Privéregeling voor werknemers. De achterliggende periode heeft Route du Soleil voornamelijk ingezet op de particuliere markt. De komende tijd verschuift de focus meer richting bedrijfsleven. Bedrijven zullen actief benaderd worden om te investeren in zonne-energie. Zonnepanelen gecombineerd met groene daken verhogen de effectiviteit van de zonnepanelen terwijl de groene daken zelf een positief effect hebben op het milieu en de levensduur van de dakbedekking kan verlengen. Zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen Vanaf 2014 Milieudienst/gemeente Milieudienst n.t.b. Zonnepanelen voor bedrijven PV-privé regeling PV-privé regeling bedrijven Als eerste hebben gemeenten panden in hun bezit die geschikt zijn voor zonnepanelen. Voor een aantal panden kan een investering in zonnepanelen een financieel gunstige investering zijn. Bij representatieve gemeentelijke panden kan de gemeente met een systeem zonnestroom goede voorbeeld uitdragen. Vooral voor winstgevende bedrijven met een laag energiegebruik kan een investering in een systeem voor zonnestroom lucratief zijn als gebruik gemaakt wordt van de energieinvesteringsaftrek en de kleinschaligheidsaftrek. Voor medewerkers van de gemeente een regeling opzetten om de stap tot het investeren in zonnestroom te verkleinen De PV-privé regeling actief uitdragen bij de bedrijven binnen Heemskerk Vanaf 2014 Vanaf 2014 Vanaf 2014 Milieudienst Milieudienst/P&O Milieudienst Milieudienst Milieudienst/ gemeente Milieudienst 2 extra panden voorzien van zonnecellen - 10 bedrijven voorzien van zonnecellen - Pv-prive regeling voor werknemers gemeente - 5 bedrijven met pvprive regeling 9

Duurzame gebouwen Energiebesparing in de bestaande bouw en duurzame nieuwbouw heeft vele voordelen: - Energiebesparing levert een verlaging van de woonlasten - En goed geïsoleerd gebouw is comfortabel - Energiebesparing en duurzaam bouwen levert een belangrijke bijdrage aan duurzame ontwikkeling. Naast de kosten voor huur of hypotheek vormen de energielasten het grootste deel van de woonlasten. De verwachting is dat die energielasten de komende jaren alleen maar stijgen. Bij een bedrijf lopen de energielasten soms op tot één of meer fte s. De gemeente wil het gebruik van energie in haar gemeente naar beneden brengen in samenwerking met haar bewoners en bedrijven. Woningbouwcorporaties kunnen voor de huurwoningen hier ook een rol in spelen, daar waar ze dat niet al doen. Een actief programma met projecten waarbij burgers en ondernemers minder energie gaan consumeren is belangrijk. Nieuwbouw woningen De GPR Gebouw score voor nieuwbouwplannen wordt verhoogd van minimaal een 7 voor energie en gemiddeld een 7 voor de overige thema s naar minimaal een 8 voor de thema s Energie en Gezondheid en minimaal een 7,5 voor de thema s Milieu, Gebruikskwaliteit en Toekomstwaarde. De score wordt afgestemd op het woningtype. Het uitgangspunt is een rij/hoekwoning; voor vrijstaande woningen wordt de score 0,5 punt lager gesteld. Dit vooruitlopend op de verscherping van de wetgeving in 2015 (EPC van 0,4) en naar klimaatneutraal bouwen in 2020. Bestaande woningbouw In de bestaande woningbouw (bij renovaties van corporaties) bleek GPR Gebouw geen handig instrument. Dit komt omdat niet alle maatregelen vanuit het maatwerkadvies en energielabeling (wettelijk instrument) in de lijsten van GRP Gebouw voorkomen en/of gunstig scoren. Terwijl ze wel meewegen in het verbeteren van de energielabel. Eind 2011 hebben woningcorporaties hun woningvoorraad in kaart hebben gebracht en de woningen (ouder dan 10 jaar) voorzien van energielabels. De grootste