Pensioenbeleid als antwoord op onzekerheid over de lange termijn Frank Vandenbroucke Universiteit van Amsterdam Keynote bij het Colloquium Perspectieven in Brussel: anticiperen om beter te besturen Brussel, 14 maart 2017
Documentatie European Commission, The 2015 Ageing Report, European Economy 3/2015 SCvV, Jaarlijks verslag 2015. Rapport van de Commissie Pensioenhervorming 2020-2040 (www.pensioen2040.belgie.be) Erik Schokkaert, Pierre Devolder, Jean Hindriks, Frank Vandenbroucke,
Overzicht van de presentatie Voorspellingsmodellen als gestructureerde pedagogie ; het Ageing Report 2015 als voorbeeld Wat leren we uit het Ageing Report 2015? Wat zijn de doelstellingen van een hervorming, volgens de Commissie Pensioenhervorming 2020-2040?
Voorspellingsmodellen als gestructureerde pedagogie ; het Ageing Report 2015 als voorbeeld Ageing Working Group Rapport presenteert analyse van: verklaringen van verschil met eerdere projecties (Ageing Report 2012); impact van risicofactoren ; drivers van het geprojecteerde resultaat.
The 2015 Ageing Report Voorspellingen op basis van maatregelen die effectief genomen zijn tot en met december 2014 (incl. regering Di Rupo, excl. reg. Michel) Terminologie gebruikt in de volgende slides: Public pensions: wettelijke pensioenen = eerste pijler Old age dependency: ouderenafhankelijkheid = verhouding (aantal mensen 65+)/(aantal mensen op actieve leeftijd, 15-64 of 20-64) Total economic dependency: totale economische afhankelijkheid = verhouding (aantal personen zonder werk, kinderen en ouderen inbegrepen)/(personen die aan het werk zijn tussen 15 en 74 jaar) Life expectancy at 65: levensverwachting op de leeftijd van 65 jaar Coverage: dekking = verhouding (aantal gepensioneerden)/(bevolking 65+) Labour market: arbeidsmarkt werkzaamheid Benefit ratio: uitkeringsratio verhouding (gemiddeld pensioen)/(gemiddeld loon)
Verklaringen voor wijzigende projecties (AR 2015 vs. AR 2012) Base year effect (neutraal voor EU als geheel) Demographic dependency (gunstiger) The 2015 Ageing Report, p. 111
Analyse van risico s: België Baseline: publieke uitgaven voor pensioenen stijgen met 3,3% van het BNP tussen 2013 en 2060 The 2015 Ageing Report, p. 299
Analyse van (ongunstige) risico s: impact op wijzigingen in pensioenuitgaven 2013-2016, BE vs. andere landen België is gevoeliger voor risico s dan andere landen The 2015 Ageing Report, p. 204
Wat leren we uit het Ageing Report 2015? Voorspellingen op basis van maatregelen die effectief genomen zijn tot en met december 2014 (incl. regering Di Rupo, excl. reg. Michel) Terminologie gebruikt in de volgende slides: Public pensions: wettelijke pensioenen = eerste pijler Old age dependency: ouderenafhankelijkheid = verhouding (aantal mensen 65+)/(aantal mensen op actieve leeftijd, 15-64 of 20-64) Total economic dependency: totale economische afhankelijkheid = verhouding (aantal personen zonder werk, kinderen en ouderen inbegrepen)/(personen die aan het werk zijn tussen 15 en 74 jaar) Life expectancy at 65: levensverwachting op de leeftijd van 65 jaar Coverage: dekking = verhouding (aantal gepensioneerden)/(bevolking 65+) Labour market: arbeidsmarkt werkzaamheid Benefit ratio: uitkeringsratio verhouding (gemiddeld pensioen)/(gemiddeld loon)
Dependency (old age & total economic) Life expectancy at 65 Dependency and demographic change in the EU 160 140 120 100 80 60 40 20 Terminologie in het Nederlands: zie slide 4 28 26 24 22 20 18 16 0 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 2055 2060 Old age dependency ratio, EU Total economic dependency, EU Life expectancy at 65, EU 14
1950 1953 1956 1959 1962 1965 1968 1971 1974 1977 1980 1983 1986 1989 1992 1995 1998 2001 2004 2007 2010 2013 2016 2019 2022 2025 2028 2031 2034 2037 2040 2043 2046 2049 2052 2055 2058 Old age dependency ratio in Belgium [65+]/[20-64] 001 001 2040 2060 000 000 2010 000 000 000 Belgium Belgium with constant life expectancy
