Werkgelegenheidsonderzoek provincie Groningen 2004

Werkgelegenheidsonderzoek provincie Groningen 2004 EEN ANALYSE VAN DE ONTWIKKELINGEN IN DE WERKGELEGENHEID IN DE PROVINCIE GRONINGEN Uitgevoerd door het CAB in opdracht van de provincie Groningen

Inhoud 1. Inleiding 3 2. Totale werkgelegenheid 4 2.1 Werkgelegenheidsgroei 4 2.2 Ontwikkeling absoluut 5 2.3 Ontwikkeling relatief 5 2.2 Fulltime vs parttime 7 2.3 Werkgelegenheid naar geslacht 5 2.4 Uitzendkrachten 9 3. Werkgelegenheid naar sector 10 3.1 Ontwikkeling per sector 10 3.2 Ontwikkeling 2004 per sector: stad versus Ommeland 11 3.3 Werkgelegenheidsontwikkeling per sector 12 3.4 Sectoren in kaart gebracht 15 4. Werkgelegenheid naar gemeente 18 4.1 Arbeidsplaatsen per gemeente 18 5. De gegevens in perspectief 19 6. Conclusies 20 Bijlage Onderzoeksmethode 21 Centrum voor Arbeid en Beleid 2

1. Inleiding Voor u ligt de rapportage van het werkgelegenheidsonderzoek 2004 in de provincie Groningen. Elk jaar wordt in de provincie Groningen een werkgelegenheidsonderzoek gehouden onder alle daar gevestigde bedrijven en instellingen, waarbij de aard en de economische activiteiten en de omvang van het personeelsbestand worden geïnventariseerd. In de gemeente Groningen wordt dit uitgevoerd door de gemeente zelf. Het werkgelegenheidsonderzoek in de overige gemeenten in Groningen is in 2004 in opdracht van de Provincie Groningen uitgevoerd door het Centrum voor Arbeid en Beleid (CAB). Op basis van dit onderzoek zal in dit rapport een beeld geschetst worden van de ontwikkelingen in de werkgelegenheid in de provincie Groningen. In deze rapportage worden de belangrijkste resultaten uit het werkgelegenheidsonderzoek geanalyseerd. Tot het onderzoeksgebied wordt de gehele provincie Groningen gerekend. Alle cijfers zijn inclusief uitzendkrachten tenzij anders vermeld. De werkgelegenheidscijfers over 2004 zijn ook te raadplegen op onze website www.arbeidsmarktgroningen.nl Hans Gerritsen Gedeputeerde Economische Zaken Provincie Groningen Centrum voor Arbeid en Beleid 3

2. Totale werkgelegenheid 2.1 Werkgelegenheidsgroei Tabel 1: Werkgelegenheidsgroei provincie Groningen Werkgelegenheidsgroei provincie Groningen gemeente Groningen overige Groningse gemeenten 2004-0,6% -1,1% -0,1% 2003-0,7% -2,3% 0,8% 2002 1,9% 4,9% -0,8% 2001 2,5% 4,8% 0,6% 2000 2,0% 3,6% 0,6% Op 1 april 2004 waren er in de provincie Groningen 263.056 personen werkzaam bij in totaal 31.342 vestigingen. In vergelijking met 1 april 2003 houdt dit in dat de totale werkgelegenheid in de provincie is afgenomen met 0,6%. Dit is een iets kleinere afname dan in 2003 toen de werkgelegenheid met 0,7% afnam. Dit zou erop kunnen wijzen dat aan de daling een einde is gekomen en dat voor de komende jaren wellicht een positieve ontwikkeling verwacht kan worden. Figuur 1. Ontwikkeling van de werkgelegenheid in de provincie Groningen 1999-2004. 270000 265000 261567 266483 264648 263056 260000 255000 250000 250235 255140 245000 240000 1999 2000 2001 2002 2003 2004 In de gemeente Groningen is de werkgelegenheid afgenomen met 1,1%, terwijl de werkgelegenheid in de rest van de provincie is afgenomen met 0,1%. Ook vorig jaar nam de werkgelegenheid in de stad al sterk af (2,3%) terwijl er toen in de overige gemeenten nog sprake was van een lichte groei. In paragraaf 3.2 wordt nader ingegaan op de verschillen tussen de gemeente Groningen en de overige Groningse gemeenten. De werkgelegenheidsontwikkeling in de provincie Groningen is iets gunstiger dan het landelijke beeld. Uit cijfers van het CBS komt een daling van de werkgelegenheid in Nederland van 1,5% naar voren en uit cijfers van de Kamer van Koophandel (ERBO-enquête) een daling van 0,6%. Het is echter van belang op te merken dat er verschillen zitten in de periode waarop de verschillende bronnen betrekking hebben waardoor een goed onderbouwde vergelijking niet mogelijk is. Het PWR geeft de ontwikkeling tussen 1 april 2003 en 1 april 2004 weer. De ERBO-enquête beslaat de periode september 2003 september 2004, terwijl het bij het CBS om een vergelijking tussen het derde kwartaal van 2003 en 2004 gaat. Een ander belangrijk verschil is dat de ERBO-enquête alleen de werkgelegenheid bij bedrijven meet, terwijl PWR-gegevens over de totale werkgelegenheid gaan (inclusief overheid en zorg). Centrum voor Arbeid en Beleid 4

