NBA LIO, Ledengroep Intern en Overheidsaccountants Jaarplan 2015 1
0.Inleiding 0.1 Ledengroep Intern en Overheidsaccountants (LIO) LIO is één van de drie ledengroepen van de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants, de NBA zoals vastgelegd in de Wet op het Accountantsberoep (2013). Intern 1 en Overheidsaccountants zijn accountants die in dienst zijn van een organisatie. Als de organisatie valt onder het begrip overheid, is sprake van een overheidsaccountant. Zij zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van internal audits en in sommige organisaties tevens voor de controle van de jaarrekening en andere financiële verantwoordingen. De accountants werkzaam in de aangiftepraktijk van de Belastingdienst behoren daarom eveneens tot LIO. Het LIO ledenbestand bestaat uit ca. 1.500 accountants welke globaal als volgt ingedeeld kunnen worden: Ca. 300 overheidsaccountants zijn hoofdzakelijk werkzaam bij de Auditdienst Rijk (ADR), provincies en gemeenten. Ca. 550 overheidsaccountants zijn werkzaam in de aangiftepraktijk van de Belastingdienst. Ca. 650 intern accountants zijn werkzaam in de private sector waarbij aangetekend wordt dat de financiële sector met ruim 350 accountants daar een belangrijk onderdeel van uit maakt. De overige 300 intern accountants zijn veelal werkzaam bij relatief kleine interne accountantsdiensten.(ca. 150) 0.2 Basis jaarplan 2015 De algemene doelstelling van de ledengroep intern en overheidsaccountants is het behartigen van de belangen van haar leden en het verder verbeteren en bewaken van de kwaliteit van het vak. In 2012 en 2013 Heeft het LIO bestuur stakeholdergesprekken gevoerd met hoofden van internal audit afdelingen en van overheidsdiensten en is een ledenonderzoek gehouden. Hieronder volgen de belangrijkste uitkomsten: LIO dient zichtbaarder te zijn naar haar leden, zodat de leden zich herkennen in informatie, communicatie en producten van een relevant beroep; LIO-leden en hoofden van internal audit afdelingen en van overheidsdiensten vinden het belangrijk dat er goede samenwerking en afstemming plaatsvindt met IIA Nederland; LIO-leden en hoofden van internal audit afdelingen en van overheidsdiensten verwachten dat LIO een brugfunctie vervult tussen verschillende gremia; Tevens is er behoefte aan een specifieker en gerichter cursusaanbod en aandacht voor een sectorbenadering, in het bijzonder de financiële en publieke sector. Deze resultaten en het op 25 september 2014 gepubliceerde rapport In het publiek belang van de NBA werkgroep vormden de basis voor een heisessie van het LIO-bestuur in het najaar van 2014. Dit activiteitenplan 2015 is de weerslag van die bijeenkomst. Dit plan gaat in op de speerpunten van het LIO bestuur alsmede de activiteiten/projecten die het bestuur in dat kader wil uitvoeren. Het bestuur van LIO wil met dit jaarplan een waardevolle bijdrage leveren aan de missie van het LIO-bestuur om toegevoegde waarde te bieden aan intern en overheidsaccountants door versterking van hun interne en externe positie. 1 LIO is een onderdeel van de NBA, De Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants. Om die reden worden in dit jaarplan regelmatig de aanduiding intern accountant gebruikt. Voor deze aanduiding kan uiteraard ook internal auditor worden gelezen. 2
0.3 Speerpunten 2015 Het LIO bestuur wil de dialoog aangaan met het maatschappelijk verkeer, de stakeholders in de private en (semi-) publieke sector en haar leden. In deze dialoog zal LIO onder andere haar kennis en kunde op het gebied van Governance, Risicomanagement & Compliance (GRC) inbrengen. Verder heeft LIO tot doel gesteld om een wezenlijke bijdrage te leveren aan de implementatie van de maatregelen zoals beschreven in het NBA rapport In het publiek belang en om duidelijke en relevante regelgeving voor intern en overheidsaccountants te bewerkstelligen. De opzet van de communicatie is hierbij belangrijk. 0.4 Projecten 2015 Voor 2015 zijn de volgende clusters van activiteiten/projecten gedefinieerd: I II III IV V VI VII Governance, Risk en Compliance Samenwerking met IIA Nederland Opleidingen, Cursusaanbod Kwaliteit Regelgeving Imago en communicatie Diversen Per cluster volgt hieronder een korte omschrijving van de geplande activiteiten inclusief de concrete eindproducten. 3
