6 9 en 30 september 0 radio logen dagen m e c c, m a a s t r i c h t Nederlandse Vereniging voor Radiologie Radiological Society of the Netherlands programma & abstracts
programma voorwoord & abstracts Kwaliteit Dames en heren, geachte leden van de Nederlandse Vereniging voor Radiologie, Welkom in Maastricht op de Radiologendagen 0! Het thema dit lustrumjaar is Kwaliteit. Kwaliteitseisen in de gezondheidszorg worden steeds meer opgelegd en zijn belangrijk voor een goede praktijkvoering. Dit geldt uiteraard ook voor de radiologie, dan bij voorkeur door ons als vereniging zelf de eisen opgesteld en in goede samenwerking met onze klinische collega s. Voor de hand liggend is het om kwalitatief beter te worden door te leren van eigen fouten. Het programma begint donderdagochtend daarom met Deze misser maak je maar keer. In de tweede plenaire sessie op donderdag Setting standards in healthcare many ways, no return zal het onderwerp kwaliteit belicht worden door gastsprekers Dr. M-J Vrancken Peeters (chirurg, NKI-AvL) en Prof. Dr. D. Rubin (radioloog, Stanford University, USA). Op vrijdag zal er door een drietal pro-con koppels worden gedebatteerd over het hanteren van kwaliteitsnormen: Pro-con: setting standards in healthcare which way to go?. Nieuw onderwerp bij de parallelsessies is de Educatieve Voordracht. Dit is bedoeld om onderwerpen welke direct toepasbaar zijn in uw praktijk, maar (nog) niet zijn verworden tot een wetenschappelijk artikel. Bij alle wetenschappelijke abstract sessies zijn hierbij passende keynote lectures gezocht. De Research Corner uit 009 is gestoken in een nieuw jasje. Acht UMC s presenteren niet alleen hun spraakmakende wetenschappelijke onderzoeken, maar steken ook de hand naar elkaar uit, om samen beter te worden. De Refresher Courses op beide dagen worden deels verzorgd door toonaangevende gastsprekers uit het buitenland. Aan de hand van de verstrekte leerdoelen kunt u beter schatten of een onderwerp uw belangstelling heeft. Wij zijn buitengewoon verheugd een aantal van u ook een workshop te kunnen aanbieden. De geluksvogels onder u gaan statistisch gezien herboren naar huis en met bouwstenen voor een robuuste teachingfile (millennium proof). Lees voor details het volledige programma. Dit jaar is er een andere formule gekozen voor de verschillende prijzen. Naast de bekende Philipsprijs en Radiologendagen prijs zal er een toelichting op en uitreiking van de NVvR Travel Grant plaatsvinden. Bent u dit jaar niet in de prijzen gevallen dan bent u niet minder welkom in feestelijke kleding op het Diner & Galafeest met als thema Dress to impress. Op een prachtige locatie in Maastricht wordt u op zuidelijke wijze verwend. De radiologendagen kunnen mede mogelijk worden gemaakt door sponsoring van de industrie, u wordt dan ook van harte uitgenodigd om met de industrie in contact te komen op de expositie. Onze dank gaat uit naar de inzet van velen, zichtbaar in het programma boekje. Namen noemen is ontoereikend, enthousiaste deelnemers is uw verdienste. Veel plezier op de radiologendagen 0! Bert-Jan de Bondt, voorzitter Vincent Cappendijk Marion Smits Bart Wiarda Henk-Jan van der Woude
6 E RADIOLOGENDAGEN 0 Organisatie Organisatie Comité Bert-Jan de Bondt, voorzitter Vincent Cappendijk Marion Smits Bart Wiarda Henk-Jan van der Woude WETENSCHAPPELIJK COMITÉ Henk Jan Baarslag Ludo Beenen Marc Engelbrecht Nanko de Graaf Jan-Cees de Groot Ieneke Hartmann Mechli Imhof-Tas Simone Jap-a-Joe Viola Koen Martin Kraai Krijn van Lienden Ruud Pijnappel Stefan Steens Joachim Wilberger CONGRESSECRETARIAAT Postbus 48 50 CK s-hertogenbosch Tel 073 700 3500 Fax 073 700 3505 info@congresscompany.com www.congresscompany.com 6 E R A D I O L O G E N D A G E N - 9 e n 3 0 S E P T E M B E R 0
programma & abstracts programma Donderdag 9 september 0 Tijdstip Onderwerp TRAJECTUM 0.00-0.40 Ontvangst & registratie AUDITORIUM 0.40-0.45 Opening door voorzitter Dr. R.B.J. de Bondt, Isala klinieken, Zwolle AUDITORIUM 0.45 -.00 Plenaire sessie: Deze misser maak je maar één keer Voorzitter: Mw. Drs. V.H. Koen, Kennemer Gasthuis, Haarlem Dr. K.P. van Lienden, AMC, Amsterdam Mw. Dr. C.S.P. van Rijswijk, LUMC, Leiden Dr. M.W. de Haan, MUMC, Maastricht EXPOFOYER.00-3.00 Lunch EXPOFOYER.5 -.45 Postersessie AUDITORIUM 3.00-4.00 Plenaire sessie: Setting standards in healthcare - many ways, no return Kwaliteitseisen opgelegd door de zorgverzekeraar, maar ook die van de heelkundige beroepsvereniging zijn opmerkelijk in het nieuws geweest. Onvermijdelijk dat de radiologie hiermee te maken krijgt. Van buitenaf opgelegd dan wel zelf opgesteld. In deze sessie schetst dr. M-J. Vrancken Peeters, chirurg en woordvoerster van de NVvH, de aanloop tot -en achtergrond van de recent gepubliceerde kwaliteitseisen voor oncologische chirurgie. Vervolgens stelt dr. D. Rubin een ambitieuze maar praktische manier voor om de kwaliteit van het radiologisch werk te verbeteren. Inleiding door: Prof. dr. J.S. Laméris, AMC, Amsterdam Gastsprekers: Dr. M-J. Vrancken Peeters, chirurg, NKI-AvL, Amsterdam Prof. D. Rubin, Stanford University, USA 4.05-5.35 Parallelsessies vrije voordrachten Voorafgaand aan de wetenschappelijke voordrachten zal iedere sessie aanvangen met een keynote lecture. ZAAL. COLORADO Sessie : Abdominale radiologie Voorzitters: Dr. R.F.A. Vliegen, Atrium MC, Heerlen & Drs. J.E. van den Bergh, AMC, Amsterdam PET-MRI: tool or toy Dr. J. Buscombe, Addenbrooke s Hospital, Cambridge, UK Learning objectives: Understand technical issues of PET/MR Look at possible indications for PET/MR Understand some of the issues for nuclear medicine staff The first PET/MR machines are now on the market for million. However there are significant technical issues including just trying to acquire images. What compromises are made in terms of image quality for both PET and MR. How can attenuation correction be applied? Once these technical issues have been resolved is PET/MR just a technique looking for an indication? ZAAL 0.8 ROME Sessie : Abdominale radiologie / Acute radiologie / Diversen Voorzitters: Mw. M.A. Stam, Medisch Centrum Alkmaar & L.F.M. Beenen, AMC, Amsterdam Alternatieve diagnoses bij MRI appendicitis Mw. M.A. Stam, Medisch Centrum Alkmaar, Alkmaar ZAAL 0.5 PARIS Sessie 3: Cardiovasculaire radiologie Voorzitters: Dr. H.J. Lamb, LUMC, Leiden & H.C.M. van den Bosch, Catharina Ziekenhuis, Eindhoven MRI bij