.2020 VISIE Mediatechnologie
.AANLEIDING.2020 een visie voor Mediatechnologie. 2
De aanleiding om de visie bij te stellen komt vanuit verschillende invalshoeken. Het is onmiskenbaar dat technologische ontwikkeling een belangrijk aandeel heeft in deze aanscherping. Maar het gaat verder dan alleen technologische ontwikkelingen die de aanscherping vragen. Ook de wijze waarop we met ons werk en bijbehorende ontwikkelingen omgaan heeft bijgedragen aan het bijstellen van de visie. Kritisch en reflectief Voor de opleiding Mediatechnologie is nog steeds het uitgangspunt dat we creatieve technologen voor de interactieve media/producten opleiden. De visie op het vakgebied Mediatechnologie zal terug te vinden zijn in het curriculum (inhoud) van de opleiding, maar ook in de manier waarop we het onderwijs vormgeven (onderwijskundige visie). Dit moet resulteren in een toekomstbestendige opleiding waarin we mensen opleiden voor een boeiend en dynamisch werkveld. De houdbaarheid van de kennis is beperkt, waarmee gelijk het belang van continue ontwikkeling is aangegeven. Dit betekent dat de mensen met een ruime blik het werkveld tegemoet moeten treden. En kritisch reflectief hun beroep moeten uitvoeren. Ontwikkel Proces Vanuit een cocreatief ontwikkelproces wordt de visie voor de opleiding het komende halfjaar vormgegeven. Dit document is een eerste stap en geldt als gespreksdocument en is het resultaat van een brainstorm tussen studenten en docenten van de opleiding Mediatechnologie. Vanuit de drie doelgroepen; developer, innovator en hciconsultant zijn diverse toekomst scenario s over het werk in 2020 ontwikkeld. Vanuit deze scenario s en de doelgroepen zijn de volgende persona s ontwikkeld: Jasper Brand, developer. Maaike van Opland, Innovator. Simon Versendaal, HCI-consultant. We hopen dat u in dit document op een bijzondere manier kennismaakt met Jasper, Maaike en Simon..2020 een visie voor Mediatechnologie. 3
.PERSONAS.2020 een visie voor Mediatechnologie. 4
De drie ontwikkelde personas bezitten een groot aantal overeenkomstige eigenschappen: Discipline, Creativiteit, Durf, Ondernemend, Zelfstandigheid, Leervermogen en Consciëntieus. Developer Innovator HCI-consultant Door middel van het geven van een score (1 is laag en 5 is hoog) op de eigenschappen is het mogelijk om de personas tegen elkaar af te zetten. Dit wordt goed weergegeven in het volgende figuur. Discipline 5 3 3 Creativiteit 4 5 3 Durf 3 4 5 Ondernemend 3 5 5 Zelfstandigheid 4 5 5 Leervermogen 4 5 3 Consciëntieus 5 4 2 Figuur personas en eigenschappen.2020 een visie voor Mediatechnologie. 5
.2020 een visie voor Mediatechnologie. 6
.Personalia Naam Jasper Brand Beroep Freelance developer Adres Zuidplein 31 Kinderen Kees 1 jaar en Babs 3 jaar. Partner Suzanne 32 jaar en fulltime communicatiemanager..wie ben ik? Ik ben een gepassioneerde knutselaar en uitprobeerder en ben op zoek naar allerlei technieken. Het is daarbij vooral leuk om veel afwisseling te hebben en gezamenlijk met andere ontwikkelaars te hacken. Mijn moto is dan ook dat alles te leren is. En wat ik niet direct kan oplossen daar weet altijd iemand anders wel een oplossing voor. Naast de techniek heb ik ook er veel aandacht voor responsive interfaces. Juist het vertalen van de content naar elke willeukeurige interface is echt een uitdaging. Wat ik vooral leuk vind zijn hele grote en complexe data verzamelingen. Het is voor mij echt een hobby om uit die data de juiste informatie te genereren, te combineren met andere informatie en deze zichtbaar te maken voor de gebruiker. Het liefst doe ik dat realtime met de gebruiker. Rapid prototyping heet dit volgens mij..mijn werkdag Ik ben vandaag teruggekomen uit Zwitserland en heb daar met meerdere freelancers een aanbesteding voor een groot bedrijf afgerond. Het gaat om het