woningcorporatie in de IJmond zijn zelf gecertificeerd om maatwerkadviezen uit te voeren en energielabels toe te kennen. De toepassing van GPR Gebouw voor de bestaande woningbouw heeft in de IJmond geen meerwaarde, omdat de corporatie(s) officiële energielabels kunnen genereren. De deelnemende gemeenten volgen in hoofdlijnen de landelijke Aedesafspraken: Bij renovatie minimaal 2 energielabels omhoog (of B-label) of 20% gasreductie na renovatie. Bedrijfsgebouwen De GPR Gebouw score voor kantoren komt met het bouwbesluit 2012 gemiddeld op de thema uit tussen een 6,5 en 7. Een duurzame ambitie voor kantoren ligt dan minimaal tussen de 7,5 en 8. Verder ligt hier de link met de EIA [1] waar het gaat om grote energiebesparingsinvesteringen. Het Rijk [1] Regeling van de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu van 14 december 2011, nr. IenM/BSK2011/162877, tot wijziging van de Aanwijzingsregeling willekeurige afschrijving en investeringsaftrek milieu-investeringen 2009. 10

heeft GPR Gebouw scores gekoppeld aan het aanvragen van de milieu-investeringsaftrek. Het instrument is daarmee interessanter geworden voor ondernemers die investeren in duurzame gebouwen. Het nieuwe gebouw moet voldoen aan de door de overheid vastgestelde GPR scores. De GPR Gebouw berekening moet zijn opgesteld of goedgekeurd door een erkend GPR Gebouw Expert. Wij willen de volgende projecten uitvoeren: Bestaande bouw Stimuleren actieve groepen bewoners, creëer ambassadeurs voor energiebesparing, training warmtecamera voor uitvoeren metingen in de buurt Continu Milieudienst i.s.m. wijkgericht werken en op te richten werkgroep Milieudienst - 2 wijken met warmtecamera in beeld gebracht Verduurzamen bestaande bouw Bedrijven Nieuwbouw Aanhaken bij Blok-voor- Blok aanpak. Samen met woningcorporaties bij woningen minimaal twee labelstappen realiseren Revitaliseren bedrijventerrein, energiecoach en parkmanagement Inzetten op GPR Gebouw score 8 bij nieuwbouw. GPR Gebouw meet duurzaamheidsprestatie s nieuwbouw. Milieudienst heeft licenties van GPR Gebouw Continu Continu Milieudienst/belei d Projectleider gemeente/ Milieudienst op te richten werkgroep Milieudienst/gemee nte gemeente/ Milieudienst - n.t.b. - n.t.b. continu BWT/Milieudienst BWT/Milieudienst - 10 gebouwen met GPR score 8. Lokale energiecoöperatie Een groeiend aantal consumenten vraagt om groene stroom en groen gas en burgers en bedrijven kiezen er steeds vaker voor om zelf en samen energie op te wekken. De toekomst voor lokale energieopwekking is dus veelbelovend. In steeds meer steden en dorpen komen initiatieven om zelf groene energie te gaan opwekken. Een prima plan, waarmee vaak zowel het milieu als de eigen financiën gebaat zijn. Het is duurzaam en een aanzet voor een regionale economie. Zonnepanelen zijn vaak de snelste en eenvoudigste vorm om dit te doen. Maar niet iedereen heeft een dak dat geschikt is voor zonne-energie en de investeringen kunnen voor sommige mensen best hoog zijn. En wat als je wilt verhuizen terwijl de panelen nog niet zijn afgeschreven? Samen investeren in een energie productie coöperatie is dan de uitkomst. De gemeente wil dit soort initiatieven ondersteunen. Gedacht kan worden om de daken van gemeentelijke gebouwen ter beschikking te stellen aan corporaties. Een landelijk voorbeeld hiervan is LochemEnergie. LochemEnergie wil duurzame energie opwekken en leveren aan haar leden: huishoudens en zakelijke afnemers binnen de gemeente Lochem. Zo 11

