INTEGRATIEBELEID Gemeente Zemst (2013-2016)

3 INTEGRATIEBELEID Gemeente Zemst (2013-2016)

4 Integratiedienst Zemst De Griet 1 1980 Zemst Tel. 015 61 88 92 integratiedienst@zemst.be

5 INHOUDSOPGAVE Voorwoord... 6 Inleiding... 7 I. Algemene schets van de integratiesector... 9 Vlaams niveau... 9 A. Inburgering... 9 Inburgeringsbeleid... 9 Inburgeringstraject... 10 Belangrijke Vlaamse actoren bij inburgering... 10 B. Integratie... 11 Integratiebeleid... 11 De doelgroep van het integratiebeleid... 12 Belangrijke Vlaamse actoren bij integratie... 13 Lokaal niveau... 15 A. Lokaal Sociaal beleid... 15 B. Jeugdbeleid... 16 C. Cultuurbeleid... 18 D. Sportbeleid... 18 E. Verscheidene actoren op lokaal niveau... 19 II. Omgevingsanalyse... 20 Definities... 20 Profiel van de gemeente Zemst... 21 A. Geografische situering... 21 B. Lokale actoren... 21 Gemeentebestuur... 22 Organigram van de gemeente Zemst... 22 Stuurgroep Integratie... 23 OCMW... 23 Lokaal Opvanginitiatief... 23 AZIZ... 24 Demografie... 25 A. Algemene situatie... 25 Aantal inwoners... 25 Bevolking naar geslacht... 26 Leeftijdsgroepen... 26 B. Specifieke situatie... 28 Aantal inwoners van diverse herkomst... 28 Inwoners van diverse herkomst naar geslacht... 35 Leeftijdsgroepen... 35 C. Conclusie... 39 Vrije Tijd... 40 A. Algemeen... 40

6 B. Jeugd... 41 Algemene situatie... 41 Specifieke situatie... 42 C. Cultuur... 44 Algemene situatie... 44 Specifieke situatie... 45 D. Sport... 48 Algemene situatie... 48 Specifieke situatie... 49 E. Conclusie... 51 Onderwijs... 52 A. Algemene situatie... 52 B. Specifieke situatie... 53 Aanwezigheid van kinderen van niet-belgische herkomst en/of anderstalige kinderen... 53 Ouderparticipatie... 55 Schoolse achterstand... 55 OKAN-klassen... 57 C. Conclusie... 58 Taal... 59 A. Algemene situatie... 59 B. Specifieke situatie... 59 Anderstaligheid in Zemst... 59 Nederlands als tweede taal... 60 Taalstimulatie... 62 C. Conclusie... 63 Tewerkstelling... 64 A. Algemene situatie... 64 B. Specifieke situatie... 66 Opleidingsniveau... 66 Werkloosheid... 66 Leefloon... 70 C. Conclusie... 72 Huisvesting... 73 A. Algemene situatie... 73 B. Specifieke situatie... 75 Woonwagenbewoners... 76 C. Conclusie... 76 Algemene conclusie van de omgevingsanalyse... 77 III. Strategische doelstellingen... 78 1. Strategische doelstelling Taalbeleid... 80 2. Strategische doelstelling Samenleven in diversiteit... 84

7 3. Strategische doelstelling Interne toegankelijkheid... 92 4. Strategische doelstelling Externe toegankelijkheid... 99 5. Strategische doelstelling Beleidsparticipatie... 105 6. Strategische doelstelling Kwaliteitsbeleid... 107 IV. Bijlage: lijst van kaarten, grafieken en tabellen... 108 V. Meerjarenbegroting... 110

8 VOORWOORD Jaarlijks stijgt het inwonersaantal van Zemst. Steeds meer mensen willen in de gemeente komen wonen. Bij deze nieuwe inwoners zijn er ook steeds vaker mensen met een niet-belgische nationaliteit of mensen met een andere origine dan de Belgische. Momenteel is het merendeel van de inwoners van andere origine van Europese herkomst. Deze mix van culturen en nationaliteiten maakt de samenleving in Zemst divers, maar het geeft ook een meerwaarde aan de gemeente. De stijging van de inwoners van andere herkomst brengt de noodzaak met zich mee om deze nieuwe inwoners te ondersteunen in hun integratieproces in de gemeente. Ook door de ligging van Zemst in de Vlaamse rand rond Brussel, is het de taak van de gemeente om het Vlaamse karakter te bewaren. Zemst heeft dus nood aan sterk integratie- en ondersteuningsbeleid. Dit is het eerste integratiebeleidsplan van de gemeente Zemst en het geeft de richting aan die de gemeente wil inslaan op het vlak van integratie. In dit beleidsplan worden de uitdagingen en doelstellingen inzake integratie en diversiteit vastgelegd voor de gemeente. Dit beleidsplan kwam tot stand na een onderzoek uitgevoerd door de integratieambtenaar. Uit dit onderzoek leren we dat er zich in onze gemeente nog geen grote problemen opdringen. De dienstverlening staat open voor alle bevolkingsgroepen. We merken echter dat de allochtone gemeenschap niet altijd bereikt wordt. De allochtone inwoners nemen geen of weinig deel aan de activiteiten die door de gemeentelijke diensten of scholen georganiseerd worden. De betrokkenheid in de samenleving is echter essentieel in het integratieproces van elke nieuwe inwoner. Uit de bevragingen die de integratieambtenaar gedaan heeft bij de gemeentelijke diensten, adviesraden, lokale verenigingen en enkele etnisch-culturele minderheden, is gebleken dat er 3 belangrijke knelpunten vaak naar voren komen: communicatie, informatie en taalproblemen. Aan de hand van SWOT-analyses heeft de integratieambtenaar getracht een voorstel van integratiebeleid, inclusief concrete praktische acties, voor de gemeente Zemst in vorm te gieten. Integratiebeleid is geen apart beleidsdomein zoals bijvoorbeeld het woonbeleid maar het zit verweven in de verschillende beleidsdomeinen. Niet alleen de gemeentelijke diensten zijn verantwoordelijk voor het voeren van een goed integratiebeleid, maar ook inwoners en verenigingen spelen hierin een rol in het integratieproces. Op basis van dit beleidsplan wordt de opstartende integratiedienst erkend door de Vlaamse overheid en kennen zij jaarlijks een erkenningsubsidie toe. Als schepen van integratie hoop ik dat we zo snel mogelijk van start kunnen gaan om dit beleidsplan vorm te geven in de praktijk. Kristel Van Praet Schepen van Integratie

