Gebiedsanalyse 2017 20. Bijlmer-Centrum Stadsdeel Zuidoost Gebied Bijlmer-Centrum in het kort Ontwikkeling van het gebied Er is veel studentenhuisvesting in Bijlmer-Centrum gekomen. Het gebied heeft daarmee een nieuwe groep bewoners aangetrokken. Het aandeel gezinnen is afgenomen en het aandeel alleenwonenden gestegen. Ook voor de komende jaren wordt er een toename verwacht aan studenten(huisvesting). De leefbaarheid is verbeterd, al ligt de waardering voor de buurt nog wel onder het stadsgemiddelde. Ook de tevredenheid over de woning is verbeterd, maar blijft ook onder het stadsgemiddelde. De sociaaleconomische situatie is niet verbeterd, het aandeel minimahuishoudens is nog iets toegenomen. Er zijn negen hotels in de wijk Amstel III gekomen, samen goed voor ruim 4.000 bedden. Voor 2012 was er nog geen enkel hotel. Er zijn relatief veel statushouders in Bijlmer-Centrum komen wonen. Ontwikkeling Bijlmer-Centrum, 2012-2016 (+/- 1 jaar) Sterke punten Mede dankzij de zonnepanelen op de Johan Cruyff ArenA wordt er veel energie opgewekt uit zon. Bijlmer-Centrum biedt veel werkgelegenheid, met name in Amstel III. Met 50.000 banen is bijna 10% van de werkgelegenheid in Amsterdam op Amstel III te vinden. Bewoners zijn tevreden over de parkeervoorzieningen en het aanbod aan openbaar vervoer. Aandachtspunten Er is veel armoede in Bijlmer-Centrum en veel bewoners kampen met een slechte gezondheid. Eén op de vijf bewoners heeft te maken met sociale uitsluiting vanwege persoonlijke omstandigheden als gebrek aan financiële middelen of adequate zorg. Hoewel de huren voor Amsterdamse begrippen laag zijn, zijn huurders een groot deel van hun inkomen kwijt aan huur, de huurquote is hoog. Kinderen hebben vaak te maken met achterstanden. Zij groeien vaak in armoede op en hebben vaker te maken met jeugdzorg. Een grote groep heeft een verhoogde kans op psychosociale problematiek en overgewicht komt vaker voor. In Amsterdam neemt deze problematiek af, in Bijlmer-Centrum is dit minder duidelijk het geval. Bijlmer-Centrum is relatief onveilig, er is veel criminaliteit en bewoners voelen zich niet altijd veilig. Ook is de situatie verslechterd. De leegstand van kantoren in Amstel III is groot. De winkelleegstand is substantieel in Bijlmer Centrum met 8,4% van de voorraad en 5,7% van de oppervlakte. Aandachtsbuurten Er zijn geen specifieke buurten te benoemen die met meer problematiek te maken hebben dan gemiddeld in Bijlmer- Centrum. 1
Wat is de gebiedsanalyse? De gebiedsanalyses vormen het startpunt van de Amsterdamse gebiedscyclus. Iedere analyse beschrijft de toestand en ontwikkeling van één van de 22 gebieden in de stad. Daarbij wordt zowel gebruik gemaakt van statistieken en onderzoeksgegevens als van de signalen uit de buurt die professionals in het gebied opvangen. De gebiedsanalyse dient als onderlegger voor de gebiedsagenda 2019-2022. Het gebied (zwart) in wijken (rood) en buurten (blauw) Leeswijzer Informatie over het gebied als geheel o.b.v. onderzoek, statistieken en feitelijke gebiedsinformatie Idem voor een wijk of buurt in het gebied Oog en oor informatie o.b.v. waarnemingen van professionals in het gebied Gebiedstypering Buurten in Bijlmer-Centrum Het gebied Bijlmer-Centrum bestaat uit de wijken Bijlmer- Centrum en Amstel III/ Bullewijk. Bijlmer Centrum (het bewoonde gedeelte aan de oostkant van het spoor) bestaat uit de buurten: Venserpolder, F-buurt, D-buurt, Woondekken Amsterdamse Poort, Vogeltjeswei, H-buurt en Nelson Mandelapark. Amstel III/Bullewijk (aan de westkant van het spoor) bestaat uit het bedrijventerrein Amstel III, ArenaPoort en het ondernemersgedeelte van de Amsterdamse Poort inclusief het Anton de Komplein. Bijlmer-Centrum is, samen met Bijlmer Oost, onderdeel van de Bijlmermeer dat in de jaren 60 en 70 is gebouwd. Het gebied kende een strikte scheiding tussen de verschillende functies: wonen, werken, recreëren en verkeer. Als gevolg van problemen rond het beheer van de flats en de openbare ruimte is begin jaren 90 begonnen met de vernieuwing van de Bijlmermeer. Een groot deel van de oorspronkelijke honingraatflats is daarbij vervangen met eengezinswoningen, studentenwoningen en appartementen, vaak in de koopsector. Door de economische crisis is de