willen ze de overgang van fossiele en nucleaire energiebronnen naar duurzame energiebronnen sneller mogelijk maken. Lokale continu energiecoörperatie milieudienst Inwoners laten participeren in een collectief die duurzame energie opwekt bijvoorbeeld met zonnepanelen Milieudienst en gemeente / gebouwbeheer - Oprichting lokale energiecoöperatie Energie Neutraal 2020 Heemskerk heeft de ambitie uitgesproken om in 2020 energie neutrale organisatie te willen zijn. Dit is een stevige ambitie. Het is belangrijk om te monitoren hoe ver de gemeente is met het uitvoeren van deze ambitie. Zijn er plannen in ontwikkeling om deze ambitie haalbaar te maken? En in welke fase bevinden deze plannen zich. Om daar inzicht in te verschaffen zal jaarlijks worden bijgehouden hoe ver Heemskerk is met het realiseren van deze ambitie. Energie Neutraal 2020 Jaarlijks rapporteren over de voortgang van de energieambitie continu Milieudienst en gemeente milieudienst - Jaarlijks rapport 12

2. SAMEN MET INWONERS EN BEDRIJVEN De gemeente Heemskerk werkt voor haar inwoners en bedrijven. De gemeente ondersteunt duurzame initiatieven van inwoners en organisaties die bijdragen aan milieubewustwording en een beter milieu. Daarnaast informeert de gemeente inwoners over verschillende milieuonderwerpen via de gemeentepagina in de krant en de website. De inwoners zijn belangrijk voor het behalen van de milieudoelstellingen, bijvoorbeeld op het gebied van energiebesparing of afvalscheiding. Wat willen we bereiken? De gemeente streeft er naar om een toename te krijgen van milieuvriendelijk gedrag, draagvlak voor het milieubeleid, kennis van en waardering voor natuur en milieu bij inwoners van Heemskerk en met name de jeugd. Daarom willen we onze inwoners via milieucommunicatie bereiken. Dit doen we op verschillende manieren door milieuvoorlichting, natuur- en milieueducatie en bewonersparticipatie. Wat doen we daar al voor? Heemskerk in oktober 1996 begonnen met buurtgericht werken. Het doel van Buurtgericht werken is: samen met bewoners het verbeteren van de leefbaarheid van buurten en het op langere termijn handhaven van een zo optimaal mogelijk woon- en leefklimaat. Milieudienst, gemeente en buurtteam Boven de Baandert hebben in 2010 gezamenlijk de actie 'Boven de Baandert bespaard' georganiseerd. In Boven de Baandert staan veel gelijksoortige woningen. Dat betekent dat de besparingsmogelijkheden voor de ene woning ook voor andere woningen kunnen gelden. Daarom zochten we tien voorbeeldwoningen waarvoor we een Energie Prestatie Advies lieten maken. De maatregelen en adviezen die hieruit voortkomen, kunnen andere buurtbewoners weer gebruiken om hun eigen huis energiezuiniger en comfortabeler te maken. Bedrijfsterreinen Bij de inrichting en het beheer van bedrijfsterreinen speelt duurzaamheid steeds vaker een belangrijke rol. Bij de revitalisering van oude bedrijfsterreinen wordt met name rekening gehouden met duurzaamheidsaspecten. Eén van de eerste en meest duurzaam ontwikkelde bedrijfsterreinen in Nederland is De Trompet in Heemskerk. De Trompet is een duurzaam bedrijfsterrein, waar circa 100 bedrijven zich kunnen vestigen. Aardwarmte Orchideeënkweker Floricultura in Heemskerk is in het eerste kwartaal van 2013 gaan boren naar aardwarmte aan de Cieweg in tuinbouwgebied Heemskerkerduin in Noord-Holland. De orchideeën worden gekweekt in een kassencomplex van ruim 7 hectare op een temperatuur van 28 ºC (gedurende het gehele jaar). De bureaustudies hebben aangegeven dat de voorwaarden goed zijn om warmte te kunnen leveren aan de kassen. Dit betekent een besparing van jaarlijks 5.000.000 m3 gas. Het zou kunnen zijn dat er nog optimaler gebruik van de bron gemaakt kan worden en dan is 13

