PEDAGOGISCH WERKPLAN

PEDAGOGISCH WERKPLAN Versie februari 2017, versie 12 Verantwoordelijke Beleidsmedewerker Kwaliteit Aantal pagina s 13 Geldig tot 31 december 2019 Akkoord OC s December 2013

INHOUD Kwest! 3 Het kind ervaart Wennen 4 Geborgenheid 5 Verwonder, ontdek en ervaar 7 De zorg voor het kind 8 Vroeg- en Voorschoolse Educatie 9 Een dag Kwest 10 Ruimtes en materialen 12 Aanvullingen pedagogisch werkplan Het pedagogisch beleidplan en werkplan staan niet op zich, maar hebben samenhang met protocollen en afspraken betreffende meerdere onderwerpen, zoals wenbeleid, welbevinden kinderen en kindrapportages, plaatsingsbeleid, VVE beleid, signaleren ontwikkelingsproblemen etc. Deze protocollen zijn te vinden op intranet, in het scholingsplan medewerkers en in de informatieboekjes en/of het intakeboekje. Wijziging versie 12: In versie 12 is het deel over voor- en vroegschoolse educatie gewijzigd. Vanaf 2017 wordt in de dagopvang op alle locaties (zowel peutergroep als babygroep) met hetzelfde programma gewerkt: Uk & Puk. Alle pedagogisch medewerkers worden in de periode van 2016 t/m 2018 door erkende trainers getraind Pedagogisch werkplan stichting Kwest Pagina 2 van 13

KWEST! Onze missie Stichting Kwest biedt ouders professionele opvang voor kinderen van 0 jaar totdat zij de basisschool verlaten. Met meerdere locaties in de gemeente Westland is er altijd een locatie bij de hand. Wij prikkelen kinderen om te ontdekken en te ontwikkelen. Voor onze medewerkers* biedt stichting Kwest een inspirerende en lerende werkomgeving. Kwest heeft de creativiteit om de vernieuwing op te zoeken; wij staan niet stil! Onze visie Ik ben ik. Ik wil, ik kan en dat mag bij Kwest. Want daar voel ik mij veilig en geborgen. Ik mag dansen, ik mag weleens in de modder liggen of in een plas spelen. Ik mag kleien en met lego en poppen spelen. Ik mag in een boom klimmen, ik mag kijken hoe het gras groeit, hoe het water stroomt en waar de wolken vandaan komen. Ik verf met een penseel maar ook met mijn handen. Ik maak meesterwerken, maar mag ook kliederen en krassen. Die ruimte krijg ik bij Kwest! Pedagogisch beleid Bij Kwest bieden we professionele opvang. De pedagogisch medewerkers verplaatsen zich in de fantasie van het kind en creëren zo een wereld, waar kinderen mogen verwonderen, ontdekken en ervaren. Zij ondersteunen en stimuleren het kind, geven bevestiging en helpen hem of haar over de drempel bij iets wat nog nieuw en spannend is; het kind ervaart! Stichting Kwest gaat uit van de vier pedagogische basisdoelen van de Wet kinderopvang: 1.Het bieden van emotionele veiligheid: Een veilige basis creëren, een thuis waar kinderen zich kunnen ontspannen en zichzelf kunnen zijn. Door deze geborgenheid zal het kind zich kunnen ontwikkelen. 2. Het bieden van gelegenheid tot het ontwikkelen van persoonlijke competentie: Hiermee wordt gedoeld op het ontwikkelen van zelfstandigheid en zelfvertrouwen, flexibiliteit en creativiteit. Kinderen leren om allerlei soorten situaties op de juiste manier aan te pakken en zich goed aan te passen aan veranderende omstandigheden. 3. Het bieden van gelegenheid tot ontwikkelen van sociale competentie: Hieronder valt een heel scala aan sociale vaardigheden, zoals het meeleven met andere kinderen, zich kunnen uiten, samen delen met andere kinderen, andere kinderen helpen, het opbouwen van vriendschap en het oplossen van conflicten met andere kinderen. 