Versie : 1.0 Datum : januari 2006 Samengesteld door : Wilma Steine
pagina 2 van 10 Inhoudsopgave 1 Algemeen... 3 1.1 Inleiding... 3 1.2 Gemeentelijk rol inzake leerplicht... 3 1.3 De taken van de leerplichtambtenaar... 3 1.4 Personele bezetting... 4 1.5 Samenwerkingsverbanden... 4 1.5.1 Samenwerking met relevante personen en instellingen... 4 1.5.2 Regionale samenwerking... 5 1.5.3 Landelijke samenwerking... 5 2 De gegevens van schooljaar 2004-2005... 6 2.1 Inleiding... 6 2.2 De leerplichtgegevens over schooljaar 2004-2005... 6 2.2.1 Meldingen in schooljaar 2004-2005... 6 2.2.2 Meldingen naar onderwijstype... 6 2.2.3 Afhandeling van de verzuimmeldingen... 6 2.2.4 Schorsingen... 7 2.2.5 Vrijstellingen... 7 3 Evaluatie schooljaar 2004-2005... 8 3.1 Inleiding... 8 3.2 Preventie en aanpak ongeoorloofd verzuim... 8 3.3 Terugdringen (dreigende) uitval... 8 3.3.1 Regionaal Meld- en Coördinatiepunt... 8 3.3.2 Lokale Meld- en Coördinatiefunctie... 9 3.3.3 Vangnet... 9 4 Voornemens schooljaar 2005-2006... 10 4.1 Netwerk... 10 4.2 Leerlingenadministratie... 10 4.3 Strafrechtelijke kant van het handhaven... 10 4.4 Te laat komen = verzuimen... 10 4.5 Overleggen... 10
pagina 3 van 10 1 Algemeen 1.1 Inleiding Voor u ligt het jaarverslag leerplicht van het schooljaar 2004-2005. Het college van Burgemeester en Wethouders brengt dit jaarlijks uit op grond van artikel 25 van de Leerplichtwet 1969, hierna te noemen de leerplichtwet. Het jaarverslag wordt aangeboden aan de gemeenteraad en aan de scholen in de gemeente Drimmelen. Het college van Burgemeester en Wethouders is belast met het toezicht op de naleving van de leerplichtwet en heeft de uitvoering daarvan opgedragen aan de leerplichtambtenaar. De leerplichtwet legt aan ouders of verzorgers de verplichting op hun kinderen in te laten schrijven op een school of onderwijsinstelling. Leerplicht betekent dat leerplichtige kinderen ingeschreven staan op een school en deze ook daadwerkelijk bezoeken. In dit jaarverslag leest u hoe het leerplichtbeleid in onze gemeente gedurende het schooljaar 2004-2005 is uitgevoerd. Het verschaft u inzicht in de omvang van het gemelde verzuim en beschrijft de wijze waarop het gemelde verzuim werd behandeld. Tevens worden beleidsvoornemens voor het nieuwe schooljaar gemaakt. 1.2 Gemeentelijk rol inzake leerplicht Op basis van de Leerplichtwet 1969 is de rol van de gemeente met betrekking tot leerplicht als volgt te omschrijven: De gemeente is belast met het toezicht op de naleving van de Leerplichtwet 1969. Het college van burgemeester en wethouders formuleert een leerplichtbeleid en rapporteert jaarlijks aan de gemeenteraad. Over omvang en afhandeling moet het gemeentebestuur jaarlijks rapporteren aan het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Het gemeentebestuur delegeert de uitvoering van de leerplichtwet aan één of meer leerplichtambtenaren. De leerplichtambtenaar biedt voornamelijk hulp aan leerlingen, ouders en scholen bij het zoeken naar oplossingen bij (zorgbarend) schoolverzuim, voortijdig schoolverlaten en vrijstellingen leerplicht. Het accent daarbij ligt meer en meer op maatschappelijke zorg en niet zozeer op het toepassen van sancties. De leerplichtambtenaar is tevens buitengewoon opsporingsambtenaar en derhalve bevoegd tot het opmaken van een proces verbaal. Slechts in die situaties waarin de leerplichtwet willens en wetens wordt overtreden, wordt er een proces verbaal opgemaakt. 1.3 De taken van de leerplichtambtenaar De leerplichtambtenaar heeft een vijftal hoofdtaken, waaruit een scala aan zeer uiteenlopende werkzaamheden voortvloeien: Een controlerende taak. In de leerplichtwet worden de verplichtingen van ouders/verzorgers en schooldirecties aangegeven; de leerplichtambtenaar moet controleren of deze partijen zich aan die verplichtingen houden. Een registrerende taak. De leerplichtambtenaar registreert gegevens van leerlingen en maakt daar dossiers van; het gaat daarbij om ondermeer verzuimgegeven, persoonsgegevens, gegevens met betrekking tot de sociale achtergrond en verslagen van huis- en schoolbezoeken en telefoongesprekken.
