notarisbarometer Vastgoed, vennootschappen, familie www.notaris.be A B C D E n 14 Juli - september Trimester 3 - Vastgoedactiviteit in België Prijsevolutie Registratierechten Vennootschappen De familie A Vastgoedactiviteit in België 11,6 99,2 1 99,2 99,8 94,1 11 12,1 12,6 94,9 16,4 16,8 12,8 98,9 87,7 29 29 29 29 Trimestre2 Trimestre3 Drukke zomer op de vastgoedmarkt De vastgoedactiviteit schakelt wat lager in september De vastgoedactiviteit gaat een beetje alle kanten uit in het derde trimester en tikt af op een index van 98,9. Vergeleken met het 2e trimester is dat een daling van slechts 3,8%. Dit is traditioneel een vrij kalm trimester door de jaarlijkse vakantie (cyclisch aspect). Dit keer bleef die invloed echter vrij beperkt, door een maand juli die zowat dezelfde activiteit liet optekenen als een normale maand! Vergeleken met het derde trimester is er dan ook een stijging van 4,3%. De activiteiten in de maanden juli (22,6%) en augustus (1,7%) liggen boven de niveaus van diezelfde maanden in. Ter herinnering: vorig jaar was juli de zwakste maand van heel. Op macro-economisch niveau Het consumentenvertrouwen, dat wat stabiliseerde in de loop van het 2e trimester, ging weer achteruit, van -1 in juni, naar -13 in juli, -16 in augustus en -14 in september (bron: NBB). De angst om werkloos te worden ligt aan de basis van deze terugval. De werkloosheidscijfers blijven nochtans vrij stabiel, ook al is er een lichte stijging van 7,1% in januari naar 7,4% in augustus. Op jaarbasis zien we slechts een stijging van,1 procentpunt. De situatie in België blijft behoorlijk gunstig in vergelijking met de rest van de Eurozone waar de werkloosheid langzaam maar zeker stijgt (11,4% in augustus tegen 1,2% in augustus ). Het ondernemersvertrouwen (bron: NBB) heeft zich goed herpakt in de loop van het 3e trimester met -11,6 in september tegen -13,2 in juni. Vooral de bouwsector veerde weer op en won 5,1 punten tussen augustus en september. De inflatie bleef vrij beperkt in juli met 2%, maar steeg door naar 2,6% in augustus en september. Het inflatieniveau dat we de laatste maanden kennen, wakkert het verbruik en de economie aan. Het is wenselijk dat dit percentage rond de 2% blijft schommelen en dat de vertragingen die we zagen in het 1e semester zich niet doorzetten. De hypothecaire rente zakt naar bodemtarieven met 3,58% in juli en 3,59% in augustus voor een hypothecair krediet met een vaste rente op meer dan tien jaar (bron: NBB). Deze rentevoet lag in augustus nog op 4,5%. Deze parameter heeft een gunstige invloed op de Belgische vastgoedmarkt die zich staande kan houden, ondanks macro-economische indicatoren die op onweer staan. 1
Regionale verdeling van de vastgoedactiviteit 14 12 1 94,9 8,6 3,6% 16,4 16,8 8,9 1,1 13,3% -6,9% 12,8 9,4-1,6% 98,9 9,3 8 6 31 1,1% 34,1 1,9% 34,8-3,3% 33,6-5,3% 31,8 4 2 55,3 14,7% 63,4-2,3% 62-3,5% 59,8-3,3% 57,8 Brussel Wallonië Vlaanderen Vergeleken met hetzelfde trimester in, is de flinke stijging van 4,3% in de loop van het 3e trimester in heel het land terug te vinden, met 4,6% in Vlaanderen, 2,7% in Wallonië en 7,6% in Brussel. Zeker in juli werd de vastgoedactiviteit sterk ondersteund in alle drie regio s van het land. Vergeleken met het 2e trimester, valt de terugval van 3,8% vooral te