2.2 Ontwikkeling absoluut Ontwikkeling 2004 In 12 gemeenten is de werkgelegenheid tussen 1 april 2003 en 1 april 2004 afgenomen. In totaal zijn er 1.592 banen minder. In absolute zin is de afname met 1.443 banen het grootst in de gemeente Groningen. De gemeente Stadskanaal heeft met een toename van 1.037 banen de grootste absolute groei (zie verder hoofdstuk 4). Ontwikkeling 2000-2004 Op langere termijn zijn er in de provincie Groningen 7.916 banen bijgekomen. Dit wordt vooral veroorzaakt door de gemeente Groningen, hier zijn er 7.236 banen bijgekomen. Op de langere termijn is de werkgelegenheid in absolute zin het sterkst afgenomen in de gemeente Bellingwedde, hier zijn 382 banen verdwenen tussen 2000 en 2004 (zie verder hoofdstuk 4) 2.3 Ontwikkeling relatief Ontwikkeling 2004 De relatieve ontwikkeling schetst een ander beeld dan de absolute ontwikkeling. De gemeenten Winsum en Stadskanaal kenden afgelopen jaar relatief gezien de sterkste groei, respectievelijk groeiden zij met 16,1% en 9,4% (zie tabel 7). De gemeenten Bedum (- 9,3%) en Veendam (-4,1%) deden het het minst goed. Belangrijk is hierbij op te merken is dat werkgelegenheid in de gemeenten Winsum en Bedum vooral veranderd is door een administratieve wijziging binnen een zorgsector, waardoor het personeel van deze instelling van Bedum naar Winsum is verhuisd. Op kaart 5 is de werkgelegenheidsontwikkeling in de provincie op de korte termijn weergegeven. Hieruit blijkt dat in zes gemeenten de werkgelegenheid het afgelopen jaar met meer dan 2% is toegenomen. Centrum voor Arbeid en Beleid 5

Kaart 1. Korte termijnontwikkeling werkgelegenheid, 2004 Ontwikkeling 2000-2004 In de periode 2000-2004 is in de gemeenten Groningen en Slochteren de werkgelegenheid met 6% of meer gestegen. Over dezelfde periode was de ontwikkeling in de gemeente Bellingwedde het het minst gunstig; de werkgelegenheid daalde met meer dan 17%. Kaart 6 geeft de werkgelegenheidsontwikkeling op langere termijn weer. Hieruit blijkt dat in de meeste Groningse gemeenten de werkgelegenheid is toegenomen. Kaart 2: Lange termijnontwikkeling werkgelegenheid, 2000-2004 Centrum voor Arbeid en Beleid 6

2.4 Fulltime vs parttime Tabel 2: Werkgelegenheid naar dienstverband, provincie Groningen 2004 Werkgelegenheidsgroei Aandeel in de werkgelegenheid Fulltime banen -0,6% 78,3% Parttime banen 3,1% 18,6% Uitzendbanen -18,4% 3,0% Totaal -0,6% 100% In het werkgelegenheidsonderzoek wordt een onderscheid gemaakt tussen fulltimers en parttimers. De grens ligt in het onderzoek op een gemiddelde werkweek van 15 uur per week. Mensen die 15 uur of meer werken worden aangeduid als fulltimers en mensen met een gemiddelde werkweek van minder dan 15 uur als parttimers. Tot deze laatste categorie worden tevens mensen gerekend die als oproep- of invalskracht actief zijn op de arbeidsmarkt. In de provincie Groningen bestaat 78,3% van de werkgelegenheid uit fulltime banen (zie tabel 2). Van de mannen werkt 87,2% in fulltime dienstverband, bij de vrouwen is dat 72,0%. Het aantal parttime banen is gegroeid, terwijl het aantal fulltime banen en vooral het aantal uitzendbanen is afgenomen (zie tabel 2). 2.5 Werkgelegenheid naar geslacht Tabel 3: Werkgelegenheid naar geslacht, provincie Groningen 2004 Fulltime baneneheid Parttime ba- Uitzendbanen Totale werkgelegen- Aandeel mannen 61,6% 37,6% 61,2% 57,1% Aandeel vrouwen 38,4% 62,4% 38,8% 42,9% Centrum voor Arbeid en Beleid 7