I Governance Risk en Compliance (GRC) I.1 Aanpassing Nederlandse corporate governance code. De intern accountant speelt een belangrijke rol in corporate governance. Om die reden heeft de functie een prominente plaats gekregen in de Nederlandse corporate governance code zoals opgesteld door de commissie Tabaksblat in 2003 en aangepast door de commissie Frijns in 2008. Inmiddels is de Code op een aantal onderdelen verouderd en bestaat de verwachting dat de Monitoring commissie Van Manen in 2015 met aanpassingsvoorstellen zal komen. LIO zal (in samenwerking met IIA Nederland) een bijdrage leveren in dit proces met het doel de positie van de intern accountant te verstevigen en de Code beter aan te laten sluiten op de praktijk. I.2 GRC spelregelkader Dit betreft een beschrijving van de GRC best practices voor overheids- en intern accountants in de vorm van een "spel regelkaart" of white paper. Voor dit doel zal een analyse / inventarisatie uitgevoerd worden van bestaande GRC regels voor intern accountants. Hierbij wordt onder andere gebruik gemaakt van de IIA IPPF standaarden, Corporate Governance Code, de Speerpuntenbrieven van Eumedion en wet- en regelgeving voor de financiële industrie zoals Basel III en de EIOPA richtlijn voor Solvency II. Ook wordt gekeken naar de specifieke regels en standaarden voor overheidsaccountants en overige accountants in het (semi) publieke domein. Deze regelgeving is vervat in HARO en controleprotocollen. Toetsing van deze regels met overkoepelende regelgeving in ISA s, INTOSAI en IIA uitgangspunten is onderdeel van de analyse. I.3 Ronde tafel bijeenkomst over GRC en de samenwerking tussen commissarissen en accountants. Commissarissen zijn een belangrijke partij voor de intern accountant. In 2010 heeft de NBA in samenwerking met IIA Nederland een rapport 2 uitgebracht die dat onderstreept. Intern accountants hebben vaak ook een directe rapportagelijn naar de Raad van Commissarissen of haar Audit Committee. LIO wil graag meer inzicht verkrijgen in de wijze waarop intern accountants samenwerken met de commissarissen en organiseert om die reden een ronde tafelbijeenkomst. Hierin wordt ook ingegaan op de uitkomsten van het nationale commissarissenonderzoek 2014 welke in januari 2015 worden gepresenteerd. 1.4 NBA rapport In het publiek belang Op 25 september heeft de NBA het rapport In het publiek belang gepubliceerd als antwoord op de maatschappelijke kritiek op de sector. Het rapport bevat 53 concrete maatregelen waarvan een aantal betrekking heeft op het GRC speelveld. LIO participeert in ieder geval in het NBA project Rol en Scope waarin deze maatregelen verder worden uitgewerkt en geïmplementeerd. Zie ook onderdeel IV.4 in dit jaarplan. 2 Bondgenoten in governance 4
II Samenwerking met IIA Nederland II.1 Ondersteuning kleine audit diensten In het najaar 2014 hebben vertegenwoordigers van LIO en de PAS 3 commissie van IIA Nederland overlegd over de mogelijkheden van samenwerking. De PAS commissie richt zich op de kleine internal audit afdelingen met kennisdeling en ondersteuning als belangrijkste doel. Hiertoe worden o.a. vaktechnische bijeenkomsten georganiseerd en best practices en meningsuitingen gepubliceerd. LIO richt zich op de ledengroep intern en overheidsaccountants. Een groot aantal (ca. 200) van deze accountants werkt als internal auditor in een kleine (vaak beginnende) audit afdeling zowel in de private als in de publieke sector. Uit een analyse door LIO blijkt dat meer dan de helft van deze accountants niet in het bestand van de PAS commissie voor komen. Het bestuur van LIO heeft het voornemen om deze groep beter te bedienen en heeft de PAS commissie voorgesteld om samen te werken. Voor 2015 