[Geef Zo gezond is Heeten Gezondheidsprofiel Heeten 2015 I December, 201[Geef tekst op]
HOE GEZOND IS UW WIJK/KERN? Een wijk- of kerngezondheidsprofiel biedt veel voordelen zoals beter inzicht in problematieken in een wijk/kern en een beter overzicht van de beschikbare cijfers m.b.t. gezondheid. De gemeente Raalte heeft er daarom voor gekozen om voor tien wijken/kernen een gezondheidsprofiel te maken namelijk; Raalte-Noord, Raalte kern, Mariënheem, Broekland, Heeten, Nieuw-Heeten, Heino, Lierderholthuis, Laag-Zuthem en Luttenberg. Met deze wijkgezondheidsprofielen wil de gemeente Raalte beter inzicht krijgen in hoe het desbetreffende gebied is samengesteld en welke gezondheidszaken een rol spelen. Het gezondheidsprofiel is een hulpmiddel om met bewoners in gesprek te gaan over hoe de leefomgeving eruit ziet, waar zij als bewoners tegenaan lopen en waar zij eventueel nog hulp bij nodig hebben. Tevens dient het wijkgezondheidsprofiel als leidraad voor het opstarten en/of verder vormgeven van de kernteams binnen de gemeente Raalte. Wijkprofiel Heeten Ponymarkt in Heeten 2
Bevolkingssamenstelling Leeftijdsopbouw Heeten heeft 3618 inwoners in 1385 huishoudens. Er wordt tot 2040 een stijging verwacht in het aantal inwoners naar 3935 inwoners. De bevolkingssamenstelling in Heeten is vergelijkbaar met het gemiddelde in de gemeente Raalte. Alleen de groep 25-39 jarigen is in Heeten iets kleiner dan gemiddeld in de gemeente Raalte en de groep 40-64 jarigen is iets groter. Figuur 1 Tabel 1 Leeftijdsopbouw 2013 0-4 5-14 15-24 25-39 40-64 65-74 75 + Totaal 166 481 455 448 1435 311 322 3618 Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek, bewerkt door Vraag Aanbod Analyse Monitor (VAAM), 2013 Samenstelling huishoudens In de kernen van de gemeente Raalte zijn verschillen te zien in hoe de huishoudens zijn samengesteld. Hierbij wordt onderscheiden of het om huishoudens met kinderen, huishoudens zonder kinderen of eenpersoonshuishoudens gaat. Hoe de huishoudens zijn samengesteld in Heeten ziet u in tabel 2. In Heeten zijn de meeste huishoudens, huishoudens met kinderen (43%). Dit is meer dan gemiddeld in de gemeente Raalte (38%). Het percentage huishoudens zonder kinderen en eenpersoonshuishoudens liggen iets lager dan gemiddeld in de gemeente Raalte. 3
Figuur 2 Tabel 2 Samenstelling huishoudens 2014 Eenpersoons huishoudens Huishoudens zonder kinderen Huishoudens met kinderen 332 457 596 1385 Totaal aantal huishoudens Bron: CBS, 2014 Etniciteit Voor alle kernen wordt bekeken hoeveel autochtonen en allochtonen er in een kern wonen. Een allochtoon is een persoon van wie tenminste één ouder in het buitenland geboren is (CBS, 2014). De allochtonen worden onderverdeeld in allochtonen met een westerse achtergrond en allochtonen met een niet westerse achtergrond, op grond van hun geboorteland (CBS, 2014). In Heeten is 2% van de inwoners allochtoon met een westerse achtergrond. Figuur 3 4
Tabel 3 Etniciteit 2014 Westers totaal Niet westers totaal 72 0 *Westers totaal zijn de immigranten uit Westerse landen. De autochtone bevolking is in deze tabel niet meegenomen Bron: CBS, 2014 Inkomen In dit kernprofiel worden huishoudens onderscheiden in de categorieën; hoge inkomen, midden inkomen en laag inkomen. Een hoog inkomen is een inkomen van > 46.500 (bovenste 20%) en een laag inkomen een inkomen van < 25.200,- (laagste 40%). In Heeten is het percentage met een midden inkomen (41%), minder dan gemiddeld in de gemeente Raalte. Het percentage huishoudens met een hoog inkomen (24%) is meer dan gemiddeld in de gemeente Raalte (21%). Figuur 4 Bron: CBS, Regionaal Inkomensonderzoek, 2011 5