realiseren van een interface op een personal communication device (PCD), de opvolger van de telefoon. De interface moet communiceren met heel veel verschillende systemen in het huis zoals de koelkast, magnetron, voedsel en energiemeters. De uitdaging ligt vooral in het goed inlezen van de informatie uit de verschillende systemen en dit vertalen naar een begrijpelijke interface. Mijn rol in dit team is het vertalen van het interface ontwerp naar de PCD en deze optimaal te laten werken. Het is een uitdagende opdracht die ik niet in mijn eentje kan behappen. Via mijn netwerk ben ik in contact gekomen met gespecialiseerde zzpers. Allemaal talenten op hun vakgebied. Om 13.30 uur ben ik geland op Schiphol en ga dan met de trein naar mijn huis in Rotterdam. Precies op tijd.2020 een visie voor Mediatechnologie. 7
om nog wat huishouden en administratie te doen voordat ik de kinderen van de crèche ophaal. Wanneer de kinderen op bed liggen ga ik nog wat werken aan een aantal klantprojecten. Daarvoor gebruik ik Git, ik log altijd zo rond 20.00 uur in en bekijk welke toevoegingen mijn collega s hebben gedaan. Ik werk dan ongeveer een uurtje en stuur vervolgens de aanpassingen op naar Git. Zo kan Aisha, mijn collega in India, de volgende dag weer door. Het samenwerken in een team van ZZPers over de hele wereld vind ik erg bevredigend. Zeker omdat op deze manier het werk door kan blijven gaan en de opdrachten extreem snel kunnen worden opgeleverd. Vervolgens ontspan ik altijd nog even door Paul en Witteman te kijken, voordat ik naar bed gaat. In 2050 zullen gebruikers zelf programma s developen specialiseren. Ik heb zelf een robot ontwikkeld die rioolbuizen inspecteert, ontstoppingen meldt en waar mogelijk verwijderd. Deze robot leeft min of meer in de rioolbuizen in het huis. superhandig! Je kan het bouwschema voor deze robot zelf downloaden via buildyourown.com en printen. En dat voor maar 49. Daarnaast heb ik zelf ook een component ontwikkeld die gebruikers kunnen gebruiken. Deze kan ook worden gedownload via buildyourown.com. Uit beide haal ik momenteel 30% van mijn omzet..wat doe ik na 2020 Het programmeren van apps en websites is de laatste 5 jaar al een tijd een stuk eenvoudiger geworden. Gebruikers zetten zelf apps in elkaar door bestaande componenten te combineren. Door deze ontwikkelingen ben ik me de afgelopen tijd veel meer in hardware en robotics aan het.2020 een visie voor Mediatechnologie. 8
.2020 een visie voor Mediatechnologie. 9
.Personalia Naam Maaike van Opland (1984) Beroep User Experience Developer @ Cyberdam Partner Samenwonend met Jaryd Defoe Studie Studeert Cyber Antropologie aan de Universiteit van Leiden.Wie ben ik? Als User Experience Developer ben ik continu bezig met het verkennen van de grenzen van mijn vakgebied. Dit doe ik door actief deel te nemen in communities of presence. Deze communities kenmerken zich door de telepresence mogelijkheden, waarbij via Internet2 technologie, wereldwijd mensen virtueel samenwerken in hun natuurlijke leefomgeving. Vandaag is er een testsessie met een nieuwe BLcodec om de weergave van tele-workers nog natuurlijker te maken. Deze codec richt zich met name op het realtime weergeven van non-verbal communication aspects: emotionele toestand, fysieke gesteldheid (lichaamswarmte, ademhaling). In een tele presence omgeving spelen details van communicatie een belangrijke rol om zo de werkelijke leefomgeving zo min mogelijk te beinvloeden. Mijn onderzoek richt zich op de vraag hoe deze menselijke eigenschappen op een goede manier te coderen valt. De codec is van cruciaal belang voor succes de telepresence leef- en werkomgevingen. Gezien de verregaande impact van mijn onderzoek voor de natuurlijke leefomgeving van de mens vind ik het heel belangrijk om de grenzen van ethiek en menselijke waardigheid in mijn werkzaamheden te verweven. Daarbij speelt een gedegen mensenkennis een belangrijke rol welke goed is te gebruiken om in het publieke debat stelling te nemen. Door regelmatig mijn kennis uit te dragen op internationale bijeenkomsten weet ik me in staat om steeds voldoende kennis en inspiratie op te doen om verder te speuren naar de eindeloze mogelijkheden..mijn werkdag Om half acht begin ik met mijn studie aan de universiteit Leiden. Dit doe ik op kantoor thuis, al het materiaal en de.2020 een visie voor Mediatechnologie. 10
