340 BC Herophilus : naam prostaat beschreven. Urologie: oorspronkelijk chirurgisch vakgebied M. Lieburg: steensnijders mei 1552 protospecialist 1840 J. Civiale : catheteraanwending i.g.v. pisopstopping 1846 C. Gobée : vergroting blaas en prostaat 1864 R. Nitze: cystoscopie, blaasspiegelen 1867 T. Billroth: radikale prostaatresectie 1893 A. Mijnlieff : resultaten der castratie bij osteomalacie 1894 H. Timmer : castratie en prostaat-hypertrophie 1897 R. Römer : operatieve behandeling prostaathypertrofie 1908 H. Brongersma: Ned. Ver. Voor Urologie
1941 Huggins & Hodges: castratie i.g.v. prostaatkanker 1940 Ch. Huggins: oestrogenen en DES en antiandrogenen 1945 T. Millin: radikale retropubische prostatectomie 1952 B. Cassen: botscintigrafie 1966 Ch. Huggins: Nobel Prijs 1967 VACURG: vroege en late antiandrogene therapie 1971 G. Hounsfielfd: EMI Scanner / CT scan 1976 D. Schaffer: Technetium-99m botscan bij 1977 Schally & Guillemin: Nobel prijs GnRH 1982 P. Walsh: zenuwsparende prostatectomie 1983 brachytherapie 1985 Schally & Guillemin: Leuprolide acetaat of leuprorelin 1995 S. Gould: cryochirurgie praatcarcinoom 2004 Tannock: chemotherapie / docetaxel
Therapie prostaatkanker Doel: 1. de ziekte elimineren / volledig genezen 2. de ziekte beteugelen / groei stoppen / klachten bestrijden 3. wachten tot ziekte prognostische betekenis krijgt In de eerste plaats (na PSA, evt PCA3, RT, TRUS, evt Histoscan, evt MRI) de tumor proberen te identificeren d.m.v. prostaatbiopsie (op geleide van TRUS, Histoscan, RT) en de mate van locale verspreiding van de tumor vaststellen De patholoog beschrijft het karakter en het volume van de tumor (mate van agressiviteit, ingroei in bloedvaten, langs zenuwbanen)
Mate van agressiviteit / groeisnelheid Gradering uitgedrukt in G of Gleason patroon en score. G1 milde tumor G2 matig agressieve tumor G3 agressieve tumor G4 zeer agressief en bijna onherkenbaar oorspronkelijk prostaatweefsel. Gleasonscore van 1 tm 15, bijv. Gleason 3+3, score 6 mild Gleason 3+4, score 7 matig agressief Gleason 4+3, score 7 agressief Gleason 4+4, score 8 agressief Etc.
Na de inventarisatie / diagnostiek op de primaire locatie, in en rond de prostaat: Afhankelijk van de PSA waarde en de bevinden op locatie Onderzoek naar uitzaaingen / metastasen elders in het lichaam Wegens voorkeursplaatsen zoals botweefsel, lymfeklieren en zenuwweefsel - Botscintiegrafie /botscan - CT scan e/o MRI - z.n. lymfklier excisie biopsie / al of niet met sentinal node procedure. N0, N1+, N2+ zegt iets over de uitzaaiingen in de lymfeklieren M0, M1+, M2+ zegt iets over de uitzaaiingen in andere organen Na deze diagnostische onderzoeken ( na inventarisatie) volgt n.o.m. patient de behandeling / therapie (beleid).
Zeer belangrijk is het zo juist mogelijk vaststellen van de diagnose. Door beperkingen van alle onderzoeken ( dokter, patient en de technische methodieken) Onderwaardering van het tumorstadium en de mate van agressiviteit Dat het snelst tot uiting komt na radikale prostaatoperatie. Stadium T1c Stadium T1 Stadium T2 Stadium T3 Stadium T4a tumor incidenteel gevonden tumor binnen kapsel en kleiner dan 1 cm tumor binnen kapsel en groter van 2 cm e/o meerdere plaatsen tumor doorgroeit het kapsel tumor in naburige organen / darm
Behandelingen: Stadium T1c, T2, Gleason 6 of minder, G1, N0, M0 bij PSA <10 Active surveillance / aktief volgen. Stadium T1c, T2, N0, M0 en indien biologisch tot circa 70 jarige leeftijd Radikale prostatectomie: open retropubisch of perineaal laparoscopisch al of niet robot-assisted (RALP) zenuwsparende prostaatresectie Of / en indien ouder dan circa 70 jaar Indien prostaatvolume < 50 ml en minder agressieve tumor Brachytherapie En indien volume > 50 ml Ext. radiotherapie, of combinatie van brachy en uitwendige radiotherapie
Behandelingen: Stadium T3, N0, M0 en een redelijk goede algehele conditie Ext. Radiotherapie, of combinatie van brachy en uitwendige radiotherapie Al of niet gecombineerd met hormonale therapie afh. van risico Stadium T4a Hortmonale therapie, evt nog gecombineerd met uitwendige radiotherapie Afh. van de levensverwachting voor welk stadium dan ook evt.: Afwachtend beleid Indien plasbuis wordt dichtgedrukt door prostaat(tumor) dan TURP
Behandelingen: Stadium T3, N0, M0 en een redelijk goede algehele conditie Ext. Radiotherapie, of combinatie van brachy en uitwendige radiotherapie Al of niet gecombineerd met hormonale therapie afh. van risico Stadium T4a al of niet uitgezaaid: Hormonale therapie, evt nog gecombineerd met uitwendige radiotherapie bifosfonaten Strontium therapie Palliatieve uitwendige radiotherapie Chemotherapie ( o.a. Docetaxel)
Behandelingen: Cryochirurgie: HIFU: Abiraterone: Gentherapie: Erasmus MC VUmc destructie van tumorcellen door grote temperatuur schommelingen. highly focused ultrasound therapie Een 17α-hydroxylase, een Cytochroom P450 verwante stof (2007) remt voorstadia van testosteron. prostaatkanker adenovirus vernietiging van tumorcellen door HSV-tk-gen en GCV afgerond: zelfmoordgen gemetastaseerd AAV vaccinatie met prostaattumorcellijnen die het gen voor lopend hormoonongevoelig GM-CSF tot expressie brengen prostaatkanker: stimulatie afweersysteem
Behandelingen: Erasmus MC prostaatkanker adenovirus vernietiging van tumorcellen door selectieve replicatie: oncolytisch virus Complicaties van behandelingen Psycho-sociale aspecten bij het beleven van de ziekte en behandelingen Gezonde levensattitude en goede communicatie met familie, vrienden en kenissen Vergeet vooral niet te leven ( Van Soest)