laatste fase van de vernieuwing gestagneerd. Dit geldt in Bijlmer-Centrum voor de D-buurt en de H-buurt. Met de vernieuwing is de leefbaarheid in de Bijlmer sterk verbeterd. De sociaaleconomische positie is echter weinig veranderd en veel huishoudens hebben weinig te besteden. De Venserpolder is gebouwd in de jaren 80 en verschilt uiterlijk sterk van de Bijlmer, de bewonerssamenstelling is er wel vergelijkbaar. Midden in Bijlmer-Centrum ligt de Amsterdamse Poort, het winkelcentrum van Zuidoost. Dit gebied loopt door onder het treinstation Bijlmer naar de Arenaboulevard. De Arenaboulevard maakt deel uit van het gebied Amstel III/ Bullewijk. Hier wonen weinig mensen: er zijn 500 kleinschalige sociale huurwoningen boven en naast winkelcentrum Amsterdamse Poort en 170 studentenwoningen bij de HvA. Hierdoor is Amstel III/ Bullewijk hoofdzakelijk een bedrijventerrein met verder voorzieningen als de Ikea en het AMC en uitgaansvoorzieningen als de Ziggo Dome, Afas Live en de Amsterdam Arena. Het gebied trekt jaarlijks ruim 16 miljoen bezoekers die er uitgaan en winkelen en er werken bijna 50.000 mensen. Bevolking Bevolkingssamenstelling Er wonen 25.000 mensen in Bijlmer-Centrum. Dit aantal groeit, in 2011 was dit 21.000. De groei vond voor een groot deel plaats in de D-buurt, waar studentenhuisvesting is gekomen. In Bijlmer-Centrum heeft 82% van de bewoners een migratie-achtergrond. Bewoners zijn relatief vaak van Antilliaanse (6%) en Surinaamse (30%) herkomst. Beide 2
groepen krimpen geleidelijk in aandeel. Drie op de tien inwoners (31%) is van overige niet-westerse herkomst (dit zijn Amsterdammers met geboorte in een overig nietwesters land of van wie één van de ouders is geboren in een overig niet-westers land). Een relatief grote groep bewoners woont alleen (59%, Amsterdam: 53%). Daarnaast wonen er juist weer relatief veel gezinnen met kinderen (27% versus 25% in Amsterdam). Kinderen wonen vaak in een eenoudergezin (16% van de huishoudens is een eenoudergezin). Met de komst van de studenten in dit gebied is het aandeel alleenwonenden toegenomen, en het aandeel gezinnen gedaald. In de F-buurt (46%), Vogeltjeswei (47%) en de Rechte H- buurt (36%) wonen veel gezinnen met kinderen. In de Rechte H-buurt wonen de meeste eenoudergezinnen (24%). Hier zijn veel bewoners van een overige niet westerse herkomst (47%). In Hoptille wonen wat meer kinderen jonger dan 3 jaar (6%), dan in de rest van de Rechte H-buurt. In 2017 zijn hier meer alleenwonenden komen wonen, vaak studenten (300). In Hicondo zijn daarnaast 50 jonge statushouders komen te wonen. In de D-buurt, waar studentencomplexen staan, en de verschillende Amstel III buurten en in Hoofdcentrum Zuidoost wonen mensen voornamelijk alleen. In deze buurten wordt veel verhuisd en is de woonduur kort. In Bijlmer-Centrum wonen verhoudingsgewijs weinig 65 plussers (6%; Amsterdam:12%). Ook het aandeel 55 plussers is laag (17% versus 23% gemiddeld in de stad). verwachting iets meer dan 2.600 65-plussers in het gebied; een stijging van 64% versus 25% gemiddeld in Amsterdam. Maar ook dan is het aandeel 65-plussers nog altijd laag in verhouding tot het gemiddelde in Amsterdam (9% versus 14%). Het aantal kinderen in de basisschoolleeftijd (4 t/m 12 jaar) blijft gelijk met 2.500 kinderen. De toename van het aantal inwoners in Bijlmer-Centrum is vooral terug te zien onder de leeftijdsgroep 18-24 jaar. In 2005 ging het om 2.570 personen; in 2017 waren dat er bijna 4.480 en in 2025 verwacht OIS 5.820 18-24-jarigen in dit gebied. Die toename heeft vooral te maken met de uitbreiding van de AMC Campus. Bevolking Bijlmer-Centrum naar leeftijd, 1 januari 2005, 2017 en 2025 100 90 80 70 60 50 40 30 Aandeel 0-17 jarigen en eenoudergezinnen, 2010-2017 20 % 30 25 20 15 Bijlmer-Centrum, 0-17 jarigen Amsterdam, 0-17 jarigen Bijlmer-Centrum, % eenoudergezin 10 0 600 400 200 0 200 m v 2005 2025 400 600 bron: OIS 10 Amsterdam, % eenoudergezin Stedelijke ontwikkeling en wonen 5 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Bevolkingsprognose Bron: OIS Tussen 2017 en 2025 neemt het aantal inwoners naar verwachting toe van 25.063 naar 29.300; een stijging van 16,8% (gemiddeld in Amsterdam +7,6%). Bijlmer-Centrum is, op IJburg/ Zeeburgereiland