wijten aan Wallonië, met -5,3%. In Vlaanderen en Brussel is de daling minder uitgesproken: respectievelijk 3,3% en 1,6%. Provinciale verdeling van de vastgoedactiviteit 2 18 16 14 12 1 8 6 4 2 16,1 18,3 17,9 17,3 17 11 13 12,5 12,1 11,4 11,8 13,7 13,6 13 12,5 7,4 8,5 8 7,7 7,2 8,9 9,9 9,9 9,7 9,7 8,6 8,9 1,1 9,4 9,3 3,6 3,7 3,7 3,8 3,8 11,3 12,1 12,6 12 11,2 9,2 1,3 1,3 9,9 9,3 : 94,9 : 16,4 : 16,8 : 12,8 : 98,9 Verschil t.o.v. het vorige trimester * -1,9% -5,6% -3,7% -6,% -,1% -1,6% -,9% -6,7% -5,9% --4,% -4,7% 2,6 3,1 3,2 Antwerpen Oost-Vlaanderen Vlaams-Brabant Waals-Brabant Luik West-Vlaanderen Limburg Brussel Henegouwen Luxemburg 3,1 2,9 4,3 4,9 4,9 4,8 4,6 Namen In vergelijking met het vorige trimester, bevestigt de opsplitsing per provincie de homogene verdeling met een terugval van de vastgoedactiviteiten in alle provincies van het land. Het zijn de provincies Antwerpen (-1,9%), Vlaams Brabant (-,1%) Waals Brabant (-,9%) en Brussel (-1,6%) die het beste stand houden, ondanks de vertragingen door de jaarlijkse vakantieperiode. De andere provincies laten dalingen zien tussen 3,7% en 6,7%. Pro memorie: gedurende het 3e trimester werden in de provincies dalingen opgetekend tot -13%, met een gemiddelde van -7,5% voor heel België. In vergelijking met het 3e trimester, gaat de activiteit er in alle provincies op vooruit, met uitzondering van Henegouwen en Limburg die respectievelijk 1,2% en 2,7% dalen. De sterkste schommelingen worden opgetekend in Vlaams Brabant (+9,4%) en Luxemburg (+11,4%). * De verdeling van het aantal verkopen tussen de regio s en provincies heeft een invloed op de prijsevolutie op nationaal niveau. Het is normaal dat de algemene prijsevolutie hoger ligt dan de afzonderlijke schommelingen per regio of provincie. 2
B Prijsevolutie Woonhuizen* In het 3e trimester steeg de gemiddelde prijs van een Belgisch huis lichtjes, met een positieve evolutie van 1,7%*. Een woonhuis kost nu gemiddeld 232.468 tegen 228.525 in het 2e trimester. In Vlaanderen stijgt de prijs van 246.711 naar 251.151 (+1,8%), in Wallonië, van 171.179 naar 176.229 (+3%). In Brussel is er een daling van 5,3%, die de stijging van 7,9% van het vorig trimester weer compenseert. De gemiddelde prijs gaat er van 422.248 naar 399.662. De gemiddelde gecumuleerde prijzen voor laten een stijging zien van 1% in het zuiden en het noorden van het land, vergeleken met de gemiddelde gecumuleerde prijzen van de eerste twee trimesters. Voor Brussel daalt de gemiddelde gecumuleerde prijs met,5%, als gevolg van het daling in de loop van het 3e trimester. Voor de eerste negen maanden van, ligt de gemiddelde prijs van een huis in België op 227.63, met 245.296 in Vlaanderen, 172.435 in Wallonië en 43.775 in de Brusselse regio. De analyse per provincie laat meer genuanceerde evoluties zien. Buiten de sterke stijging in Luxemburg (2,2%), vallen ook de daling van 5,9% in Waals Brabant en de stijging van 5,2% in Oost-Vlaanderen op. Merk op dat de vastgoedmarkt in Luxemburg vrij klein is en dat prijsevoluties er dus snel uitspringen. Woonhuizen per regio 45 4 35 3 25 2 15 1 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 227.691 222.424 228.525 232.468 399.662 43.775 227.63 24.193 239.19 246.711 251.151 De analyse van de gemiddelde prijzen per provincie voor de eerste drie trimesters laat homogene en positieve prijsevoluties zien. Er is slechts één daling: de provincie Namen met -,8%. 