diabetes en metabool syndroom Dr. H.J. Lamb, LUMC, Leiden ZAAL 0.9 ATHENS Sessie 4: Mammadiagnostiek & Uitreiking Jan Hendriksprijs Voorzitters: Dr. M.J.C.M. Rutten, Jeroen Bosch Ziekenhuis & Mw. K.M. Duvivier, UMC Utrecht, Utrecht 3D echografie van de mamma; een poor mans MRI? Dr. M.J.C.M. Rutten, Jeroen Bosch Ziekenhuis, s-hertogenbosch ZAAL 0.4 BRUSSELS Sessie 5: Interventieradiologie / Cardiovasculaire radiologie Voorzitters: Dr. M.W. de Haan, MUMC, Maastricht & L.W. Kaufmann, Spaarne Ziekenhuis, Hoofddorp Update abdominale endoprothesen Dr. M.W. de Haan, MUMC, Maastricht AUDITORIUM Research Corner Voorzitters: Mw. Prof. dr. R.G.H. Beets-Tan, MUMC, Maastricht & Prof. dr. J.S. Laméris, AMC, Amsterdam Tijdens deze parallelsessie zullen de 8 UMC s de gelegenheid hebben een presentatie te geven van een hoogstaand en origineel onderzoeksproject. Van het project wordt een kort overzicht gegeven. Duidelijk zal worden wat de positie van het onderzoek is ten opzichte van andere groepen in Nederland en daarbuiten, en wat het perspectief van het onderzoek is in 5 a 0 jaar van nu. Tot slot wordt aangegeven met welke additionele (externe?) kennis, men dit perspectief verwacht eerder te kunnen halen. k i j k o o k o p w w w. c o n g r e s s c o m p a n y. c o m o f w w w. r a d i o l o g e n. n l
Tijdstip Onderwerp 6 E RADIOLOGENDAGEN 0 EXPOFOYER 5.35-6.00 Theepauze LUMC: Toepassingen van ultrahoogveld MRI bij patientenpopulaties Prof. dr. M.A. van Buchem Erasmus MC: Population Imaging Prof. dr. A. van der Lugt UMC Groningen: Screening for Coronary Artery Disease by Non-invasive Imaging in Patients with known Extra-cardiac Atherosclerotic Disease: the GROUND- study Mw. Dr. R. Vliegenthart VUMC: Pseudo-continuous arterial spin-labeling at 3T in Alzheimer s disease Drs. M.A.A. Binnewijzend UMC St Radboud: MR gestuurde prostaat interventies; klaar voor de praktijk? Dr. J.J. Fütterer MUMC: Wait and See in rectal cancer patients: selection by imaging and outcome Mw. Drs. M. Maas & Mw. Prof. dr. R.G.H. Beets-Tan AMC: Neurotransmitters in de MRI Mw. Dr. L. Reneman, neuroradioloog UMC Utrecht: MRI-guided High Intensity Focused Ultrasound: The future of tumor ablation? Dr. M.A.A.J. van den Bosch 6.00-7.5 Refresher courses ZAAL 0.4 BRUSSELS Chronische thrombo-embolische pulmonale hypertensie Voorzitter: Dr. H.W. van Es, St. Antonius Ziekenhuis, Nieuwegein Het klinisch gezichtspunt L. van den Toorn, Erasmus MC, Rotterdam Leerdoelen: * De patient met pulmonale hypertensie bestaat (niet)? * Work-up van patiënten met (vermoeden) pulmonale hypertensie * Wat zijn de verschillende behandelingen (medicamenteus en chirurgisch). CT beeldvorming Mw. Dr. W. van Lankeren, Erasmus MC, Rotterdam Leerdoelen: * Welk protocol bij analyse pulmonale hypertensie? * Wat zijn de direct en indirecte kenmerken CTEPH op CT? * Wat zijn de pitfalls? MRI beeldvorming Prof. dr. A. Vonk-Noordegraaf, VUMC, Amsterdam Leerdoelen: * Welk protocol bij analyse pulmonale hypertensie? * Wat zijn de direct en indirecte kenmerken CTEPH op CT? * Toegevoegde waarde van functionele informatie? Chirurgie Dr. W.J. Morshuis, St. Antonius Ziekenhuis, Nieuwegein Leerdoelen: * Wat zijn de operatie-indicaties * Wat houdt CTEPH chirurgie in? * Post-operatief beloop: succes gegarandeerd? Paneldiscussie Leerdoel: Kunnen MRI en CT angiografie vervangen? ZAAL 0.8 ROME Beeldvorming bij groei- en puberteitsstoornissen Voorzitter: Drs. N. de Graaf, Erasmus MC, Rotterdam Beeldvorming Mw. A.M.J.B. Smets, AMC, Amsterdam What the clinician wants to know! Drs. N. Zwaveling-Soonawala, kinderarts-endocrinoloog, EKZ-AMC, Amsterdam Leerdoelen: Beeldvorming bij groei- en puberteitsstoornissen Beeldvorming is een essentieel onderdeel in de work-up van een slecht of juist te snel groeiend kind, van een puberteit die te lang op zich laat wachten of juist te vroeg begint. Beeldvormers beschikken over een palet aan technieken om de kinderarts te ondersteunen in de diagnostiek van deze problemen. Na deze refresher course, weet u meer over de achtergrond van groei- en puberteitsstoornissen, beheerst u welke radiologische onderzoeken sleutels kunnen zijn in het oplossen van een endocrinologisch probleem bij kinderen en hoe u deze modaliteiten optimaal kunt inzetten. ZAAL. COLORADO What is the best imaging modality for aseptic/low grade infection/infectious loosening of joint prostheses? Chairman: Dr. A. Ginai, AMC, Amsterdam & Erasmus MC, Rotterdam Imaging of Total Hip Replacement and Complications Dr. A. Ginai, AMC, Amsterdam & Erasmus MC, Rotterdam Learning objectives: * Various types of hip prostheses and their radiological appearances. * Recognition of postoperative complications. * Role of imaging in diagnosis of prosthetic loosening. * Recommendations and an algorithm for imaging in a patient with painful total hip arthroplasty or THP 6 E R A D I O L O G E N D A G E N - 9 e n 3 0 S E P T E M B E R 0 3
programma & abstracts Tijdstip Onderwerp Radionuclide imaging of the problematical prosthetic hip Dr. J. Buscombe, Addenbrooke s Hospital, Cambridge, UK Learning objectives: Understand the role of multiphase scintigraphy in the painful hip prosthesis Understand advantages and problems of labelled leucocyte imaging in the painful hip prosthesis Understand the interaction of nuclear medicine and other investigations. Whilst many areas of clinical practice has been lost to nuclear medicine the assessment of the painful hip prosthesis remains a common indication. The incidence of infected hip prosthesis is less than that for the knee (% vs4%) but hip replacements remain more common. In many cases pain in a hip prosthesis is not due to infection or loosening but the advantage of nuclear medicine techniques is their high negative predictive value. However care must be taken when using various scintigraphic techniques to ensure an accurate final diagnosis is established. AUDITORIUM Respons monitoring made sexy Chairman: Dr. B. Brans, nucleair geneeskundige, MUMC, Maastricht Accurate respons monitoring is crucial for the patient Prof. dr. H.C. Schouten, hemato-oncologist, MUMC, Maastricht Learning objectives: Refresh knowledge about respons workhorses RECIST and HOVON Advantages and disadvantages of these workhorses What does the oncologist do with the (standardized) radiology report? Learn about the impact of respons monitoring on survival, management, and