4. Het meegeven van waarden en normen: Kinderen leren wat wel en niet mag; wat zijn de regels en wat is de cultuur van de maatschappij. Kinderen wordt geleerd zich te bewegen in een groter geheel: in een groep en in de maatschappij. Bij stichting Kwest vindt de vertaalslag van ons pedagogisch beleidsplan plaats via het pedagogisch werkplan. Zowel het beleidsplan als het werkplan zijn stichting breed inzetbaar. Bij stichting Kwest vindt de vertaalslag van ons pedagogisch beleidsplan plaats via het pedagogisch werkplan. In dit werkplan staat met duidelijke observeerbare termen omschreven wanneer sociale competentie of/emotionele veiligheid/persoonlijke competentie en overdracht waarden en normen aan de orde komen en hoe we dan handelen, zodat het kind zich begrepen voelt. Dit werkplan is onderdeel van ons pedagogisch beleid en sluit aan op boek Het Pedagogisch Kader. Het Pedagogisch Kader is een instrument om professioneel en planmatig te kunnen werken. Planmatig werken creëert veiligheid en betrouwbaarheid voor kinderen en ouders. Binnen de duidelijke kaders is ruimte voor flexibel inspelen op de individuele behoeften van kinderen. Het werkplan vertelt onze pedagogisch medewerkers HOE wij bij stichting Kwest kinderen worden begeleid in hun veelzijdige ontwikkeling. In dit werkplan zal per onderdeel worden weergegeven welk pedagogisch basisdoel wordt nagestreefd. Dit is herkenbaar aan het cijfer achter het onderwerp. In de voetnoot staan ter verduidelijking de pedagogische basisdoelen. * Onder (pedagogisch) medewerker verstaan wij de pedagogisch medewerker in de dagopvang, peuteropvang, buitenschoolse opvang en de gastouder verbonden aan gastouderbureau Kwest. Pedagogisch werkplan stichting Kwest Pagina 3 van 13

HET KIND ERVAART Wennen Intake (1) Voor een kind daadwerkelijk geplaatst wordt, volgt eerst een intake* gesprek. In dit gesprek kunnen ouder(s) en kind kennis maken met de pedagogische medewerkers en is er alle tijd om te vertellen over dat wat voor het kind en ouder van belang is. Hechting (1) Voor een veilige hechting is, zeker in het begin, een voorspelbare situatie belangrijk. Op alle groepen werken 3 of 4 vaste medewerkers op vaste dagen. Per dag werken er 1 of 2 medewerkers op een groep. Wanneer een medewerker ziek is, wordt er een invalmedewerker ingezet. Bij de gastouderopvang is de gastouder het vaste gezicht tijdens de opvang. Wenperiode (1) De wenperiode is afhankelijk van de leeftijd van het kind. Een baby mag een paar uur op de groep komen wennen. Een peuter mag 2 à 3 keer een paar uur komen wennen. Dit alles gebeurt in overleg met de ouder en de pedagogisch medewerkers op de groep. Om voldoende tijd en aandacht te besteden en de rust op de groep te waarborgen is er op de dagopvang maximaal 1 wen-kind tegelijk aanwezig. Een kind dat naar de BSO gaat, heeft ook te maken met veel nieuwe indrukken. Tijdens het intakegesprek wordt er samen met de ouder gekeken wanneer en hoe vaak het kind komt wennen. Als een kind op de groep komt wennen, krijgt het kind een wen kaart op de BSO. Iedere keer als het kind een nieuwe ervaring heeft opgedaan, krijgt het kind een sticker. Ook als een kind naar een volgende of nieuwe groep gaat, wordt dit besproken met de ouder. In overleg met de ouder wordt bekeken wanneer en hoe vaak het kind in de nieuwe groep komt wennen. Wennen bij de gastouder vindt vooral plaats tijdens de proefperiode van 6 weken. Voorafgaand daaraan kan tijdens het koppelingsgesprek, afhankelijk