ook in uitbreiding van het kassencomplex voorzien, mochten de voorwaarden zo zijn dat er dan nog overcapaciteit is, dan staat men open voor levering aan bijvoorbeeld zwembaden en andere tuinbouwbedrijven. De gemeente en milieudienst ondersteunen initiatieven zoals die van Floricultura. Wat kunnen we nog meer doen? Organiseren Energie-strijd Wie bespaart de meeste energie? Dat is het simpele uitgangspunt van een energiestrijd. Een energie strijd berust op strijdlust, de gezelligheid die ontstaat als je in collectief verband energie bespaart. Een energiestrijd vindt in de wintermaanden plaats, en kan het beste drie maanden of langer duren. In de gemeente Zaanstad en de gemeente Alkmaar zijn al met succes energie strijden georganiseerd. In Zaanstad ging de strijd tussen Oost- en West Knollendam. De eerste energiestrijd is gewonnen door Oost-Knollendam. Het dorp wist 2,5% meer energie te besparen dan West-Knollendam. Samen bespaarden de dertig deelnemende gezinnen uit Oost- en West-Knollendam 35% gas ten opzichte van het gemiddelde van vorig seizoen. Een bijzondere prestatie, omdat werd gestreden en gemeten in de strenge wintermaanden. In een normale winter had de besparing zelfs 50% kunnen zijn, aldus Andy van den Dobbelsteen, hoogleraar Klimaatontwerp en Duurzaamheid. Voor de energiestrijd moeten een aantal wijken worden uitgedaagd om mee te doen. Overwogen kan worden om een gedeelte van het subsidiegeld wat vanuit de DE-Agenda is toegekend als prijzengeld te gebruiken bij de energiestrijd. Het geld kan dan door de wijk gewonnen worden en moet dan wel conform de subsidieregeling worden besteed. Bekeken kan worden of in dat geval de maximale subsidie van 15% verhoogd kan worden. Energie-strijd Welke wijk in Heemskerk kan het beste energie besparen 2014-2016 Milieudienst en gemeente milieudienst communicatie kosten Energiestrijd Green Business Vier Beverwijkse ondernemers die de ambitie hebben om het bedrijventerrein Kagerweg-Oost te verduurzamen tot "het meest duurzame bestaande bedrijventerrein van Nederland" hebben het initiatief genomen tot het oprichten van een Green Business Club. Er wordt ingezet op de volgende vijf pijlers: energiebesparing, gezamenlijk afvalmanagement met optimale scheiding en hergebruik voor groene energie, duurzame energie (zon en wind), toepassing duurzame materialen in de panden en duurzame mobiliteit. Gemeente Heemskerk is erg enthousiast over dit initiatief. Het Beverwijkse voorbeeld zal dan ook actief uitgedragen worden onder de Heemskerkse ondernemers. Een eventueel op te richten Green Business Heemskerk kan op ondersteuning van de gemeente rekenen. Green- Ondersteunen continu Milieudienst en - Green 14

Business oprichting Green- Business gemeente milieudienst business club Natuur en milieueducatie Natuur- en milieueducatie (NME) wil leerlingen de relatie laten ontdekken tussen mens, natuur en milieu en hun eigen rol daarin. Zij dragen zo bij aan het leefbaar houden van hun omgeving. Dit sluit aan op de kerndoelen voor het (basis)onderwijs. Het NME-centrum van de gemeente Heemskerk is gevestigd op Dierendorp en organiseert natuur- en milieuactiviteiten voor basisscholen en inwoners van Heemskerk. Basisscholen kunnen gratis leskisten lenen en deelnemen aan activiteiten en projecten. Mede gelet op de ambities van de gemeente op het gebied van duurzame ontwikkeling is de rol van natuur- en milieueducatie daarin erg belangrijk. Daarom blijft het aanbod binnen de gemeente Heemskerk in deze beleidsperiode op een adequaat niveau. Natuur en 2014- Milieudienst en milieueducatie 2016 gemeente milieudienst NME aanbod binnen de gemeente Heemskerk in deze beleidsperiode op een adequaat niveauhouden. - NME aanbod neemt niet af 15