complications Respons monitoring, State of the art Prof. Dr. V. Vandecaveye, UZ Leuven, Belgium Learning objectives: Overview of methods of respons monitoring of the near future (automatic volume measurements, DWI, dynamic postcontrast imaging, PETCT/PETMRI, other?) Work out of or of these techniques; how do I, interpretation, reporting (with emphasize on daily practice) Information technology solutions for practical implementation of these new techniques Prof. D. Rubin, Stanford University, USA Learning objectives: * Learn about IT developments which can accelerate introduction of new techniques in daily practice * Learn about IT developments which can accelerate introduction of quantitative imaging in daily practice * Learn about basic IT concepts to achieve your optimal workflow -learn about who can do this for you ZAAL 0.5 PARIS Neuroanatomie voor dummies Voorzitter: Prof. dr. F.A. Barkhof, VUMC, Amsterdam Oppervlakte en diepte anatomie - chirurgische landmarks Prof. dr. F.A. Barkhof, VUMC, Amsterdam Functionele anatomie - toepassingen fmri en tractografie Prof. dr. S. Sunaert, UZ Leuven, België Vasculaire anatomie - arteriële en veneuze territoirs Dr. G.J. Lycklama à Nijeholt, MCH Westeinde, Den Haag Leerdoelen: Kennis van anatomie vormt de basis van elke radiologische interpretatie. Gezien de complexiteit van de hersenanatomie geldt dat zeker ook voor de Neuroradiologie. Toenemende scankwaliteit en geavanceerde beeldvormingstechnieken zoals fmri en DTI maken het mogelijk steeds meer descriptieve en functionele anatomie af te beelden van zowel cortex als subcorticale structuren. Kennis hiervan is van belang voor goede diagnostiek en planning van therapie. Deze refresher course behandelt aan de hand van state-of-the-art MRI beelden de descriptieve en functionele anatomie van de cortex, diepe kernen, vezelbanen en vasculaire territoria en reikt praktische tips aan voor een klinisch relevante beschrijving van afwijkingen van deze structuren. Het volgen van deze cursus zal hopelijk leiden tot een verbetering van uw neuroradiologische verslagen. Verder kan de verworven kennis uw inzicht in ziekteprocessen vergroten, en zullen uw diagnostisch arsenaal en didactische vaardigheden toenemen. ZAAL 0. BERLIN Workshop Interpretatie van radiologisch wetenschappelijk onderzoek Mw. Dr. S. Spronk, klinisch epidemioloog, Erasmus MC, Rotterdam Leerdoelen: * Het toepassen van risicomaten zoals incidentiecijfer en cumulatieve incidentie, en de effectmaten zoals relatief risico, (populatie-)attributief risico * Het beoordelen van een studie op validiteit en precisie en daarbij de volgende begrippen leren gebruiken: selectiebias, informatiebias, confounding bias, effectmodificatie, verification bias, regressie naar het gemiddelde * Berekenen van sensitiviteit en specificiteit op basis van onderzoeksgegevens en werken met de regel van Bayes * Onderzoeksdesign kunnen herkennen: follow-up onderzoek (retrospectief, prospectief); patientcontrole onderzoek; experimenteel onderzoek; non-expirimentele evaluatie van therapie; meta-analyse. ZAAL 0.3 COPENHAGEN Emeritus programma (parallel aan het algemene programma) Voorzitters: Prof. dr. G. Rosenbusch en J.F.M. Panhuysen.0 -.00 Een bijzondere tentoonstelling in 99: Invloed van de Russische kunst op de kinderboek illustratie in het westen vóór de e wereldoorlog Dr. A. Lemmens 4 k i j k o o k o p w w w. c o n g r e s s c o m p a n y. c o m o f w w w. r a d i o l o g e n. n l
6 E RADIOLOGENDAGEN 0 Tijdstip Onderwerp 4.05-4.35 Opwekking van röntgenstraling m.b.v. het teruggevonden toestel van Hoffmans uit januari 896 te Maastricht Prof. dr. J. van Engelshoven en Dr. G. Kemerink 4.35-5.5 De eerste Wereldoorlog in België, Radiologie in Trench Coat Dr. R. van Tiggelen 6.00-6.35 Koorts en Honger ofwel geneeskunde op het platteland in de afgelopen eeuwen J.A.C. van den Broek 6.35-7.5 De gang van J.S. Bach naar Nederland Prof. dr. M. Oudkerk, UMC Groningen, Groningen AUDITORIUM 7.5-8.45 Uitreiking prestigieuze WSS penning aan Prof. dr. J.O. Barentsz met aansluitend de ALV NVvR & Juniorsectie EXPOFOYER 8.5 Industrieborrel: exclusief aangeboden door Vrijdag 30 september 0 Tijdstip Onderwerp 8.30-9.00 Ontvangst & registratie 9.00-0.5 Refresher courses ZAAL 0.4 BRUSSELS Buiktrauma, waar gaat het nou eigenlijk om Voorzitter: L.F.M. Beenen, AMC, Amsterdam Classificaties van orgaanletsels, lever en milt L.F.M. Beenen, AMC, Amsterdam Classificaties van orgaanletsels, overige organen Mw. D.R. Kool, Jeroen Bosch Ziekenhuis, s-hertogenbosch Interventieradiologie bij buiktrauma Dr. O.M. van Delden, AMC, Amsterdam Leerdoelen: * Inzicht in wat wel en wat niet van belang is bij buiktrauma s * Inzicht achter de ratio van de verschillende chirurgische en radiologische classificaties * Rol van de interventieradiologie in de behandeling van buiktrauma s ZAAL 0.5 PARIS Acute pijn op de borst: Stand van zaken Voorzitter: Prof. dr. M. Oudkerk, UMC Groningen, Groningen Acute Chest Pain: The clinical perspective Dr. S.C.A.M. Bekkers, MUMC, Maastricht * To understand the challenges for the clinical assessment of pulmonary embolism, acute aortic pathologies and coronary artery disease * To define the in- and exclusion criteria for imaging in patients with acute chest pain Acute Chest Pain: The imaging perspective Prof. dr. J.E. Wildberger, MUMC, Maastricht * To summarize the technical prerequisites for advanced cross-sectional imaging * To define the role of CT and MR in the assessment of pulmonary embolism, acute aortic pathologies and coronary artery disease * To understand the potential clinical impact of imaging in the emergency setting, also in the perspective of logistics and cost-effectiveness Acute Chest Pain: Statement of the European Society of Cardiac Radiology Prof. dr. M. Oudkerk, UMC Groningen, Groningen * To summarize current clinical concepts and guidelines for acute chest pain * To learn about the specific role of different imaging modalities (CT, MR, Ultrasound, QCA) in this context Differentiated examination protocols even for the emergency setting have become technically feasible due to ongoing advances especially in non-invasive imaging techniques. The aim of this refresher course is to provide an overview on the rationale, the opportunities and current concepts for the work-up in patients with acute chest pain. ZAAL 0.8 ROME De knie: Niet standaard MRI bevindingen en de postoperatieve knie Voorzitter: Mw. Dr. M.P. Terra, AMC, Amsterdam De postoperatieve knie (MRI) Dr. P. Van Dyck, UZ Antwerpen, België De postoperatieve knie Mw. Dr. G.A. Meins, orthopedisch chirurg, ZGT, Almelo-Hengelo / clubarts FC Twente Niet standaard MRI bevindingen in en rond de knie Dr. P. Van Dyck, UZ Antwerpen, België ZAAL 0.9 ATHENS Opleiden anno 0 Voorzitter: Dr. H.J. Baarslag, Meander MC, Amersfoort AIOS als active learner Mw. Drs. J.A. Baane, AMC, Amsterdam 6 E R A D I O L O G E N D A G E N - 9 e n 3 0 S E P T E M B E R 0 5