pagina 4 van 10 Een preventieve taak. Verzuim kan de eerste fase in een proces zijn, dat resulteert in afhaken. Het voorkomen van (langdurig) verzuim is dan ook de meest effectieve manier om voortijdig schoolverlaten te voorkomen. Een curatieve taak. Daar waar sprake is van (dreigend) afhaken, is het de taak van de leerplichtambtenaar om de betreffende jongere weer terug te brengen naar school. Daartoe begeleiden en motiveren ze zelf de afgehaakte jongeren en/of hun ouders/verzorgers óf ze schakelen de daarvoor de meest in aanmerking komende instanties in. Een justitiële taak. Waar preventie en een eerste aanpak niet tot het gewenste resultaat leiden, schakelt de leerplichtambtenaar justitie in door het opmaken van een proces verbaal tegen de ouders/verzorgers, de jongere zelf of de directeur van de school. Voor jongeren kan ook nog een overtreding worden gemeld bij Buro Halt als het gaat om lik op stuk beleid in het kader van kort verzuim. 1.4 Personele bezetting Tijdens schooljaar 2004-2005 was er vanaf 20 september 2004 24 uur beschikbaar voor de uitvoering van de leerplichttaken, zoals die zijn omschreven in de ambtsinstructie. Netto is het beschikbare aantal uren nog minder, omdat ook leerlingenadministratie en leerlingvervoer taken zijn van deze ambtenaar. Door een verschuiving van taken had deze consulent minder uren ter beschikking dan de vorige. Tijdens genoemd schooljaar had de leerplichtambtenaar nog geen opsporingsbevoegdheid en daarom gold er gedurende dit schooljaar een afspraak met het politieteam Drimmelen- Geertruidenberg: in voorkomende gevallen zou een medewerker van de politie zorgdragen. Het is echter niet nodig gebleken om hiervan gebruik te maken in het schooljaar 2004-2005. 1.5 Samenwerkingsverbanden Iedere gemeente in Nederland is zelf verantwoordelijk voor de uitvoering van de leerplichttaken. De leerplichtambtenaar werkt daartoe nauw samen met veel personen en instellingen, die ook een rol kunnen vervullen bij de bestrijding van het schoolverzuim en de daarmee samenhangende problematiek. 1.5.1 Samenwerking me t relevante personen en instellingen Bij het voorkomen en terugdringen van schoolverzuim spelen diverse personen een rol, waaronder de leerplichtambtenaar. Omdat de oorzaken van het schoolverzuim heel divers kunnen zijn en de achtergronden van de problematiek zeer uiteenlopend, is het noodzakelijk om te overleggen of door te verwijzen naar specialisten op andere terreinen