Monitor 29 Veelplegers Twente J. Snippe G. Wolters B. Bieleman
Bij diverse organisaties is het thema één van de speerpunten van beleid. Ook in het kader van het Grote Steden Beleid (GSB) is er aandacht voor. Voor een goede beleidsvorming en -uitvoering van deze doelgroep is een goed inzicht in de in Twente essentieel. De regiegroep /het Arrondissementaal Juridisch Beraad (AJB) wil een analyse van de aard en omvang van de door gepleegde criminaliteit, hun detentieverleden en achtergrond, uitgesplitst naar vier doelgroepen: zeer actieve meerderjarige ; actieve meerderjarige ; jeugdige meerplegers; en jeugdige. De regiegroep /het AJB heeft onderzoeks- en adviesbureau INTRAVAL opdracht gegeven voor het monitoren van de (zeer actieve) en de jeugdige meer- en in Twente. In deze brochure wordt ingegaan op de (zeer actieve) en de jeugdige meer- en in Twente van 24 tot en met 28. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de cohorten 24 en 27. Matrix 1 Veelpleger Zeer actieve veelpleger Jeugdige meerpleger Jeugdige veelpleger Antecedent Cohort Aanhouder Stilhouder Definities 1 (zeer actieve) en jeugdige veel- en meerplegers Definitie Een veelpleger is een persoon van 18 jaar of ouder die in zijn/haar gehele criminele carrière meer dan tien processen-verbaal heeft gekregen, waarvan tenminste één in het peiljaar. Een zeer actieve veelpleger is een persoon van 18 jaar of ouder die over een periode van vijf jaar (waarvan het peiljaar het laatste jaar is) meer dan tien processen-verbaal heeft ontvangen, waarvan tenminste één in het peiljaar. Onder jeugdige meerplegers worden jongeren verstaan in de leeftijd van 12 tot en met 17 jaar die in hun gehele criminele verleden twee tot maximaal vijf processen-verbaal hebben gekregen, waarvan tenminste één in het peiljaar. Jeugdige zijn jongeren in de leeftijd van 12 tot en met 17 jaar die in hun gehele criminele verleden meer dan vijf processen-verbaal hebben gekregen, waarvan tenminste één in het peiljaar. Een antecedent is een strafbaar feit waarvoor de verdachte is veroordeeld. In het Herkenningssysteem (HKS) van de politie wordt een ruimere definitie gehanteerd: niet alleen feiten waarvoor verdachte is veroordeeld, maar ook aangiftes van misdrijven tegen een persoon worden onder antecedenten gerekend. In feite wordt elk procesverbaal dat tegen een verdachte is opgemaakt (of hij uiteindelijk hiervoor wordt veroordeeld of niet) in het HKS aangeduid met de term antecedent. Alle die op 1 april van een kalenderjaar in de politieregistratie als (zeer actieve) veelpleger bekend zijn en in de daaropvolgende kalenderjaren worden gevolgd in de registraties van politie, justitie en hulpverlening. Een aanhouder is een (zeer actieve) veelpleger of jeugdige meer- of veelpleger uit een cohort die één of meerdere nieuwe antecedenten (processen-verbaal) heeft in één van de volgende jaren en daarmee nog steeds of wederom tot de (zeer actieve) of jeugdige meer- of behoort. Een stilhouder is een (zeer actieve) veelpleger of jeugdige meer- of veelpleger uit een cohort die geen nieuwe antecedenten heeft in één van de volgende jaren bij de regiopolitie Twente en dus geen (zeer actieve) veelpleger of jeugdige meer- of veelpleger meer is. Hieronder worden de belangrijkste ontwikkelingen weergegeven die zich in de periode 24-28 onder de (zeer actieve) en jeugdige hebben voorgedaan. Uitgangspunt is de lijst van 1 april 29. Van de personen op deze lijst zijn gegevens opgevraagd bij politie, justitie, gevangeniswezen, reclassering en hulpverlening. 1 Voor dit onderzoek zijn de definities van (zeer) actieve en jeugdige meer- en gebruikt die gehanteerd worden door de regiegroep en landelijk zijn afgesproken. Voor de beschrijving van de ontwikkelingen binnen een cohort wordt gebruik gemaakt van de termen aanhouder en stilhouder die het WODC in haar monitor hanteert. Monitor Veelplegers Twente 29 1