na, het snelst vergrijzende gebied van Amsterdam. Anno 2017 wonen er 1.600 65-plussers; 6% van de totale bevolking in het gebied (Amsterdam: 12%). In 2025 wonen er naar Buurtwaardering De tevredenheid over de buurt neemt toe in Bijlmer- Centrum, in 2011 lag dit nog op een rapportcijfer 6,5, in 2015 is dit 7,0. Dit is nog wel onder het gemiddelde van de stad (7,5). Ook de verwachting over de toekomst is positiever geworden (van 6,5 naar 6,8). De ervaren betrokkenheid van buurtbewoners is met een rapportcijfer 6,0 vergelijkbaar met het gemiddelde van de stad (6,2). Ook dit is toegenomen (was 5,5 in 2011). In de F-buurt zijn bewoners het meest tevreden, hier wordt een 7,4 gegeven aan de buurt. 3
De toename van de waardering voor de buurt is er in alle delen van Bijlmer-Centrum (waar dit op buurtniveau bekend is). Wonen Bijlmer-Centrum omvat ruim 12.000 woningen. De woningvoorraad is gegroeid, in 2011 stonden er nog geen 10.000 woningen. Er zijn vooral kleine (studenten) woningen bijgekomen. Het aandeel woningen tot 40 vierkante meter ging van 6% in 2011 naar 24% in 2017. De meeste woningen zijn in bezit van corporaties (60%). Het aandeel corporatiewoningen is gedaald, in 2011 was dit nog 76%. De koopvoorraad bleef in deze periode gelijk, op 19%. De particuliere huurvoorraad nam toe (van 5% naar 21%). Deze (nieuwe) particuliere huurwoningen zijn vooral te vinden in de D-buurt, Hoptille en Amstel III. Het gaat voornamelijk om kleine woningen, tot 40 vierkante meter. De particuliere huur in dit gebied valt vaak in het sociale segment, het aandeel sociale huur is in de periode 2011-2015 namelijk gelijk gebleven op 76%. De gemiddelde huren zijn laag ( 497) en minder dan gemiddeld gestegen (+13% versus + 23% vanaf 2011). Toch ligt de huurquote, het aandeel van het inkomen dat mensen kwijt zijn aan huur, hoog: 31% (28% gemiddeld in de stad). De gemiddelde WOZ-waarde ligt laag in Bijlmer-Centrum, 2117 per vierkante meter versus 3833 gemiddeld in de stad. Tussen 2016 en 2017 is de WOZ-waarde gestegen (was 1884; +12%), maar niet zo sterk als gemiddeld in de stad (+20%). Bewoners van Bijlmer-Centrum zijn minder tevreden met hun woning dan gemiddeld in de stad (rapportcijfer 7,2 versus 7,6). De tevredenheid is wel verbeterd, in 2011 kreeg de woning nog een 6,9. Ook vinden zij dat de woningen in de buurt beter worden onderhouden (van 6,3 naar 6,6), maar zij zijn hier nog wel minder tevreden over dan gemiddeld in de stad (6,9). Rapportcijfer voor het onderhoud van de woningen in de buurt, 2005-2015 8,0 7,5 rapportcijfer Ruim een derde deel van de huishoudens woont in een nultrede-woning (36%). Dit is meer dan in 2011 (26%) en meer dan gemiddeld in de stad (26% in 2015). Het aandeel huishoudens dat de woning geschikt acht om oud in te worden is gelijk aan het stedelijk gemiddelde (41% versus 40%). In Venserpolder waar de meeste wooncomplexen 4 en 5 hoog zijn zonder lift en waar je de meeste vergrijzing ziet, zijn de woningen niet geschikt om oud in te worden. Er is een trend waar te nemen van overbewoning en illegale bewoning. Ruimtelijke ontwikkelingen In de bevolkingsprognose van 2016 van OIS is uitgegaan van in totaal 3.150 extra woningen tussen 2017 en 2025. Hieronder bevinden zich 1.340 studentenwoningen voor de AMC Campus. Door het toegenomen planaanbod is het aantal verwachte woningen net als in de vorige prognose flink naar boven bijgesteld. De woningbouw vindt vooral in Amstel III plaats. Er is een aantal belangrijke woningbouwprojecten gepland, waaronder cluster 6 en MandelaPark. Verkeer en openbare ruimte Openbare ruimte Bewoners van Bijlmer-Centrum geven vergelijkbare rapportcijfers voor verschillende aspecten van schoon en heel van de openbare ruimte en het uiterlijk van de woningen, het groen en de woonomgeving als elders in Amsterdam. Rapportcijfer schoonhouden straten en stoepen, 2005-2015 7,5 7 6,5 6 5,5 5 Amsterdam Bijlmer-Centrum 7,0 DX20 Bijlmer-Centrum 4,5 6,5 6,0 Amsterdam 4 2005 2007 2009 2011 2013 2015 Bron: WIA 5,5 5,0 2005 2007 2009 2011 2013 2015 4 bron: WIA Er is in 2016 minder zwerfvuil in het groen dan in 2015. Wel is er nog relatief meer zwerfvuil in het gras. De verlichting in de D,H en F-buurt scoort beneden gemiddeld. De F-buurt scoort op veel onderdelen bovengemiddeld. De bewoners zijn bijvoorbeeld meer tevreden over het onderhoud van straten en stoepen (6,9 versus 6,6
