Ethische overwegingen en vraagstukken

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Ethische overwegingen en vraagstukken"

Melissa de Boer
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Ethische overwegingen en vraagstukken Congres Domotica & E-Health 24 juni 2010 Claire Huijnen, Smart Homes Stichting Smart Homes, Nationaal Kenniscentrum Domotica & Slim Wonen

2 Inhoud Domotica + Zorg + Ethiek Ethisch model ontwikkeld Voorbeelden toepassing model

3 Ethiek en technologie? Grenzen vaststellen versus richting geven Hoe kunnen we de zorg menswaardig maken/houden? Ethische dimensie kan helpen om technische zorginnovaties zo te ontwerpen dat ze in moreel opzicht zo goed mogelijk zijn Rapport van Inspectie Gezondheidszorg: Visie op rol technologie in zorg ontbreekt vaak: Rol techniek vaak leidend Te weinig aandacht voor: implicaties kwaliteit van zorg, betrouwbaarheid systeem, veranderingen in werkprocessen, welzijn en veiligheid cliënt/patiënt Opname technologie in zorgplan en evaluatie niet standaard, Geen ethisch normenkader Ethisch perspectief is cruciaal

Gezondheidszorg: Visie op rol technologie in zorg ontbreekt vaak: Rol techniek vaak leidend Te weinig aandacht voor: implicaties kwaliteit van zorg,

4 Ambient Intelligence Toekomst visie, convergentie van: Ubiquitous computing Ubiquitous communication Mens omringd door onzichtbaar netwerk van intelligente computers, sensoren en andere ICT apparaten en diensten. Gebruiker centraal Adaptive interfaces Intelligente, onzichtbare ICTinfrastructuur is zich bewust van personen in omgeving en kan op basis van voorkeuren anticiperen en reageren Marzano, S. en E. Aarts, The new every day. Views on ambient intelligence

Gebruiker centraal Adaptive interfaces Intelligente, onzichtbare ICTinfrastructuur is zich bewust van personen in

5 Ambient Intelligence Ubiquitous Computing Niet alleen pc s, ook alledaagse apparaten; (zoals koelkast) Apparaten nemen waar; ( sense ) Apparaten zijn slim; ( smart ) Ubiquitous Communication Apparaten gaan communiceren; Apparaten worden onderling verbonden Ubiquitous computing Adaptive interfaces Ubiquitous communication Adaptive Interfaces Intelligente adaptieve gebruiksvriendelijke interfaces Pro-actief, context-aware and gepersonaliseerd

communiceren; Apparaten worden onderling verbonden Ubiquitous computing Adaptive interfaces Ubiquitous

6 Objecten worden slim en gaan samenwerken Computers monitoren ons gedrag, routines en activiteiten en voorspellen vervolgens wat we willen of gaan doen enproducts/smart-shopper-tape.jpg radio.weblogs.com/ /2003/10/13.html

willen of gaan doen http://img2.timeinc.

7 Nieuw informatie landschap Digitalisering leefomgeving Onderlinge verbondenheid Bewuste & onbewuste informatiestromen Grenzen privé en publieke sfeer vervagen Samenstellen profiel (gedrag) mensen Aanpassen omgeving aan wensen en behoeften Ambient Intelligence > Assisted living >Domotica Cartoon by Jeff MacNelly

Samenstellen profiel (gedrag) mensen Aanpassen omgeving aan wensen en behoeften

8 Ethisch model Ontwikkeld in kader EU projecten Geeft inzicht in mogelijke ethische issues Gebaseerd op ethische principes en mogelijke risico s SWAMI project Verschillende niveaus Toepassen model bij innovaties en in projecten

ethische principes en mogelijke risico s SWAMI project

9 Ethische principes (o.a. Beauchamp and Childress) Goed doen: handel in het belang van de cliënt Niet schaden: handelen dat geen schade toebrengt, voorkomen van schade of wegnemen van schade. Rechtvaardigheid: verdeling van schaarse middelen (eerlijkheid en gelijkheid) Autonomie: zelfbeschikking, mensen hebben het recht zelf iets te weigeren of te kiezen, zelfstandig en onafhankelijk handelen. Ethical principles (a.o. Beauchamp and Childress) Vertrouwen: gaat meer over de relatie, eerlijkheid en vertrouwen

voorkomen van schade of wegnemen van schade.