programma & abstracts Tijdstip Onderwerp EXPOFOYER 0.5-0.45 Koffiepauze Intervisie voor opleiders Prof. dr. O.R.C. Busch, chirurg, AMC, Amsterdam Optimalisatie radiologie bespreking Dr. M. Maas, AMC, Amsterdam & Drs. B.M. Wiarda, MCA, Alkmaar Leerdoelen: De HORA heeft veel veranderd en verbeterd in opleidingsland. Maar daarmee zijn we er nog niet. Met betrekking tot het opleiden anno 0 is een nog actievere instelling mogelijk, die zowel de AIOS, de opleider als ook de gehele opleidingsstaf stimuleert. Alle 3 genoemde groepen komen zowel individueel als interactief aan bod bij deze refreshercourse onderwijs. ZAAL. COLORADO Veneuze interventies Voorzitters: Dr. K.P. van Lienden, AMC, Amsterdam & Mw. Dr. C.S.P. van Rijswijk, LUMC, Leiden Pelvic congestion syndroom Dr. J.H.B. Boomsma Behandeling veneuze trombose Dr. J.A. Vos, St. Antonius Ziekenhuis, Nieuwegein Rol van cava filters Prof. dr. J.A. Reekers, AMC, Amsterdam Veneuze toegang; PICCs, Dialyse catheters en andere CVCs Dr. H. van Overhagen, HagaZiekenhuis, Den Haag ZAAL 0. LONDON Workshop / hands-on: To make Radlex more familiar. Using IHE TCE for export of PACS data to an MIRC teaching file E. Sanders, Amphia Ziekenhuis, Breda P. van Ooijen, UMC Groningen, Groningen 0.45 -.5 Parallelsessies vrije voordrachten Voorafgaand aan de wetenschappelijke voordrachten zal iedere sessie aanvangen met een keynote lecture. ZAAL 0.4 BRUSSELS Sessie 6: Abdominale radiologie Voorzitters: Prof. dr. A.A.M. Masclee, MUMC, Maastricht & Dr. R.E. van Gelder, AMC, Amsterdam Endoscopie vs CTC Prof. dr. A.A.M. Masclee, MUMC, Maastricht ZAAL 0.8 ROME Sessie 7: Kinderradiologie / Diversen Voorzitters: Dr. R.A.J. Nievelstein, UMC Utrecht, Utrecht & N. de Graaf, Erasmus MC, Rotterdam Huidige status en toekomstperspectief Dr. R.A.J. Nievelstein, UMC Utrecht, Utrecht ZAAL 0.5 PARIS Sessie 8: Mammadiagnostiek Voorzitters: Drs. R.D.M. Mus, UMC St Radboud, Nijmegen & Mw. M.W. Imhof-Tas, UMC St Radboud, Nijmegen MRI van de mamma in minuten? Drs. R.D.M. Mus, UMC St Radboud, Nijmegen ZAAL. COLORADO Sessie 9: Neuro-Hoofdhals radiologie Voorzitters: Dr. J.C. de Groot, UMC Groningen, Groningen & Dr. S.C.A. Steens, UMC St Radboud, Nijmegen Vasculaire evaluatie van het brein in stroomversnelling Dr. J.C. de Groot, UMC Groningen, Groningen ZAAL 0.9 ATHENS Sessie 0: MSK / Thorax / Diversen Voorzitters: Mw. Dr. M. Reijnierse, LUMC, Leiden & Dr. P.J.W. Wensing, ZGT Almelo/Hengelo Postop infection around metals: CT/Mri techniques Mw. Dr. M. Reijnierse, LUMC, Leiden AUDITORIUM De educatieve voordracht Voorzitters: Dr. C.J. van Rooden, HagaZiekenhuis & Dr. R. Ouwendijk, Erasmus MC, Rotterdam In deze gloednieuwe sessie tijdens de Radiologendagen komt een groot scala aan klinisch georiënteerde onderwerpen voorbij, van echogeleide bijnierpunctie tot beeldvorming van atherosclerose. Voor het eerst konden dit jaar, naast wetenschappelijke, ook educatieve abstracts ingestuurd worden. De kwaliteit van de inzendingen was hoog, dus deze primeur belooft een erg interessante, gevarieerde en vooral ook leuke sessie te worden, voorgezeten door twee top-radiologen! Future clinical applications of high resolution anatomical imaging of the brain at 7.0 Tesla MRI A.G. van der Kolk, UMC Utrecht, Utrecht Is beeldvorming van atherosclerose klaar voor de dagelijkse praktijk? Mw. S. Gerretsen, MUMC, Maastricht Lung perfusion defects on dual-energy Computed Tomography (DECT): review of morphology and differential diagnosis Mw. Dr. A.E. Odink, Erasmus MC, Rotterdam Value of computed tomography coronary angiography in failed conventional coronary angiography A.S. Thijssen, Erasmus MC, Rotterdam Pseudotumoren bij metaal op metaal totale heup artroplastiek M.F. Boomsma, Isala klinieken, Zwolle 6 k i j k o o k o p w w w. c o n g r e s s c o m p a n y. c o m o f w w w. r a d i o l o g e n. n l
Tijdstip Onderwerp 6 E RADIOLOGENDAGEN 0 EXPOFOYER.5-3.5 Lunch EXPOFOYER.30-3.00 Postersessie De vergrote bijnier: Endosonografische FNA van de linker-bijnier R. de Ridder, MDL-arts, MUMC, Maastricht Long-term follow-up features on rectal MRI during a wait-and-see approach after a clinical complete response in rectal cancer patients treated with chemoradiotherapy D.M.J. Lambregts, MUMC, Maastricht Implementatie van virtuele colonoscopie in de dagelijkse radiologische praktijk M.T. de Witte, VieCuri Medisch Centrum, Venlo / UMC St Radboud, Nijmegen Mw. Dr. P.C.G. Simons, VieCuri Medisch Centrum, Venlo ZAAL 0. BERLIN Workshop Interpretatie van radiologisch wetenschappelijk onderzoek Mw. Dr. S. Spronk, klinisch epidemioloog, Erasmus MC, Rotterdam Leerdoelen: * Het toepassen van risicomaten zoals incidentiecijfer en cumulatieve incidentie, en de effectmaten zoals relatief risico, (populatie-)attributief risico * Het beoordelen van een studie op validiteit en precisie en daarbij de volgende begrippen leren gebruiken: selectiebias, informatiebias, confounding bias, effectmodificatie, verification bias, regressie naar het gemiddelde * Berekenen van sensitiviteit en specificiteit op basis van onderzoeksgegevens en werken met de regel van Bayes * Onderzoeksdesign kunnen herkennen: follow-up onderzoek (retrospectief, prospectief); patient-controle onderzoek; experimenteel onderzoek; non-expirimentele evaluatie van therapie; meta-analyse. AUDITORIUM 3.5-3.30 Wetenschappelijk beleid NvvR voor academische -en niet academische centra Mw. Prof. dr. R.G.H. Beets-Tan, MUMC, Maastricht AUDITORIUM Plenaire sessie 3.30-4.30 Pro-con: Setting standards in healthcare - Which way to go? Ook voor de radiologie zullen kwaliteitsnormen steeds belangrijker worden. Wat vinden de debaters, maar ook: Wat vindt U! Drie onderwerpen zullen U raken. Drie pro-con koppels testen uw dekking. Fair play is de regel, maar neem uw bokshandschoenen mee. Voorzitter: Dr. J.A. Vos, St. Antonius