9 INLEIDING Zemst kent de laatste jaren een sterke aangroei van zijn allochtone gemeenschap, wat uiteraard zorgt voor meer etnisch-culturele diversiteit binnen de gemeente. De toenemende diversiteit is boeiend en kan een meerwaarde betekenen voor onze lokale leefgemeenschap, op voorwaarde dat de integratie van deze nieuwkomers vlot verloopt. Een efficiënte opvang en ondersteuning van de nieuwe bevolkingsgroepen is dan ook noodzakelijk. Burgers van diverse herkomst wegwijs maken in onze complexe samenleving is echter niet eenvoudig. Hen naar een verantwoordelijk burgerschap en het volwaardig deelnemen aan deze samenleving begeleiden, blijft een hele uitdaging en het vergt een degelijk diversiteits- en integratiebeleid. Toch is het voor een doeltreffend diversiteits- en integratiebeleid van groot belang, of zelfs noodzakelijk, dat ook de ontvangende samenleving gestimuleerd en ondersteund wordt om zich open te stellen voor en constructief om te gaan met de doelgroep. Om deze reden heeft de gemeente Zemst beslist om een lokale integratiedienst op te richten. Het Zemstse gemeentebestuur wil de best mogelijke maatschappelijke dienstverlening aanbieden, die voor alle burgers zo toegankelijk mogelijk is. Om voor deze dienst op de erkenning van en een subsidiëring door de Vlaamse overheid te kunnen rekenen, heeft de gemeente Zemst een onderbouwd integratiebeleid opgesteld. Dit beleidsplan zal de krachtlijnen van het lokale integratiebeleid bevatten en zal de grondvesten voor de werking van een integratiedienst in de toekomst vastleggen. Deze werden in overleg met de verschillende belanghebbenden uitgetekend na een uitgebreide omgevingsanalyse. Op basis van de knelpunten en de opportuniteiten werden de doelstellingen voor de volgende jaren (2013-2016) uitgewerkt. De integratiedienst zal bij dit proces niet alleen een brug vormen tussen de allochtone gemeenschap en de gemeentelijke diensten of OCMW-diensten, maar zal ook op diverse domeinen het samenleven tussen autochtone en allochtone Zemstenaars bevorderen. Dit alles zal in nauwe samenwerking met de verschillende gemeentelijke diensten, het lokaal onderwijs, de plaatselijke hulpverleningsorganisaties, en uiteraard de minderheidsgroepen zelf, gebeuren. Het eerste hoofdstuk van het beleidsplan bevat een beknopte weergave van de beleidscontext waarbinnen dit integratiebeleidsplan tot stand komt. Hierbij worden zowel op Vlaams niveau als op lokaal niveau de decreten bekeken die invloed uitoefenen op het integratiebeleidsplan. Verder worden verschillende belangrijke actoren in de integratiesector besproken. Deze actoren, zowel Vlaamse als lokale, voeren een ondersteunende rol voor de integratiedienst uit. In het tweede hoofdstuk komt de uitgebreide omgevingsanalyse aan bod. De omgevingsanalyse wordt opgedeeld in enkele thema s die op kwantitatieve en kwalitatieve wijze onderzocht worden. De thema s van de omgevingsanalyse zijn: demografie, vrije tijd, onderwijs, taal, tewerkstelling en huisvesting. De kwantitatieve analyse gebeurt aan de hand van cijfermateriaal aangereikt door verscheidene instanties, diensten en organisaties. De kwalitatieve analyse is gebaseerd op bevragingen van en gesprekken met de belangrijkste betrokkenen bij diversiteit en integratie. Bij de

10 omgevingsanalyse wordt er per thema steeds de algemene situatie in Zemst besproken. Vervolgens wordt er dieper ingezoomd op de situatie van inwoners van andere origine met betrekking tot het thema. Zowel de algemene als de specifieke beschouwing zijn gebaseerd op kwalitatief en kwantitatief materiaal. Na elk thema volgt er steeds een beknopte conclusie. Het derde hoofdstuk behandelt ten slotte de strategische en operationele doelstellingen van het integratieplan. In dit hoofdstuk worden de prioriteiten waarrond de gemeente wil werken aangebracht, en worden aan deze prioriteiten doelstellingen en acties gekoppeld. Deze acties werden opgesteld in samenspraak met alle betrokken diensten en zullen vanaf 2013 verwezenlijkt worden. Met dit integratiebeleidsplan hoopt de gemeente een proactief beleid te voeren op het gebied van integratie en diversiteit in de samenleving. Een gedegen beleid en haalbare antwoorden op de uitdagingen van de toekomst met betrekking tot diversiteit en integratie worden op deze manier door het gemeentebestuur geformuleerd.

11 I. ALGEMENE SCHETS VAN DE INTEGRATIESECTOR VLAAMS NIVEAU Sinds de staatshervorming van 1980 is de Vlaamse overheid verantwoordelijk voor het onthaal en de integratie van inwijkelingen. Dat vertaalt zich in een Vlaams inburgerings- en integratiebeleid. Het doel van het inburgerings- en integratiebeleid is om te werken aan een samenleving die constructief omgaat met etnisch-culturele diversiteit, een samenleving waaraan iedereen actief deelneemt (ook mensen met een migratieachtergrond), met voldoende samenhang. Twee decreten vormen de wettelijke basis van het Vlaamse inburgerings- en integratiebeleid: het inburgeringsdecreet en het integratiedecreet. A. INBURGERING INBURGERINGSBELEID Het inburgeringsbeleid is bedoeld voor vreemdelingen van 18 jaar en ouder die zich langdurig in Vlaanderen of Brussel komen vestigen. Ook Belgen die niet in België geboren zijn en van wie minstens één van de ouders niet in België geboren is, behoren tot de doelgroep van het inburgeringsbeleid. Er zijn verschillende groepen van inburgeraars: Nieuwkomers: Nieuwkomers zijn personen die zich onlangs in België gevestigd hebben. Het is belangrijk dat zij snel kennismaken met hun nieuwe thuisland en Nederlands leren. Oudkomers: Oudkomers zijn inwijkelingen die al langer dan een jaar in België wonen. Sommigen van hen zijn nog onvoldoende bekend met het reilen en zeilen in onze samenleving en kennen onvoldoende Nederlands. Ze krijgen alsnog de kans om in een inburgeringstraject te stappen. Bedienaars van erkende erediensten in plaatselijke kerk- en geloofsgemeenschappen die door de Vlaamse overheid zijn erkend. Bedienaars van erediensten hebben een voorbeeldfunctie binnen hun geloofsgemeenschap. Ze zijn vaak een aanspreekpunt en een contactpersoon aan wie gelovigen raad vragen. Hun positie binnen de geloofsgemeenschap vereist kennis van en inzicht in de samenleving. Via het inburgeringsdecreet werd het principe van het recht op en de verplichting tot inburgering geïntroduceerd. Alle inburgeraars hebben recht op een inburgeringstraject. Een deel van hen echter is verplicht om een inburgeringstraject te volgen. De volgende inburgeraars hebben een inburgeringsplicht: Nieuwkomers. Concreet gaat het om: o Vreemdelingen aan wie voor het eerst een verblijf van meer dan 3 maanden wordt toegekend. o Personen die in het buitenland de Belgische nationaliteit hebben verworven en die zich in ons land komen vestigen. o Anderstalige minderjarige nieuwkomers die 18 jaar oud worden.