Van het totaal aantal banen in de provincie Groningen wordt in 2004 57,1% door mannen bezet (zie tabel 3). Bij de fulltime banen is dit aandeel met 61,6% nog hoger. Bij de parttime banen is deze verhouding omgekeerd, 62,4% van de parttime banen wordt vervuld door vrouwen. Het aandeel vrouwen in de totale werkgelegenheid is net als in 2003 weer licht gestegen (van 42,2% in 2003 naar 42,9% in 2004). Tabel 4: Werkgelegenheidsgroei naar geslacht en dienstverband, provincie Groningen 2004 Fulltime banen Parttime banen Uitzendbanen Totale werkgelegenheid Rel. Abs. Rel. Abs. Rel. Abs. Rel. Abs. Groei werkgelegenheid mannen Groei werkgelegenheid vrouwen -1,7% -2.236 6,3% 1.083-17,4% -1.028-1,4% -2.181 1,2% 970 1,2% 387-19,9% -768 0,5% 589 Het aantal mannen dat werkzaam is in de provincie Groningen is ten opzichte van 2003 afgenomen met 1,4%. Het aantal werkzame vrouwen is daarentegen gestegen met een half procent. Vooral het aantal uitzendkrachten is bij zowel de mannen als vrouwen relatief sterk gedaald. In absolute zin is de daling van het aantal mannelijke fulltimers groot. Er zou dan ook geconcludeerd kunnen worden dat de krimp van de werkgelegenheid voor het grootse gedeelte veroorzaakt wordt door een daling van het aantal mannen met een fulltime baan. Het verschil tussen mannen en vrouwen wordt verklaard door het feit dat de werkgelegenheid in sectoren waarin vrouwen sterk vertegenwoordigd zijn (zoals de zorg) is gegroeid, terwijl de werkgelegenheid in sectoren waarin meer mannen werkzaam zijn (zoals de bouwnijverheid, industrie en zakelijke dienstverlening) is gedaald. Figuur 2. Totale werkgelegenheid naar geslacht in 2000 en 2004 100% 80% 60% 12% 11% 7% 6% 31% 29% 40% 20% 50% 53% 0% 2004 2000 fulltime mannen fulltime vrouwen parttime mannen parttime vrouwen Centrum voor Arbeid en Beleid 8

Het aandeel van de vrouwen in de totale werkgelegenheid neemt gestaag toe. In 2000 was 40% van het aantal werkzame personen vrouw, in 2004 is dit opgelopen tot 43%. Het aandeel fulltime mannen is nog steeds het grootst maar neemt de laatste jaren wel af. In 2000 bedroeg het aandeel fulltime mannen in de totale werkgelegenheid nog 53%, in 2004 is dit aandeel gedaald tot 50%. Het aandeel parttime werkende mannen is in de afgelopen jaren juist licht gestegen (van 6% naar 7%). Centrum voor Arbeid en Beleid 9

2.6 Uitzendkrachten In totaal werken er in de provincie Groningen bijna 8000 uitzendkrachten. In de totale werkgelegenheid hebben zij in 2004 een aandeel van 3,0%. Opvallend is dat het aantal uitzendkrachten de afgelopen jaren sterk is afgenomen. In 2001 was het aandeel uitzendbanen nog 5,1%, in 2004 is dit nog maar 3%. In absolute zin is het aantal uitzendkrachten in 2004 met bijna 1800 personen afgenomen. Deze beweging past in de landelijke trend waarbij het aantal uitzendkrachten al enkele jaren afneemt. Figuur 3. Aantal uitzendkrachten als % van de totale werkgelegenheid. 6% 5% 4% 3% 4,8% 5,1% 4,0% 3,7% 3,0% 2% 1% 0% 2000 2001 2002 2003 2004 uitzendkrachten als % totale werkgelegenheid Centrum voor Arbeid en Beleid 10

3. Werkgelegenheid naar sector 3.1 Ontwikkeling per sector De gezondheids- en welzijnszorg is qua werkgelegenheid de grootste sector in de provincie Groningen. In 2004 werkten in Groningen ruim 45.000 mensen in de zorgsector. Dit komt neer op 17,2% van de totale werkgelegenheid. Jarenlang is de industrie de grootste werkverschaffer in de provincie Groningen geweest. In 2004 staat de industrie op de derde plaats. Figuur 4 geeft een overzicht van de werkgelegenheid naar sector. Figuur 4. Werkgelegenheid naar sectoren in de provincie Groningen in 2004 Gezondheids- en welzijnszorg 45319 Handel en reparatie Industrie, energie en delfstoffen Zakelijke dienstverlening 35629 38643 38488 Onderwijs 21751 Openbaar bestuur overheid Vervoer en communicatie Bouwnijverheid Landbouw en visserij Overige dienstverlening Horeca 17038 15325 13285 12285 10142 9632 Financiele instellingen 5519 0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000 40000 45000 50000 Tabel 5: Werkgelegenheidsgroei naar sector, provincie Groningen 2004 2004 2000-2004 Rel. Abs. Rel. Abs. Landbouw en visserij 0,4% 55-7,4% -994 Industrie, energie en delfstoffen -1,6% -613-6,2% -2.535 Bouwnijverheid -7,2% -1.024-12,9% -1.975 Handel en reparatie -1,7% -664-2,4% -962 Horeca -1,6% -152 3,2% 301 Vervoer en communicatie 4,9% 723 2,1% 318 Financiële instellingen -8,8% -534-10,6% -656 Zakelijke dienstverlening -2,6% -943 13,3% 4.174 Openbaar bestuur en overheid 1,4% 243 15,3% 2.263 Onderwijs -0,1% -16 4,3% 899 Gezondheids- en welzijnszorg 2,3% 1.011 15,6% 6.212 Overige dienstverlening 3,3% 322 9,4% 870 Totaal -0,6% -1.592 3,1% 7.916 Centrum voor Arbeid en Beleid 11