Ziekenhuis, Nieuwegein De kwaliteitseisen voor de radiologie zijn autonoom op te stellen Pro: Dr. C. Holt, Isala klinieken, Zwolle Con: J.W.A.P. van Hoogstraten, Deventer Ziekenhuis, Deventer Hoog complex, (laag volume) diagnostiek moet alleen door experts worden uitgevoerd Pro: Prof. dr. J. Stoker, AMC, Amsterdam Con: Mw. L.F.I.J. Oudenhoven, ZGT Almelo, Almelo Information technology in radiology - Yes, it helps! Pro: Prof. D. Rubin, Stanford University, USA Con: R.H.M. Smithuis, Rijnland Ziekenhuis, Leiderdorp 4.30-5.5 Richtlijnen sessie Voorzitter: Drs. B.M. Wiarda, Medisch Centrum Alkmaar, Alkmaar Licht traumatisch hoofd/hersenletsel Mw. D.R. Kool, Jeroen Bosch Ziekenhuis, s-hertogenbosch Distale Radius Fracturen Mw. S. Kolkman, AMC, Amsterdam Acuut lateraal enkelletsel en Interne indicatoren Acuut lateraal enkelbandletsel J.W.A.P. van Hoogstraten, Deventer Ziekenhuis, Deventer Oesofaguscarcinoom Prof. dr. E.J. van der Jagt, UMC Groningen, Groningen EXPOFOYER 5.5-5.45 Theepauze AUDITORIUM 5.45-6.5 Uitreiking Philipsprijs, gevolgd door bekendmaking en presentatie van achtereenvolgens de Posterprijs, Radiologendagen prijs, NVvR Travel Grant en Fellowshipdiploma s AUDITORIUM 6.5-7.5 Quiz Door de maatschap radiologie van het Albert Schweitzer ziekenhuis AUDITORIUM 7.5-7.0 Afsluiting door voorzitter Dr. R.B.J. de Bondt, Isala klinieken, Zwolle Vanaf 0.00 Diner & Galafeest Amrâth Grand Hotel De L Empereur Maastricht 6 E R A D I O L O G E N D A G E N - 9 e n 3 0 S E P T E M B E R 0 7
programma genomineerden & abstracts Genomineerde abstracts voor de Radiologendagenprijs 0 O.7 ASSESSMENT OF A COMPLETE RESPONSE OF RECTAL CANCER TO PREOPERATIVE CHEMORADIATION THERAPY: A COMPARISON BETWEEN MR VOLUMETRY AND DIFFUSION-WEIGHTED MRI D.M.J. Lambregts, L. Curvo-Semedo, M. Maas, T. Thywissen, G. Lammering, G.L. Beets, F. Caseiro-Alves, R.G.H. Beets-Tan Maastricht Universitair Medisch Centrum, Maastricht Radiology University Clinic, Coimbra University Hospital, Coimbra, Portugal O4.3 LESION DETECTION AND BI-RADS CLASSIFICATION IN 3D-US AUTO- MATED BREAST VOLUME SCANS (ABVS): CORRELATION WITH BREAST MRI T.A. Fassaert, I.J.M. Dubelaar, M.D.F. de Jong, M.C.J.M. Rutten Jeroen Bosch Ziekenhuis, Den Bosch O5.8 JAAR NA EVAR BESTAAT NOG ONGEVEER EENDERDE DEEL VAn de ANEURYSMAZAK UIT ONGEORGANISEERDE THROMBUS BIJ PATIENTEN MET EN ZONDER AANTOONBAAR ENDOLEAK S.A.P. Cornelissen, E.P.A. Vonken, H.J. Verhagen, F.L. Moll, L.W. Bartels 3 Universitair Medisch Centrum Utrecht, Utrecht Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam 3 Image Sciences Institute, Universitair Medisch Centrum Utrecht, Utrecht O9. ARTERIAL CALCIFICATION IN RELATION TO COGNITION AND STRUCTURAL BRAIN CHANGES D. Bos, M.W. Vernooij, S.E. Elias-Smale, G.P. Krestin, A. Hofman, W.J. Niessen, J.C.M. Witteman, A. van der Lugt, M.A. Ikram Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam O0.5 IMPACT ON DIAGNOSTIC PERFORMANCE AND READING TIME OF A COMPUTER AIDED DETECTION ALGORITHM FOR THE DETECTION OF ACUTE PE: SECOND READING VERSUS CONCURRENT READING R. Wittenberg, J.F. Peters, I.A.H. Van den Berk 3, N.J.M. Freling 3, R.J. Lely 4, B. de Hoop 5, K. Horsthuis 3, C.J. Ravesloot 5, M. Prokop 6, C.M. Schaefer-Prokop 7 Universitair Medisch Centrum Utrecht, Utrecht Philips Healthcare, Best 3 Academisch Medisch Centrum, Amsterdam 4 VU Medisch Centrum, Amsterdam 5 Universitair Medisch Centrum Utrecht, Utrecht 6 Universitair Medisch Centrum St Radboud, Nijmegen 7 Meander Medisch Centrum, Amersfoort 8 k i j k o o k o p w w w. c o n g r e s s c o m p a n y. c o m o f w w w. r a d i o l o g e n. n l
6 E RADIOLOGENDAGEN 0 Genomineerde abstracts voor de NVvR Travel Grant 0 O.3 MRI FEATURES ASSOCIATED WITH ACUTE APPENDICITIS M.M.N. Leeuwenburgh, B.M. Wiarda, A. Spilt 3, P.M.M. Bossuyt, M.A. Boermeester, J. Stoker, OPTIMAP Studiegroep Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Medisch Centrum Alkmaar, Alkmaar 3 Kennemer Gasthuis, Haarlem O.4 OPTIMAL STRATEGY IN PATIENTS WITH SUSPECTED ACUTE APPENDICITIS, CAN MRI REPLACE CT? M.M.N. Leeuwenburgh, H.W. van Es, J.W.C. Gratama 3, P.M.M. Bossuyt, M.A. Boermeester, J. Stoker, OPTIMAP Studiegroep Academisch Medisch Centrum, Amsterdam St. Antonius Ziekenhuis, Nieuwegein 3 Gelre ziekenhuizen, Apeldoorn O.7 MR EVALUATION OF URETHRAL DIVERTICULA AND DIFFERENTIAL DIAGNOSIS IN SYMPTOMATIC FEMALE PATIENTS S.I. Verschuuren, R.S. Dwarkasing, W. Dinkelaar, W.C.J. Hop, G.R. Dohle, G.P. Krestin Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam O5.7 CAROTID ATHEROSCLEROTIC PLAQUE PROGRESSION AND CHANGE IN PLAQUE COMPOSITION OVER TIME; A PROSPECTIVE IN VIVO SERIAL CT ANGIOGRAPHY STUDY M.J. van Gils, D. Vukadinovic, D.W.J. Dippel, W.J. Niessen, A. van der Lugt Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam O6.4 PERCEIVED BURDEN OF SCREENING BY COLONOSCOPY OR CT-COLONOGRAPHY IN THE DETECTION OF ADVANCED NEOPLASIA: A RANDOMIZED CONTROLLED TRIAL M.C. de Haan, T.R. de Wijkerslooth, E. Stoop, P.M. Bossuyt, M. Thomeer, M.L. Essink-Bot, M.E. van Leerdam, P. Fockens, E.J. Kuipers, E. Dekker, J. Stoker Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam O7. MINIMALLY INVASIVE MRI BY OMITTING INTRAVENOUS CONTRAST INJECTION; DOES IT CHANGE THE RADIOLOGIC ASSESSMENT OF KNEE JOINT PATHOLOGIES IN JIA? R. Hemke, M.A.J. van Rossum, M. van Veenendaal, T.W. Kuijpers, M. Maas Academisch Medisch Centrum, Amsterdam 6 E R A D I O L O G E N D A G E N - 9 e n 3 0 S E P T E M B E R 0 9
programma genomineerden & abstracts Vervolg O7.3 ULTRASOUND TO PREDICT SIGNIFICANT HEPATIC STEATOSIS IN OBESE ADOLESCENTS: POOR POST-TEST PROBABILITY DESPITE ACCEPTABLE SENSITIVITY AND SPECIFICITY A.E. Bohte, B.G. Koot, A.J. Nederveen, O.H. van der Baan-Slootweg, S. Bipat, T.H. Pels Rijcken 3, P.L.M. Jansen, M.A. Benninga, J. Stoker Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Heideheuvel Kliniek, Hilversum 3 Tergooiziekenhuizen, Hilversum O9. ARTERIAL CALCIFICATION IN RELATION TO COGNITION AND STRUCTURAL BRAIN CHANGES D. Bos, M.W. Vernooij, S.E. Elias-Smale, G.P. Krestin, A. Hofman, W.J. Niessen, J.C.M. Witteman, A. van der Lugt, M.A. Ikram Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam O9. TIA AND STROKE PATIENTS WITH CAROTID STENOSIS: PRESENCE OF COMPLICATED PLAQUE FEATURES AT MRI IS ASSOCIATED WITH RECURRENT EVENTS R.M. Kwee, R.J. van Oostenbrugge, W.H. Mess, M.H. Prins, R.J. van der Geest, J.W.M. ter Berg 3, C.L. Franke 4, A.G.G.C. Korten 5, B.J. Meems 6, J.M.A. van Engelshoven, J.E. Wildberger, M.E. Kooi Maastricht Universitair Medisch Centrum, Maastricht Leids Universitair Medisch Centrum, Leiden 3 Orbis Medisch Centrum, Sittard 4 Atrium Medisch Centrum Parkstad, Heerlen 5 Laurentius Ziekenhuis, Roermond 6 VieCuri Medisch Centrum, Venlo O0.6 DEVELOPMENT AND VALIDATION OF A DIAGNOSTIC MODEL FOR AIRFLOW LIMITATION IN HEAVY SMOKERS BY USING QUANTITATIVE COMPUTED TOMOGRAPHY O.M. Mets, C.M.F. Buckens, P. Zanen, I. Isgum, M. Prokop, P.A. de Jong Universitair Medisch Centrum Utrecht, Utrecht Universitair Medisch Centrum St Radboud, Nijmegen P0 AUTOMATED BREAST VOLUME SCANNER: 3D-ULTRASOUND OF BREAST LESIONS T.A. Fassaert, M.D.F. de Jong, I.J.M. Dubelaar, M.C.J.M. Rutten Jeroen Bosch Ziekenhuis, s-hertogenbosch 0 k i j k o o k o p w w w. c o n g r e s s c o m p a n y. c o m o f w w w. r a d i o l o g e n. n l