3. GEMEENTE ALS VOORBEELD Het is aan de gemeente om een voorbeeld te stellen over hoe het kan en moet. Wij spannen ons in om een klimaatvriendelijke stad te realiseren met een gezonde leefomgeving en gevarieerd groen, in goede balans met economische en maatschappelijke functies. We zijn samen verantwoordelijk voor het gebruik van grondstoffen, afvalstoffen, energie en het bewust gezamenlijk gebruik van leefomgeving. Daarbij is belangrijk dat we rekening houden met alle belangen, voor de korte en lange termijn. Wat willen we bereiken? Duurzaam inkopen en consumeren, biodiversiteit, groenbeleid en afval horen allemaal bij de gemeentelijke voorbeeld functie. De gemeente wil een groene uitstraling hebben, daarom aandacht voor meer diversiteit en meer groen. Afval is een grondstof, dus meer scheiden en goed aanleveren. Wat doen we daar al voor? IJmond Bereikbaar is een samenwerkingsverband tussen het georganiseerde bedrijfsleven en de wegbeheerders van de IJmondgemeenten (Velsen, Beverwijk, Heemskerk en Uitgeest). Samen wordt hard gewerkt om de IJmond bereikbaar te houden, nu en in de toekomst. Inmiddels reizen in de regio al een paar honderd werknemers met een IJmond Bereikbaar OVchipkaart, de opvolger van de IJmond Bereikbaar Pas. Deze kaart geeft toegang tot de trein, bus, tram, metro en het veer. Losse kaartjes zijn hiermee verleden tijd. Duurzaam inkopen De gezamenlijke overheden (rijk, provincies, waterschappen en gemeenten) kopen per jaar voor bijna 60 miljard euro in. De overheid heeft daardoor invloed op ecologische en sociale omstandigheden van leveringen, diensten en werken. Duurzaam inkopen vormt een krachtig instrument om doelstellingen te bereiken. Gemeente Heemskerk is ondertekenaar van de Deelnameverklaring Duurzaam Inkopen. Het nieuwe Manifest Professioneel Duurzaam Inkopen is de opvolger van de deelnameverklaring en straalt meer ambitie uit. Met de ondertekening van dit manifest verklaart Heemskerk om duurzaam inkopen volgens de nieuwe aanpak te willen uitvoeren. Wat kunnen we nog meer doen? Watertappunt In Nederland alleen al worden per dag meer dan 500.000 plastic (water)flesjes weggegooid. Ze belanden op de vuilnisbelt, maar ook op straat of in de zee. Terwijl het kraanwater in Nederland tot het beste van Europa behoort. In de gemeente Heemskerk is één van de meest geavanceerde waterzuiveringsinstallaties ter wereld gevestigd. Met een kraanwatertappunt laat de gemeente zien dat ze een bijdrage levert aan een beter milieu. In overleg met PWN zal gekeken worden waar één of 16

meerdere kraanwatertappunten kunnen worden gerealiseerd. Gedacht kan worden aan een plek centraal in het dorp, in het Heemskerkerduin of bij het gemeentehuis. Herbruikbare flessen Dopper is een initiatief ter promotie van kraanwater en het terugdringen van de berg plastic afval. Hiervoor ontwikkelde Dopper het ideale flesje voor kraanwater; duurzaam, handig en mooi. Wegwerpflesjes heb je niet meer nodig, dus dat scheelt plastic afval! De Dopper is een Nederlands ontwerp en wordt klimaatneutraal geproduceerd, is vrij van BPA en draagt bij aan drinkwaterprojecten in Nepal. Ter promotie van de drinkwaterpunten kunnen dopper flessen (of vergelijkbare flessen) of worden uitgedeeld of tegen gereduceerd tarief worden aangeboden. De flessen kunnen worden voorzien van het logo van de gemeente Heemskerk. Watertappunt Oprichten één of meer watertappunten in Heemskerk Vanaf 2014 Milieudienst en gemeente milieudienst 1.325 per jaar watertappunt herbruikbare flessen Uitdelen of aanbieden tegen gereduceerd tarief van herbruikbare