245.296 169.4 166.841 171.179 176.229 172.435 393.75 391.44 422.248 399.662 België Vlaanderen Wallonië Brussel Woonhuizen per provincie 262.245 259.59 282.24 276.429 235.866 228.926 24.64 23.72 28.92 21.75 286.512 295.833 14.785 139.399 43.775 172.183 164.81 Cumul T3 197.382 174.84 Brussel Vlaams-Brabant Oost-Vlaanderen Waals-Brabant Luik Antwerpen West-Vlaanderen Limburg Henegouwen Luxemburg Cumul T3 174.381 174.767 Namen * De analyse omvat niet de prijzen van villa s, herenhuizen en opbrengsthuizen. De vernoemde gemiddelden omvatten het vastgoed van de primaire en secundaire markt, zonder daar onderscheid tussen te maken. C Registratierechten De opgetekende registratierechten in het 2e trimester bevestigen dat de vastgoedactiviteit van het begin van dit jaar stand houdt. De cijfers van het 2e trimester zijn vergelijkbaar met die van het 2e trimester, met een daling van 1,2%. Die daling kan gecorreleerd worden aan de prijsdaling die het notariaat optekende in het 1e trimester, ondanks het feit dat het activiteitenniveau toen hoog bleef. Merk op dat de cijfers van juli al gekend zijn en ook vrij stabiel blijven ten opzichte van juli, maar dat ze opnieuw licht dalen (-2,1%). 3
Notarisbarometer n 12 Appartementen* In het 3e trimester, stabiliseert de gemiddelde prijs van een appartement in België zich verder en gaat van 198.782 naar 199.682 (+,5%). Deze prijsverankering zien we in de drie regio s van het land met een gemiddelde prijs voor Vlaanderen van 199.37 in het 2e trimester naar 21.456 (+1,1%). In Wallonië stijgt de gemiddelde prijs van een appartement van 155.547 naar 155.92 (+,2%). In Brussel is er een lichte daling van 1,1%: 222.398 tegen 224.912 in het vorig trimester. Het gecumuleerd gemiddelde voor de prijzen van de appartementen voor de eerste drie trimesters van laat geen grote schommelingen zien ten opzichte van het gecumuleerd gemiddelde van de eerste zes maanden van. We zien positieve evoluties van,3% voor België, 2,3% in Wallonië, 1,2% in Brussel en een lichte vertraging van,1% in Vlaanderen. Voor lag de gemiddelde verkoopprijs van een appartement in België op 199.796, 22.75 in Vlaanderen, 155.178 in Wallonië en 217.726 in Brussel. Als we de gemiddelde prijs per provincie bekijken voor het 3e trimester, zien we voor Vlaanderen een duidelijke opwaartse trend in Antwerpen (+4,7%), Limburg (+4,9%) en in mindere mate Oost-Vlaanderen (+,9%). Deze maken de gemiddelde prijsdalingen in Vlaams-Brabant (-1,6%) en West-Vlaanderen (-2,7%) goed. In Wallonië dalen vooral in Waals-Brabant Appartementen per regio 3 25 2 15 1 5 27.849 198.372 198.782 199.682 199.796 21.513 24.943 199.37 21.456 22.75 (-2%), Luik (-1,9%) en Henegouwen (-,7%) de prijzen, maar deze dalingen worden goedgemaakt met stevige stijgingen in Luxemburg (+1,8%) en Namen (+9,5%). De appartementenmarkt in het zuiden van Wallonië is erg klein, wat zowel de grote 149.635 147.73 155.547 155.92 155.178 225.561 26.7 224.912 222.398 België Vlaanderen Wallonië Brussel Appartementen per provincie 3 25 2 15 1 5 222.398 217.726 183.159 18.998 25.116 27.849 24.27 246.56 26.53 22.996 175.515 18.281 27.744 27.393 129.747 136.435 217.726 Cumul 134.663 138.382 149.321 136.759 Brussel Vlaams-Brabant Oost-Vlaanderen Waals-Brabant Luik Antwerpen West-Vlaanderen Limburg Henegouwen Luxemburg schommelingen verklaart, als hun beperkte impact op de gemiddelde prijs over heel Wallonië. * De analyse omvat de prijzen van appartementen, flats en studio s. Cumul T3 168.835 155.3 Namen in 1. euros 1.1. 