Auteursindex 6 E RADIOLOGENDAGEN 0 AUTEUR abstract Aalten, S.M. van O6.7 Adam, J. O.8 Adams, A. O8.7 Adriaanse, S.M. O9.6 Akkerman, E.M. O.8 Amstel, J.D. van O8.0 Aquarius, R. O5. Baan-Slootweg, O.H. van der O7.3 Backes, W.H. O.3 Backx, F.J.G. O3.7 Bakers, F.C.H. E0, O.3 Bakker, C.J. O5.4 Ballegooijen, M. van O6.3 Barkhof, F.A. O9.5, O9.6 Bartels, L.W. O3., O5.8 Bechan, M.A.H. P03 Beek, F.J.A. O.8, O7.4 Beek, H. van O0.8 Beenen, L.F.M. O.5 Beerman, H. O0.8 Beets, G.L. E0, O., O., O.3, O.6, O.7, P4 Beets-Tan, R.G.H. E0, O., O., O.3, O.6, O.7, O., O4., O6.8, P4 Benedictus, M.R. O9.5 Benninga, M.A. O7.3 Bentohami, A. O7.5 Berckel, B.N.M. van O9.6 Berg, A.S. van den O5. Berg, R. van den O9.5, P09, P, P3 Berk, I.A.H. van den O0.5 Berkhof, M. O. Bernsen, M.R. O7.7, O7.8 Beumer, D. O9.5 Beute, G.N. O9.8 Bierings, M.B. O.8 Biermann, K. O6.3 Biessels, G.J. O3.8 Bijlsma, T.S. O7.5 Binnewijzend, M.A.A. O9.6 Bipat, S. O., O5.3, O5.5, O6., O6.5, O7., O7.3 Bisschops, R.H.C. O8.6 Bluekens, A.M.J. O8.4 Boelens, J.J. O7.4 Boellaard, T.N. O6., O6.5 Boer, E. de O6.6 Boer, R. de O9.4 Boermeester, M.A. O.3, O.4 Boersma, E.H. O3. Boetes, C. O4. Bohté, A.E. O7.3 Boiten, J. O5.6, O9.5 Bokkers, R.P.H. P05, P06 Bonenkamp, J. P04 Booij, R. E06 Boomsma, M.F. E08 Borst, G.J. de P05 Bos, D. O9. Bosch, M.A.A.J. van den O4.4, O5.4, O8.5, O8.0 Bosker, B.H. E08 Bosker, R.J.I. O.4 Bosscha, K. P0 Bossuyt, P.M.M. O.3, O.4, O6., O6., O6.3, O6.4 Bot, J. O9.5 Bouwhuijsen, Q.J.A. van den O9.3 Breest Smallenburg, V. van O4.3 Brink, R.B.A. van den O3.6 Broeder, A.A. den O0.4 Broeders, M.J.M. O8.4 Bron, E. O0. Bruijnes, V. O4.5 Brundel, M. O3.8 Buckens, C.M.F. O0.6 Budde, R.P.J. O3., O3.4, O3.5, O3.6 Buijsen, J. O. Buitenhuis, E.M. O.6 Caan, M.W.A. O., O7. Cappendijk, V.C. E0, E0, E05, O.3, O. Carli, D.F.M. O9.8 Caseiro-Alves, F. O.7 Chamuleau, S.A.J. O3.6 Cleutjens, J. O4. Cornelissen, S.A.P. O5.8 Cramer, M.J.M. O3.7 Cremers, P.T.J. O.5 Cremers, S.E.H. O.5 Curvo-Semedo, L. O.7 Dalen, T. van O4.4 Damoiseaux, J.S. O9.6 Das, M. E05 Dekker, E. O6.3, O6.4 Dekker, H.M. O.6 Dharampal, A.S. O3., O3.3 Diepstraten, S.C.E. O4.4 Diest, P.J. van O4.4, O8.0 Dijk, R.A.J.M. van O.4, O4.6, O8.3 Dijkman, B.A. van O7.5 Dinkelaar, W. O.7 Dippel, D.W.J. O5.7, O9.5, P08 Doeswijk, G. O7.7, O7.8 Dohle, G.R. O.7 Doorn, M.M.A.C. van O.5, O9.5 Douwes, D.C.E. O. Dubelaar, I.J.M. O4., O8., P0 P04, P07 Duijm, L.E.M. O4.3, O8., 08.9 Duvivier, K.M. O4.4 Dwarkasing, R.S. O.7, O6., O6.7 Eddes, E.H. O.4 Eeftinck Schattenkerk, M. O.4 Elias, S.G. O8.7 Elias-Smale, S.E. O9. Elschot, M. O5.4 Engelen, S.M.E. O. Engelshoven, J.M.A. van E05, O9. Ernst, M. P0 Es, H.W. van O.4 Essink-Bot, M.L. O6.4 Ettema, H.B. E08 Fassaert, T.A. O4., O8., P0 Fernandez-Gallardo, M.A. O4.4 Feyter, P.J. de O3., O3.3 Fijnheer, R. O.8 Flier, W.M. van der O9.5, O9.6 Flucke, U. P04 Fockens, P. O6.3, O6.4 Folbert, E.C. O0.3 Franke, C.L. O9. Frans, F.A. O5.3, O5.5 Fransen, P.S. O9.5 Freling, N.J.M. O0.5 Frotscher, C. O4. Geelen, L.M.H. O9.7 Geerdes, M. O5. Geest, R.J. van der O9. Gerretsen, S.C. E05 Gilhuijs, K.G.A. O4.5 Gillissen, F. O. Gils, M.J. van O5.7, P08 Gorp, T. van O6.8 Goslings, J.C. O7.5 Gratama, J.W.C. O.4 Gryspeerdt, S. O.5 6 E R A D I O L O G E N D A G E N - 9 e n 3 0 S E P T E M B E R 0
programma index & abstracts Guenoun, J. O7.7, O7.8 Haan, M.C. de O6., O6.3, O6.4 Habets, J. O3.4, O3.5, O3.6 Hartkamp, N.S. P05, P06 Hartmann, I.J.C. E06, O0.7 Hauptmann, M. O7.6 Havinga, M.E. O5. Heer, L.M. de O3. Heeten, G.J. den O8.4 Hegeman, J.H. O0.3 Heijde, D.M.F.M. van der O0.4, P, P3 Helle, M. P06 Hellemondt, F.J. van O3.7 Hemke, R. O7. Hendrikse, J. E04, O3.8, P05, P06 Hendriks-Roelofs, F. O0.4 Hensen, J.J. O8.8, O0.8 Herk, M. van O7.6 Herwerden, L.A. van O3. Hobbelink, M. O8.0 Hoeberigs, M.C. O9.7 Hofman, A. O9. Hofman, P.A.M. O9.7 Holland, R. O8.4 Homburg, P.J. P08 Hoop, B. de O0.5 Hop, W.C.J. O.7 Horsthuis, K. O0.5 Houterman, S. O.5 Huizinga, T.W.J. P, P3 Hummel, T.Z. O7. IJzermans, J.N.M. O6.7 Ikram, M.A. O9., O9.3, O9.4 Imholz, A.L.T. O4.6, O8.3 Isgum, I. O0.6 Jager, G.J. O8., P0 Jansen, F.H. O4.3, 08.9 Jansen, P.L.M. O7.3 Jansen, R.J. O6. Jasperse, B. O9.4 Jens, S. O5.5 Jeukens, C.R.L.P.N O.6 Jong, H.W. de O5.4 Jong, M.D.F. de O4.3, O8., P0, P0 Jong, P.A. de O7.4, O0.6 Kallen, B.F.W. van der O5.6, O9.5 Karssemeijer, N. O8.4 Kate, F.J.W. ten O6.6 Kauffman, D. O6. Kersten, M.J. O.8 Kessel, C.S. van O6.6 Keymeulen, K. O4. Kindermann, A. O7. Klein, S. O0. Klein, W.M. P0 Klerk, J.M.H. de O.8 Klieverik, S.J. P4 Klomp, D.W. O8.5 Kluin, J. O3. Kluza, E. O.6, P4 Koek, M. O9.4 Koelemay, M.J.W. O5.3, O5.5 Kolk, A.G. van der E04, O3.8 Kollen, B.J. E08 Koning, G.A. O7.7, O7.8 Kooi, M.E. E05, O9. Koot, B.G. O7.3 Korten, A.G.G.C. O9. Korteweg, M.A. O8.5, O8.0 Koster, K. O.4 Kotek, G. O0. Kraai, M. O0.3 Kraal, K.J. O8.8 Kreb, D. P0 Krestin, G.P. E07, O.7, O3., O3.3 O7.7, O7.8, O9., O9.3 O0., O0. Kruitwagen, R. O6.8 Kruse, A. O6.8 Kuijer, J.P.A. O9.5 Kuijpers, T.W. O7. Kuipers, E.J. O6.3, O6.4 Kwee, R.M. E05, O9. Kwee, T.C. O.8 Lahaye, J. O., O4. Lalisang, R. O6.8 Lalji, U.C. O.8 Lam, M.G.E.H. O5.4 Lambregts, D. E0, O., O., O.3, O.6, O.7, O6.8, P4 Laméris, J.S. O7.6 Lammering, G. E0, O.7 Langenhuijsen, J.F. O.6 Lavini, C. O., O7. Ledeboer, M. O.4 Leerdam, M.E. van O6.3, O6.4 Leeuwen, M.S. van O.8, O6.6 Leeuwenburgh, M.M.N. O.3, O.4 Lefere, P. O.5 Legemate, D.A. O5.3 Leij, C. van der O6. Leiner, T. E05, O3.4 Lely, R.J. O0.5 Liedenbaum, M.H. O6. Lijn, F. van der O9.4 