Belangrijkste ontwikkelingen volwassen (zeer actieve) Het aantal zeer actieve veelpegers is met 3% gedaald, terwijl het aantal licht (3%) is gestegen (figuur 1). Per saldo is het totale aantal (zeer actieve) met 4% afgenomen. Niet alle plegen aan de lopende band misdrijven. Een deel zien we soms jarenlang niet in de politieregistratie terug. Omdat hun hele criminele carrière conform de definitie blijft meetellen, kunnen zij jaren later met het plegen van één misdrijf weer als veelpleger op de lijst terechtkomen. Figuur 1 Ontwikkeling aantallen (zeer actieve) Twente, 24-28 8 7 6 5 4 3 2 1 676 69 71 689 693 167 169 153 121 117 zeer actieve In de gemeenten ontwikkelt het aantal zich verschillend (figuur 2). In Enschede is het aantal in de periode 24-28 met 1% toegenomen. In Hengelo met 9%. Het aantal in Almelo is daarentegen met 8% gedaald. Een verklaring voor deze verschillen is zonder nader onderzoek niet te geven. De grootste veranderingen hebben zich voorgedaan in de aantallen zeer actieve. In Almelo is het aantal in de periode 24-28 met 14% gedaald, in Hengelo met 25% (van 16 naar 12) en in Enschede zelfs met 42%. De projectmatige aanpak richt zich op deze zeer actieve. De resultaten kunnen een gevolg zijn van die aanpak. Figuur 2 Ontwikkeling aantallen (zeer actieve) naar gemeente, 24-28 (index 24 = 1) 16 Veelplegers 16 Zeer actieve 14 14 12 1 8 6 4 Almelo Hengelo Enschede Overig 12 1 8 6 4 Almelo Hengelo Enschede Overig 2 2 2 INTRAVAL
Er is een toename te zien in het aantal vrijheidsstraffen dat is opgelegd aan (zeer actieve) in de jaren 24 tot en met 28 (figuur 3). Het percentage dat een vrijheidsstraf heeft gekregen neemt jaarlijks toe. In 24 heeft 26% in detentie gezeten, in 25 25%, in 26 28%, in 27 39% en in 28 zelfs 42%. Het gemiddelde aantal dagen dat (zeer actieve) in detentie hebben gezeten is tot 27 jaarlijks gestegen tot een gemiddelde van 91 dagen. In 28 is dit voor het eerst sinds de start van de monitor afgenomen en bedraagt dan gemiddeld 79 dagen. Figuur 3 Ontwikkeling aantal opgelegde vrijheidsstraffen 24-28 12 1 8 6 4 2 minder dan 1 w eek 1-4 w eken 1-3 maanden 3-6 maanden meer dan 6 maanden Woonplaats De meeste wonen in de gemeenten Enschede (313), Almelo (131) en Hengelo (74). Uit figuur 4 blijkt dat de zeer actieve op zes personen na in deze gemeenten woonachtig zijn. Van de is 13% afkomstig uit gemeenten buiten Twente. Van de zeer actieve is dit 18%. Figuur 4 Aantallen en zeer actieve per gemeente in 28 Veelplegers Zeer actieve Medische verstrekking van heroïne Van de (zeer actieve) zijn in 28 drie en drie zeer actieve opgenomen in het in 26 gestarte project medische verstrekking van heroïne. Monitor Veelplegers Twente 29 3
Ontwikkelingen cohort 24 De criminele carrière van een veelpleger verloopt vaak niet lineair. Sommige (zeer actieve) komen één of meer jaren niet voor om vervolgens weer als (zeer actieve) veelpleger terug te keren. Anderen ontwikkelen zich van veelpleger naar zeer actieve veelpleger of omgekeerd. Het verloop over de jaren 24 tot en met 28 is te zien in figuur 5. De ontwikkeling is gebaseerd op geregistreerde criminaliteit. Niet uitgesloten is dat een stilhouder wel een misdrijf heeft gepleegd, maar hiervoor door de politie niet is aangehouden en geverbaliseerd. Figuur 5 Ontwikkeling (zeer actieve) cohort 24 (N = 843) 1% 8% 6% 4% 2% zeer actieve stilhouders % Het aantal misdrijven waarvoor de van cohort 24 een proces-verbaal hebben gekregen, is na een lichte toename van gemiddeld 2,8 in 24 tot 3,3 in 26, in 28 weer afgenomen tot gemiddeld 2,9 (figuur 6). Voor de zeer actieve is het aantal misdrijven waarvoor een proces-verbaal is opgemaakt, afgenomen van gemiddeld 6,2 in 24 tot 3,3 in 28. Deze afname stagneert de laatste jaren. Figuur 6 Ontwikkeling gemiddeld aantal geregistreerde feiten cohort 24 7 6,2 6 4,9 5 4,2 4 3,2 3,3 3,2 3,4 3,3 2,8 2,9 3 2 1 zeer actieve 4 INTRAVAL