zijn de volgende concrete afspraken gemaakt: LIO maakt een selectie van intern accountants die voldoen aan de definitie van kleine audit afdeling (maximaal 3 accountants) en niet voor komen in het ledenbestand van IIA Nederland. LIO verricht een onderzoek onder deze accountants om na te gaan waar de behoeften liggen. Hiertoe wordt mede gebruik gemaakt van de vragenlijst die de PAS commissie in 2014 heeft uitgezet.. LIO en PAS leggen uitkomsten naast elkaar en bepalen mogelijke onderwerpen voor nader onderzoek en thema bijeenkomsten. LIO en PAS organiseren in 2015 minimaal twee vaktechnische bijeenkomsten voor hun leden. De eerste bijeenkomst vindt plaats in de laatste week van maart 2015 en zal over het begrip assurance gaan. Deze bijeenkomst vormt de start voor een onderzoek naar en een gezamenlijke publicatie over dit onderwerp. Tot slot zal de mogelijkheid van peer review worden onderzocht welke als voorbereiding op een formele kwaliteitstoetsing kan dienen. II.2 Continuous auditing en monitoring. Zonder continue monitoring bestaat er geen continue auditing en er zijn steeds meer bedrijven die online real time in control willen zijn over bepaalde processen. Dit betreft een project dat in 2014 is gestart en in het voorjaar 2015 moet leiden tot een discussierapport waarin o.a. ter discussie wordt gesteld of continuous audting de toekomst heeft of dat het alleen een hype is. Na publicatie van het discussierapport in een ronde tafel bijeenkomst een vervolg gegeven worden aan deze discussie mede op basis van vragen en stellingen in het rapport. 3 Professionele Audit Shops 5
III Opleidingen en cursusaanbod III.1 Uitbreiding en verbetering opleiding en cursusaanbod voor internal auditors. Zoals beschreven in hoofdstuk I Inleiding is er bij de LIO accountants behoefte aan een specifieker en gerichter cursusaanbod en aandacht voor een sectorbenadering, in het bijzonder de financiële en publieke sector. Voor de publieke sector is in de tweede helft van 2014 een Academie publieke sector opgericht met een afzonderlijke programmaraad en aanbod voor accountants actief in de publieke sector. Voor de intern accountants wordt het aanbod van cursussen in 2015 verder uitgebreid en onder de aandacht gebracht van de doelgroep. Hiertoe wordt onder deze groep accountants een survey uitgezet. In het cursus aanbod dient onder andere meer focus te liggen op sociale vaardigheden, soft controls en IT. Onderzocht wordt in hoeverre op dit vlak samenwerking met IIA Nederland tot de mogelijkheden behoort. Een ander thema zou kunnen zijn de betekenis van fiscaliteit in de jaarrekening eventueel in combinatie met fraude. Ook dient er meer aandacht in de internal audit opleidingen te komen voor integriteit. Deze aandacht voor integriteit is vooral van belang in verband met de huidige ontwikkelingen in de beroepsgroep. LIO zal tevens de ontwikkelingen in de accountantsopleiding (Contourennota) nauwgezet volgen. Op deze wijze kan LIO zich profileren bij de audit directeuren en het belang van sociale vaardigheden en integriteit nogmaals onder de aandacht brengen 6
IV Kwaliteit IV.1 Lessons learned op basis van kwaliteits toetsingen Dit betreft een artikel op basis van onderzoek naar lessons learned voor accountants bij toetsing, reviews en gesprekken met toetsers IIA en KOA. IV.2 Ronde tafelbijeenkomst Kwaliteitsframework IAF In deze ronde tafel bijeenkomst wordt het maturity model (zie IV.3) gepresenteerd en nader toegelicht. IV. 3 Maturity model ten behoeve van self assessments. Dit betreft een intern hulpmiddel voor IAD s ten behoeve van self assessments. Bij de totstandkoming van dit model kan gebruik gemaakt worden van het reeds bij IIA ontwikkeld maturity model voor overheidsaccountants. IV 4 Consequenties NBA rapport In het publiek belang en AFM rapport 2014. In de eerste helft van 2015 wordt een bijeenkomst georganiseerd naar aanleiding van het NBA rapport in het publiek belang en het AFM rapport 2014. Onderwerp zijn de knelpunten voor de openbaar accountants zoals beschreven in het recente AFM rapport doorvertaald naar de LIO accountants. Daarnaast wordt gediscussieerd over de effecten van sommige door de NBA werkgroep voorgestelde maatregelen zoals de beoordelingsverklaring bij het jaarverslag (maatregel 4.3) en de analyse van de fraude risico s (4.4) 7