van de behoefte van kind en ouder, een aantal wenmomenten worden afgesproken. Het doel van de wenperiode is: - Het vertrouwd raken van het kind met de nieuwe omgeving en het opbouwen van een vertrouwensrelatie tussen kind en medewerker. - Het vertrouwd raken van de ouders met de nieuwe situatie en het vertrouwen krijgen dat hun kind in goede handen is. - Het goed op elkaar afstemmen van voedingsschema s, slaapgewoontes en pedagogische aanpak thuis en op de opvang. *Zie intakebeleid Pedagogisch werkplan stichting Kwest Pagina 4 van 13

Geborgenheid Zelfvertrouwen (1) Bij Kwest zijn wij van mening dat contact en liefde het begin zijn van zelfvertrouwen bij het kind. Om zelfvertrouwen te ontwikkelen is het nodig te leren onderscheiden welke emoties van jou zijn en welke niet en te leren dat emoties er mogen zijn en er een veilige manier is om ze te ontladen. Pedagogische medewerkers zien en ontvangen de initiatieven van de kinderen, zodat elk kind zich gezien voelt, zowel als individu als in de groep. Emoties (1,3) De opvang is een veilige basis waarin een kind emoties mag tonen. Kinderen leren dat emoties komen en gaan. Door emoties te benoemen als iets heel gewoons, Ik zie dat je boos bent, klopt dat?, ook in het bijzijn van andere kinderen, leren kinderen wat bij hen hoort en wat bij het andere kind. Grenzen (1,2,4) Spelenderwijs leert het kind waarden en normen kennen. Binnen deze veilige omgeving durft het kind op onderzoek uit te gaan en zijn omgeving, zijn wereld op zijn eigen wijze te ontdekken. Veiligheid kan gecreëerd worden door het aangeven van grenzen. Bij de BSO worden de grenzen doormiddel van de huisregels met de kinderen en ouders gecommuniceerd. Ruimtelijke grenzen Bij Kwest wordt jaarlijks per locatie de RIE (Risico Inventarisatie en Evaluatie) ingevuld. Hierin wordt de veiligheid van de binnen en buitenruimtes getoetst. De ruimtelijke grenzen kunnen verschillen per kind, indien nodig geven ouders toestemming voor het verruimen van de ruimtelijke grenzen bij de BSO. Zintuigelijke grenzen Er zijn grenzen aan wat een kind qua prikkels op zintuiglijk gebied kan verwerken. Indien nodig bieden pedagogische medewerkers het kind een rustige omgeving aan. Fysieke grenzen Bij het stellen van fysieke grenzen, het aansturen of het corrigeren van gedrag, hanteren de pedagogisch medewerkers onderstaande pedagogische afspraken: - We zijn als medewerkers eerlijk en echt. - We spreken in de ik-vorm. - We benoemen altijd eerst het gevoel waaruit gedrag ontstond. - Om duidelijkheid te geven komen onze taal en lichaamstaal overeen. - We passen ons verbaal aan bij de ontwikkeling van het kind. - We maken contact op ooghoogte en afhankelijk van het kind, eventueel lichamelijk contact. - We noemen een kind bij de naam. - Bij voorkeur gebruiken we woorden als ik wil dat je stopt met omdat. - Bij het stellen van grenzen bieden we kinderen een alternatief door ze een andere activiteit aan te bieden met hetzelfde doel. - We zijn consequent. Dat vermindert de prikkel om grenzen op te zoeken en geeft rust en veiligheid. Kinderen kunnen zich veilig concentreren op hun spel omdat de grenzen die aan hen en aan andere kinderen zijn gesteld, zijn gewaarborgd. - Bij het straffen keuren wij alleen het gedrag van het kind af en nooit het kind zelf. Het is daarbij van wezenlijk belang te vertellen waarom een kind wordt gestraft, welk gedrag niet geaccepteerd wordt en waarom niet. Eventueel halen we het kind even uit de situatie. Pedagogisch werkplan stichting Kwest Pagina 5 van 13