teneinde adequaat hulp te bieden. Structureel overleg vindt plaats in de buurtnetwerken in Made en Terheijden: hierbij zijn ook de basisscholen vertegenwoordigd via hun directeur of hun zorgcoördinator. Incidenteel overleg heeft plaats in geval van schoolverzuim, verlofverzoeken, schorsingen, verwijderingen e.d. met zowel scholen binnen als buiten de gemeentegrenzen van de gemeente Drimmelen. Verder is er incidenteel overleg met tal van relevante instanties bij de aanpak van leerplichtsituaties, die kunnen variëren van schoolverzuim, vrijstellingen, alternatieve leerroutes en voortijdig schoolverlaten. Instanties waarmee leerplicht Drimmelen contact heeft gehad in het schooljaar 2004-2005 zijn onder andere: Advies- en Meldpunt Kindermishandeling, Raad voor de Kinderbescherming, Bureau Jeugdzorg, Politie, het
pagina 5 van 10 Openbaar Ministerie, Buro Halt, collega-gemeenten, GGD, de Onderwijsinspectie, OCTO, VluchtelingenWerk. In het gestructureerde overleg tussen het Openbaar Ministerie, Politie, Bureau Jeugdzorg, de Raad voor de Kinderbescherming en leerplicht, het zogenoemde Justitieel Casusoverleg, wordt de gemeente Drimmelen vertegenwoordigd door de gemeente Oosterhout. 1.5.2 Regionale samenwerking In het voortgezet onderwijs en in het speciaal onderwijs is er sprake van problematiek die de gemeentegrenzen overschrijdt, doordat leerlingen van één school van meerdere gemeenten afkomstig zijn. Om een eenduidig leerplichtbeleid binnen de regio te waarborgen, is overleg en samenwerking nodig tussen de leerplichtambtenaren van aan elkaar grenzende gemeenten. Zo komen bijvoorbeeld elke twee maanden de leerplichtambtenaren van de gemeenten Breda, Etten-Leur, Zundert, Baarle-Nassau, Drimmelen, Alphen-Chaam, Moerdijk, Oosterhout en Geertruidenberg voor overleg bijeen. En in dat zelfde verband is tijdens het schooljaar 2004-2005 een gezamenlijke leerplichtfolder uitgebracht. 1.5.3 Landelijke samenwerking Ook landelijk is eenduidig leerplichtbeleid wenselijk en daarom is het voor leerplichtambtenaren belangrijk dat zij regelmatig contacten hebben in den lande. De gemeente Drimmelen is lid van de Landelijke Vereniging voor Leerplichtambtenaren. Deze LVLA zorgt voor het totstandkomen van contactdagen op landelijk en regionaal niveau. Ieder kwartaal verschijnt de landelijke uitgave Leerplichtvisie en er worden regelmatig nieuwsbrieven uitgegeven over wetgeving of ontwikkelingen op het gebied van de leerplicht.