colleges staan online. De studie wordt deels door het bedrijf bekostigd. Iets dat juist in deze tijd erg belangrijk is. Vanaf 11.00 uur ga ik vandaag langs bij 2 grote projecten voor het testen van de codec. De codec is namelijk al in een vroeg stadium verkocht aan Philips en aan de Open Universiteit. Vooral het laatste project is erg interessant. De OU heeft namelijk in elke stad in Nederland een werkcentra geopend waar mensen bij elkaar komen. Omdat mensen in deze kenniscentra vaak ook overleg hebben met mensen in de andere kenniscentra. Hiervoor wordt het systeem vaak gebruikt. Vandaag ligt de aandacht vooral in het testen van de emotie spanning. Daarvoor hebben we een uitgebreid palet samengesteld van uiterlijkheden die worden getest. Daarbij letten we vooral op de proefpersoon. Herkent hij of zij de uiterlijkheden en kan hij die op waarde schatten. Erg interessant. Voor het testen ben ik ook afhankelijk van het goed functioneren van de hardware. Deze wordt geleverd door TechLab. Om 16.00 uur rond ik afspraken af en ga ik sporten met mijn vriend. Na het sporten gaan we, zoals altijd, uit eten bij de bioresto om de hoek waar we wonen. Daar serveren ze geweldige zeewier schotels. [invullen].wat doe ik na 2020 [nog aanvullen] Ik adviseer bedrijven in het virtualiseren van werkomgevingen. Daarin begeleid ik werknemers in het werken in een virtuele omgeving, en doe ik tevens onderzoek naar de beleving van de virtuele werkomgeving op werknemers. Dit onderzoek moet de ontwikkeling van codec s op het gebied van emotie verder helpen. In een Europees onderzoeksprogramma rond virtualisatie werk ik samen met andere onderzoekers aan het vraagstuk Ethical issues on Emotional Resetting of the Brain. [actie Rene].2020 een visie voor Mediatechnologie. 11
.2020 een visie voor Mediatechnologie. 12
.2020 een visie voor Mediatechnologie. 13
.Personalia Naam Simon Versendaal (1980) Beroep HCI expert en senior consultant Adres Vlierbessendreef 34, Houten Kinderen Gerrit (1 1/2) en Jasper (3 3/4) Partner Mathilde Versendaal (1978), filosoof en huisvrouw.wie ben ik? Ik ben Simon Versendaal. Ik werk als is projectmanager bij Infoteek maar ik ben vooral ook de werkzame helft van het duo Simon en Mathilde en vader van onze jochies Gerrit en Jasper. Na de middelbare school heb ik de opleiding Human Technology Interaction voltooid aan de Hanzehogeschool in Groningen en ben ik -inmiddels voorzien van de titel "bachelor" als junior consultant begonnen bij Infoteek. Infoteek is een snelgroeiend bedrijf in Vleuten op steenworp afstand van Vleuten CS, dat gespecialiseerd is in usability en user experience consultancy. Door middel van inzet en een aantal originele ideeën ben ik inmiddels gepromoveerd tot senior projectmanager. Los van het vaderschap, ons bedrijf en m'n functie, zie ik mezelf vooral als een echte 'ergonomelaar'; ik heb mezelf de gewoonte aangeleerd en kan het sindsdien niet laten om elk stukje elektronica te evalueren op bruikbaarheid en goed ontwerp met als resultaat dat m'n aandacht voortdurend valt op onhandige of ronduit domme automatiseringsoplossingen: knoppen zonder functie-indicatie, automatische deuren die reageren op iedere toevallige voorbijganger. U kent het wel, de kipzonder-kop ICT-oplossingen. Aan de andere kant zie kan ik ook intens genieten van goede, mooie of elegant ontwerpoplossingen..mijn werkdag Nadat de kinderen naar de creche of school zijn gebracht begint de werkdag altijd met een werkbespreking van ongeveer 09.00 tot 09.15 uur. Vandaag gaat het over de opdracht van de firma Sensoria. Sensoria ontwerpt meet- en regelsystemen voor de healthcare- en de wellness.2020 een visie voor Mediatechnologie. 14