In 2004 kende de gezondheids- en welzijnszorg (+1011) de grootste groei in de provincie Groningen (zie tabel 5). De grootste daling van de werkgelegenheid vond plaats in de bouwnijverheid (-1.024) en in de zakelijke dienstverlening (-943). Relatief vond de sterkste groei plaats in de sector vervoer en communicatie (4,9%), terwijl de financiële instellingen de sterkste relatieve daling laten zien (-8,8%). In paragraaf 3.3 zal verder worden ingegaan op de ontwikkelingen per sector. Over de periode 2000 tot en met 2004 hebben de sectoren gezondheids- en welzijnszorg (15,6%) en openbaar bestuur en overheid (15,3%) de sterkste groei doorgemaakt in de provincie Groningen. Met name in de sectoren bouwnijverheid (-12,9%) en financiële instellingen (-10,6%) is de werkgelegenheid relatief sterk afgenomen. 3.2 Ontwikkeling 2004 per sector: stad versus Ommeland De structuur van de werkgelegenheid tussen de gemeente Groningen en de Ommelanden kent grote verschillen. In de gemeente Groningen is sinds 1998 de zakelijke dienstverlening de grootste werkgever; 20,1% van de werkgelegenheid in de gemeente Groningen in 2004 bevindt zich in de zakelijke dienstverlening. Na de zakelijke dienstverlening zijn de meeste mensen werkzaam in de sectoren gezondheids- en welzijnszorg (18,6%), handel en reparatie (13,5%) en onderwijs (10,7%). In de Ommelanden van de provincie Groningen is de industrie nog steeds de grootste werkgever (20,7%). Daarnaast bieden de sectoren gezondheids- en welzijnszorg en handel- en reparatie de meeste werkgelegenheid (respectievelijk 16,0% en 15,7%). Tabel 6: Werkgelegenheidsgroei naar sector, gemeente Groningen en overige gemeenten, 2004 gemeente Groningen overige Groningse gemeenten Rel. Abs. Rel. Abs. Landbouw en visserij -3,0-6 0,5 61 Industrie, energie en delfstoffen -7,6-810 0,7 197 Bouwnijverheid -10,8 --567-5,0-457 Handel en reparatie -1,9-319 -1,6-345 Horeca -3,4-186 0,8 34 Vervoer en communicatie 12,8 716 0,1 7 Financiële instellingen -14,1-464 -2,5-70 Zakelijke dienstverlening -2,8-711 -2,2-232 Openbaar bestuur en overheid 3,9 443-3,6-200 Onderwijs -1,1-148 1,6 132 Gezondheids- en welzijnszorg 1,8 422 2,7 589 Overige dienstverlening 3,6 187 2,9 135 Totaal -1,1-1443 -0,1-149 Centrum voor Arbeid en Beleid 12