1.5. 1.. 95. 942.72 924.994 95.661 1.95.582 1.17.333 9. 85. 8. 894.765 914.97 842.224 93.7 75. 7. 65. 777.392 6. Bron: FOD Financiën 4
D Vennootschappen De oprichting van nieuwe bedrijven aantal vennootschappen 24 22 2 2.784 2.669 19.779 19.96 19.739 18 18.35 17.43 17.552 16 14 15.776 16.265 14.388 Bron: Graydon De volledige cijfers van het 2e trimester laten een daling van 24,1% zien ten opzichte van het 1e trimester en van 14% ten opzichte van het 2e trimester. Deze evolutie in het aantal nieuw opgerichte bedrijven is symptomatisch voor de Faillissementen algemene economische context. Voor het 3e trimester ziet de situatie er nog grauwer uit. De voorlopige cijfers laten een nieuwe daling van 8% zien ten opzichte van het 2e trimester en van 17,3% ten opzichte van het 3e trimester. De definitieve cijfers kunnen deze dalingen nog wat inperken, maar de vooruitzichten blijven erg onrustwekkend en wordt onmiskenbaar een bijzonder zwak jaar voor wat betreft nieuw opgerichte ondernemingen. aantal vennootschappen 3 275 25 2.667 2.581 2.434 2.543 2.64 2.58 2.346 2.819 2.594 225 2.218 2 2.3 175 Bron: Graydon Zoals de pers al aankondigde (met ronkende titels als 4 faillissementen per dag ), blijft het aantal faillissementen alle trieste records breken. Ten opzichte van het 2e trimester, daalde het aantal bedrijven dat failliet ging in het 3e trimester wel met 9,9%. Maar vergeleken met dezelfde periode in, is er opnieuw een stijging van 5,8%. De daling van 9,9% ligt vooral aan het cyclische karakter van de faillissementen: de maand augustus is altijd een van de kalmste maanden. Desondanks ligt het aantal failliete bedrijven in augustus 25% boven het niveau van augustus. 5
E De familie Authentieke testamenten index authentieke testamenten (Index 1 in het 1e trimester 2) 13 12 11 11, 115,1 15,4 18,9 119,6 19,7 11,6 125,2 113,2 www.comfi.be 1 12, 1,5 11,1 1,2 12,2 94,3 9 29 29 29 29 Onze index over de evolutie van de testamenten blijft dalen en dit sinds het 1e trimester, toen er BTW werd ingevoerd op de honoraria van de notarissen. In het 3e trimester tikt de index af op 94,3, een daling van 7,8% ten opzichte van het 2e trimester en van 14,8% ten opzichte van hetzelfde trimester van. De impact van de BTW blijft dus nazinderen, bovendien moedigt de huidige economische context de burger niet aan om dit soort beslissingen nu te nemen en hier kosten voor te maken. U vindt alle analyses op onze website www.notaris.be. De Notarisbarometer werd gedrukt op papier afkomstig van verantwoord beheerde bossen. Voor deze editie heeft de KFBN de aanplanting van 5 bomen gefinancierd via de NGO Kiem des levens. Deze bomen compenseren een deel van onze CO²-uitstoot. De NGO Kiem des levens is een project onder toezicht van de Koning Boudewijnstichting. Verantwoordelijke uitgever : Bart van Opstal, Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat, Bergstraat, 3-34 - 1 Brussel 6