markt zoals bloeddrukmeters, hartslagmeters en biofeedback systemen op basis van alpha-golven. Sensoria zit met de vraag of ze hun nieuwe doe-het-zelf bloeddrukmeter voor ouderen moeten voorzien van zoveel mogelijk automatische snufjes of dat ze voor een zo eenvoudig mogelijke en transparante bediening moeten zorgen. De afgelopen weken heb ik een litteratuurstudie uitgevoerd in de digitale bieb van acm.org en wat zaken op www.interaction-design.org en heb ik een serie diepteinterviews gehouden met leden van de doelgroep; meer in het bijzonder: onder de leden van het bejaarden-fietsclubje in Vleuten want sportief en belangstelling voor gezond blijven is precies onze doelgroep. Eigenlijk zijn we rijkelijk laat met die interviews nu dat de hardware specificaties van de bloeddrukmeter eigenlijk al de 'final' status hebben. Enfin, op basis van de voorstudies hebben we besloten om de bruikbaarheid en de beleving (zeg maar de 'user experience' in vaklingo) van een viertal prototypes van de bloeddrukmeter te evalueren. In de werkbespreking spreken we af dat Ik vandaag bezig zal zijn met het opstellen van een onderzoeksplan om hier grip op te krijgen. Het zal bestaan uit een aantal observatiestudies en een klein experimentje rond scenario's van standaardtaken, een tweetal systematische interviews naar belevingskenmerken en persoonlijke waarden, en een paar vragenlijsten. Vanmiddag moet één en ander klaar zijn zodat Peter, ons groepshoofd, het formeel kan goedkeuren. Vervolgens kan Johannes, één van de junior consultants, de komende weken aan de slag om het plan met zijn stagiaires uit te voeren. Het plan moet wel voor half vijf klaar zijn want vandaag doet Mathilde de belasting voor haar vader en moet ik de jongens van de crèche te halen..wat doe ik na 2020 Het is lang geleden dat ik mij nog bezig hield met het verbeteren van de usability van producten; iedere zichzelf respecterende ontwikkelomgeving beschikt inmiddels over een recommender system op basis van feitelijke useranalytics-data wat ontwikkelaars betere ondersteuning geeft dan ik dat zou kunnen doen. Ik hou me vooral bezig met de totale leef-werk omgeving en de interoperability of behaviour: hoe we de verschillende media,.2020 een visie voor Mediatechnologie. 15
informatiekanalen en levensmodii naadloos met elkaar verbinden. Op zich lukt dat aardig maar bij breakdowns van gesturesondes of actbots werkt de automatische adaptatie van systemen aan elkaar en aan het gedrag van de gebruikers niet meer feilloos en dat geeft de nodige gedoe en zelfs schadeclaims. Omdat bijna ieder systeem zich aanpast aan de systemen en de gebruikers waar het mee verbonden is is technologie goeddeels organisch of emergent geworden en leert het met de gebruikers. Het aloude onderscheid tussen werken en leren is verdwenen en voorzover er nog sprake is van werk wordt dit spelenderwijs (met gamification elementen) uitgevoerd. Social media en crowd sourcing hebben een ongekende groei doorgemaakt terwijl het technisch ontwerpen van systemen plaats gemaakt heeft voor co-creatie als de nieuwe norm... totdat belangrijks systemen uitvallen en op dan moeten onze klanten terug kunnen vallen op een basisset van diensten - vergelijkbaar met de situatie na stroomuitval of ongelukken op het spoor. Informatie-ecologië: het ontwerpen van basisarchitectuur - adaptatie en leren binnen de gebruikscontext doen de rest Waar