Welkom en afscheid (1,2) Kinderen bij stichting Kwest worden gezien. Bij binnenkomst zal de pedagogisch medewerker elk kind begroeten, door ieder kind bij zijn naam te noemen voelt het kind zich welkom op de groep. Bij het kinderdagverblijf en de peuterspeelzaal adviseren we de ouders om bij het brengen even met het kind op de groep te komen. Het is belangrijk dat ouders duidelijk zeggen dat ze weggaan en dan ook gaan. Als het kind gaat huilen, zal de medewerker in overleg met ouders, het kind van de ouders overnemen en met het kind, de ouders uitzwaaien. Ouders kunnen altijd bellen om te vragen hoe het met hun kind gaat. Bij de BSO worden de kinderen tijdens de schoolweken door een pedagogische medewerker uit school gehaald. Hier vindt, zo nodig, een overdracht plaats tussen de leerkracht en de pedagogische medewerker. Ook zijn er kinderen die zelfstandig, met goedkeuring van hun ouders, naar de BSO komen. Tijdens schoolvakanties en bij de voorschoolse opvang worden de meeste kinderen door hun ouders gebracht. Aan het eind van het dagdeel of de dag is er weer een moment van verwelkomen en afscheid nemen. Tijdens de haalperiode worden op het kinderdagverblijf kortdurende activiteiten aangeboden in verband met de organisatie. Zo is het voor de kinderen gemakkelijker om zich los te maken uit het spel en mee naar huis te gaan. Er is een overdracht van medewerker naar ouders toe. Daarbij worden de belangrijkste zaken gedeeld met de ouders. Door de structuur en voorspelbaarheid lijken begin en eind van de dag op elkaar, zij het in omgekeerde volgorde. Op de BSO mogen kinderen, met toestemming van hun ouders, zelfstandig naar huis. Indien er bijzonderheden zijn met de kinderen die zelfstandig naar huis gaan, dan vindt er een telefonische overdracht plaats tussen de pedagogisch medewerker en de ouder. Pedagogisch werkplan stichting Kwest Pagina 6 van 13

Verwonder, ontdek en ervaar Zintuigen(1,2,3) Het stimuleren van het gebruik en de ontwikkeling van de zintuigen neemt bij stichting Kwest een belangrijke plaats in. Met de zintuigen kun je ervaren en kinderen leren in eerste instantie door ervaring. Vooral baby s zijn erg gericht op het gebruik van zintuigen bij het contact maken met zichzelf en de wereld. Kwest vindt het belangrijk dat de zintuigen zich kunnen blijven ontwikkelen naarmate het kind ouder wordt. Bij Kwest geven we de kinderen de ruimte en middelen om te experimenteren binnen de normen van veiligheid. Aan de ouders wordt gevraagd hun kind kleren aan te doen die vies mogen worden en een setje reservekleding mee te geven, mocht het kind verschoond moeten worden. De wereld om je heen (1,2,3,4) Bij stichting Kwest vinden wij dat buiten spelen méér is dan klimmen en klauteren. Kinderen hebben de drang dingen te ontdekken, hun wereld te vergroten. Een buitenruimte is een plek om avonturen te beleven met vriendjes of juist een plaats waar kinderen anderen observeren om zichzelf te ontwikkelen. Buiten verleggen kinderen hun grenzen, prikkelen hun zintuigen, gebruiken hun fantasie en er wordt een beroep gedaan op hun sociale vaardigheden. De pedagogische medewerker creëert een inspirerende omgeving welke de kinderen uitdaagt om te verwonderen, ontdekken en te ervaren. Ook bezoeken kinderen van de dagopvang van Kwest de ouderen in woon- en zorgcentra in het Westland. Medewerkers stimuleren het onderlinge