gemiddeld in Amsterdam) en de speelvoorzieningen (7,4 versus 6,8). In de Rechte H-buurt zijn bewoners te spreken over het groen (7,4). In Venserpolder Oost is de waardering voor de speelvoorzieningen het laagst (6,1) en onder het stedelijk gemiddelde gedaald (6,8). In Vensterpolder West is de tevredenheid over de speelvoorzieningen juist toegenomen van een 6,1 naar een 6,6, nu dus gemiddeld. Ook is de overlast van vervuiling hier een stuk verminderd en het gaat wat dit betreft nu beter dan gemiddeld in de stad. In de D-buurt daalt de waardering voor het uiterlijk van de woningen en de woonomgeving. Het schoonhouden van de straten vinden de bewoners niet optimaal (6,1 versus 6,4 Amsterdam) maar men ervaart veel minder overlast van vervuiling en geeft hiervoor nu een 6,4 (was 5,5). De gebiedsmanager geeft aan dat bewoners in heel Zuidoost het afgelopen jaar veel overlast ervaarden van ratten en van de grofvuillocaties. Verkeer Het verkeer in Bijlmer-Centrum veroorzaakt relatief weinig overlast voor de bewoners. Bij evenementen hebben bewoners wel last van de verkeersafzettingen rondom het ArenAgebied. Ook wordt er veel overlast ervaren bij het brengen en halen van de kinderen van de twee basisscholen bij Huntum/Hbuurt. Het rapportcijfer voor de parkeervoorzieningen is met een 6,3 gemiddeld voor de stad (6,4). In de D-buurt en Hakfoort/Huigenbos worden lagere cijfers gegeven voor de parkeervoorzieningen: 4,7 en 5,0. Van alle Amsterdammers verplaatsen inwoners van Zuidoost zich het minst buiten hun stadsdeel (0,86 frequente verplaatsingen per werkdag versus bijvoorbeeld 1,38 in stadsdeel West). Het aantal bezoeken naar andere gebieden in Amsterdam is het kleinst en naar gebieden buiten Amsterdam gemiddeld. Bewoners geven het aanbod van openbaar vervoer een 7,9 (Amsterdam 7,7). Het OV-traject richting Zuidoost deelt met Station Lelylaan de tweede plaats in de top 3 van onveilige plekken in het OV (2016: 2% Amsterdamse reizigers). Oorzaken zijn asociaal of agressief gedrag en een vervelende sfeer. Met name de voetbalsupporters spelen hier een rol tijdens de reguliere voetbalwedstrijden, en het speelt tijdens grootschalige evenementen in de Johan Cruijffarena. Duurzaamheid en water In 2015 leverden geregistreerde zonnepanelen in Bijlmer Centrum 128 Kwpiek vermogen per 1.000 woningen. Het gebied is daarmee koploper (Amsterdam: 39,2 Kwpiek per 1.000 woningen). Dit grote vermogen komt onder andere van de 4000 zonnepanelen op de Johan Cruyff ArenA. De gemiddelde stikstofdioxide concentratie in dit gebied is 28 µg/m³. Dit is onder de WHO advieswaarde van 40 µg/m³. Er zijn wel een aantal buurten waar de concentratie op bepaalde meetpunten hoger is dan 35 µg/m³. Dat zijn Hoofdcentrum Zuidoost, Amstel III deel C/D Noord en Amstel III deel C/D Zuid. In het gebied Bijlmer-Centrum is het particuliere elektriciteitsverbruik iets hoger dan het Amsterdams gemiddelde. Het gasverbruik ligt juist iets lager. Het zakelijke verbruik, dat voornamelijk in Amstel III plaatsvindt, is veel hoger dan in Amsterdam gemiddeld. Dit ligt op 180.000 kwh ten opzichte van 20.800 kwh/vastgoedobject in Amsterdam gemiddeld. Ook het gasverbruik ligt veel hoger in dit gebied dan in Amsterdam gemiddeld; 24.000 m³ ten opzichte van 4.100 m³/ vastgoedobject. De blauwe vlakken in de kaart laten zien in welke straten/ buurten een sterk verhoogde kans bestaat op overlast en schade bij extreme neerslag. In de rode/oranje/gele vlakken geldt dit voor panden en (kwetsbare) infrastructuur. Kwetsbaarheid bij extreme regen (bron: www.rainproof.nl) Economie en cultuur Bedrijvigheid Het gebied Bijlmer-Centrum telt begin 2017 bijna 3 duizend vestigingen en 68,6 duizend banen. Dit zijn 13% van alle banen in Amsterdam en slechts 3% van alle vestigingen. De bedrijven zijn dus groot: gemiddeld zijn er 23 banen per vestiging (tegenover 5 in Amsterdam). Er werken dan ook 5