Werkgelegenheidsontwikkeling stad en Ommelanden De werkgelegenheid in de gemeente Groningen is tussen 1 april 2003 en 1 april 2004 afgenomen met 1,1%. Deze afname wordt vooral veroorzaakt door de sectoren industrie en zakelijke dienstverlening, relatief gezien laten de financiële instellingen de grootste daling zien (-14,1%). De werkgelegenheid in veel andere sectoren is in de gemeente Groningen overigens ook afgenomen. Opvallend is de sterke groei van de sector vervoer en communicatie (12,8%) verder zijn ook de gezondheids- en welzijnszorg, openbaar bestuur en overheid en de overige dienstverlening enkele positieve uitzonderingen op de dalende trend in de gemeente Groningen. In de overige Groningse gemeenten (exclusief de gemeente Groningen) is de werkgelegenheid in 2004 heel licht afgenomen met 0,1%. Deze daling wordt vooral veroorzaakt door de sterke daling in de bouwnijverheid en reparatie en handel. Ook relatief gezien is de bouwnijverheid de grootse daler in de Ommelanden (-5,0%). Opvallend is dat de werkgelegenheid in de sector openbaar bestuur en overheid in de Ommelanden afgenomen is (-3,6%), terwijl deze in de stad juist toenam (3,9%) Vooral in de gezondheids- en welzijnszorg en de overige dienstverlening is de werkgelegenheid in de Ommelanden toegenomen (respectievelijk met 2,7% en 2,9%). 3.3 Werkgelegenheidsontwikkeling per sector Hieronder wordt nader ingegaan op de werkgelegenheidsontwikkeling per sector en achterliggende trends in de gemeente Groningen en in de overige Groningse gemeenten. Industrie, energie en delfstoffen In de gemeente Groningen is de werkgelegenheid in de industrie, energie en delfstoffen met 5% gedaald. Deze daling wordt voor een groot deel veroorzaakt door een afnemende werkgelegenheid in de vervaardiging van meubels en overige goederen en in de de productie van glas en aardwerk. Met name in de energiesector is een sterke daling te zien (in absolute zin gaat het hier om een daling van 394 werkzame personen). In de rest van de provincie (exclusief de gemeente Groningen) is de werkgelegenheid in de industrie, energie en delfstoffen licht gegroeid (0,7 In de productie van audio-, videoen telecommunicatieapparatuur en de productie van overige elektrische machines is de werkgelegenheid afgenomen. Bouwnijverheid Zowel in de gemeente Groningen als in de overige Groningse gemeenten is de werkgelegenheid in de bouwnijverheid sterk afgenomen. De daling wordt in de Ommelanden vooral veroorzaakt doordat een groot bedrijf is verhuisd naar de Stad. De overige daling wordt veroorzaakt door een afnemend aantal werkzame personen bij een groot aantal verschillende bedrijven. De daling van de werkgelegenheid in de bouwnijverheid sluit aan op een landelijke trend. Centrum voor Arbeid en Beleid 13

Handel en reparatie Zowel in de gemeente Groningen als in de overige Groningse gemeenten is de werkgelegenheid in de handel en reparatie afgenomen. Voor het grootste deel wordt deze daling veroorzaakt door een afnemend aantal werkzame personen in de detailhandel (-162 personen). Ook in de overige Groningse gemeenten is de werkgelegenheid in met name de detailhandel afgenomen (-267). Horeca In de gemeente Groningen is de werkgelegenheid in de horeca afgenomen. Dit is vooral te wijten aan een afname van parttime- en uitzendbanen en het verdwijnen van enkele vestigingen. In de overige Groningse gemeenten is de horeca heel licht toegenomen. Vervoer en communicatie In de gemeente Groningen is de werkgelegenheid in de sector vervoer en communicatie sterk toegenomen. In de overige Groningse gemeenten is de sector vervoer en communicatie vrijwel gelijk gebleven. Financiële instellingen In de gemeente Groningen is de werkgelegenheid bij financiële instellingen sterk gedaald. Het aantal personen dat werkzaam is bij banken is afgenomen met 185 personen en bij verzekeraars werken 249 mensen minder, het betreft hier vooral uitzendkrachten. In de overige Groningse gemeenten is de werkgelegenheid bij financiële instellingen minder sterk gedaald dan in de gemeente Groningen. Alleen de werkgelegenheid bij banken is afgenomen (-71). In kleine kernen worden steeds meer bankfilialen gesloten. Zakelijke dienstverlening De werkgelegenheid in de zakelijke dienstverlening in de gemeente Groningen is met 2,8% gedaald, vooral veroorzaakt door een daling in de schoonmaakbranche (-981) en bij de rechtskundige dienstverlening (accountants en administratiekantoren) (-306). Het is opvallend dat er bij de uitzendbureaus en stijging te zien is (326 personen), in 2003 was hier nog een sterke daling. Het aantal arbeidsplaatsen bij call-centers is sterk gegroeid van 2373 naar 3083 (een toename van 710). Ook in de overige Groningse gemeenten (exclusief gemeente Groningen) is de werkgelegenheid in de zakelijke dienstverlening afgenomen. Het gaat hierbij vooral om een afname in de ICT (een daling van 157 personen). Deze daling wordt in zijn geheel veroorzaakt door de verhuizing van een groot bedrijf in de zakelijke dienstverlening naar de gemeente Groningen. Opvallend is dat de schoonmaaksector groeit in de Ommelanden. In de gemeente Groningen laat de werkgelegenheid in deze sector een daling zien. Openbaar bestuur en overheid en onderwijs In de gemeente Groningen is de werkgelegenheid bij het openbaar bestuur en de overheid gestegen met 443 In de Ommelanden is de werkgelegenheid in het openbaar bestuur en de overheid juist afgenomen (-200). In de gemeente Groningen is de werkgelegenheid in de sector onderwijs gedaald door een administratieve wijziging van enkele aan het onderwijs gelieerde instellingen. Deze instellingen zijn verplaatst naar andere sectoren, respectievelijk zakelijke dienstverlening, horeca en overige dienstverlening.in de overige Groningse gemeenten is de werkgelegenheid in het onderwijs gegroeid met 132 personen Centrum voor Arbeid en Beleid 14