Lijster, M.S. de O6. Lima Passos, V. O4. Linden, H. van der P0 Linden, E. van der O5.6 Lobbes, M.B.I. E05, O4. Loeffen, D.V. O. Loo, C. O4.5 Looij, B.G. P0 Ludwig, I. O.8 Lugt, A. van der O5.7, O9., O9.3, O9.4, O9.5, P08 Luijkx, T. O3.7 Luijten, P.R. E04, O3.8, O8.5 Lute, C.C. O6. Lutgens, L. O6.8 Lycklama à Nijeholt, G.J. O5.6, O9.5 Maas, M. E0, O., O., O.3, O.6, O.7, P4 Maas, M. E08, O7., O7.5 Maat, G.H. van de O5.4 Majoie, C.B.L.M. O9.5, P09 Mali, W.P.Th.M. O3., O3.4, O3.6, O3.7, O4.4, O8.5, O8.7, O8.0 Man, R.A. de O6.7 Marcelis, C. P0 Meems, B.J. O9. Meijer, F.A. P07 Mendez, C.P. P03 Mess, W.H. O9. Met, R. O5.3 Mets, O.M. O0.6 Mol, B.A.J.M. de O3.4, O3.5 Moll, F.L. O5.8 Mollet, N.R.A. E07, O3., O3.3 Mongula, J.E. O6.8 Mourik, J.E.M. O8.7 Nederend, J. O8.9 Nederkoorn, P.J. O9.5 Nederveen, A.J. O., O6.5, O7., O7.3 Neefjes, L. O3., O3.3 Nieman, K. O3., O3.3 Niessen, W.J. O5.7, O9., O9.3, O9.4 Nievelstein, R.A.J. O.8, O7.6 Niezen, R.A. O8.8, O0.8 k i j k o o k o p w w w. c o n g r e s s c o m p a n y. c o m o f w w w. r a d i o l o g e n. n l
6 E RADIOLOGENDAGEN 0 Nijman, J. O8.8 Nijsen, J.F.W. O5.4 Nio, C.Y. O6., O6.3 Nunspeet, L. van O.4 Odink, A.E. E06, O0.7 Odink, H. O5. Oei, E.H.G. O0., O0. Oostenbrugge, R.J. van O9., O9.5 Osch, M.J.P. van P06 Paardt, M.P. van der O6., O6.5 Pels Rijcken, T.H. O7.3 Pengel, K. O4.5 Pennings, J.P. O8.6 Peters, J.F. O0.5 Plas, G.J.J. P08 Ponsioen, C.Y. O. Prakken, N.H.J. O3.7 Prehn, J. van O3. Prins, M.H. O9. Prokop, M. O3.5, O0.5, O0.6, P04 Quarles van Ufford, H.M.E. O.8 Ravesloot, C.J. O0.5 Reekers, J.A. O5.3, O5.5 Reijnierse, M. O0.4, P, P3 Riedl, R.G. O.3 Ridder, R. de E0 Ronckers, C.M. O7.6 Rooij, W.J.J. van O9.8 Roos, Y.B. O9.5 Rooy, J.W.J. de P04 Rooy, T.D. de O5.6 Rossi, A. O3., O3.3 Rossius, M. E06, O0.7 Rossum, M.A.J. van O7. Rozendaal, R. O8.6 Ruggiero, A.R. O7.8 Rutten, I.J.G. O.3 Rutten, M.J.C.M. O4., O8. P0, P0 Sandt-Koenderman, W.M.E. van de P03 Sanz-Arigita, E. O9.6 Schaefer-Prokop, C.M. E06, O0.5, O0.7 Scheltens, P. O9.5, O9.6 Schep, N.W.L O7.5 Schepers-Bok, R. O5. Schip, A.D. van het O5.4 Schoonheim, M.M. O9.6 Seevinck, P.R. O5.4 Senden, P.J. O3.7 Setz-Pels, W. O4.3, O8. Siebelt, M. O0. Sijbrandij, L. E08 Sikkenk, A.C. O8.8 Simons, P.C.G. E03 Slaar, A. O7.5 Slangen, B.F. O6.8 Slooter, G. O.5 Sluzewski, M.S. O9.8 Smets, A.M. O7., O7.6 Smit, H. O0. Smit, R.S. O0.3 Smits, M. O9.4, P03 Smits, M.L.J. O5.4 Spijkerboer, A.M. O., O3.6 Spilt, A. O.3 Sprengers, M.E. O9.5 Stehouwer, B.L. O8.5, O8.0 Stoker, J. O.8, O., O.3, O.4 O6., O6., O6.3, O6.4 O6.5, O7., O7.3 Stokkers, P. O. Stoop, E. O6.3, O6.4 Storm, R. O8.6 Straten, M. van O0. Symersky, P. O3.4, O3.5 Tanghe, H.L.J. P08 Ter Berg, J.W.M. O9. Terkivatan, T. O6.7 Thijssen, A.S. E07 Thomeer, M.G.J. O6., O6.3, O6.4, O6.7 Thywissen, T. O.7 Tiel, J. van O0., O0. Tilborg, G.F.A.J.B. van E07 Tolboom, N. O9.6 Tran, V.H.P. O8.3 Uijlings, R. O3.6 Uiterwaal, C.S.P. O.8 Vandenbussche, F. P0 Veenendaal, M. van O7. Velde, D. van der O0.3 Veldhuis, W.B. O8.5, O8.0 Velthuis, B.K. O3.7 Vente, M.A.D. O5.4 Verhagen, H.J. O5.8 Verheij, J. O6.7 Verhulst, M.L. O.5 Verkooijen, H.M. O4.4 Vermeule, W. O0.7 Vermoolen, M.A. O.8 Vernooij, M.W. O9., O9.3, O9.4 Verreyen, C.C.C.M. E08 Verschuuren, S.I. O.7 Versluys, A.B. O7.4 Vijver, M.J. van de O6.3 Vincken, K.L. O3. Visch-Brink, E.G. P03 Visser, R.N. de E07 Visser, F. E04, O3.8 Visser, P.J. O9.5 Vliegen, R. O6.8 Vlies, M. van der P09 Volmerink, M.H.M. O4.6, O8.3 Vonken, E.P.A. O5.8 Voogd, A.C. O8. Voort, M. van der O8.7 Vossen, M.H.E. O0.4, P, P3 Vroegindeweij, D. O8.8, O0.8 Vrooman, H.A. O9.4 Vukadinovic, D. O5.7 Waarsing, J.H. O0. Walenkamp, M.W. O7.5 Wattjes, M.P. O9.5 Weerink, L.B.M. O0.3 Weinans, H. O0., O0. Wensing, P.J.W. dr. O5. Wetzels, J.F.M. O.6 Weustink, A.C. E07, O3., O3.3 Wiarda, B.M. O.3 Wielopolski, P.A. O7.7 Wiersma, H.W. O.4 Wijkerslooth, T.R. de O6.3, O6.4 Wildberger, J.E. E05, O4., O9. Wilde, J.C.H. O7.5 Wink, A.M. O9.6 Winkens, B. O5. Witkamp, A.J. O4.4, O8.0 Witte, M.T. de E03 Witteman, J.C.M. O9., O9.3 Wittenberg, R. O0.5 Worp, H.B. van der P05 Ypma, Y.F.R. O0.8 Zagers, M.B. O5.5 Zanen, P. O0.6 Ziech, M.L.W. O., O7. Zijlstra, I.J.A. O6. Zijta, F.M. O6.5 Zonnenberg, B.A. O5.4 Zsiros, J. O.8 Zwam, W. van O9.5 Zwanenburg, J.J.M. E04, O3.8 6 E R A D I O L O G E N D A G E N - 9 e n 3 0 S E P T E M B E R 0 3
RCprogramma abstracts & abstracts Samenvattingen Research Corner Donderdag 9 september, 4.05-5.35 uur LUMC TOEPASSINGEN VAN ULTRAHOOGVELD MRI BIJ PATIENTENPOPULATIES M.A. van Buchem Enkele jaren geleden zijn MRI-systemen ontwikkeld met een zeer hoge veldsterkte die geschikt zijn voor onderzoek bij mensen. Recent zijn twee van zulke systemen, functionerend bij een veldsterkte van het magnetisch veld van 7Tesla, in Nederland geplaatst, respectievelijk in het LUMC en het UMCU. Inmiddels zijn een groot aantal patiënten op deze systemen onderzocht. In deze presentatie zal een indruk geschetst worden van de eerste ervaringen die daarbij opgedaan zijn. Erasmus MC POPULATION IMAGING A. van der Lugt, M. Vernooij, M. Smits, W. Niessen, G.P. Krestin Introductie: Beeldvormende technieken worden in toenemende mate gebruikt in epidemiologische studies. Het gaat hier niet meer alleen om de relatief goedkopere technieken zoals conventionele Röntgenonderzoeken of echografie, maar ook om state-of-the-art CT en MRI. In grote populatiestudies met langdurige follow-up wordt onderzoek gedaan naar ) determinanten van ziekten, gericht op a) inzicht in de pathofysiologie van ziekte en b) de mogelijkheid tot preventie door middel van interventie; ) vroegtijdige detectie van ziekte; 3) vaststellen van hoog risico groepen. Gezien het jarenlange subklinische beloop van ziekten zoals aderverkalking en neurodegeneratieve afwijkingen (dementie) waarvan de afwijkingen (mogelijk) al vroeg in het ziekte proces zichtbaar te maken zijn, kan beeldvorming een belangrijke rol spelen in deze onderzoeksprogramma s. Beeldvorming en met name seriële beeldvorming kan surrogaat eindpunten leveren voor ziekte waardoor het onderzoek naar determinanten kan verbeteren en meer inzicht kan worden verkregen in de pathofysiologie van ziekte. Beeldvorming kan bijdrage aan vroege detectie van ziekte waardoor een tijdige interventie ook binnen handbereik komt. Project: De afdeling Radiologie van het Erasmus MC is partner in twee grote lopende populatie studies: de Rotterdam Studie en