12 Bedienaars van erediensten Verplichte burgers kunnen van hun plicht tot inburgering vrijgesteld worden op basis van: Europese regelgeving Een ernstige ziekte of handicap Een getuigschrift of diploma dat ze in het Belgische of Nederlandse onderwijs behaald hebben Een bewijs dat ze een volledig schooljaar onthaalonderwijs gevolgd hebben Het feit dat ze reeds een attest van inburgering behaald hebben De leeftijd. Inburgeraars die 65 jaar of ouder zijn, worden vrijgesteld. De inburgeringsplicht geldt evenmin voor inburgeraars die in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wonen. INBURGERINGSTRAJECT Het inburgeringstraject wordt opgesplitst in een primair en een secundair inburgeringstraject. Het primaire inburgeringstraject is een algemeen basisprogramma dat georganiseerd en gecoördineerd wordt door het Onthaalbureau. Het omvat een cursus Nederlands, een cursus maatschappelijke oriëntatie, een programma loopbaanoriëntatie en een individuele trajectbegeleiding. Het secundaire inburgeringstraject biedt een vervolg aan het inburgeringverhaal. De nadruk ligt op werk, verder studeren, sociale redzaamheid, enzovoort. Dit traject richt zich dus voornamelijk op het toekomstperspectief van de inburgeraar. Het secundaire traject wordt niet aangeboden door het Onthaalbureau maar door reguliere voorzieningen zoals VDAB. BELANGRIJKE VLAAMSE ACTOREN BIJ INBURGERING Bij inburgering zijn verschillende Vlaamse actoren betrokken. Zo werken de Onthaalbureaus voor de uitvoering van het inburgeringsdecreet samen met het Huis van het Nederlands, de leveranciers van de cursussen Nederlands zoals CVO s en CBE s, de VDAB, de OCMW s, de gemeentebesturen en de integratiediensten. Het Onthaalbureau Vlaams-Brabant Het Provinciaal Onthaalbureau Vlaams-Brabant organiseert inburgeringstrajecten voor anderstalige nieuwkomers zoals bepaald in het inburgeringsdecreet van 28 februari 2003. Een inburgeringstraject bestaat uit een vormingsprogramma en een individuele begeleiding (trajectbegeleiding) van de nieuwkomer. Het vormingsprogramma kan bestaan uit drie onderdelen: Nederlands als tweede taal (NT2), maatschappelijke oriëntatie en loopbaanoriëntatie. Op die manier leren nieuwkomers zo snel mogelijk zelfstandig hun weg te vinden in onze samenleving. Inburgering wordt gezien als een eerste, begeleide opstap naar volwaardige participatie aan de samenleving. Het onthaalbureau werkt hiertoe nauw samen met de gemeenten, aanbodverstrekkers Nederlands Tweede Taal en VDAB. Vanuit Zemst worden de meeste mensen door de gemeente doorverwezen naar het onthaalbureau in Vilvoorde. Toch zijn er in de regio Halle-Vilvoorde ook vestigingen in Halle en Asse. Ook bij deze kantoren kunnen inburgeraars terecht. Inburgeraars kiezen immers vrij in welk kantoor ze het traject volgen.

13 Het Huis van het Nederlands De acht Huizen van het Nederlands in Vlaanderen oriënteren anderstalige volwassenen die Nederlands willen leren naar de meest geschikte cursus. In de provincie Vlaams-Brabant is er in Leuven een overkoepelend Huis van het Nederlands aanwezig. Om personen die een cursus Nederlands willen volgen zo goed mogelijk bij te staan, zijn er natuurlijk ook regiokantoren en antenneposten van het Huis aanwezig over heel Vlaams-Brabant. Zo zijn er in de regio Halle-Vilvoorde maar liefst elf kantoren van het Huis van het Nederlands. In Vilvoorde bevindt zich het dichtstbijzijnde kantoor waar de inwoners van Zemst terechtkunnen. Maar men kan ook steeds in de andere kantoren in de regio terecht. Op deze manier wordt er getracht om mensen maximaal naar een cursus Nederlands toe te leiden. Het Huis van het Nederlands Vlaams-Brabant vervult drie taken. In de eerste plaats helpt het anderstalige volwassenen bij hun zoektocht naar een geschikte cursus Nederlands in hun regio. Het Huis van het Nederlands biedt zelf geen cursussen aan, maar probeert de cursisten zo goed mogelijk te plaatsen in het gevarieerde aanbod van cursussen NT2 (Nederlands als tweede taal). Wanneer ze een cursus Nederlands adviseren, dan houden ze rekening met de noden, verwachtingen en mogelijkheden van een cursist. In een uitvoerig gesprek met de cursist peilt de consulent van het Huis van het Nederlands naar interesses en mogelijkheden van deze cursist. Aan de hand van het gesprek en eventueel bijkomstige testen krijgt de consulent een goed beeld van waar een cursist het best een cursus kan volgen. Dit advies is bovendien volledig gratis. Het Huis van het Nederlands probeert ervoor te zorgen dat cursisten bijna het hele jaar door kunnen starten met het leren van de Nederlandse taal. De coördinatie van het NT2-aanbod vormt dan ook de tweede kerntaak van het Huis van het Nederlands. De derde kerntaak van het Huis is de nauwe samenwerking met het provinciale Onthaalbureau. De nieuwkomers vormen een belangrijk deel van de doelgroep voor het Huis van het Nederlands, maar zij staan ook open voor anderstaligen die al langer in Vlaanderen wonen. B. INTEGRATIE INTEGRATIEBELEID Op 22 april 2009 keurde het Vlaams Parlement het nieuwe integratiedecreet goed. Dit decreet is de basis voor het Vlaamse integratiebeleid: het formuleert doelstellingen en doelgroepen, en bakent verantwoordelijkheden af. Het regelt de erkenning van integratiecentra, integratiediensten, een participatieorganisatie (Vlaams Minderhedenforum), sociale vertaal- en tolkendiensten en een Vlaams Expertisecentrum Migratie, Inburgering en Integratie (Kruispunt Migratie-Integratie). Het integratiedecreet vervangt het Minderhedendecreet van 1998. Het nieuwe decreet omschrijft integratie als een permanent proces met een gedeelde verantwoordelijkheid van velen. De artikels van het nieuwe integratiedecreet waarvoor er uitvoeringsbesluiten zijn, traden in 2011 in werking. Voor de andere onderdelen blijft het oude decreet voorlopig van kracht. Het Vlaamse integratiedecreet omschrijft het integratiebeleid als een driesporenbeleid: Emancipatie: Het emancipatiebeleid streeft naar een evenredige participatie in de samenleving van de bijzondere doelgroepen.