Gezondheids- en welzijnszorg De gezondheids- en welzijnszorg in de gemeente Groningen is met 422 personen gestegen. In de overige Groningse gemeenten is de werkgelegenheid in de gezondheids- en welzijnszorg gestegen met 2,7 Overige dienstverlening De overige dienstverlening bestaat uit milieudienstverlening, werkgevers- en werknemersorganisaties, cultuur, sport en recreatie en een categorie overig (kappers, sauna's, uitvaartverzorging, etc.). In de gemeente Groningen is de totale werkgelegenheid in deze sectoren licht toegenomen (187 personen) door administratieve wijzingen. De groei van de totale werkgelegenheid in de overige Groningse gemeenten (exclusief gemeente Groningen) in de overige dienstverlening wordt vooral veroorzaakt door een groei in de subsectoren zoals kappers, sauna's, uitvaartverzorging, etc. Centrum voor Arbeid en Beleid 15

3.4 Sectoren in kaart gebracht Wanneer we het aandeel van bepaalde sectoren in de werkgelegenheid bekijken zien we een aantal opvallende verschillen tussen gemeenten. In deze paragraaf zullen we de volgende nader belichten: de landbouw, de industrie, de gezondheids- en welzijnszorg en de bouwnijverheid. Landbouw Hoewel de landbouw tussen 1 april 2003 en 1 april 2004 licht is gegroeid is deze sinds 2000 afgenomen met 8,6%. De landbouw is met name in de gemeenten met het kleinste inwonertal een belangrijke sector. In de gemeenten Groningen, Winschoten en Veendam heeft de landbouw het kleinste aandeel van de gehele werkgelegenheid. Kaart 2. Aandeel van de landbouw in de werkgelegenheid, 2004 Industrie De industrie is de grootste sector in de Ommelanden, 20,7% van de werkgelegenheid bevindt zich hier in de sector industrie. Vooral in de gemeenten Hoogezand-Sappemeer en Pekela is de sector sterk vertegenwoordigd. Het aandeel van de industrie in de werkgelegenheid is het laagst in de gemeenten Bedum, Bellingwedde, Groningen, Haren, Ten Boer, Winsum en Zuidhorn. In de provincie als geheel is het aandeel van de industrie in de werkgelegenheid 14,6%. Centrum voor Arbeid en Beleid 16

Kaart 3. Aandeel van de industrie in de werkgelegenheid, 2004 Gezondheids- en welzijnszorg In de provincie Groningen beslaat de sector gezondheids- en welzijnszorg ruim 17% van de gehele werkgelegenheid. Hiermee is deze sector de grootste sector van allemaal. Wanneer we kijken naar het aandeel van deze sector in de werkgelegenheid per gemeente, komt een divers beeld naar voren. In Bedum, Haren, Winschoten en Zuidhorn ligt het aandeel van de sector gezondheids- en welzijnszorg beduidend hoger dan het gemiddelde. In de gemeente Marum is het aandeel van deze sector het laagst( 3,0%). Kaart 4. Aandeel van de gezondheids- en welzijnszorg in de werkgelegenheid, 2004 Centrum voor Arbeid en Beleid 17

Bouwnijverheid De werkgelegenheid in de bouwnijverheid is net als in 2003 ook dit jaar sterk gedaald (met 7,2%). De bouwnijverheid is een belangrijke sector in de gemeenten Grootegast, Slochteren en Menterwolde. In de overige gemeenten ligt het aandeel van de bouwnijverheid in de totale werkgelegenheid onder de 10%. Kaart 5. Aandeel van de bouwnijverheid in de werkgelegenheid, 2004 Centrum voor Arbeid en Beleid 18