pagina 6 van 10 2 De gegevens van schooljaar 2004-2005 2.1 Inleiding Dit hoofdstuk geeft u een beschrijving van de meldingen van leerplichtzaken bij de leerplichtambtenaar in het schooljaar 2004-2005. Meldingen zijn signalen die bij de leerplichtambtenaar binnenkomen met betrekking tot leerplichtige leerlingen en de leerplichtwet, waarbij op basis van de wet actie moet worden ondernomen. Het gaat om meldingen die betrekking hebben op (speciaal) primair onderonderwijs, speciaal voortgezet onderwijs, voorbereidend beroepsonderwijs (VMBO) en voortgezet onderwijs (HAVO/VWO/Gymnasium). De gepresenteerde cijfers zijn zeker niet op te vatten als absolute gegevens en daarvoor zijn een aantal redenen, zowel intern als extern. Allereerst heeft intern een wisseling van de wacht plaatsgevonden: de nieuwe leerplichtambtenaar heeft het vak moeten leren en kan van invloed zijn geweest op het meldgedrag van scholen, zowel in positieve als negatieve zin. Schriftelijke verzuimmeldingen van de scholen zijn zeker alle correct behandeld en geregistreerd, maar met name telefonische verzoeken om advies en/of informatie zijn niet van meet af aan eenduidig vastgelegd. Op de tweede plaats zijn niet alle scholen even actieve melders als het gaat om vermoedens van ongeoorloofd schoolverzuim. Op dit moment ontbreekt het de leerplichtambtenaar aan de nodige tijd om actief de scholen te benaderen en hen te stimuleren eerder en consequenter te melden. Vanuit preventief oogpunt is dat een gemiste kans. 2.2 De leerplichtgegevens over schooljaar 2004-2005 2.2.1 Meldingen in schooljaar 2004-2005 In schooljaar 2004-2005 telde de gemeente Drimmelen 4.088 leerplichtigen (dat wil zeggen jongeren van 5 tot 17 jaar). Van hen waren er 3.793 volledig en 295 partieel leerplichtig. Over dit aantal leerplichtigen ontving de gemeente 37 (<1%) meldingen in het kader van de leerplichtwet. Naar geslacht verdeeld golden de meldingen 2 x zo veel jongens als meisjes (respectievelijk 24 en 13). 2.2.2 Meldingen naar onderwijstype Uit het basisonderwijs kwamen in het verslagjaar 2004-2005 in totaal 5 meldingen, waarbij het in 2 gevallen om ernstige psychische problemen handelde, in 1 geval lagen mildere psychische problemen aan het verzuim ten grondslag. Een tweetal meldingen hadden vooral de houding van ouders/verzorgers als oorzaak. 1 Melding betrof een MBO-leerling, 2 meldingen hadden betrekking op leerlingen uit het speciaal voortgezet onderwijs en 3 meldingen betroffen HAVO/VWO-leerlingen. De overige 26 meldingen betroffen jongeren die het vmbo bezoeken. 2.2.3 Afhandeling van de verzuimmeldingen In de meeste gevallen zijn een paar gesprekken voldoende geweest om het verzuim terug te dringen. Een paar jongeren hebben in genoemd schooljaar examen gedaan en zijn geslaagd.
pagina 7 van 10 Wanneer in de gesprekken met ouders en/of jongeren bleek dat er sprake was van problemen, die het terrein van de leerplicht overschrijden, zijn actief trajecten uitgezet richting Bureau Jeugdzorg, de Raad voor Kinderbescherming (afdeling jeugdreclassering), MEE e.d. In 3 gevallen was de betrokken onderwijsinstelling van mening dat naast het zorgwekkende verzuim de leerlingen tevens onaanvaardbaar gedrag vertoonden. Voor hen is dan ook een beroep op de time out voorziening OCTO gedaan; een ouderpaar heeft daarbij zijn medewerking geweigerd. Een aantal jongeren krijgt ook in schooljaar 2005-2006 nog zorg van de leerplichtambtenaar: het gaat dan om jongelui die toch wel in probleemgezinnen moeten opgroeien. School weet niet meer wat ze met een jongere aan moeten, ouders schieten in pedagogische zin tekort en maatschappelijk gezien is het belangrijk om alles in het werk te stellen om deze kinderen toch een diploma te laten halen. Er zijn in het verslagjaar geen processen verbaal opgemaakt, noch zijn er leerlingen naar Buro Halt verwezen. 2.2.4 Schorsingen In schooljaar 2004-2005 zijn bij de leerplichtambtenaar van de gemeente Drimmelen 4 schorsingen gemeld: 2 meisjes hadden zich schuldig gemaakt aan agressie respectievelijk diefstal en 2 jongens gingen over de schreef door te stelen respectievelijk drugs te gebruiken en te verhandelen op school. 2.2.5 Vrijstellingen Voor 5 leerplichtigen is in schooljaar 2004-2005 een vrijstelling toegekend. De meeste jongeren waren nog te jong voor de opleiding van hun keuze en overbrugden een wachtjaar met werk. Twee van hen maakten gedurende het schooljaar en na een periode van ernstig verzuim en trajectbegeleiding door Transit, de keuze voor een opleiding waar ze pas in september 2005 zouden kunnen instromen.