14 Toegankelijkheid: Reguliere voorzieningen moeten toegankelijk zijn voor alle burgers. Iedere burger heeft recht op een kwaliteitsvolle dienstverlening, los van zijn of haar herkomst. Samenleven in diversiteit: Samenleven in diversiteit is een verantwoordelijkheid voor iedereen. De overheid wil daarom een ruimer draagvlak creëren voor een diverse samenleving. Dit wil ze doen door onder andere sensibiliseringsacties op te zetten, de sociale cohesie te versterken en samenlevingsproblemen op te lossen. De focus van de eerste twee sporen ligt vooral op de categorie van personen met een legaal verblijf in België, terwijl het derde spoor geïnterpreteerd kan worden als het spoor dat de gehele samenleving in beeld brengt. Het Integratiebeleid is een inclusief beleid. Inclusiviteit is een cruciale randvoorwaarde van het integratiebeleid. Dit wil zeggen dat het lokale integratiebeleid verwezenlijkt moet worden in het algemene beleid van de verschillende beleidsdomeinen zoals onderwijs, tewerkstelling, huisvesting, welzijn, gezondheidszorg, cultuur, sport, jeugd, en dergelijke. Het houdt in dat ieder beleidsdomein rekening moet houden met de specifieke noden en behoeften van de doelgroep van het integratiebeleid. Bijgevolg is het niet de bedoeling dat er op deze beleidsdomeinen afzonderlijke maatregelen worden uitgewerkt. De algemene maatregelen moeten voor iedereen gelden. Het is enkel wanneer de huidige maatregelen onvoldoende rekening houden met de doelgroep zodat deze voor de doelgroep niet of onvoldoende toegankelijk zijn dat er specifieke acties en voorzieningen nodig zijn. Bovendien moeten categoriale acties en voorzieningen zoveel mogelijk gekoppeld worden aan de reguliere diensten en dienstverlening. DE DOELGROEP VAN HET INTEGRATIEBELEID Het Integratiedecreet (Artikel 3) definieert het integratiebeleid als een beleid dat zich op de hele samenleving richt. Iedereen, ongeacht herkomst of achtergrond, dient mee te werken aan een samenleving waar individuen met diverse achtergronden met en door elkaar kunnen leven. Een actief en gedeeld burgerschap van éénieder staat centraal. Er gaat evenwel speciale aandacht naar drie groepen van personen. Het betreft: 1) Personen die legaal en langdurig in België verblijven en die bij hun geboorte niet de Belgische nationaliteit hadden of van wie minstens één van de ouders bij geboorte niet de Belgische nationaliteit had, in het bijzonder diegenen die zich in een vaststelbare achterstandpositie bevinden. 2) Personen die legaal in België verblijven en die wonen of woonden in een woonwagen zoals vermeld in artikel 2, 33, van het decreet van 15 juli 1997 houdende de Vlaamse wooncode, of van wie de ouders dat deden met uitzondering van bewoners van campings of gebieden met weekendverblijven. 3) Vreemdelingen die zich zonder wettig verblijf in België bevinden en die wegens een noodsituatie begeleiding vragen.

15 Binnen deze categorieën focust het integratiebeleid op diegenen die zich in een vaststelbare achterstandpositie bevinden. Deze categorieën zijn de afgelopen twintig jaar steeds meer heterogeen geworden. Het lokale integratiebeleid moet er daarom op gericht zijn om op die snel evoluerende bevolkingssamenstelling in te spelen. BELANGRIJKE VLAAMSE ACTOREN BIJ INTEGRATIE Ook bij het uitvoeren van het integratiebeleid zijn er op Vlaams niveau enkele belangrijke actoren. Zij bieden voornamelijk ondersteuning van de verschillende integratiediensten en leveren hun expertise op het vlak van integratie. Belangrijke spelers zijn: de integratiecentra, het Kruispunt Migratie- Integratie en de diensten voor Tolken en Vertalen. Ook op vlak van integratie zijn het Huis van het Nederlands en de Onthaalbureaus (zie hoger) voorname actoren. De integratiecentra: het PRIC van de provincie Vlaams-Brabant Het Provinciaal Integratiecentrum Vlaams-Brabant (PRIC) is één van de acht integratiecentra in Vlaanderen en Brussel. Het PRIC staat in voor de uitvoering van het diversiteitsbeleid en voor de ondersteuning van de gemeenten bij het voeren van dit beleid. Het PRIC is een cel binnen de Dienst Diversiteit en Gelijke Kansen van de provincie Vlaams-Brabant. Het PRIC werkt op vier sporen: Het werken aan meer sociale cohesie en aan een evenwichtigere beeldvorming over diversiteit en etnisch-culturele minderheden. Het meehelpen aan het verbeteren van de toegankelijkheid van de maatschappelijke voorzieningen voor etnisch-culturele minderheden. Het versterken van de positie van etnisch-culturele minderheden door groepen die moeilijk aansluiting vinden bij de samenleving te activeren. Het stimuleren en ondersteunen van gemeentebesturen om een diversiteitsbeleid te voeren. Het PRIC werkt aan een samenleving die positief omgaat met diversiteit en waarin mensen die behoren tot een etnisch-culturele minderheid volwaardig participeren in het maatschappelijke leven. Het PRIC heeft medewerkers in Leuven en in vier regionale steunpunten. De gemeente Zemst sluit aan bij het Provinciaal Integratiecentrum te Leuven en werkt ook nauw samen met het regionale steunpunt Vilvoorde. Het Kruispunt Migratie-Integratie Het Kruispunt Migratie-Integratie vzw, de opvolger van het Vlaams Minderhedencentrum, is een expertisecentrum dat gespecialiseerd is in samenlevingsvraagstukken. Het Kruispunt onderzoekt hoe mensen met een verschillende afkomst of cultuur met elkaar kunnen samenleven en evenwaardige burgers kunnen zijn. Het verspreidt deze kennis en expertise naar diensten, organisaties en verenigingen en adviseert de overheid. Het doel van het Kruispunt is de mensen te helpen omgaan met migratie en met de gevolgen ervan. Daarbij staat het gemeenschappelijke belang voorop en niet het belang van één groep.

16 PaSTa: Provinciaal aanbod sociaal tolken en vertalen voor anderstaligen Steeds meer diensten en instellingen willen mensen van diverse afkomst bereiken en helpen, maar ze merken dat ze regelmatig botsen op taalverwarring en een taalkloof. Vaak wordt er dan een beroep gedaan op een gelegenheidstolk (familie, vrienden, ) of wordt er getracht iets in vereenvoudigd Nederlands of met gebaren uit te leggen. Als taal echter een obstakel wordt om ook aan anderstaligen een kwaliteitsvolle dienst- en hulpverlening te verlenen, dan is er nood aan een sociale tolk of vertaler. Beide hebben als doelstelling om voor iedereen een kwaliteitsvolle sociale en openbare dienst- en hulpverlening mogelijk te maken en om het voor iedereen mogelijk te maken om zijn of haar plichten na te komen. Dankzij het integratiedecreet krijgt de sector van sociaal tolken en vertalen een wettelijke basis. Het Provinciaal aanbod sociaal tolken en vertalen voor anderstaligen (PaSTa) is de sociale tolk- en vertaaldienst van het Provinciebestuur Vlaams-Brabant. Deze dienst ondersteunt openbare diensten en organisaties uit de welzijnssector in de provincie Vlaams-Brabant bij het voeren van een diversiteitsbeleid, zodat zij al hun cliënten een kwalitatief aanbod van hun diensten kunnen garanderen en de hulpverlening voor anderstalige allochtonen toegankelijker kunnen maken. Openbare diensten en organisaties uit de welzijnssector in de provincie Vlaams-Brabant kunnen via PaSTa een sociale tolk aanvragen. De sociale tolk wordt ingeschakeld om mondeling de boodschappen om te zetten van de moedertaal van de cliënt naar het Nederlands en omgekeerd en de tolk komt ter plaatse. De sociale vertaler zet een schriftelijke boodschap getrouw en volledig over van het Nederlands naar een andere taal of omgekeerd. Pin vzw Pin vzw (Partners en Integratie) heeft tot doel integratiebevorderende activiteiten op te zetten en initiatieven en acties te ontwikkelen die het samenleven in diversiteit stimuleren. Dit gebeurt in samenwerking met gemeenten, OCMW s, reguliere diensten en de zelforganisaties. Zo is er het LOIproject, waarin Pin vzw ondersteuning biedt aan de lokale opvanginitiatieven van OCMW s. Daarnaast is er ook het project Toeleiders in de diversiteit. Een toeleider in de diversiteit vormt een brugfiguur tussen de doelgroep en diensten en organisaties uit verschillende sectoren (onderwijs, gezondheid, tewerkstelling, vrije tijd, integratie, ). Gemeenten, OCMW s en partners uit de reguliere sector, die de nood voelen om hun werking beter bekend te maken bij de doelgroep, die laagdrempelige acties willen opzetten of die de doelgroep beter willen informeren, kunnen een beroep doen op de toeleiders. Toeleiders in de diversiteit kunnen diensten en organisaties helpen om de eerste drempels in het contact met etnisch-culturele minderheden weg te werken en hun toegankelijkheid te verhogen. Hiervoor worden etnisch-culturele minderheden zelf ingezet om contacten te leggen met de doelgroep, hen te motiveren, basisinformatie te geven en hen toe te leiden naar diensten, instanties of projecten. Enkele voorbeelden zijn schoolpoortacties om anderstalige ouders te stimuleren om Nederlands te leren, mensen wegwijs maken op de jobbeurs en bevragingen doen bij de doelgroep. De toeleiders hebben als opdracht de diensten te ondersteunen, te bemiddelen en duiding te geven.