1950 1953 1956 1959 1962 1965 1968 1971 1974 1977 1980 1983 1986 1989 1992 1995 1998 2001 2004 2007 2010 2013 2016 2019 2022 2025 2028 2031 2034 2037 2040 2043 2046 2049 2052 2055 2058 Old age dependency ratio in Belgium [65+]/[20-64] 001 001 2040 2060 000 000 2010 000 000 Postwar baby-boom: certainty Long-term impact migration & longevity: uncertainty 000 Belgium Belgium with constant life expectancy
Dependency (old age & total economic) Life expectancy at 65 Dependency and demographic change in the EU 160 140 120 100 80 60 40 20 Toenemende onzekerheid 28 26 24 22 20 18 16 0 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 2055 2060 Old age dependency ratio, EU Total economic dependency, EU Life expectancy at 65, EU 14
Dependency (old age & total economic) Life expectancy at 65 Dependency and demographic change in the EU 160 140 120 100 80 60 40 20 Irtainty Hervorming pensioenen = Zekerheden creëren in een onzekere wereld 28 26 24 22 20 18 16 0 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 2055 2060 Old age dependency ratio, EU Total economic dependency, EU Life expectancy at 65, EU 14
Public pension spending, % GDP, EU 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 2013 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 2055 2060 Impact of dependency (no change in coverage, benefit ratio, labour market ratio) actual forecast (incl. interaction)
Public pension spending, % GDP, EU 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Coverage: (pensioners)/(population 65+) Labour market: employment (=> GDP) Benefit ratio: (average public pension)/(average wage) 2013 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 2055 2060 Impact of dependency (no change in coverage, benefit ratio, labour market ratio) actual forecast (incl. interaction)
Public pensions spending, % GDP, EU - decomposed 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 coverage labour market benefit ratio 2013 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 2055 2060 Impact of dependency (no change in coverage, benefit ratio, labour market ratio) with impact of change in coverage with impact of change in coverage + labour market ratio with impact change in coverage, labour market ratio + benefit ratio actual forecast (incl. interaction)
Benefit ratio 2060 Change in public pension benefit ratios, 2013 to 2060 70 60 50 LU IT EL 40 30 20 10 MT FI CY BE PT CZ ES DK DE FR AT NO LT NL UK SK HU SI PL BG IE SE RO EE HR LV 10 20 30 40 50 60 70 Benefit ratio 2013 No change Musgrave rule
Benefit ratio 2060 Change in pension benefit ratios, including private pensions 70 60 dk nl 50 LU IT EL 40 30 20 10 MT FI BE CZ lt DK DE FR AT NO LT NL UK SK HU SI PL pl BG IE ee ro SE RO lv EE HR LV CY PT pt se ES 10 20 30 40 50 60 70 Benefit ratio 2013 No change Benefit ratio all pensions
Belgium and EU compared: public pension spending 16 14 12 10 8 6 4 2 70 65 60 55 50 45 40 35 Public pensions in % GDP, Belgium Public pensions in % GDP, EU 0 2013 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 2055 2060 30
Belgium and EU compared: pension spending + benefit ratio 16 14 70 65 Public pensions in % GDP, Belgium 12 10 8 60 55 50 Public pensions in % GDP, EU Public pensions in % GDP, BR2013, Belgium 6 45 Public pensions in % GDP, BR2013, EU 4 40 Benefit ratio Belgium 2 35 0 Impact maatregelen Michel I: belangrijk, maar afhankelijk van hypothese m.b.t. arbeidsmarkt 2013 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 2055 2060 30 Benefit ratio EU
Doelstellingen van pensioenhervorming De gemiddelde verhouding tussen de inkomens van de gepensioneerden en de inkomens van de actieven moet zich binnen een wenselijke bandbreedte situeren ( noch defined benefit, noch defined contribution, maar defined ambition ) Ook de bijdragen op de arbeidsinkomens moeten binnen een bepaalde bandbreedte blijven => o o Loopbanen verlengen Financiering op andere basis dan arbeidsinkomens (o.m. factor vermogen) Vooraf vastgelegde spelregels verzekeren dat de doelstellingen van het pensioensysteem behaald worden en dat het financieel evenwicht in stand wordt gehouden, met een rechtvaardige spreiding van de inspanningen die daarvoor nodig zijn.