bijna drie keer zo veel mensen in Bijlmer-Centrum dan dat er wonen: 2.737 vestigingen op 1.000 inwoners. De bedrijvigheid concentreert zich in de wijk Amstel III / Bullewijk. Naast bedrijven- en kantoorlocaties, bevindt zich hier ook het Arenagebied met een mix van kantoren, nonfoodwinkels en grootschalige leisurebedrijven, zoals Ziggo Dome, AFAS Live en de Johan Cruijff ArenA. In de wijk werken bijna 50.000 mensen en het gebied is hiermee met 9,5% van alle banen in Amsterdam een belangrijke werklocatie voor bewoners van zowel Amsterdam, als de regio. Tussen 2015 en 2017 nam het aantal banen in Amstel III/ Bullewijk met 10,6% toe (Amsterdam: +6,8%). Ruim de helft van de vestigingen (53%) heeft een kantoorfunctie (Amsterdam: 41%). De leegstand is met 27% van de kantoorruimtes en 31% van de kleinschalige kantoorruimtes relatief groot (Amsterdam 2016: 16% en 15%). Vóór 2012 waren er geen hotels in dit gebied. In 2016 zijn er 4.326 bedden verspreid over 9 hotels, allen in Amstel III. In de wijk Bijlmer-Centrum werken 18.670 personen, ongeveer hetzelfde aantal als in 2015. Er is relatief veel werkgelegenheid in de financiële dienstverlening. Het aandeel zzp ers is met 58,2% gemiddeld voor Amsterdam (55,8%), maar er zijn relatief veel starters (16,7% versus 10,5% in Amsterdam). Het gaat dat vaak om transportbedrijven, winkels en bouwnijverheid. De leegstand van bedrijfsruimtes is met 37% relatief hoog (Amsterdam: 8%). Net als gemiddeld in Amsterdam, zijn er 6 horecavestigingen per 1.000 inwoners. In de wijk Bijlmer-Centrum is het iets lager (4 per 1000 inwoners). Het horeca-aanbod wordt beoordeeld met een 6,2 (o,8 punt lager dan het stedelijk gemiddelde). De winkelleegstand is in Bijlmer Centrum substantieel: 8,4% van de voorraad en 5,7% van het winkelvloeroppervlak in 2017. Dit komt vooral door de situatie op Amsterdamse Poort waar 9,4% van het aantal winkelunits leeg staat en 10% van de vloeroppervlakte. Dit winkelcentrum wordt beoordeeld met een 6,9, wat iets onder het stedelijk gemiddelde ligt (7,2). De koopkrachtbinding van dagelijkse goederen bedraagt in 2017 75% en van niet-dagelijkse goederen 60%. Het aantal winkels daalde vanaf 2013 met 3% tot 267 in 2017. Het aandeel winkelvestigingen ten opzichte van alle vestigingen is 9% en dat is iets hoger dan gemiddeld. Deze daling van het aantal winkels was er alleen in de wijk Bijlmer-Centrum, in Amstel III nam het aantal winkels juist toe (van 79 in 2013 naar 88 in 2017). Bewoners van de wijk Bijlmer-Centrum geven het winkelaanbod in 2015 een 6,6. Dat is lager dan in voorgaande jaren en lager dan gemiddeld (7,3). De lagere waardering voor het winkelaanbod is volledig toe te schrijven aan de afnemende tevredenheid van bewoners van Venserpolder die in 2015 onvoldoendes gaven. Er zijn veel ontwikkelingen gaande in de winkelcentra Amsterdamse Poort en Venserpolder, zoals leegstand, nieuwe plannen en branchering. Cultuur De culturele participatie van de bewoners van Bijlmer- Centrum lijkt toe te nemen, maar is nog steeds relatief laag. In 2016 bezocht 37% minstens vier verschillende culturele gelegenheden (Amsterdam: 50%). Per 1.000 inwoners telt Bijlmer-Centrum 3,4 cultuurvoorzieningen. Het Amsterdams gemiddelde ligt twee keer hoger (6,8). In het Arenagebied zijn een aantal grootschalige voorzieningen gehuisvest, zoals de Arena, de AFAS Live, Ziggo Dome en een bioscoop. De laatste zeven jaar ontwikkelt het voormalige probleemgebied Heesterveld zich tot een subcentrum met een creatieve, ondernemers en jonge identiteit. Openbare orde en veiligheid Veiligheid Bijlmer-Centrum is relatief onveiliger dan gemiddeld in Amsterdam. De score op de veiligheidsindex is 126 tegenover 104 in heel Amsterdam. De index van 2016 komt echter iets te hoog uit, door een (foutief) te hoog aantal winkeldiefstallen in de H-buurt. Dit werkt door op de index voor winkeldiefstal, de High Volume Crime index, de criminaliteitsindex en de veiligheidsindex. In 2017 wordt dit hersteld. Er vindt relatief veel High Impact Crime plaats in Bijlmer- Centrum (index 124 versus 87). Het gaat dan om overvallen, moord/doodslag en zedendelicten. Het aantal overvallen is ook toegenomen. De ervaren onveiligheid ligt hoger dan gemiddeld in de stad (index 127 versus 97). Bewoners van Bijlmer-Centrum voelen zich relatief vaak onveilig: 52% van de bewoners geeft aan zich weleens onveilig te voelen tegenover 43% in heel Amsterdam. Dit is ook te zien in een bovengemiddelde score op de onveiligheidsbelevingsindex (127). Bewoners, corporaties en de politie signaleren een afname van veiligheid en een toename van overlast in de H-buurt. In en om de flat en in de garage, hangen overlastgevenden, verslaafden en dealers rond. Overlast De overlast in Bijlmer-Centrum is gemiddeld voor Amsterdam (index: 119, Amsterdam: 123). De overlast van jongeren is afgenomen en ligt nu met 12% op het stedelijk gemiddelde (11%). 6