contact en bieden de kinderen zo nodig emotionele veiligheid, dit door te benoemen wat er gebeurt. Ook hebben de activiteiten ene vaste structuur wat de kinderen houvast biedt. Bij de BSO mogen kinderen zelfstandig buiten spelen, na toestemming van ouders. Als er 5 of meer kinderen buiten spelen, gaat er een pedagogische medewerker mee. De buitenspeelplaats is geheel afgesloten door een hek. We vinden het belangrijk dat de kinderen buiten uitdaging hebben met bijbehorende risico s die voor kinderen niet verborgen maar herkenbaar zijn. Bij Kwest wordt jaarlijks per locatie de RIE (Risico Inventarisatie en Evaluatie) ingevuld. Hierin wordt de veiligheid van de binnen en buitenruimtes getoetst. Creativiteit (1,2,3,4) Creativiteit is het initiëren van nieuwe dingen. Als je gebruik maakt van je creativiteit, zie je meerdere oplossingen voor hetzelfde probleem, ontdek je nieuwe wegen zonder je te laten belemmeren door de gangbare wegen en de gewoonten. Het nieuwe ligt in de andere benadering, in de nieuwe combinaties, in het experiment. Dat geeft een nieuw resultaat en eindproduct. Bij stichting Kwest geven we de kinderen alle ruimte om te experimenteren met verf, kleurpotloden, klei, papier en materialen uit de natuur. Creativiteit wordt vaak gekoppeld aan knutselen, maar kan veel breder zijn. Onder creativiteit valt dus ook het experimenteren met: - muziekinstrumentjes, de stem en klanken - verkleedkleren en poppenkastpoppen - avontuur in de natuur - proeven, ruiken, voelen - beweging en dans Voor een creatieve ontwikkeling is het belangrijk dat er mogelijkheden zijn voor het experiment en dat er plezier is in het spel en er geen voorwaarden of eindresultaat aan verbonden zijn. Het experiment is per definitie goed, het geeft de mate van creativiteit aan die bij het kind hoort. Omdat het ook hier om een ontwikkelingsproces gaat, namelijk het creatieve ontwikkelingsproces, kunnen we hier ook niet sturen of versnellen. We kunnen alleen de ontwikkelomstandigheden zo gunstig maken. Er zijn kinderen die meer behoefte hebben aan creativiteit dan gemiddeld. Als we zien dat deze kinderen meer behoefte hebben aan extra materialen, worden deze aangereikt. Spel en activiteiten (1,2,3,4) Bij stichting Kwest streven we er naar activiteiten aan te bieden op allerlei ontwikkelingsgebieden. Bij de activiteiten geldt dat kinderen vrij zijn om wel of niet mee te doen, toe te kijken of afstand te nemen van een activiteit. We houden in de gaten of het activiteitenaanbod gevarieerd is, zodat de verschillende ontwikkelingsgebieden aan bod komen. Pedagogisch werkplan stichting Kwest Pagina 7 van 13

De zorg voor het kind Ik ben oké (1,2) Wij vinden dat ieder kind uniek is, met de wil om zichzelf te ontplooien. Ieder kind heeft behoefte aan contact, als basis voor de persoonlijke en sociale ontwikkeling. Alle kinderen zijn gelijkwaardig. We respecteren ieders persoonlijke geloofs- en levensovertuiging en dragen dit ook uit naar de kinderen. We houden rekening met ieders persoonlijke eigenschappen en ontwikkelingsstappen*. Soms ontwikkelen kinderen zich anders** dan het gemiddelde kind. Zodra we een structureel probleem ondervinden in het bieden van een juiste groeiomgeving voor een kind zal altijd eerst met de ouders overlegd worden. In verband met de wet op de privacy zal er nooit zonder toestemming van de ouders extern advies worden gevraagd. Kwest vangt kinderen met een beperking op. Hierbij rekening houdend