Tabel 4 Inkomensverdeling Huishoudens 2011 Huishouden met laag inkomen Huishouden met midden inkomen Huishoudens met hoog inkomen 495 580 340 1415 Huishoudens totaal in 2012 Inkomensondersteunende maatregelen en arbeidsparticipatie Het percentage inwoners dat gebruik maakt van inkomensondersteunende maatregelen is vergelijkbaar met gemiddeld in de gemeente Raalte. Van de WAJONG en WWB-uitkering wordt iets minder gebruikt dan gemiddeld in Raalte. Tabel 5 Heeten (aantal en %) Gemeente Raalte (aantal en %) WAO 70 (5%) 840 (5,5%) WIA 15 (1%) 225 (1,5%) WAZ 10 (0,7%) 80 (0,5%) WAJONG 25 (1,8%) 480 (3,2%) WW 75 (5,3%) 910 (6,0%) WWB 15 (1%) 345 (2,2%) Bijzondere bijstand 25 (1,8%) 400 (2,6%) Bron: CBS, bewerking ABF Research, 2011 Kanttekening vanuit Humanitas: in de kleine dorpen worden minder voorzieningen aangevraagd doordat de inwoners zich schamen voor hun financiële situatie en niet willen dat buren etc. weten dat zij de voorziening nodig hebben. Daarnaast zie je ook in de kleine kernen dat de mensen (financieel) ondersteund worden door de kerken. In Raalte Kern (vooral de mensen die niet van oorsprong uit de gemeente Raalte komen) durven de mensen makkelijker voorzieningen aan te vragen. Sociaal Economische Status De sociale status van een wijk is afgeleid van een aantal kenmerken van de mensen die er wonen: hun opleiding, inkomen en positie op de arbeidsmarkt. Een lage score duidt op een lage sociaal economische status van een wijk. Een score tussen -1 en -2 geeft een lage SES van de wijk aan, een score tussen 1 en 2 geeft een hoge SES aan. Tabel 6 Factorscore sociale status [score] Heeten Nederland -0,60 0,28 Bron: Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), 2014 De sociaal economische status van Heeten is lager dan het landelijk gemiddelde. 6
Zorggebruik en gebruik van regelingen en voorzieningen Huisarts Het aantal contacten dat inwoners hebben voor veelvoorkomende aandoeningen in Heeten komt overeen met het gemiddelde in de gemeente Raalte. Het gemiddelde aantal consulten per inwoner en het gemiddeld aantal consulten langer dan 20 minuten komen ook overeen met het gemiddelde in de gemeente Raalte. Tabel 7 Contact (patiënten per 1000 inwoners) voor veelvoorkomende aandoeningen Heeten Gemeente Raalte Diabetes 59 55 COPD 27 24 Cardiovasculair risico 141 136 management Hartfalen 12 8 Dementie 7 5 Bron: VAAM, 2013 Dit betekent dus bijvoorbeeld dat op 1000 inwoners in Heeten 59 personen de huisarts bezoeken voor diabetes. Bij een totaal aantal van 3618 inwoners in Heeten zijn dat 213 personen totaal die de huisarts bezocht hebben voor diabetes. Tabel 8 Totaal aantal huisartsenconsulten en consulten langer dan 20 minuten Heeten Gemeente Raalte Gemiddeld aantal consulten per 2,6 2,7 inwoner Gemiddeld aantal consulten > 20 minuten per inwoner 0,5 0,5 Bron: VAAM, 2013 Gebruik van regelingen en voorzieningen Het percentage huishoudens dat gebruik maakt van WMO en AWBZ regelingen in Heeten is vergelijkbaar met het gemiddelde in de gemeente Raalte. Minder dan 1% van de huishoudens maakt van 6 of meer regelingen gebruik, dat zijn 10 huishoudens. Het gaat hierbij niet alleen om regelingen en voorzieningen op het gebied van zorg en welzijn (zoals AWBZ en WMO), maar ook om regelingen op het gebied van arbeidsparticipatie (zoals WAO, WIA), onderwijs (zoals speciaal onderwijs) en inkomensondersteuning (zoals bijzondere bijstand). In Heeten lijken minder huishoudens gebruik te maken van meerdere regelingen. 7
Tabel 9 Gebruik van WMO en AWBZ regelingen Heeten (aantal en %) Gemeente Raalte (aantal en %) WMO huishoudelijke verzorging 95 (6,7%) 990 (6,5%) AWBZ persoonlijke verzorging 85 (6%) 780 (5,1%) AWBZ verpleging 30 (2,1%) 360 (2,3%) AWBZ individuele begeleiding 10 (0,7%) 255 (1,7%) AWBZ groepsbegeleiding 10 (0,7%) 160 (1,1%) Bron: CBS, bewerking ABF Research 2011 Tabel 10 Huishoudens met 3 of meer regelingen Heeten Gemeente Raalte Totaal aantal huishoudens 1415 15195 Huishoudens met 3 of meer regelingen % aantal regelingen: 3 of meer Huishoudens met 6 of meer regelingen % aantal regelingen: 6 of meer 225 15,9 10 0,7 2725 17,93 265 1,74 Bron: CBS, bewerking ABF Research 2011 Gezondheid- en leefstijldeterminanten Gezondheid en leefstijl volwassenen (18+) en jongeren (13-16jr.) Gekeken naar gezondheid- en leefstijldeterminanten, scoren de volwassenen in Heeten iets lager dan gemiddeld in de gemeente Raalte. Alleen op de determinant roken scoren de volwassenen in Heeten iets boven het gemiddelde in Raalte (zie figuur 5). Vanwege het lage aantal respondenten uit Heeten (< 30), zijn de gezondheid en leefstijl determinanten voor jongeren alleen weergegeven op gemeenteniveau. Opvallend is dat het merendeel (48%) van de 13-16 jarigen in de gemeente Raalte ooit wel eens alcohol heeft gedronken. 8
Figuur 5 Bron: VAAM op basis van GGD onderzoek, 2011 (De cijfers in de VAAM zijn schattingen op basis van de bevolkingssamenstelling: de leeftijdssamenstelling, het % lage inkomens, % eenpersoonshuishoudens, etniciteit en stedelijkheid.) Figuur 6 * SDQ= maat voor psycho sociale gezondheid, geeft het risico op psycho-sociale problemen aan. Bron: GGD digitale vragenlijst klas 2 en 4, KD+ dossier, 2014 9
Tactus verslavingszorg: Op 31-12-2015 had Tactus 52 cliënten in de gemeente Raalte in behandeling. Hiervan is het merendeel (33) van de cliënten in behandeling voor een alcoholverslaving. Van de 33 cliënten met een alcoholverslaving, zijn 15 personen onder de 18 jaar. De kern maatschappelijke dienstverlening: Op 09-12-2015 had De Kern 227 (18+) cliënten in de gemeente Raalte. De meeste zorgvragen (21%) kwamen voort vanuit psychosociale problematiek. Daarnaast kwam 11% van de zorgvragen voort uit financiële problematiek of Gezondheid/psychosociale problematiek. Gezondheid en leefstijl vergeleken met Nederland Gekeken naar het landelijk gemiddelde scoort Heeten gemiddeld op matig/slecht ervaren gezondheid. Op overgewicht scoort Heeten iets boven het gemiddelde. Bron: VAAM op basis van GGD onderzoek, 2011 (De cijfers in de VAAM zijn schattingen op basis van de bevolkingssamenstelling: de leeftijdssamenstelling, het % lage inkomens, % eenpersoonshuishoudens, etniciteit en stedelijkheid.) Figuur 9 10
Dementie gemeente Raalte In 2013 waren in de gemeente Raalte 631 bewoners met dementie (Alzheimer Nederland, 2013). Dementie is de naam voor een combinatie van symptomen (een syndroom), waarbij de verwerking van informatie in de hersenen is verstoord (Alzheimer Nederland, 2015). De Casemanagers dementie hebben in 2013 hulp verleend aan in totaal 80 cliënten met dementie en hun sociale netwerk in de gemeente Raalte en omgeving (Wegwijs Dementie Raalte, 2013). Voor 2014 was de prognose dat het aantal mensen met dementie stijgt naar 656, dit is een stijging van 4% (Alzheimer Nederland, 2013). 11
Tabel 10 Prognose dementie Gemeente Raalte Nederland 2013 631 256.845 2014 656 (+ 4%) 263.800 (+ 3%) 2020 809 (+ 28%) 310.622 (+ 21%) Alzheimer Nederland, 2013 De prognose is dat het aantal mensen met dementie in de gemeente Raalte in 2020 is gestegen met 28%. Landelijk is de prognose dat het aantal mensen met dementie in 2020 met 21% is gestegen. In Raalte ligt deze prognose dus 7% hoger dan landelijk (Alzheimer Nederland, 2013). Huisartsen gemeente Raalte: In de praktijken in de gemeente Raalte zien de huisartsen ook een stijging van het aantal mensen met cognitieproblemen/dementie. Doordat de bevolkingssamenstelling (en daarmee het aantal 65-plussers) in Heeten vergelijkbaar is met het gemiddelde in de gemeente Raalte blijft de prognose voor het aantal mensen met dementie in Heeten gelijk aan de gemeente Raalte. Vrijwilligerswerk gemeente Raalte Vrijwilligerswerk is werk dat in georganiseerd verband (bijvoorbeeld sportvereniging, kerkbestuur, school) onbetaald wordt uitgevoerd (GGD, 2012, pp. 8). In de gemeente Raalte participeert 43% van de bewoners in de leeftijd van 18-64 