4. Werkgelegenheid naar gemeente 4.1 Arbeidsplaatsen per gemeente De 25 gemeenten van de provincie Groningen lopen qua grootte sterk uiteen. De gemeente Groningen heeft bijna de helft (47,5%) van provinciale werkgelegenheid binnen haar gemeentegrenzen. Hoogezand-Sappemeer is met meer dan 15.000 banen qua werkgelegenheid de 2 e gemeente van de provincie. Daarna komt een viertal gemeenten met meer dan 10.000 arbeidsplaatsen. Dit zijn de gemeenten Delfzijl, Veendam, Stadskanaal en Winschoten. Meer dan 5.000 arbeidsplaatsen hebben de gemeenten Leek, Haren, Vlagtwedde en Zuidhorn. Van de overige 14 gemeenten met minder dan 5.000 arbeidsplaatsen is Eems-mond met 4.896 de grootste en Ten Boer met 1.248 arbeidsplaatsen de kleinste. Tabel 7: Totaal aantal banen, absolute en relatieve werkgelegenheidsontwikkeling per gemeente en de positie van de gemeenten binnen de provincie Groningen. Gemeente Totaal Ontwikkeling 2004 Ontwikkeling 2000-2004 aantal banen Relatief Absoluut 2004 (%) Absoluut Relatief (%) 1 Groningen 124.849-1.443 25-1,1 14 7.236 1 6,2 1 2 Hoogezand- 15.022-443 21-2,9 22-835 25-5,3 24 Sappemeer 3 Delfzijl 13.652-279 22-2,0 18-174 22-1,3 20 4 Veendam 13.254-565 24-4,1 24 483 2 3,8 9 5 Stadskanaal 12.049 1.037 1 9,4 2 249 4 2,1 13 6 Winschoten 11.098 146 5 1,3 9-10 17-0,1 17 7 Leek 8.876 172 3 2,0 5 468 3 5,6 3 8 Haren 7.656 28 9 0,4 10-79 19-1,0 19 9 Vlagtwedde 6.390-185 20-2,8 21 38 15 0,6 16 10 Zuidhorn 5.323-135 18-2,5 19 212 6 4,1 8 11 Eemsmond 4.896-184 19-3,6 23-247 23-4,8 23 12 Bedum* 4.170-427 23-9,3 25 190 8 4,8 5 13 Appingedam 4.162 128 6 3,2 4 195 7 4,9 4 14 Slochteren 3.776 157 4 4,3 3 214 5 6,0 2 15 De Marne 3.537-53 16-1,5 16 52 14 1,5 14 16 Grootegast 3.376 65 7 2,0 5-95 20-2,7 21 17 Winsum* 3.200 443 2 16,1 1 139 9 4,5 7 18 Marum 2.937 10 12 0,3 12 132 10 4,7 6 19 Pekela 2.912-81 17-2,7 20 67 13 2,4 12 20 Scheemda 2.733 7 13 0,3 12 76 12 2,9 11 21 Menterwolde 2.480 11 11 0,4 10 84 11 3,5 10 22 Loppersum 2.209-38 15-1,7 17-99 21-4,3 22 23 Bellingwedde 1.813 31 8 1,7 7-382 24-17,4 25 24 Reiderland 1.435 20 10 1,4 8-10 17-0,7 18 25 Ten Boer 1.248-14 14-1,1 14 12 16 1,0 15 Provincie Groningen 263.056-1.592-0,1 7.916 3,1 *De werkgelegenheid in de gemeenten Winsum en Bedum is vooral veranderd door een administratieve wijziging, waardoor al het personeel van de Twaalf Hoven van Bedum naar Winsum is verhuisd. Centrum voor Arbeid en Beleid 19

5. De gegevens in perspectief De resultaten van het PWR Groningen stemmen grotendeels overeen met arbeidsmarktgegevens uit andere bronnen, zoals gegevens uit de ERBO- enquête van de Kamer van Koophandel en de prognoses uit de Noordelijke Arbeidsmarktverkenning (NAV) van de RUG. Zoals gemeld in hoofdstuk 2 zitten er verschillen in de periode en de definitie waarop de verschillende bronnen betrekking hebben. Verder is het van belang op te merken dat het bij de NAV om prognoses gaat. Het CBS heeft overigens alleen landelijke cijfers beschikbaar. Tabel 8: De werkgelegenheidsontwikkeling in de provincie Groningen volgens verschillende bronnen. April April Sept Sept. 2002 2002 2003 2003 -sept. 2003 2004 april april sept 2003 2003 2004 2004 PWR -0,7% -0,6% Kamer van Koophandel (ERBO) Noordelijke Arbeidsmarktverkenning -1,1% -0,6% -1,0% -1,1% Het beeld voor de provincie Groningen is als volgt: in de periode 2002-2003 was er een daling van de werkgelegenheid en in de periode 2003-2004 een iets lichtere daling. Dit komt zowel in de PWR-gegevens als in de Noordelijke Arbeidsmarktverkenning (NAV) naar voren. Uit de ERBO-enquête blijkt een lichtere daling in 2004 dan in 2003. De werkgelegenheidsdaling die het PWR laat zien in de periode 2002-2004 is echter iets gunstiger dan de verwachting uit de NAV en de cijfers uit de ERBO- enquête. Centrum voor Arbeid en Beleid 20