wij ons bij Info-Ecologists mee bezighouden is het analyseren van de sleutelelementen in de informatieecologie van lokale doelgroepen van klanten (zoals in de zorg, het onderwijs of de financiële dienstverlening) in de vorm van een psychologisch-cultureel profiel die de architectuur vormd voor het uniforme interface naar de informatie-diensten van onze toeleveranciers. Welk gebaar voor het oproepen van een informatie-dienst kies je als default voor een bepaalde doelgroep, en gegeven de verzameling van de meest geraadpleegde informatiediensten, en met welke basis-architectuur van diensten bereikt een doelgroep een stabiele ecologie op een comfortabele wijze? De individuele mens uiteindelijk de maat is geworden in het ontwerpen van de informatie ecologiën en om dat te bereiken - ongeacht alle lerende systemen - vergt als vanouds de nodige kennis, ervaring en live-experimenten..2020 een visie voor Mediatechnologie. 16
KANSEN ZIEN.2020 een visie voor Mediatechnologie. 17
Er zijn grosso modo drie manieren om een toekomstbeeld voor MT te schetsen: 1. Overheid De overheid schrijft voor dat universiteiten en hogescholen zich commiteren aan bepaalde innovatieve topsectoren: e.g. hitech & materials, chemie, transport & logistiek, agro & food, creatieve industrie, energie, life sciences, energie, water. Al het onderzoek dient te focussen op de topsector die de instelling heeft gekozen. CMI heeft gekozen voor de topsector "Creatieve Industrie" en van daaruit zou wat gezegt kunnen worden over welk deel van deze fondsentaart MT voor haar rekening zou kunnen nemen. Het is niet goed mogelijk om de topsectoren discussie te gebruiken om te bepalen wat een instituut of vakgroep zou moeten doen. In de eerste plaats doet de topsectorenindeling geen recht aan de sectoren die de basis vormen voor de gekozen sectoren: de ICT bijvoorbeeld schept wel de mogelijkheden voor de andere sectoren maar valt buiten de boot als zelfstandige sector. In de tweede plaats doet de topsectorenindeling geen recht aan de gebieden die zich tussen de topsectoren bevinden: ICT, Human-Computer Interaction en de Human-Centered ICT doet het vooral goed in het verbinden van verschillende sectoren. 2. Adviesraad Een tweede mogelijkheid tot het schetsen van een toekomstbeeld sluit aan bij het functioneren van een adviesraad met vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven die uiteindelijk degenen zijn die de afgestudeerde Bachelors in dienst nemen. Uit ervaringen van stagiaires en afstudeerders blijkt echter dat de innovaties niet zozeer vanuit deze bedrijven in de richting van de opleiding komen maar dat eerder het omgekeerde het geval is: afgestudeerden brengen de vernieuwingen in, in de bedrijven waar zij aan de slag gaan. Voor onderzoek naar innovaties binnen zowel onderwijs als commerciele toepassing kunnen ondernemingen en opleidingen een goede combinatie zijn, bijvoorbeeld waar een opleiding het experimenteerveld kan vormen voor nieuwe technieken die bedrijven vervolgens kunnen vermarkten, maar de innovatieve ideeen zelf zullen vooral vanuit onderzoeks- en opleidingsinstellingen afkomstig zijn..2020 een visie voor Mediatechnologie. 18
3. Ontwikkelingen Een derde mogelijkheid voor het opstellen van een toekomstvisie bestaat uit het bepalen van een overzicht van de onderwerpen die technologisch en wetenschappelijk in ontwikkeling zijn bezig zijn op het vakgebied van MT maar nog niet (volledig) tot de markt zijn doorgedrongen. We gaan er hierbij van uit dat de ontwikkelingen in de wetenschap zich langzaam voltrekken maar op termijn een grote impact op de markt kunnen hebben, terwijl de ontwikkelingen in de technologie zich wat sneller zullen voltrekken en een minder grote impact zullen hebben. Pas wanneer nieuwe ideeën marktrijp gemaakt zijn en de omstandigheden zich