pagina 8 van 10 3 Evaluatie schooljaar 2004-2005 3.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt teruggeblikt op een aantal zaken die in het verslagjaar gepasseerd zijn. Daaraan worden conclusies verbonden, verbeterpunten genoemd en vervolgens stappen omschreven, die genomen moeten/kunnen worden om waar mogelijk - in positieve richting bij te sturen. 3.2 Preventie en aanpak ongeoorloofd verzuim Kijkend naar de meldingen vanuit het primair onderwijs in het schooljaar 2004-2005 valt op dat een paar scholen helemaal geen meldingen hebben gedaan, terwijl via andere kanalen er wel degelijk signalen zijn over verzuim. Een actieve benadering van de betreffende scholen kan wellicht een duidelijker beeld geven van het werkelijke verzuim. Dat kan slechts bereikt worden door daar meer tijd in te investeren en het is niet realistisch om te denken dat dat binnen de huidige 24 uur voor leerplicht mogelijk is. Het is wel een belangrijk aandachtspunt. Vooralsnog zijn de buurtnetwerken het belangrijkste instrument in de contacten met de basisscholen in de gemeente Drimmelen. De contacten met de enige school voor voortgezet onderwijs binnen de gemeentegrenzen is een prima contact, zowel als het om wederzijds advies en informatie gaat als om de daadwerkelijke aanpak van verzuim. De bedoeling is om in de loop van schooljaar 2005-2006 te komen tot een gestructureerde overlegvorm met leerplicht, schoolmaatschappelijk werk en zorgcoördinatoren. Veel van de Drimmelense middelbare scholieren bezoeken scholen in andere gemeenten en de contacten met die scholen zijn zeer incidenteel en veel oppervlakkiger dan met het Dongemond College. Ook daar zou verbetering in gebracht moeten worden, hetgeen tijdsintensief is, en binnen de huidige bezetting derhalve niet echt haalbaar. 3.3 Terugdringen (dreigende) uitval 3.3.1 Regionaal Meld- en Coördinatiepunt In dit kader maakt de gemeente Drimmelen deel uit van het RMC-gebied West-Brabant, een samenwerkingsverband van 18 gemeente, waarvan Breda de contactgemeente is. De taken die daarbij aan Breda toevallen zijn: Het maken van afspraken met onderwijsinstellingen en maatschappelijke organisaties (inclusief politie en justitie) die bij de bestrijding van voortijdig schoolverlaten een rol spelen. Het zorgen voor de totstandkoming van een regionaal netwerk van onderwijsinstellingen en maatschappelijke organisaties. Het streven naar verbetering van het gegevensverkeer tussen scholen en gemeenten en tussen gemeenten onderling, in het kader van de aspecten registreren en melden. Het bevorderen dat alle gemeenten het regionaal actieplan Vangnet zo optimaal mogelijk kunnen uitvoeren in het kader van het aspect verwijzen. Het opstellen van de effectrapportage in het kader van de jaarlijkse verantwoording naar het ministerie van OC&W. De gemeente Breda heeft deze taken uitgevoerd en voert ze nog steeds uit waar het gaat om jaarlijks terugkerende zaken. Tevens heeft de gemeente Breda zich ingespannen om provinciale subsidies te behouden voor de bureaus Jeugdzorg, voor zover die verantwoordelijke waren voor projecten schoolmaatschappelijk werk. Inmiddels is de