Er wordt bovengemiddeld overlast ervaren in Bijlmer- Centrum door buren (28% van de bewoners geeft dit aan, Amsterdam: 18%). Het percentage jeugdige verdachten is 4%, wat hoog is vergeleken met Amsterdam (2,8%). Er wordt overlast ervaren van diverse hanggroepen (zoals ouderen) in de openbare ruimte. Er is sprake van overlast in de directe omgeving van de hoogbouw/wooncomplexen (bijv. Hoogoord en Hofgeest) en in winkelcentrum Amsterdamse Poort, door het fenomeen woningdelen (kamerverhuur in koopcomplexen). Brandveiligheid In Bijlmer-Centrum zijn er relatief veel branden. Het gebied telt gemiddeld 2,3 branden per 1.000 woningen. Dit is meer dan gemiddeld in Amsterdam (1,2). Het aantal branden per 1000 woningen is echter wel afgenomen vergeleken met voorgaande jaren. Onderwijs, jeugd en diversiteit Jeugd en jeugdhulp Bijlmer-Centrum is een gebied met relatief iets meer jeugdigen: 20% is jonger dan 18 jaar (18% in Amsterdam). Vooral in Hoge Dijk woont veel jeugd, 55% van bewoners is onder de 18 jaar. Dit zijn jongeren die bij de jeugdzorginstelling De Koppeling wonen. Met 24%-28% 18-minners zijn ook de F-buurt, Hoptille, Rechte H-buurt en Hakfort/Huigenbos buurten met veel jeugd. De meeste jongeren in Bijlmer-Centrum hebben een nietwesterse migratie-achtergrond (76%). Het aandeel Nederlandse (23% versus 40%) en westerse jongeren (7% versus 14%) is lager dan gemiddeld in de stad. Er is veel armoede, 38% van de jongeren leeft in een minimahuishouden (21% gemiddeld in de stad), voor 24% is deze situatie langdurig (14% gemiddeld in Amsterdam). In Bijlmer-Centrum zijn veel gezinnen onder behandeling van jeugdbescherming en jeugdreclassering (6,5 % versus 2,8%), ook is het aandeel jongeren onder begeleiding van een Ouder Kind Team sinds 2015 (van 4,7% naar 11,4%) harder gestegen dan in Amsterdam (van 4,9% naar 8,4%). Dit is ook in lijn met het aandeel veilig thuis meldingen (7,2% versus 3,5%) en de risicofactorenindex kindermishandeling (index: 193 versus 100). Deze indexscore is voor Bijlmer-Centrum sinds 2013 gelijk gebleven. Het aandeel 10-jarigen dat zorgen in het gezin ervaart is hoger dan gemiddeld in Amsterdam (20% versus 17% in 2016). Het gebruik van hulpverlening bij 10-jarigen loopt sinds 2014 (van 57% naar 45%) weer terug en is daarmee op het niveau van 2011. In Bijlmer-Centrum heeft een hoger aandeel van de 4 e - klassers last van angstklachten (13% versus 12%), depressieklachten (14% versus 10%) en/of eenzaamheid (14% versus 9%). Ook ontvangen minder van de jongeren prosociaal gedrag uit hun omgeving (74% versus 77%). Overgewicht en obesitas komen in Bijlmer-Centrum vaker voor dan gemiddeld in Amsterdam (32% versus 21%). De afnemende trend die er in Amsterdam is, is in Bijlmer- Centrum minder duidelijk aanwezig. Het aandeel 4 e- klassers dat 1x per maand of vaker rookt is in Bijlmer-Centrum lager dan in gemiddeld in Amsterdam (5% versus 9%). Dit geldt ook voor het alcoholgebruik (3% versus 12%) en het cannabisgebruik (3% versus 7%). Onderwijs Veel kinderen in Bijlmer-Centrum hebben een minder gunstige uitgangssituatie dan gemiddeld in Amsterdam. 58% van de peuters komt in aanmerking voor Voor- en Vroegschoolse educatie; bijna twee keer zoveel als het stedelijk gemiddelde (34%). Het opleidingsniveau van ouders ligt gemiddeld lager dan in de rest van Amsterdam. Van 42% van de basisschoolleerlingen zijn de ouders laagopgeleid (23% in Amsterdam). Op het voortgezet onderwijs is dit 44% (Amsterdam: 27%). Op basis van het opleidingsniveau van de ouders heeft 30% van de basisschoolleerlingen een leerlinggewicht. In Amsterdam als geheel is dit 14%. In Vogeltjeswei zijn ouders van basisschoolleerlingen hoger opgeleid dan in de rest van het gebied: 34% van de ouders is hier hoogopgeleid. In Bijlmer-Centrum als geheel is dit 18%. Het stedelijk