flessen ter promotie van de watertappunten Vanaf 2014 Milieudienst en gemeente milieudienst n.t.b. Promotie actie herbruikbare flessen Fietsgebruik stimuleren Fietsen wordt steeds hipper en is bezig aan een wederopstanding. Duurzaam, snel, elegant, excellent en goedkoop op afstanden tot 7,5 kilometer en met een elektrische fiets tot wel 15/20 kilometer. De fiets wordt steeds vaker gezien als een alternatief voor de auto zeker gezien de stijging van de brandstofprijzen. Ook in het woon-werkverkeer en het werk-werkverkeer is de fiets weer in beeld. Steeds meer mensen zien de voordelen van het fietsen en trappen steeds vaker naar hun baas. Dat is uiteraard gunstig voor de reductie van het autoverkeer, de uitstoot van CO2 en de gezondheid van werknemers. Er zijn in Nederland meerdere fiets bevorderende projecten zoals Fietsen Scoort. De gemeente Heemskerk is deelnemer aan dit project. Inmiddels doen 40 medewerkers mee, deze reden gezamenlijk in 2013 al ruim 6000 km. Fietsgebruik woonwerkverkeer stimuleren Deelnemen aan Fietsen Scoort bevorderen continu Milieudienst en gemeente gemeente en milieudienst 50,- 10 extra deelnemers 17

BIJLAGE DE-AGENDA Maatregelen waarvoor inwoners van de gemeente Heemskerk met een eigen woning hun aanvragen voor kunnen indienen zijn: Installatietechnisch 1 Zonneboiler 2 LT-verwarming 3 (Combi)warmtepomp 4 Douchewater-www Bouwkundig 1 Dakisolatie Rc 2,5 m2 K/W 2 Vloerisolatie Rc 2,5 m2 K/W 3 Spouwmuurisolatie Rc 1,3 m2 K/W 4 Paneelisolatie Rc 2,5 m2 K/W 5 Isolatie massieve muur Rc 2,5 m2 K/W 6 HR++-glas U-glas 1,2 W/m2K of spouw 15 mm De gemeente Heemskerk heeft ervoor gekozen om doe-het-zelf isolatiemateriaal niet in aanmerking te laten komen voor subsidie in verband met de controleerbaarheid. Tevens is het PV systeem (zonnepanelen) niet opgenomen in de maatregelenlijst. Dit in verband met de reeds beschikbare subsidie vanuit het Rijk. In de subsidieverordening zal worden opgenomen dat het college op ieder moment bevoegd is de maatregelenlijst door middel van een college besluit te wijzigen en bijvoorbeeld alsnog (bij beëindiging subsidie vanuit het Rijk) zonnepanelen op te nemen in de maatregelenlijst. Servicepunt Duurzame Energie De provincie biedt de eerder genoemde subsidieregeling en het Servicepunt Duurzame Energie (voorheen CO₂ servicepunt) aan. Het college van GS spant zich in voor de instandhouding van het Servicepunt Duurzame Energie gedurende de periode 1 januari 2012 tot en met minimaal 31 december 2015. Het Servicepunt Duurzame Energie biedt, afhankelijk van de ambities en activiteiten van het college van B&W, ondersteuning bij het opstellen van de Lokale Duurzame Energieagenda. 18

De omvang van deze ondersteuning is gekoppeld aan de prioriteit en inzet die het college van B&W zelf geeft aan de uitvoering van de Lokale Duurzame Energieagenda. Deze ondersteuning bestaat uit: Het mondeling en schriftelijk geven van informatie en advies; Het optreden als sparringpartner voor de energie- en milieuambtenaar bij het opstellen van het duurzaam energiebeleid; Het organiseren van workshops over thema s die meerdere gemeenten betreffen; Het organiseren van netwerkversterkende activiteiten; Het opzetten van (collectieve) projecten ter ondersteuning van de uitvoering van gemeentelijk beleid; Het informeren over en assisteren bij het aanvragen van provinciale subsidies; Het assisteren bij het aanvragen van subsidies bij Agentschap NL en andere subsidie verlenende instanties; Het provincie breed inzichtelijk maken van de door de gemeenten behaalde resultaten. Aan de inzet van het Servicepunt zijn geen kosten verbonden. 19