met: - de leeftijd van het kind - veiligheid - verdeling van aandacht voor de andere kinderen - de benodigde/beschikbare ruimte - eventuele specialistische hulp Kwest kan, met bovenstaande in acht nemend, er in overleg toe besluiten een kind niet te plaatsen. Als er kinderen in de groep met een ziekte of lichamelijke beperking komen, overleggen we wat de beste begeleiding is voor het kind. De meeste informatie zullen wij via de ouders of deskundigen krijgen. Ingrijpende ervaringen (1) In het leven van een kind kunnen dingen gebeuren die gevolg hebben voor het welzijn en gedrag van een kind. Dit kan bijv. het overlijden van een familielid zijn of ziekte van een van de ouders of een ongeluk of een scheiding. We geven de kinderen de ruimte en gelegenheid om zich te uiten en spanning te ontladen. Dit kan op allerlei manieren bijvoorbeeld: veel bewegen, aanraken en vasthouden, buiten spelen, tekenen of muziek maken. We nodigen het kind uit om zich te uiten. Dit doen we door goed te luisteren en het kind ook met non-verbale aandacht te laten merken dat we er voor hem of haar zijn. Het kind geeft zelf aan waar het op dat moment behoefte aan heeft. Wij beschouwen de opvang als neutraal terrein. In het contact met de ouders tonen wij geen oordelen of partijdigheid. Ik zorg voor jou (1) Kinderen, dienen bij voorkeur volgens de richtlijnen van de GGD te zijn of te worden ingeënt (Rijks Vaccinatie Programma). Over het algemeen moet er rekening mee worden gehouden, dat het samenkomen van groepen van jonge kinderen een verhoogd risico op infectie met zich meebrengt. De onvermijdelijke kinderziekten kunnen daardoor op jongere leeftijd voorkomen, dan normaal het geval is. Als een kind door ziekte*** niet kan komen, verzoeken wij de ouders ons zo snel mogelijk hiervan op de hoogte te stellen, met de aard van de ziekte; dit met oog op het besmettingsgevaar voor de andere kinderen en mogelijke complicaties bij een zwangerschap. Als een kind op het kindercentrum ziek wordt en meer aandacht nodig heeft dan de medewerkers kunnen geven, bellen we de ouders met de vraag om het kind te komen halen. Het kan in spoedgevallen noodzakelijk zijn om medische hulp in te roepen of met het kind naar de dokter te gaan. Indien het mogelijk is, bezoeken wij de eigen huisarts van het kind. Wanneer wij met een kind naar de huisarts gaan of zijn geweest, zullen wij de ouders hierover zo spoedig mogelijk informeren. Een medewerker dient n.a.v. het ongeval / bijna ongeval het registratieformulier*** in te vullen en bij de leidinggevende in te leveren. Kinderen hebben recht op een veilige omgeving. Daarom werkt Kwest met de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. In deze meldcode staan richtlijnen hoe te handelen ter voorkoming van en in geval van (een vermoeden van) kindermishandeling. *Zie gedragscode **Zie protocol ontwikkelingsproblemen ***Zie huisregels zieke kinderen, protocol ziekte medicijngebruik en EHBO Pedagogisch werkplan stichting Kwest Pagina 8 van 13