ertoe lenen zullen nieuwe ideeen op de markt geïntroduceerd worden. Naast cocreatie met professionals en aankomende professionals om onze dromen te delen en zichtbaar te maken hebben we ook pad 3, het in kaart brengen van toekomstige ontwikkelingen, gevolgd. Deze nieuwe ontwikjkelingen komen goed tot uiting in de werkzaamheden van de personas. We hebben ons hier laten leiden door de volgende bronnen. Bronnen Berners-Lee, T. (2010). Gov 2.0 Expo 2010: Tim Berners- Lee, Open, Linked Data for a Global Community (http://www.youtube.com/watch?v=ga1asjxcfe0). EPoSS (2009). Internet of Things in 2020. Roadmap to the Future. European Commision - EPoSS workshop report. Available from: http://ec.europa.eu/information_society/policy/rfid/docu ments/iotprague2009.pdf Greenfield, A. (2006). Everyware: the dawning age of ubiquitous computing. New Riders, Berkeley, CA. de Haan, G. (2011). DevThis: HCI Education beyond Usability Evaluation. Proceedings Chi Sparks, 23 juni 2011, Arnhem. http://members.upc.nl/g.haan24/articles/chisparks_devthis.pdf of.2020 een visie voor Mediatechnologie. 19
http://www.humancenteredict.nl/wpcontent/uploads/2009/03/chi-sparks_devthis.pdf de Haan, G., Choenni, S., Mulder, I., Kalidien, S., & van Waart, P. (2011). Bringing the Research Lab into Everyday Life: Exploiting Sensitive Environments to Acquire Data for Social Research. In: S.N. Hesse-Biber (Ed.) The Handbook of Emergent Technologies in Social Research (Chapter 23). Oxford University Press. New York, pp. 522-541. de Haan (2012) The Future of CMI, MT and DevThis. Media Technology team discussion on Future Developments in CMI, MT, HCI; Rotterdam Univ. 10 April, 2012 (in Dutch) Richard Harper, Tom Rodden, Yvonne Rogers and Abigail Sellen (2008). Being Human: Human-Computer Interaction in the year 2020. Microsoft Research Ltd. Available from: http://research.microsoft.com/enus/um/cambridge/projects/hci2020/downloads/beinghu man_a4.pdf (*) Naphade, M., Banavar, G., Harrison, C., Paraszczak and Morris, R. (2011). Smarter Cities and Their Innovation Challanges. IEEE Computer, June 2011. (*) Presser, M. (Ed.) (2011). Inspiring the Internet of Things - The comic book. Alexandra Institute, Dk. Available from: http://www.alexandra.dk/uk/services/publications/docu ments/iot_comic_book.pdf Sanders, E.B.N., and Stappers, P.J. (2008). Co-creation and The New Landscapes of Design. CoDesign, 4 (1), 5-18. (*) Shadbolt, N., Berners-Lee, T.J. and Hall, W. (2006). The Semantic Web Revisited. IEEE Intelligent Systems, v.21 n.3, p. 96-101, May 2006. (*) Suchman, L.A. (2007). Human-Machine Reconfigurations: Plans and Situated Actions. Second Edition. Cambridge University Press, New York..2020 een visie voor Mediatechnologie. 20
Sundmaeker, H., Guillemin, P., Friess, P. and Woelfflé, S. (2010). Vision and Challenges for Realising the Internet of Things. CERP-IoT report, March 2010. Available from: http://www.internet-of-thingsresearch.eu/pdf/iot_clusterbook_march_2010.pdf Toolenaar, J. (2011). The City Cloud. Using Ubiquitous Computing, Cloud Computing and Open-Data for Technological Urban Development. Bachelor thesis. Rotterdam University of Applied Sciences. conference on Human Factors in Computing Systems, Boston, Massachusetts, USA, April 4 9, 2009. 1131 1140. dit concept document is geschreven en samengesteld door Rimmert Zelle, Geert de Haan en Rene Slootweg. 29 aug 2012. R. Want, T. Pering, G. Borriello, K. Farkas. Disappearing Hardware. IEEE Pervasive Computing, Vol. 1, No. 1, pp. 36-47, January-March 2002 Weiser, M. (1991). The Computer for the 21st Century. Scientific American. Vol 265, No 3 (September 1991). pp 94-104. (*) Ylirisku S., Halttunen V., Nuojua J., Juustila, A. Framing Design in the Third Paradigm. Proceeding of the 27th CHI.2020 een visie voor Mediatechnologie. 21