10 1. Privacy 2. Security 3. Identiteit 4. Vertrouwen 5. Controle 6. Digital divide 7. Dependency 8. Exclusion 9. Victimisation 10.Surveillance 11.Identity theft: 12.Malicious attacks 13.Spamming Risico s

11 Ethische principes versus mogelijke risico s

12 Ethical model Verschillende niveau s

13 Ethiek gaat over afwegingen Apparaat om veiligheid te monitoren kan privacy of vrijheid aantasten Mag een stuk privacy aangetast worden om onafhankelijkheid te vergroten? Technieken voor vergroten bewegingsvrijheid zou privacy kunnen verminderen Hoe moet je autonomie/vrijheid van handelen balanceren tegen het mogelijke risico? Tracking; vergroten risico op isolatie of stel je mensen in staat om rond te wandelen? (deur sensoren, leef cirkels, GPS) Technologie kan strengere vrijheidsbeperkende middelen vervangen (domotica, bewegingssenoren en bedmatjes versus vastbinden in bed of kalmerende medicatie) Grens technologie als hulpmiddel voor onafhankelijkheid en beperking autonomie?

Tracking; vergroten risico op isolatie of stel je mensen in staat om rond te wandelen?

14 NETCARITY: Gezondheidscheck Niveau: Dienstverlener, gebruiker, technologie als oplossing voor probleem Ethisch principe: Goed doen, Niet schaden Risico: Vertrouwen, Controle (Dependency) Vragen: Krijgen mensen onterecht een gevoel dat alles in orde is wanneer ze dagelijks hun waarden meten? Overmedicalisatie? Worden mensen afhankelijk van het weten van hun waarden?

(Dependency) Vragen: Krijgen mensen onterecht een gevoel dat alles in orde is wanneer ze

15 CompanionAble: robot in slimme woning Niveau: Gebruiker Ethisch principe: Autonomie, Niet schaden Risico: Controle (Dependency), Privacy Vragen: Wordt autonomie van mensen aangetast wanneer robot medicatie herinneringen geeft? Gaan mensen anticiperen op het gedrag van de robot? oh, als ik zelf niet denk aan mijn medicatie hoor ik het wel Ontwerp van dialoog is cruciaal Robot op afstand bedienen: wat gebeurt er met de waardigheid en het gevoel van controle? Permanente bewaking <> Maatje dat er altijd is?

Gaan mensen anticiperen op het gedrag van de robot?

16 Wat kunnen we dan doen? In veel situaties zal er geen correcte, perfecte manier zijn of één juist antwoord Enablement versus disablement Ga uit van wat mensen wel kunnen of hoe je mensen weer in staat kunt stellen zelf taken uit te voeren. Gebruiker/client gerichte innovatie Multidisciplinair werken, testen en evalueren Betrek eindgebruikers, zorgverleners, naasten Analyseer nieuwe diensten / producten structureel ook van ethisch perspectief (bv met ethisch model) Er bestaat geen allesomvattende oplossing Individuele oplossingen Selectieve selectie van technologische oplossingen versus de menselijke hand/oor/oog/hart Automatische verlichting <> ommetje maken / babbeltje maken Neem beslissingen met de beste intenties

17 Bedankt voor uw aandacht! Voor meer informatie en/of contact:

Vergelijkbare documenten

Domotica & Robotica. Claire Huijnen Herjan v.d. Heuvel

Domotica & Robotica. Claire Huijnen Herjan v.d. Heuvel Domotica & Robotica Claire Huijnen Herjan v.d. Heuvel Smart Homes Beurs Domotica & Slim Wonen Congressen en themabijeenkomsten Smart Homes Partnercommunity Smart Homes Magazine De Slimste Woning van NL