6. Conclusies Werkgelegenheid in de provincie Groningen licht gedaald Tussen 1 april 2003 en 1 april 2004 is de werkgelegenheid in de provincie Groningen met 0,6% gedaald. Hiermee daalt de werkgelegenheid voor het tweede opeenvolgende jaar licht. De daling in 2004 is iets lager dan de daling in 2003. De werkgelegenheid is met name in de stad gedaald, hier zijn 1443 banen minder dan in 2003 (-1,1%). De stad presteert hiermee beter dan in 2003. In de Ommelanden is de werkgelegenheid vrijwel gelijk gebleven (-0,1%) Provincie Groningen: zorg draagt meeste bij aan werkgelegenheidsontwikkeling Net als in 2003 maakt de gezondheids- en welzijnszorg in 2004 de grootste groei door (+1.011). De grootste daling van de werkgelegenheid vond plaats in de bouwnijverheid (-- 1.024) en in de zakelijke dienstverlening (-943). Relatief vond de sterkste groei plaats in de sector vervoer en communicatie (4,9%), terwijl bij de financiële instellingen de sterkste relatieve daling te zien is (-8,8%). Over een langere termijn (2000-2004) is de gezondheids- en welzijnszorg het sterkst gestegen (15,6%) op de voet gevolgd door het openbaar bestuur en overheid (15,3%). De bouwnijverheid blijkt ook op lange termijn de grootste daler te zijn (-12,9%). Gemeente Groningen: vooral sterke daling bij de industrie en bouwnijverheid. Zoals eerder gemeld is de werkgelegenheid in de gemeente Groningen is de werkgelegenheid in 2003 afgenomen met 1,1%. Meer dan de helft (56,1%) van de afname van de werkgelegenheid in de gemeente Groningen komt door een daling in de industrie. Ook in de bouwnijverheid zijn veel banen verdwenen. De werkgelegenheid in veel andere sectoren is in de gemeente Groningen overigens ook afgenomen. De gezondheids- en welzijnszorg, openbaar bestuur en overheid, de overige dienstverlening en met name de sector vervoer en communicatie vormen positieve uitzonderingen op de dalende trend in de gemeente Groningen. Ommelanden: daling bouwnijverheid en handel, groei in de zorg en overige dienstverlening. In de overige Groningse gemeenten is de werkgelegenheid licht afgenomen. Vooral in de bouwsector en de handel en reparatie zijn relatief veel banen verdwenen. Vooral in de gezondheids en welzijnszorg en de overige dienstverlening is er een duidelijke groei. Weer minder uitzendkrachten, aandeel vrouwen toegenomen. Voor het derde opeenvolgende jaar is het aandeel uitzendkrachten in de totale werkgelegenheid afgenomen. In 2001 was nog 5,1% van de werkzame personen uitzendkracht in 2004 is dit nog maar 3,0%. Ook het aantal fulltime banen is in 2004 licht afgenomen (- 0,6%), terwijl het aantal parttime banen met 3,1% toegenomen is. Het aandeel vrouwen in de werkgelegenheid is gestegen van 42,2% naar 42,9%. Deze groei wordt vooral veroorzaakt doordat de werkgelegenheid is afgenomen in de sectoren waar relatief veel mannen werkzaam zijn (zoals de bouwnijverheid en de industrie). Centrum voor Arbeid en Beleid 21

Bijlage: Onderzoeksmethode Om een goed beeld te kunnen schetsen van de gehele provincie hanteren de gemeente Groningen en het Centrum voor Arbeid en Beleid dezelfde onderzoeksmethode. Concreet betekent dit onder andere dat: o o o gebruik gemaakt wordt van een schriftelijke vragenlijst identieke vragen worden gesteld definities e.d. aan elkaar gelijk zijn. Om dit te waarborgen vindt regelmatig afstemmingsoverleg plaats tussen de gemeente Groningen en het Centrum voor Arbeid en Beleid. De gehanteerde definities e.d. zijn gebaseerd op de uitgangspunten van de landelijke organisatie LISA. De gemeente Groningen stelt overigens in de vragenlijst meer vragen dan het Centrum voor Arbeid en Beleid, maar dit betreffen geen thema's die betrekking hebben op werkgelegenheidsontwikkelingen. Door de wijze waarop het onderzoek wordt uitgevoerd is de werkgelegenheidsontwikkeling en -structuur op elk geografisch niveau en voor elke sector vast te stellen. De gegevens van de gemeente Groningen en die van het CAB zijn door de organisatie Mellon uit Tilburg samengevoegd tot één bestand. Het werkgelegenheidsregister is een dynamisch bestand. Dit houdt in dat de gegevens in het register met terugwerkende kracht veranderd kunnen worden. Bij afronding van het werkgelegenheidsonderzoek 2004 komen alle eerder gepubliceerde gegevens te vervallen. Landbouwcijfers Voor de cijfers over de landbouwsector in de Ommelanden wordt gebruik gemaakt van de Landbouwmeitellingen van het CBS. Deze cijfers waren ten tijde van het schrijven van deze rapportage nog niet op gemeenteniveau beschikbaar. Daarom is voor de cijfers voor de landbouwsector voorlopig gebruik gemaakt van de cijfers van 2003. Centrum voor Arbeid en Beleid 22