V Regelgeving V.1 Monitoren NBA concept regelgeving LIO vindt het van groot belang dat de NBA regelgeving voor haar leden duidelijk en relevant is. In 2015 zal LIO de totstandkoming van nieuwe regelgeving monitoren en waar nodig reageren op concept NBA regelgeving.in consultatietrajecten. Met name wordt hierbij gedacht aan de regels met betrekking tot de Kwaliteitssystemen, vertaling standaard 3000 Assuranceopdrachten, het beroepsprofiel, definitie en inrichting van de NBA ledengroepen alsmede de voorgestelde regelgeving in het rapport In het publiek belang (sept 2014) van de NBA werkgroep. V.2 Producten voor accountants Belastingdienst Zoals blijkt uit paragraaf 0.1 van dit jaarplan maken de accountants van de Belastingdienst een belangrijk deel uit van het LIO ledenbestand. Voor deze specifieke groep worden in 2015 de volgende activiteiten georganiseerd: Een Ronde Tafel Conferentie Internal Audit-Tax Audit. Ontwikkeling van nadere toelichting op de NBA regelgeving inzake onafhankelijkheid mbt accountants van de Belastingdienst Toelichting en voorbeelden ten behoeve van de classificatie overheidsaccountant accountant in business. Dossierinzage openbaar accountants: verduidelijken van de spelregels Aandacht voor fiscaliteit in de reguliere accountantsopleiding. (zie ook III.1) V.3 Ronde tafel bijeenkomst. Indien daar aanleiding toe bestaat vanuit activiteit V.1 organiseert LIO een ronde tafel bijeenkomst om de LIO leden te raadplegen. 8
VI Imago en communicatie Dit cluster van activiteiten heeft als doel het imago van internal audit te versterken en om duidelijk te maken waartoe LIO op aarde is. Tevens is het van belang om andere accountants zoals accountants van de Belastingdienst goed te positioneren. Om dit doel te bereiken zal onder andere worden gezorgd voor positieve communicatie over internal auditors en zal LIO specifieke producten ontwikkelen voor haar leden. Zie in dit verband de andere clusters in dit jaarplan. Ook zal de bekendheid van de NBA helpdesk onder de internal audit diensten worden vergroot en zullen eerdere LIO projecten zoals bijvoorbeeld GRC in de Bouw in 2015 opgevolgd worden. VI.1 Nieuwjaarsbijeenkomst Deze jaarlijkse LIO bijeenkomst wordt in 2015 gehouden in de Nieuwe Kerk in Den Haag. Professor Jo van Engelen zal in gaan op de complexiteitstheorie en de invloeden daarvan op interne beheersing en auditing. VI.2 Ledengroepvergadering De LIO ledengroep vergadering zal plaats vinden in september 2015. Naast de formele agendapunten staat deze bijeenkomst in het teken van de deugdenleer. VI.3 Columns Een vast team van columnisten uit de wereld van intern en overheidsaccountants zal periodiek van zich laten horen via columns op de website van de NBA. 9
VII Overige activiteiten VII.1 Informatiebeveiliging In 2015 zal LIO een publicatie opstellen waarin een maturity model voor informatiebeveiliging wordt opgenomen. Hiertoe worden onder andere gesprekken gevoerd met deskundigen van DNB, met EDP auditors van enkele openbare accountantskantoren en van de overheid. Ook zal worden gesproken met representanten van enkele organisaties die ervaring hebben opgedaan met het maturity model. De LIO publicatie bevat een handleiding ten behoeve van de rating van de componenten voor het maturity model. Bij het samenstellen van de LIO publicatie zal gebruikt worden gemaakt van de volgende bronnen: De DNB opzet van informatiebeveiliging. De uitgangspunt kennis van COBIT 4/5. Publicaties informatiebeveiligingscode. Publicaties/handleiding NOREA inzake informatiebeveiliging VII.2 Ronde tafel bijeenkomst Via een ronde tafel bijeenkomst wordt de LIO publicatie onder de aandacht gebracht van de LIO en IIA leden. 10