17 LOKAAL NIVEAU Lokale besturen zijn voor de Vlaamse Regering prioritaire partners in de realisatie van de doelstellingen van het integratiebeleid. Samenleven vindt immers plaats in de buurt, wijk, gemeente en stad. Het lokale bestuursniveau is het best geplaatst om knelpunten te detecteren, prioriteiten te bepalen in afstemming met het algemeen beleid van de gemeente of stad, en mee een inclusieve aanpak te stimuleren. Ondersteund door maatregelen binnen alle Vlaamse beleidsdomeinen en een ondersteuningsaanbod vanuit een integratiesector, zijn steden en gemeenten vanuit hun rechtstreeks contact met de burger de best geplaatste besturen om integratie in de samenleving tot stand te laten komen. Het gemeentebestuur heeft rond verscheidene domeinen van de samenleving een beleid ter ondersteuning. Dit beleid wordt weergegeven in een beleidsplan. De verschillende beleidsplannen geven duidelijk de visie van de gemeente weer over de manier waarop de samenleving moet werken en evolueren. In deze beleidsplannen zitten reeds doelstellingen en acties die de integratie in en de participatie aan de samenleving voor iedereen bevorderen. De plannen die interessant zijn voor en die gekoppeld kunnen worden aan het integratiebeleidsplan zijn: het Lokaal Sociaal Beleidsplan, het Jeugdbeleidsplan, het Sportbeleidsplan en het Cultuurbeleidsplan. Dit beleid en de terugkoppeling ervan naar diversiteit en integratie worden in dit onderdeel besproken. A. LOKAAL SOCIAAL BELEID 1 Het Lokaal Sociaal Beleidsplan werd door het gemeentebestuur en het OCMW opgesteld voor de periode van 2008-2013. Door een goede samenwerking te bevorderen tussen de gemeente en het OCMW hoopt men in Zemst het sociale draagvlak te verbreden en de diensten meer op elkaar af te stemmen. Het Sociaal Beleid richt zich voornamelijk op maatschappelijk kwetsbare groepen die het risico lopen op sociale uitsluiting en waarvoor er een specifiek zorg- en dienstenaanbod nodig is. De belangrijkste doelstellingen van het Lokaal Sociaal Beleidsplan voor de periode 2008-2013 met betrekking tot integratie zijn: Sociaal huis: De dienstverlening van het OCMW en de gemeente moet zo toegankelijk en bereikbaar mogelijk zijn voor alle inwoners. Er moet heldere en verstaanbare informatie over de sociale dienstverlening voor elke inwoner van Zemst beschikbaar zijn. De sociale gids wordt daarom regelmatig geactualiseerd en verspreid. Bovendien krijgen diverse Zemstse verenigingen een basispakket aan informatie over de sociale dienstverlening om hun leden verder te helpen bij vragen. Kinderopvang: De bestaande voorzieningen voor kinderopvang moeten beter afgestemd worden op de behoefte van de gebruiker. Er moet aandacht zijn voor kinderopvang die ook voor kansarmen toegankelijk is. Sociale, culturele en sportieve participatie van kansengroepen: De informatiekanalen van OCMW en gemeente moeten voor alle bevolkingsgroepen toegankelijk zijn. De gemeentelijke 1 Bron: Lokaal Sociaal Beleidsplan (2008-2013), Gemeente Zemst

18 vrijetijdsinitiatieven moeten eveneens een hoge toegankelijkheid kennen, onder meer door cultuurcheques en door een voordeeltarief voor kansarme kinderen voor gemeentelijke buitenschoolse opvang. Daarnaast wordt het toeleidingsbeleid naar verenigingen verder uitgebouwd. De gemeente tracht een actief toeleidingsbeleid te voeren. Hierbij worden de verenigingen aangemoedigd om hun gegevens zo up-to-date mogelijk te houden. De verenigingen worden eveneens door het lokale bestuur ondersteund in de ontwikkeling van een eigen diversiteitsbeleid en in het opzetten van een integrale werking die ook openstaat voor kansengroepen. Sociale tewerkstelling: Een actief sociaal werkgelegenheidsbeleid moet de arbeidsmarkt transparanter maken voor doelgroepen. Dit gebeurt op drie manieren. Ten eerste kan men drempelverlagend werken en afstemming en samenwerking met diverse bestaande organisaties en diensten creëren. Ten tweede moet de zelfredzaamheid van de werkzoekenden door middel van de gepaste individuele begeleiding bevorderd worden. Tot slot moeten de lokale besturen ook zelf werkgelegenheid voor de kansengroepen creëren. Het lokale bestuur zal maximale inspanningen leveren om kansengroepen aan te werven en deze groepen gelijkwaardige kansen te geven binnen de organisatie. Er is ook samenwerking met het lokale bedrijfsleven. Het lokale bestuur zal ervoor ijveren de integratietewerkstelling uit te breiden naar de reguliere arbeidssector. Het lokale bestuur zal eveneens met bedrijven in Zemst een samenwerking opzetten waarbij de privébedrijven zich ertoe verbinden deze laaggeschoolde werkzoekenden bijkomend aan te werven voor minstens de duur van het integratieproject. Daarnaast wil men werkgelegenheid voor +16-jarigen bij kansengroepen creëren. Sociale huisvesting: Er moet maximale informatie over sociale huisvesting aan de burgers gegeven worden en dit op een zeer toegankelijke manier. Zowel OCMW als gemeente moeten fungeren als onthaalloket om kandidaat-huurders verder te helpen. Bovendien moet het Lokaal Opvanginitiatief (LOI) voor asielzoekers voortgezet worden en wil men kwaliteitsvolle woongelegenheid aan asielzoekers aanbieden. Ouderenzorg en gehandicaptenbeleid: Het lokale bestuur moet de dienstverlening voor ouderen en gehandicapten toegankelijker maken, hun participatie in de samenleving verhogen en hen voldoende informatie geven. B. JEUGDBELEID 2 Het jeugdbeleidsplan van de gemeente Zemst werd opgesteld voor de periode van 2011-2013. Zemst kent een bloeiend verenigingsleven. Twaalf jeugdverenigingen en drie gemeentelijke jeugdinitiatieven vormen de drijfkracht achter het jeugdverenigingsleven. De Jeugddienst streeft er dan ook naar om door middel van het gemeentelijk jeugdbeleid de jeugdverenigingen en -initiatieven op een degelijke manier voldoende te ondersteunen. Daarnaast zet de Jeugddienst zelf ook gemeentelijke initiatieven op touw, zoals het Speelplein Kaktus. 2 Bron: Jeugdbeleidsplan (2011-2013), Gemeente Zemst