gemiddelde is 48%. In 2015 kreeg 32% van de leerlingen een advies voor praktijkonderwijs of leerwegondersteuning. Dit is meer dan in Amsterdam als geheel (16%). Het aandeel leerlingen met havo/vwo advies is relatief laag (29%, Amsterdam: 52%). Aandeel jongeren 18-22 jaar dat zonder een startkwalificatie het onderwijs heeft verlaten, 2011-2016 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 % 0 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Amsterdam Bijlmer-Centrum Bijlmer-Oost Gaasperdam/Driemond bron: OJZ Van de jongeren tussen de 18 en de 23 heeft 62% een startkwalificatie; een lichte toename ten opzichte van 2015, toen het aandeel nog 60% was. Dit heeft waarschijnlijk ook 7
te maken met de toename van het aantal studenten in dit gebied. In Amsterdam als geheel is het aandeel jongeren met een startkwalificatie juist gedaald, van 70% naar 67%. Het aandeel jongeren in de leeftijd 18-23 dat in 2016 het onderwijs zonder startkwalificatie heeft verlaten was in Bijlmer-Centrum 8% (Amsterdam: 9%). In Venserpolder West was het aandeel schoolverlaters zonder startkwalificatie in 2016 het hoogst: 15%. Vooral in de wijk Hoptille is het aantal laagopgeleide schoolverlaters het afgelopen jaar sterk gedaald (van 21% naar 10%). Ook dit lijkt een vooral een gevolg van de komst van studenten. onder huishoudens met een inkomen uit pensioen is zeer hoog (51%) vergeleken met het stedelijk gemiddelde (26%). De geregistreerde werkloosheid, oftewel het aandeel 15 tot 67-jarigen met een bijstand, WW of gedeeltelijk AOuitkering, is met 18% hoog (Amsterdam: 12%). Na 2014 nam deze wel wat sterker af dan gemiddeld, maar in 2017 zet deze afname niet door. Geregistreerde werkloosheid 2013-2017 25 % Het aantal studenten dat in Bijlmer-Centrum woont is in het afgelopen jaar met 14% toegenomen. Het stedelijk gemiddelde nam juist af met 3%. 20 15 17,1 19,2 18,9 18,1 18,3 10 Diversiteit Het rapportcijfer voor sociale cohesie is met 5,0 lager dan gemiddeld (5,6). Dit rapportcijfer is bovendien lager dan in 2014 (5,5). Bewoners van Bijlmer-Centrum rapporteren relatief vaak dat zij discriminatie hebben ervaren (17%) vergeleken met heel Amsterdam (14%). Bewoners hebben veel vaker moeite met het accepteren van gelijke rechten voor homoseksuele en lesbische stellen dan gemiddeld. De score op de schaal voor homoacceptatie is in Bijlmer-Centrum 3,9 versus 4,4 gemiddeld. In de wijk Bijlmer-Centrum ervaren bewoners meer spanningen (indexscore 107) dan gemiddeld (101). Deze indexscore is ook stabiel: de score was 106 in 2013. Het oordeel over de omgang tussen groepen verschilt sterk per buurt. Zo is het rapportcijfer van bewoners van de D- buurt over deze omgang lager dan gemiddeld (6,4 versus 7,0), terwijl in de F-buurt (7,2) en in de Rechte H-buurt (7,3) dit cijfer hoger is dan gemiddeld. Er zijn trends waarneembaar van gevoelens van angst, intimidatie en klikken (buren die elkaar aangeven). Werk, inkomen en participatie Werk en inkomen De sociaaleconomische positie van bewoners van Bijlmer- Centrum is relatief ongunstig. Deze situatie is onveranderd in de laatste jaren. Het gemiddeld besteedbaar huishoudinkomen is met 24.300 het laagste van de 22 gebieden (gemiddeld in Amsterdam: 33.200). De inkomensstijging sinds 2010 is met 1.000 kleiner dan gemiddeld (gemiddeld + 2.500). Ook het aandeel minimahuishoudens is met 33% het hoogst (Amsterdam: 20%) en stijgt langzaam. Daarbij is de armoede onder huishoudens met een inkomen uit werk relatief hoog. Zo behoort 21% van de huishoudens met een inkomen uit eigen bedrijf tot de minima, twee keer zo veel als gemiddeld in Amsterdam. Ook het aandeel minima 5 0 Bron: WPI/ CBS/ bewerking OIS Over jeugdwerkloosheid zijn geen gegevens op gebiedsniveau beschikbaar. In Zuidoost is het tussen 2014 en 2016 stabiel gebleven (13%), terwijl het in Amsterdam is gedaald van 13% naar 9%. In de F-buurt en Vogeltjeswei is de situatie gemiddeld voor Amsterdam, maar zijn wel relatief veel Vroeg Er Op Afmeldingen (2,9% en 2,4% versus 1,5% in Amsterdam). In de D-buurt wonen veel studenten. Hier is het gemiddeld inkomen zeer laag ( 19.000) maar wordt weinig gebruik gemaakt van bijstand en andere inkomensvoorzieningen. Participatie 2013 2014 2015 2016 2017 Bijlmer-Centrum (D,F,H) Amsterdam De participatiegraad is in Bijlmer-Centrum minder dan gemiddeld in de stad (81% heeft een dagbesteding zoals (vrijwilligers)werk, mantelzorg of opleiding, versus 88%). Sociale uitsluiting, een situatie waarin mensen vanwege omstandigheden als weinig financiële middelen of gebrek aan zorg niet volledig kunnen deelnemen aan de samenleving, komt in het gebied relatief veel voor (22%) tegenover 8% over de hele stad gezien. Bewoners hebben vaak wekelijks contact met hun buren (66% versus 51%) en overige buurtbewoners (31% versus 23%), ook meer dan in de jaren ervoor. De inzet voor een kwestie in de buurt of stad was in 2016 groot (38% versus 24%) en toegenomen ten opzichte van de jaren hiervoor. Ook het lidmaatschap van verenigingen (65% versus 50%) en het deelnemen aan vrijwilligerswerk (52% versus 35%) zijn toegenomen en liggen nu hoger dan het stadsgemiddelde. 8
Er wonen relatief veel gelovigen in Bijlmer-Centrum (44% versus 34%) en het bezoek aan godshuizen ligt dan ook hoog (29% versus 18%). Educatie en inburgering In het gebied wonen 14,3 statushouders per 1.000 inwoners (Amsterdam: 6,1 per 1.000). Ruim de helft van de 10-jarigen uit Bijlmer-Centrum sport in clubverband (55%). Dat is minder dan gemiddeld in Amsterdam (73%). Van de 12 sportvoorzieningen in de gebied liggen er 9 in Amstel III / Bullewijk. Dat maakt dat de er 13,51 sportvoorzieningen zijn per 1.000 inwoners. In de wijk Bijlmer-Centrum is dat met 0,12 aanzienlijk minder. Hier is wel het Bijlmer Sportpark te vinden. Welzijn, zorg en sport Welzijn De standaard leefsituatie-index, een samengestelde score op het gebied van gezondheid, participatie en leefbaarheid die het gemiddelde welzijnsniveau van een buurt beschrijft, ligt rond het gemiddelde (104 versus 105) en is toegenomen (was 99 in 2012). Er wonen relatief veel ernstig eenzame mensen in Bijlmer- Centrum (19% versus 13%). Veertien procent ervaart geen regie over het eigen leven, tegenover gemiddeld 10% in de stad. Zorg De gezondheid van bewoners van Bijlmer-Centrum is op alle punten ongunstig, met uitzondering van ADLbeperkingen (19% versus 18%). Zo ervaart 68% een goede gezondheid, terwijl dat stadsbreed geldt voor 76%. Men voldoet veel minder vaak aan de beweegnorm (48% versus 65%) en meer bewoners kampen met overgewicht dan gemiddeld (56% versus 40%) en beide leefstijlaspecten zijn ten opzichte van 2012 verslechterd. Er wordt minder vaak gerookt (24% versus 27%) en minder vaak alcohol gebruikt (13% overmatig en/of zwaar alcoholgebruik versus 17%) dan gemiddeld in de stad. Bovendien is het aandeel rokers afgenomen ten opzichte van 2012 (van 36% naar 24%). Bewoners verlenen ongeveer even vaak informele hulp (44% versus 41%), maar geven minder vaak mantelzorg dan gemiddeld in de stad (4% versus 9%) en minder vaak dan in 2012 (11%). De tevredenheid over het aanbod van buurthuizen en welzijns- en zorgvoorzieningen wijkt niet af van het stadsgemiddelde. Het aanbod aan gezondheidszorg is minder groot (4,2 per 1.000 inwoners versus 7,1) en dat aan welzijnsvoorzieningen groter dan gemiddeld (7,3 versus 3,4). Gebiedsmakelaar: Bewoners in de H-buurt geven aan behoefte te hebben aan een buurthuis. Relatief veel bewoners maken gebruik van dagbesteding of algemene ondersteuning. Sport Van de 5 tot 80-jaroigen in het gebied sport 74% minimaal één keer per maand. De sportdeelname ligt daarmee iets onder het stedelijk gemiddelde van 77%. 9
Kernindicatoren 10
Kernindicatoren (vervolg) Legenda tabel voorpagina en kernindicatoren De kleuren geven aan hoe de waardes van een indicator verspreid zijn over de stad. De kleuren geven niet aan of de verschillen statistisch significant zijn en hebben geen relatie met gestelde normen of beleidsdoelen. > 1 SD meer / beter dan gemiddeld 0,5-1 SD meer / beter dan gemiddeld 0,5 SD rond gemiddelde 0,5-1 SD minder / slechter dan gemiddeld > 1 SD minder / slechter dan gemiddeld geen gegevens beschikbaar Deze en meer cijfers zijn voor meerdere jaren en op verschillende schaalniveaus terug te vinden in het Basisbestand Gebieden Amsterdam van OIS (zie ook: http://www.ois.amsterdam.nl/visualisatie/dashboard_kerncijfers.html). Op deze site staan ook de definities en bronnen vermeld van alle indicatoren. 11