Generation R. In beide studies wordt (seriële) MRI verricht bij alle deelnemers in de studie (>000). Het onderzoek richt zich op hersenen, bloedvaten, hart en skelet. In de presentatie wordt aangegeven wat de meerwaarde is van de radiologische bijdrage in het beantwoorden van de studie vraagstellingen. Tevens wordt ingegaan op de specifieke radiologische problemen zoals kwaliteitscontrole, dataopslag, data analyse en toevalsbevindingen. Bijzonder: Beeldvorming in populatie studies heeft een andere oogpunt dan de klinische radiologie waarbij men gericht is op het oplossen van een specifiek klinisch probleem en de radioloog met een differentiaal diagnose een bijdrage levert aan de zorg van de individuele patiënt. In populaties studies gaat het om grote aantallen deelnemers waarbij voornamelijk wordt gekeken naar normale afwijkingen die geleidelijk optreden bij veroudering en waarbij afwijking van de norm relevant is. Grote datasets zijn nodig voor het vaststellen van determinanten (waaronder genetische variaties) en het voorspellen van ziekte. (Semi)- automatische kwantitatieve evaluatie van afwijkingen is noodzakelijk gezien de omvang van de datasets en de subtiliteit van de afwijkingen. Perspectief: Door de inbreng van de radiologie worden de nieuwste technieken direct toegepast in wetenschappelijk onderzoek. Andersom kan de klinische radiologie leren van de manier waarop consistente data acquisitie plaats vindt, wat het belang is van standaardisatie en kwantificatie van data. Ontwikkelde kwantificatiesoftware kan gebruikt worden in de kliniek. Tot slot verschaffen deze studies normaal waarden waartegen klinische pathologie kan worden uitgezet. 4 k i j k o o k o p w w w. c o n g r e s s c o m p a n y. c o m o f w w w. r a d i o l o g e n. n l
RC research naam corner sessie UMC Groningen SCREENING FOR CORONARY ARTERY DISEASE BY NON-INVASIVE IMAGING IN PATIENTS WITH KNOWN EXTRA- CARDIAC ATHEROSCLEROTIC DISEASE: THE GROUND- STUDY R. Vliegenthart, M. Oudkerk, M.A.M. Dekker, J.J.A.M. van den Dungen, R.A. Tio 3, W.P.Th.M. Mali 4, M.M.J.J.R. Jaspers 5 Center for Medical Imaging North East Netherlands (CMINEN), Dept of Radiology, University Medical Center Groningen/University of Groningen, Groningen Dept of Surgery, University Medical Center Groningen/ University of Groningen, Groningen 3 Dept of Cardiology, University Medical Center Groningen/ University of Groningen, Groningen 4 Dept of Radiology, University Medical Center Utrecht, Utrecht 5 Dept of Radiology, Deventer Hospital, Deventer Patients with extra-cardiac atherosclerosis, like claudication, carotid stenosis or aortic aneurysm, have an increased risk of coronary heart disease. The purpose of the GROUND- study is to non-invasively evaluate the presence of asymptomatic coronary artery disease (CAD) by CT calcium scoring, coronary CT angiography (CTA) and adenosine perfusion cardiac magnetic resonance imaging (APMR) in case of known extra-cardiac atherosclerosis. This study is designed as a prospective multicenter study. Patients aged 50 and over, diagnosed with extra-coronary atherosclerosis, either stenotic or aneurysmatic, are eligible to participate. Exclusion criteria are a history of symptomatic cardiac disease, severe arterial hypertension and contraindications to the used imaging modalities. All patients will non-contrast CT scanning to evaluate the coronary calcium score. In case of a zero calcium score, patients will be followed. In all other cases, CTA will be performed to evaluate the coronary arteries for significant stenoses. In case of a calcium score above 000, the CTA is bypassed. Next, APMR will be used to assess perfusion defects of the myocardium. If there is a left main stenosis or equivalent on CTA or a perfusion defect on APMR, the patient will be referred to a cardiologist for further evaluation and treatment. All patients will be followed for 5 years for the occurrence of events. In this multicenter study, at least 030 patients will be included. Inclusion has started in December 009. This study will provide insight into the prevalence of silent severe CAD, detected by non-invasive cardiac imaging, in patients with known extra-cardiac atherosclerosis. Radiological screening for asymptomatic CAD may improve survival in these patients. Preliminary results indicate that significant coronary atherosclerosis is prevalent in patient with known extracoronary atherosclerosis. VUMC PSEUDO-CONTINUOUS ARTERIAL SPIN LABELING AT 3T IN ALZHEIMER S DISEASE - INITIAL EXPERIENCE IN A MEMORY CLINIC M.A.A. Binnewijzend, J.P.A. Kuijer, M.R. Benedictus, P.J. Visser, W.M. van der Flier, M.P. Wattjes, P. Scheltens, F.A. Barkhof 3D pseudo-continuous arterial spin labeling (PCASL) is a non-invasive scan technique that measures cerebral blood flow (CBF). We aimed to compare CBF of subjects with Alzheimer s disease (AD), mild cognitive impairment (MCI) and subjective memory complaints (SMC). MRI scans, including MPRAGE and 3D-PCASL (post-label delay.0s, 3D-FSE, TR=4.8s, TE=4.7ms, spiral readout 8 arms x 5 samples; 36x5.0mm axial slices; total scan time 4min) were acquired on a 3T GE HDxt scanner in 76 consecutive subjects (33 AD, 5 MCI, 8 SMC) that visited our memory clinic. Partial volume estimates were obtained from MPRAGE images (using the FAST algorithm, part of FSL) to create CBF maps corrected for partial volume effects. Gray matter (GM) CBF-values were compared using analyses-ofvariance. Correlations with cognition (MMSE-scores) and vascular white matter lesions (WML) were investigated using linear regression analyses, correcting for age and gender. Four subjects ( AD, MCI, SMC) were excluded from further analyses because of poor scan quality. Compared to SMC subjects, GM-CBF was decreased in both MCI (43±7 vs. 50±8 ml/00g/min; p<0.04) and AD patients (39±7 ml/00g/min; p<0.00). GM-CBF correlated with WMLscores across diagnostic groups (stβ=-0.8), and within MCI (stβ=-0.59) and AD (stβ=-0.5) patient groups. MMSE correlated with GM-CBF across diagnostic groups only (stβ=0.44), but not within patient groups. In conclusion, GM-CBF was decreased in MCI and AD patients compared to SMC subjects. PCASL is a promising technique that could contribute to the early diagnosis of AD. The observed effect of vascular WML on CBF in AD needs further research. 6 E R A D I O L O G E N D A G E N - 9 e n 3 0 S E P T E M B E R 0 5