19 Om het jeugdwerk in Zemst in kaart te brengen, werden in het kader van de opmaak van het jeugdbeleidsplan allerlei actoren binnen de jeugdwerksector bevraagd. Per thema werden verschillende partners betrokken, en de bevindingen werden steeds teruggekoppeld naar de Jeugdraad en de Speelpleinstuurgroep. Tijdens het planningsproces werden naast de bevraging van de verschillende doelgroepen ook een aantal organisaties en personen in de rand van het jeugdbeleid aangesproken om hun mening over het Zemstse jeugdbeleid te uiten: het JAC Vilvoorde, een maatschappelijk assistent van het OCMW, een schooldirecteur, een volwassen begeleider van de Chiro, en dergelijke. Uit deze bevragingen kwamen een aantal knelpunten en werkpunten tevoorschijn. De belangrijkste doelstellingen van het jeugdbeleidsplan voor de periode 2011-2013 met betrekking tot integratie zijn: Speelpleinwerking: De gemeente wenst zo veel mogelijk kinderen te bereiken. Ze wenst daarbij specifieke inspanningen te doen voor kinderen met een handicap, tieners en kinderen uit kansengroepen. Om deze doelstelling te verwezenlijken wordt er een voorkeurstarief voor kansengroepen opgesteld, werkt men aan een inclusief speelplein, en heeft het Speelplein ook een tienerwerking opgestart. Grabbelpas: De gemeente wil tijdens alle schoolvakanties een grabbelpasaanbod organiseren als laagdrempelige ontspanning voor de kinderen. Daarom wordt er een voorkeurstarief voor kansengroepen aangeboden vanuit het OCMW en gaan de activiteiten op toegankelijke plaatsen door. Informatieverspreiding: Door middel van het geven van voldoende informatie over het jeugdwerk tracht men een zo breed mogelijk publiek aan te spreken. Via allerhande informatiekanalen wordt het jeugdwerk bekendgemaakt. Inspraak: De Jeugddienst zorgt voor diverse inspraakkanalen waarbij jaarlijks alle kinderen en jongeren in Zemst bereikt worden om hun mening over het gemeentelijke jeugdbeleid te geven. Zo wordt het Gemeen-T-huis, een interactief bezoek aan het gemeentehuis waarbij de kinderen op een speelse manier kennismaken met de werking van het gemeentehuis en het personeel, georganiseerd. Daarnaast wil de Jeugddienst een laagdrempelig aanspreekpunt en een vertrouwenspersoon zijn die op een gerichte manier kan doorverwijzen, zowel naar andere gemeentelijke diensten als naar externe diensten. Door deze acties wil men de inspraak van de Zemstse kinderen en jongeren verhogen. Projectmatig werken: De Jeugddienst wil alle vernieuwende initiatieven die door Zemstse jongeren en verenigingen ondernomen worden, ondersteunen. Voor deze projecten stelt de gemeente dan ook subsidies beschikbaar om jongeren aan te moedigen om vernieuwende acties op touw te zetten. Jeugdcultuur: De Jeugddienst wil laagdrempelige culturele activiteiten aanbieden. Bijgevolg organiseert de Jeugddienst samen met de Cultuurdienst allerhande culturele activiteiten, zoals Kinderhoogdag en Cultuurvonkjes. Deze evenementen zijn toegankelijk voor alle kinderen en jongeren.

20 C. CULTUURBELEID 3 Het Cultuurbeleidsplan van de gemeente Zemst werd opgesteld voor de periode van 2008-2013. Cultuur dient te worden aanzien als een ingrediënt van het dagelijkse leven. Door de Cultuurdienst wordt er dan ook een rijk cultuurprogramma aangeboden. Het Cultuurbeleidsplan heeft betrekking op onder meer de Cultuurdienst, de openbare bibliotheek en de verschillende culturele verenigingen. De belangrijkste doelstellingen van dit beleidsplan voor de periode 2008-2013 met betrekking tot integratie zijn: Cultuurparticipatie: Alle inwoners kunnen deelnemen aan het cultuurleven in Zemst. Men wil een zo breed mogelijk segment van de plaatselijke bevolking aanspreken om deel te nemen aan de culturele activiteiten van de gemeente. Om dit te verwezenlijken heeft de Cultuurdienst een drempelverlagende werking. De gemeente engageert zich dan ook om extra te investeren om de cultuurparticipatie te bevorderen. Bovendien worden alle nieuwe inwoners op de hoogte gebracht van het cultuuraanbod in de gemeente. Cultuurcommunicatie: Alle inwoners zijn goed geïnformeerd over het cultuuraanbod en over het cultuurbeleid van de gemeente. Bovendien kunnen de Zemstenaars alle culturele informatie op een eenvoudige manier raadplegen. Deze informatieverspreiding wil men verbeteren met het oog op een groter publieksbereik en een grotere cultuurparticipatie. Cultuurraad: De Cultuurraad verenigt mensen met interesse in het cultuurbeleid. De gemeente streeft naar een maximale participatie en kent dan ook een continu proces van bevragen, consulteren en terugkoppelen, wat resulteert in een inspraak- en debatcultuur. De burgers die meedenken met het beleid en suggesties of opmerkingen met betrekking tot het algemene culturele belang geven, krijgen hiertoe de kans. De Cultuurraad overkoepelt dit geheel aan inspraak. Naast de Cultuurraad krijgt de Zemstenaar ook de kans om via de cultuurwerkgroep te participeren in het gemeentelijk beleid. Gemeenschapsvorming: Alle inwoners van Zemst werken mee aan een bruisende en aangename gemeente. Daarom ondersteunt en organiseert de gemeente activiteiten die mensen bij elkaar brengen. Toegankelijkheid van de openbare bibliotheek: De openbare bibliotheek moet toegankelijk zijn voor alle inwoners. Om deze toegankelijkheid te bevorderen werkt de bibliotheek samen met de scholen, zorgt zij voor een actualisering van het promotiemateriaal, en wordt er aan nieuwe inwoners één jaar gratis lidmaatschap van de bibliotheek aangeboden. D. SPORTBELEID 4 Het Sportbeleidsplan werd opgesteld voor de periode 2008-2013. De gemeente Zemst wil al haar inwoners de kans geven om aan sport te doen of om te bewegen. Iedere inwoner moet eveneens de kans hebben om actief of passief met sport in contact te komen. De gemeente opteert in de eerste plaats voor sport aangeboden door de sportverenigingen op een aangepaste locatie, waarbij er competitiemogelijkheden voorhanden zijn. Daarnaast coördineert de gemeentelijke Sportdienst het 3 Bron: Geïntegreerd cultuurbeleidsplan (2008-2013), Gemeente Zemst 4 Bron: Sportbeleidsplan 2008-2013, Gemeente Zemst