pagina 9 van 10 uitvoering van het schoolmaatschappelijk werk overgegaan naar het algemeen maatschappelijk werk, maar de provinciale subsidie wordt tot en met het jaar 2007 gefaseerd afgebouwd. Vanaf 2008 moet schoolmaatschappelijk werk geheel door de gemeenten worden bekostigd. Derhalve blijft de komende jaren het schoolmaatschappelijk werk veel aandacht krijgen van de RMC-contactgemeente Breda. 3.3.2 Lokale Meld- en Coördinatiefunctie Het samenwerkingsgebied van de 18 gemeenten uit het RMC-gebied West-Brabant is weer onderverdeeld in 9 zogenaamde LMC-gemeenten (Lokaal Meld- en Coördinatiepunt); voor de gemeenten Drimmelen en Geertruidenberg is Oosterhout contactgemeente. De gemeente Oosterhout verricht op kleinere schaal een aantal taken gelijk aan Breda voor de gehele regio: Het samen met de LMC-regio gemeenten Drimmelen en Geertruidenberg gestalte geven aan het gezamenlijke beleid ten aanzien van de bestrijding van het voortijdig schoolverlaten, waarbij gestreefd wordt naar het realiseren van een sluitend systeem van melding, registratie, doorverwijzen en het volgen van voortijdig schoolverlaters tot 23 jaar. Het zorgen voor de totstandkoming van een regionaal netwerk van onderwijsinstellingen en maatschappelijke organisaties. Het streven naar verbetering van het gegevensverkeer tussen scholen en gemeenten. Het aanleveren bij de RMC-coördinator van gegevens ten behoeve van de effectrapportage voor het ministerie van OC&W. 3.3.3 Vangnet Het al eerder genoemde project Vangnet dat in het voorjaar van 2004 van start is gegaan. Daarin zijn betrokken de afdelingen Onderwijs en Sociale Zaken van de gemeenten Drimmelen, Geertruidenberg en Oosterhout, het CWI en Bureau Transit (Baronie College). De gemeenten voorzien zelf in de trajectbegeleiding van de groep 16 tot 23-jarige schoolverlaters en dreigende schoolverlaters zonder startkwalificatie. Bureau Transit zorgt voor de trajecten op maat met gebruikmaking van reguliere, voorliggende voorzieningen; indien de voorliggende voorzieningen niet voldoen, kan een beroep worden gedaan op aanvullende voorzieningen. In het verslagjaar zijn vanuit onze gemeente twee jongeren begeleid door Transit.
pagina 10 van 10 4 Voornemens schooljaar 2005-2006 4.1 Netwerk Door scholen te bezoeken en persoonlijke contacten te onderhouden kunnen werkwijzen worden afgestemd en scholen worden aangespoord in de toekomst actiever te melden. Het opbouwen en onderhouden van een netwerk van contacten met schooldirecties en netwerkpartners blijft derhalve een aandachtspunt. 4.2 Leerlingenadministratie Door het toenemend toepassen van alle mogelijkheden van de gebruikte applicaties, zullen cijfers steeds betrouwbaarder worden en daardoor een steeds beter instrument worden voor het verzamelen van gegevens en het duiden ervan. 4.3 Strafrechtelijke kant van het handhaven Nu de huidige leerplichtambtenaar bevoegd is tot het opmaken van proces verbaal, zal dit instrument gemakkelijker kunnen worden ingezet als middel tegen hardnekkig schoolverzuim. 4.4 Te laat komen = verzuimen Vooral binnen het voortgezet onderwijs wordt te laat komen toenemend als storend ervaren. Daarom worden ook in Drimmelen leerlingen die dikwijls te laat komen daarop aangesproken. Als sanctie-instrument maken wordt daarbij gebruik gemaakt van doorverwijzen naar Buro Halt, waar een werkstraf kan worden opgelegd, afhankelijk van het aantal uren verzuim. 4.5 Overleggen Ook in schooljaar 2005-2006 zal weer optimaal deelgenomen worden aan de gestructureerde overleggen met o.a. het Openbaar Ministerie, de Landelijke Vereniging voor Leerplichtambtenaren en door middel van vertegenwoordiging aan het Justitieel Casusoverleg.