Neonicotinoïden Insecticiden met selectieve werking Binden aan nicotinoïde acetylcholine-receptoren in CZS van insecten Lage toxiciteit voor zoogdieren Zaadbehandeling en systemische werking Sinds 1990 grootschalig gebruikt Imidacloprid
Nieuwe bestrijdingsmiddelen in discussie Risico s van neonicotinoïden
Werkingsmechanisme 1. Blaasjes met neurotransmitter (acetylcholine), 2. imidacloprid, 3. nicotinerge acetylcholinereceptor
Situatieschets Zeer giftig, hoofdzakelijk voor ongewervelde dieren Relatief persistent in bodem, water en sediment Geassocieerd met achteruitgang bijen en insectivore vogels Maatschappelijke onrust Wetenschappers willen meer gegevens Beleid aarzelt
Combinatietoxiciteit Combinaties van bestrijdingsmiddelen kunnen moeilijk ondervangen worden in de risicobeoordeling Indicaties voor interacties: EBI-fungiciden en neonicotinoïden Fungicide Pilling & Jepson (1993) Pest. Sci. 39: 293-297 Gill et al. (2012) Nature 491: 105-107 Insecticide P450 Enzym Onschuldige metaboliet
Effecten op aquatische evertebraten Amphipoda (vlokreeftjes ) Gammarus tigrinus Actinedida (watermijten) Limnesia undulata Van Dijk, T.C. et al. (2013) PLoS One 8(5): e62374
Soortenrijkdom macro-evertebraten Van Dijk, T.C. et al. (2013) PLoS One 8(5): e62374
Bijen- en hommelstudies Osborne, J.L. (2012) Nature 491: 43-45
Bombus terrestris blootgesteld aan - Imidacloprid in een suikeroplossing (10 ng/ml) - Lambda-cyhalothrin via gangbare bespuiting - Beide blootstellingen Gill, R.J. et al. (2012) Nature 491: 105-108
Effect van imdacloprid op productie van koninginnen Bombus terrestris blootgesteld aan imidacloprid: - 0,7 ng/ml in suiker-water - 6 ng/g in stuifmeel - 2x deze doses Whitehorn, P.R. et al. (2012) Science 336: 351-352
Effecten in Gill et al. (2012) en Whitehorn et al. (2012 Extra sterfte van hommelwerksters door lambda-cyhalothrin bespuiting, ook bij combinatie met imidacloprid Verminderde foerageeropbrengst bij blootstelling aan 10 ng/ml imidacloprid, ook bij combinatie met cyhalothrin Sterk verminderde productie van koninginnen bij blootstelling aan 0,7 ng/ml (suikerwater) plus 6 ng/g (pollen) Geen controle van opname Geen dosisafhankelijkheid
Goulson, D. et al. (2015) Science 347: 1435-347
Effecten op insectivore vogels Populatie-trends van 15 Passeriformes gerelateerd aan imidacloprid in oppervlaktewater van het gebied waar ze voorkomen Hallmann, C.A. et al. (2014) Nature 511: 341-343
Hallmann, C.A. et al. (2014) Nature 511: 341-343 Multivariate analyse
Effecten op vogels Achteruitgang van verschillende vogelsoorten in gebieden met hoge imidacloprid-concentratie in het water Toegeschreven aan verminderd broedsucces bij insectivore vogels Causale relatie onduidelijk Lagere insectenpopulaties? Voedseltekort bij insectivore vogels?
Toxiciteit voor bodemorganismen Species EC50 (mg/kg) Folsomia candida 0.097 Aantal juveniele F. candida Eisenia andrei Enchytraeus crypticus Oppia nitens 118 0.386 2.19 Imidacloprid (mg/kg) Van Gestel, C.A.M. (2015), ongepubliceerd
Imidacloprid in de bodem Imidacloprid zeer giftig voor sommige bodemorganismen (springstaarten, regenwormen) Grote verschillen tussen groepen Concentratries in de bodem onbekend Nog weinig toxiciteitsgegevens Bodemfuncties in gevaar?
Overzichten Blacquière, T. et al. (2012) Ecotoxicol. 21: 973-992 Goulson, D. (2013) J. Appl. Ecol. 50: 977-987 Godfray, H.C.J. et al. (2014) Proc. R. Soc. B 281: 20140558 Van der Sluijs, J.P. et al. (2015) Environ. Sci Pollut. Res. 22: 148-154 EASAC (2015) Report on Ecosystem Services, Agriculture and Neonicotinoids
Conclusies Ondanks zeer grote maatschappelijke aandacht: betrokkenheid van neonicotinoïden bij achteruitgang van bijen onduidelijk Veel studies voldoen niet aan toxicologische criteria (aangetoonde opname, dosisafhankelijkheid) Mogelijk indirecte effecten op vogelpopulaties Effecten op aquatische evertebraten zorgwekkend Nauwelijks nog gegevens voor bodemorganismen