Het absolute aantal geregistreerde feiten onder zowel de als de zeer actieve uit cohort 24 is in de periode 24-28 afgenomen (figuur 7). Voor de gaat het om een afname van 67% in de periode 24-28. Voor de zeer actieve is het aantal geregistreerde feiten met 84% afgenomen. Figuur 7 Ontwikkeling aantal geregistreerde feiten cohort 24 25 2 15 1 5 1924 14 96 86 641 65 64 442 292 171 geregistreerde feiten geregistreerde feiten zeer actieve Ontwikkelingen aantallen volwassen (zeer actieve) cohort 27 In 27 waren er 689 en 121 zeer actieve. In 28 is het aantal actieve in dit cohort met 58% afgenomen. In 28 is het aantal zeer actieve in dit cohort met 43% afgenomen. Belangrijkste ontwikkelingen jeugdige meer- en Het aantal jeugdige meer- en is met 28% toegenomen in de periode 24-28. De toename doet zich vooral voor bij de meerplegers (figuur 8). Ook landelijk is deze trend zichtbaar. 2 Figuur 8 Ontwikkeling jeugdige meer- en, 24-28 4 3 273 252 286 31 342 2 1 15 14 18 17 26 meerplegers 2 Nobelen, D. van (29) Jonge blijven lastpakken. Secondant 22 (5), 7-13. CCV, Utrecht. Monitor Veelplegers Twente 29 5
Cohort 24 Zowel het aantal jeugdige meerplegers als het aantal neemt in de loop van de tijd af binnen het cohort 24. Het aantal jeugdige meer- en dat doorstroomt naar volwassen (zeer actieve) veelpleger neemt echter toe (figuur 9). In 25 stroomden er uit cohort 24 twee jeugdigen door naar volwassen (zeer actieve) veelpleger, in 26 waren dit er drie, in 27 negen en in 28 14. Figuur 9 Ontwikkeling jeugdige meer- en cohort 24 1% 8% 6% 4% 2% (zeer actieve) (volw assen) meerplegers stilhouders % Onder de jeugdige doet zich een ander beeld voor dan onder de jeugdige meerplegers. Hoewel het aantal jeugdige afneemt, stroomt een verhoudingsgewijs groot deel door naar volwassen (zeer actieve) veelpleger (figuur 1). De rest wordt stilhouder. Figuur 1 Ontwikkeling jeugdige cohort 24 1% 8% 6% 4% 2% (zeer actieve) veelpleger (volw assen) stilhouders % Ontwikkelingen aantallen jeugdige meer- en cohort 27 In 27 waren er in totaal 327 jeugdige meer- en, 31 meerplegers en 17. In 28 is het aantal meerplegers in dit cohort met 75% afgenomen. In 28 is het aantal in dit cohort met 35% afgenomen. 6 INTRAVAL
Doorgroei Gezien de toenemende doorgroei van jeugdige meer- en naar volwassen, is de leeftijdsverdeling van volwassen zeer actieve onderzocht om na te gaan of zich onder de jongere zeer actieve een extra aanwas voordoet. Er blijkt, ten opzichte van 24, in 28 een toename te zijn van zeer actieve rond de 2 jaar (figuur 11). Dit komt overeen met het landelijke beeld, waar zich eveneens een aanwas voordoet van zeer actieve in deze leeftijdscategorie (figuur 12). 3 Landelijk is verder een afvlakking zichtbaar van in de leeftijd van 26 tot 42 jaar. Een vergelijkbare trend doet zich voor in Twente, zij het dat in Twente de afname zich al bij 22 jaar begint af te tekenen. Figuur 11 Leeftijdsverdeling zeer actieve Twente 24 en 28 18 16 14 12 1 24 8 28 6 4 2 18 2 22 24 26 28 3 32 34 36 38 4 42 44 46 48 5 52 54 56 58 6 62 64 66 Figuur 12 Landelijke leeftijdsverdeling zeer actieve 22 en 28 (Bron: van Mantgem, 28) 3 Mantgem, J. van (29) Jongere roeren zich. Secondant 23 (6), 6-13. CCV, Utrecht. Monitor Veelplegers Twente 29 7
COLOFON St. INTRAVAL Postadres: Postbus 1781 971 BT Groningen E-mail info@intraval.nl www.intraval.nl Kantoor Groningen: Kantoor Rotterdam: Sint Jansstraat 2C Goudsesingel 68 Telefoon 5-313 4 52 Telefoon 1-425 92 12 Fax 5-312 75 26 Fax 1-476 83 76 Juni 21 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of anderszins, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Tekst: Opmaak: Druk: Opdrachtgever: J. Snippe, G. Wolters, B. Bieleman G. Wolters Copy-Copy Regiegroep / Arrondissementaal Juridisch Beraad (AJB) Twente ISBN-13: 978 9 8874 91 6