21 sportgebeuren in de gemeente Zemst, faciliteert waar nodig en voert sportpromotie. De Sportdienst vormt het aanspreekpunt tussen de sportactoren en het gemeentebestuur. In het kader van de omgevingsanalyse van het Sportbeleidsplan werden er bevragingen gedaan bij de stuurgroep, de sportverenigingen, de scholen en de Sportraad om de sterktes, de zwaktes en de wensen in verband met sporten in de gemeente in kaart te brengen. De belangrijkste doelstellingen van dit beleidsplan voor de periode 2008-2013 met betrekking tot integratie zijn: Toegankelijkheid en diversiteit van anders georganiseerde sport: Anders georganiseerde sporters en doelgroepen kunnen deelnemen aan activiteiten die door de gemeente worden aangeboden. Iedere inwoner van de gemeente kan deelnemen aan een sportactiviteit en iedere initiatiefnemer van een sportactiviteit kan rekenen op ondersteuning. Bovendien kunnen de inwoners van Zemst deelnemen aan jaarlijks wederkerende sportevenementen en intergemeentelijke organisaties dankzij de ondersteuning van de gemeente. Ook het schoolsportgebeuren in Zemst kan rekenen op de steun van de gemeente. De scholen kunnen deelnemen aan de door de gemeente georganiseerde schooloverkoepelende evenementen. Daarnaast krijgen anders georganiseerde sporten en buurtinitiatieven een aantal mogelijkheden ter beschikking. Zo wordt er jaarlijks door de gemeente een sportdag voor gehandicapten georganiseerd. Infrastructuur: Iedere inwoner van de gemeente beschikt over de mogelijkheid om te kunnen sporten in een aangepaste en toegankelijke infrastructuur. E. VERSCHEIDENE ACTOREN OP LOKAAL NIVEAU Ook op lokaal niveau zijn er verschillende instanties, diensten en organisaties die een belangrijke rol spelen bij het toegankelijker maken van de samenleving voor iedereen. Deze lokale actoren zijn dan ook zeer belangrijk bij het uitvoeren van het integratiebeleidsplan. De aanwezigheid en de rol van lokale actoren in Zemst zullen uitgebreid aan bod komen bij de omgevingsanalyse.

22 II. OMGEVINGSANALYSE De omgevingsanalyse vormt de basis van dit integratiebeleidsplan. Ze dient als uitgangspunt om de beleidsprioriteiten te bepalen en om aan visievorming te doen. De omgevingsanalyse wordt opgesteld rond de belangrijkste beleidsdomeinen waarbinnen de integratiedienst actief zal zijn. Inleidend wordt er een algemeen beeld van de gemeente geschetst. De geografische ligging, het bestuur van Zemst en enkele belangrijke lokale instanties en diensten komen in dit onderdeel aan bod. Vervolgens gaat de echte omgevingsanalyse van start. Deze analyse wordt opgebouwd rond zes thema s: demografie, vrije tijd, onderwijs, taal, tewerkstelling en huisvesting. Elk van deze thema s wordt op kwantitatieve en kwalitatieve wijze behandeld. Bij elk thema wordt eerst de algemene situatie in Zemst beschreven. Vervolgens wordt er specifiek op de bevindingen rond etnisch-culturele minderheden met betrekking tot het thema ingezoomd. Na elk thema volgt er een beknopte conclusie. Op het einde van de omgevingsanalyse volgt er een algemene conclusie. De kwalitatieve analyse kwam tot stand door middel van een reeks gesprekken met interne en externe diensten en door bevragingen van de doelgroep, verenigingen, scholen en adviesraden. Er werden 200 personen van de doelgroep bevraagd door middel van een vragenlijst. Van deze vragenlijsten werden er 52 beantwoord. Daarnaast werden er ook gesprekken over diversiteit en integratie gevoerd met enkele inwoners van andere origine en met enkele asielzoekers uit het lokaal opvanginitiatief in Zemst. Verder werd er bij 78 sport-, jeugd- en cultuurverenigingen gepeild naar hun ervaringen met diversiteit en integratie. De lokale diensten die betrokken werden bij de opmaak van het plan zijn: Jeugddienst, Sportdienst, Cultuurdienst, Personeelsdienst, Dienst Burgerzaken, Woonloket, OCMW, PWA, Politie en de Openbare Bibliotheek. Enkele externe diensten die bevraagd werden, zijn: Onthaalbureau Vilvoorde, CVO Vilvoorde, CVO Mechelen, Huis van het Nederlands, CBE Halle-Vilvoorde, Sociaal Verhuurkantoor WEBRA, Providentia en Kind & Gezin. Voor de kwantitatieve analyse werd cijfermateriaal gebruikt dat beschikbaar gesteld werd door enkele instanties: Steunpunt Sociale Planning, Bevolkingsregister Gemeente Zemst, Rijksregister, Lokale Inburgerings- en Integratiemonitor, FOD Economie, Studiedienst van de Vlaamse Overheid, Kind en Gezin, Vlaamse Overheid Departement Onderwijs, VDAB Arvastat en POD Maatschappelijke Integratie. DEFINITIES Vooraleer we starten met de omgevingsanalyse is het van belang om enkele termen die verder in de analyse aan bod zullen komen, te verduidelijken. De afbakening van de bevolking die tot een minderheid behoort, is vaak onderwerp van discussie. Los van deze discussie is het bovendien niet gemakkelijk om deze minderheidsgroepen in kaart te brengen. In sommige landen wordt er op regelmatige tijdstippen aan de bevolking gevraagd bij welke etnische groep ze zichzelf zouden indelen en op die manier kunnen minderheden in kaart worden gebracht. In België is dat echter niet het geval en we kunnen de minderheidsgroepen dan ook enkel afbakenen op basis van de nationaliteit van de