jaar in vrijwilligerswerk. Hiermee scoort de gemeente Raalte boven het gemiddelde van 37% binnen de regio IJsselland (2012). Vergeleken met 2008 is er een lichte stijging van 1%. Van de vrouwen in de gemeente Raalte participeert 46% in vrijwilligerswerk, bij de mannen ligt dit lager met 41%. Dit zijn rond de 4978 vrouwen en 4548 mannen (GGD gezondheidsmonitor, 2012; CBS bevolkingsstatistiek 2012). Mantelzorg Mantelzorg is de zorg die u geeft aan een bekende uit uw omgeving, zoals uw echtgenoot, echtgenote, partner, huisgenoot, kind, buren of vrienden, als u voor langere tijd ziek, hulpbehoevend of gehandicapt bent. Deze zorg kan bestaan uit het huishouden doen, wassen en aankleden, gezelschap houden, vervoer, geldzaken regelen, enzovoorts. Mantelzorg wordt niet betaald (NB: een vrijwilliger die werkt vanuit een vrijwilligerscentrale, is geen mantelzorger) (GGD IJsselland, 2010, pp. 8). In de gemeente Raalte is binnen de leeftijdscategorie 18-64 in totaal 12% mantelzorger. Er is een groot verschil tussen mannen en vrouwen, waarbij 7% van de mannen mantelzorger is en 17% van de vrouwen (GGD, 2012). Uit onderzoek van Arcon en de gemeente Raalte (2014) is gebleken dat de meeste mantelzorgers/zorgvrijwilligers in de kern van Raalte wonen (47,09%). Het merendeel van de mantelzorgers/zorgvrijwilligers is vrouw (66%). Van de mantelzorgers in de gemeente Raalte zorgt 50% meer dan 5 jaar voor iemand of heeft meer dan 5 jaar voor iemand gezorgd. De hulpbehoeften 12
van deze personen komen voornamelijk voort uit lichamelijke problemen (45,18%). Daarnaast zijn dementie (24,70%) en chronische ziekten (27,11%) veel voorkomende redenen voor mantelzorg (Arcon, 2014). Mantelzorgconsulenten Raalte: In 2015 waren er 272 mantelzorgers uit de gemeente Raalte bekend bij mantelzorgconsulenten (hier zijn de kernen Lierderholthuis, Laag Zuthem en Heino niet in meegenomen). De hulpbehoeften van deze personen komen voornamelijk voort uit chronische ziekten (32%) en dementie (25%). Belangrijkste conclusies De bevolkingssamenstelling van Heeten is vergelijkbaar met het gemiddelde in de gemeente Raalte. Heeten heeft veel huishoudens met kinderen. De sociaal economische status van Heeten (-0,60) is lager dan het landelijk gemiddelde, maar met een score van boven -1 nog niet laag. In Heeten is het percentage met een midden inkomen (41%), minder dan gemiddeld in de gemeente Raalte. Het percentage huishoudens met een hoog inkomen (24%) is meer dan gemiddeld in de gemeente Raalte (21%). Het aantal contacten dat inwoners hebben voor veelvoorkomende aandoeningen en het aantal huisartsenconsulten is vergelijkbaar met het gemiddelde in de gemeente Raalte. Het gebruik van AWBZ en WMO regelingen in Heeten is vergelijkbaar met het gemiddelde in de gemeente Raalte. Op de gezondheid en leefstijldeterminanten scoren de volwassenen in Heeten op het niveau van Raalte gemiddeld. Alleen op alcoholgebruik scoren de volwassenen iets hoger. Mocht u nog vragen en/of opmerkingen hebben naar aanleiding van dit kernprofiel dan kunt u contact opnemen met GGD IJsselland; Sandra Borsboom s.borsboom@ggdijsselland.nl, Marja de Jong m.de.jong@ggdijsselland.nl of Jette Middelkamp j.middelkamp@ggdijsselland.nl 13
Colofon Uitgave: GGD IJsselland, Kennis en Expertise Centrum Auteurs: Sandra Borsboom, Marja de Jong & Jette Middelkamp Foto's: Stichting duurzaam Heeten, ponyweek Heeten, Regiocanons.nl, pixabay & pexels Opleverdatum: 12-2015 Website: www.raalte.ggdijsselland.nl www.gezondheidsatlasggdijsselland.nl E-mail: KEC@ggdijsselland.nl Telefoon: 038-428 1624 GGD IJsselland Tijdelijk bezoekadres (tot voorjaar 2016): Bezoekadres: Postadres: Telefoon: E-mail: Website: Hanzelaan 351 361, 8017 JM Zwolle Zeven Alleetjes 1 8011 CV Zwolle Postbus 1453 8001 BL Zwolle 038-428 14 28 info@ggdijsselland.nl www.ggdijsselland.nl [Ge ef tekst op]