23 bevolking. Etniciteit verengen tot de huidige nationaliteit van de bevolking zou er echter toe leiden dat we de grootte van de minderheidsgroepen sterk zouden onderschatten. Door de versoepelde nationaliteitswetgeving heeft een belangrijk deel van de minderheidsgroepen immers de Belgische nationaliteit aangenomen. Ook de aanwezigheid van deze personen moet in de omgevingsanalyse opgenomen worden. In deze omgevingsanalyse is wie er onder de noemers personen van diverse herkomst of etnisch-culturele minderheid valt, dan ook afhankelijk van de bron die geraadpleegd werd. Verschillende bronnen gebruiken immers andere criteria om mensen tot personen van andere herkomst te rekenen. Het merendeel van het cijfermateriaal dat bij deze analyse echter aan bod zal komen, werd aangereikt door ofwel het Steunpunt Sociale Planning ofwel de Lokale Inburgerings- en Integratiemonitor (LIIM). Het Steunpunt Sociale Planning rekent inwonende kinderen of jongeren niet tot personen van niet-belgische origine. De LIIM daarentegen, rekent deze groep er wel tot. Bij de LIIM vallen inwonende kinderen of jongeren met een moeder die een niet-belgische nationaliteit heeft of in het verleden had eveneens onder de noemer van personen van andere herkomst. Omdat beide bronnen interessant cijfermateriaal aanreiken, komen ze echter allebei aan bod in deze omgevingsanalyse. Om verwarring te vermijden, zal er steeds vermeld worden welke bron er geraadpleegd wordt en welke groep er bedoeld wordt. De term vreemdelingen zal in de analyse gebruikt worden voor mensen die in België verblijven maar geen Belgische nationaliteit hebben. PROFIEL VAN DE GEMEENTE ZEMST A. GEOGRAFISCHE SITUERING De gemeenste Zemst is gelegen in de provincie Vlaams-Brabant, vlak aan de grens met de provincie Antwerpen, en behoort tot de Brabantse Kouters. Met een oppervlakte van 42,83 km² grenst Zemst langs de noordkant aan Mechelen en langs de westkant aan Grimbergen en Kapelle-op-den-Bos. Langs de zuid- en oostkant raakt Zemst de gemeenten Boortmeerbeek, Kampenhout, Steenokkerzeel en Vilvoorde. De gemeente telt behalve Zemst zelf nog de deelgemeenten Elewijt, Eppegem, Hofstade en Weerde. Ten westen van deelgemeente Zemst liggen nog de gehuchten Zemst-Laar en Zemst-Bos. De gemeente wordt omgeven door de oude kanalen Mechelen-Leuven en Brussel-Schelde. De Zenne is de belangrijkste waterloop. B. LOKALE ACTOREN In het vorige hoofdstuk kwamen de belangrijkste Vlaamse actoren in de uitvoering van het Integratiebeleidsplan en voor de ondersteuning van de gemeentelijke integratiedienst uitvoerig aan bod. Toch zijn er op lokaal niveau eveneens instanties en diensten die van essentieel belang zijn in het integratieproces. Deze actoren worden in wat volgt dan ook uitgebreid besproken.

24 GEMEENTEBESTUUR Tijdens de opmaak van dit integratiebeleidsplan (juli 2012-maart 2013) vonden de gemeentelijke verkiezingen plaats. Bijgevolg verschilt het gemeentebestuur bij de opmaak van het integratiebeleidsplan en bij de periode van de uitvoering van het beleidsplan. Bij de opmaak van het integratiebeleidsplan bestond het gemeentebestuur uit een coalitie van CD&V, N-VA en sp.a. Burgemeester: Bart Coopman (CD&V) Schepen van Integratie: Kristel Van Praet (CD&V) Gemeentesecretaris: Louis Van Releghem Het aantal gemeenteraadsleden van de gemeente is afhankelijk van het inwonersaantal. Bijgevolg telt de gemeenteraad in Zemst 27 leden. De meerderheid van de gemeenteraad bij de opmaak van het beleidsplan werd gevormd door CD&V met 9 zetels, N-VA met 2 zetels en sp.a met 4 zetels. De oppositie bestond uit Open Vld met 3 zetels, Vlaams Belang met 5 zetels en VLAM met 4 zetels. Bij de uitvoering van het integratiebeleidsplan bestaat het gemeentebestuur uit een coalitie van CD&V en N-VA: Burgemeester: Bart Coopman (CD&V) Schepen van Integratie: Gemeentesecretaris: Joke Bruggeman De meerderheid in de gemeenteraad wordt gevormd door CD&V met 9 zetels en N-VA met 8 zetels. De oppositie bestaat uit sp.a met 4 zetels, Open Vld met 1 zetel, VLAM met 4 zetels en Vlaams Belang met 1 zetel. ORGANIGRAM VAN GEMEENTEBESTUUR ZEMST DIENST VRIJE TIJD EN WELZIJN (Bron: Gemeente Zemst)

25 STUURGROEP INTEGRATIE Tijdens de opmaak van het integratiebeleidsplan werd er meermaals een stuurgroep samengeroepen. De stuurgroep Integratie bestond uit Bart Coopman (burgemeester), Kristel Van Praet (schepen van Integratie), Iris Balaes (diensthoofd Vrije Tijd en Welzijn), Nicole Van Erp (Hoofdmaatschappelijk werker OCMW), Teske Loos (Dienst Vluchtelingen OCMW), Hilde Capals (medewerker Provinciaal Integratiecentrum), vertegenwoordiging van de Zemstse Lagere Scholen en Liesbeth Michiels (Integratieambtenaar). De stuurgroep was een klankbord doorheen het analyseren en opstellen van de SWOT-analyse, het opstellen van de prioriteiten, doelstellingen en acties. Deze stuurgroep was essentieel in het proces omdat er op deze manier niet geïsoleerd te werk gegaan werd. Er werd steeds een terugkoppeling naar medewerkers en beleidsmensen gemaakt om ook hun mening te laten weerklinken. Het integratiebeleid moet in de toekomst immers ook door hen worden uitgevoerd en ondersteund. Bij de uitvoering van het integratiebeleidsplan zal de stuurgroep Integratie jaarlijks ook enkele malen samenkomen om feedback op de uitvoering te kunnen geven en om het verloop van de uitvoering van het integratiebeleidsplan op te volgen. OCMW In België is de maatschappelijke dienstverlening een systeem dat bescherming wil bieden aan personen en gezinnen die niet meer beschikken over voldoende middelen om een leven te kunnen leiden dat beantwoordt aan de menselijke waardigheid. De steun die het OCMW toekent, kan verschillende vormen aannemen en is afhankelijk van de situatie waarin iemand zich bevindt. Het kan gaan om financiële hulp (leefloon of een equivalent leefloon), psychosociale hulp, medische hulp, enzovoort. Het OCMW onderzoekt elke steunaanvraag en doet voorstellen die het best daarbij aansluiten en die beantwoorden aan de behoefte van de persoon in kwestie. Wie geen of een te laag inkomen heeft, er niet in slaagt de eindjes aan elkaar te knopen of opkijkt tegen een hoge schuldenberg, kan steeds aangepaste hulp krijgen bij het OCMW. Bij het OCMW in Zemst kunnen inwoners dan ook steeds terecht met alle vragen rond sociale dienstverlening. Een toegankelijk onthaalloket helpt de mensen tot bij de juiste dienstverlening. In het OCMW van Zemst zijn ook verscheidene extra diensten aanwezig zoals de Strijkwinkel, het Plaatselijk Werkgelegenheidsagentschap (PWA) en een consultatiebureau van Kind en Gezin. LOKAAL OPVANGINITIATIEF Een vreemdeling die zijn land van herkomst heeft verlaten en die niet meer kan terugkeren omdat zijn leven of zijn persoonlijke veiligheid in gevaar is, kan in ons land bescherming genieten. Om uit te maken of hij voor die bescherming in aanmerking komt, en hij dus een tijdelijk of definitief recht op verblijf in België kan bekomen, moet hij een asielprocedure doorlopen. Tijdens de asielprocedure verblijven asielzoekers eerst gedurende vier maanden in de hen toegewezen collectieve opvangstructuur (een open opvangcentrum). Daarna kunnen ze doorstromen naar een individuele opvangstructuur.