Vroeg- en Voorschoolse Educatie Vroeg- en Voorschoolse Educatie (1,2) In onze kindercentra wordt gewerkt met het voor- en vroegschools educatieprogramma Uk & Puk. Alle kindercentra werken tegelijkertijd aan hetzelfde thema. Uk en Puk is gericht op kinderen in de leeftijd van 0-4 jaar. De pop Puk speelt een belangrijke rol in de thema s en activiteiten die de kinderen aangeboden krijgen. De thema s duren gemiddeld 6 weken. Spelend leren staat centraal in het programma Uk & Puk. De activiteiten zijn zo ingericht dat kinderen spelend nieuwe vaardigheden leren. Er wordt in kleine groepjes en individueel gewerkt, daardoor is er meer ruimte voor rijke interactie met de kinderen. Tijdens de activiteiten wordt aandacht besteedt aan de sociaal-emotionele ontwikkeling, taalontwikkeling, motorische en zintuiglijke ontwikkeling en rekenprikkels. Kinderen met een indicatie voor voor- en vroegschoolse educatie zullen in dit programma extra aandacht krijgen. Bij de gastouderopvang is een vorm van VVE in ontwikkeling. Taalontwikkeling (2) Een kind communiceert op honderd manieren. De taak van de medewerkers is deze communicatie te volgen, te luisteren, waar te nemen en vast te leggen. Dit vraagt van de medewerkers een brede ontvankelijkheid zonder voorbarige conclusies en waarde oordelen. De soms heel subtiele communicatie van kinderen vraagt inlevingsvermogen van een medewerker. Wij vinden dat wat het kind zegt, de moeite waard is om naar te luisteren en ontvangen wordt. Taal moet voor het kind geassocieerd blijven met positieve aandacht. Liedjes worden ondersteund met de bijbehorende gebaren. Ook bij het verhalen voorlezen maken we veel gebruik van gebaren en mimiek. Onze lichaamstaal is dan in overstemming met wat wij zeggen. Peuters hebben een luisterafstand van ongeveer 3 meter. Oogcontact, spreken op ooghoogte en even de handen vasthouden helpen een peuter zich te concentreren op wat we zeggen. Peuters kunnen meerdere opdrachten tegelijk vaak nog niet aan; de opdrachten moeten één voor één gegeven worden. Er wordt veel gebruik gemaakt van de combinatie van woorden met zintuigen. Voorleesboekjes en prentenboekjes zijn een essentiële ondersteuning, evenals rollenspellen en liedjes. Bij het verschonen en spelen met een baby of peuter vertellen we alles wat we doen. Dat voegt iets wezenlijks toe aan het ervaren van liefde, voorspelbaarheid en geborgenheid. Pedagogisch werkplan stichting Kwest Pagina 9 van 13

Een dag Kwest Dagritme(1,2,3,4) Op de groepen hebben we een vast dagritme. Jonge kinderen kunnen geen klokkijken, maar kunnen wel de volgorde van dingen leren. Herhaling van ritmes en rituelen geven een gevoel van veiligheid en herkenning. Bij de gastouderopvang gaat het kind mee in het ritme van het gastgezin. Bij alle vormen van dagopvang wordt rekening gehouden met het ritme van het kind. De dagindeling bij de kinderdagopvang is als volgt: - de kinderen worden gebracht en welkom geheten - vrij spelen - aan tafel boekjes lezen, liedjes zingen, fruit eten en drinken - verschonen/toilet, kinderen gaan naar bed (indien een kind nog in de ochtend slaapt) - buiten spelen - kinderen uit bed (na de ochtendrust) - lunch - verschonen/toilet, kinderen naar bed (middagrust) - ochtendkinderen worden gehaald, middagkinderen worden gebracht - vrij spelen of een geplande activiteit - kinderen uit bed, verschonen/toilet - crackers/ rijstwafel eten, drinken - vrij spelen of een geplande activiteit - verschonen/toilet - eten en drinken - vrij spelen/aan tafel een activiteit doen/buiten spelen - kinderen worden opgehaald De dagindeling bij de BSO is als volgt: - kinderen uit school halen te voet, met de bus, Stint of fiets - toiletronde - fruit eten, drinken - vrij spelen/activiteit/buiten spelen - eten en drinken - vrij spelen/activiteit/buiten spelen - kinderen worden opgehaald/gaan zelfstandig naar huis/sport Eten* (2,3,4) Eten is een belangrijk terugkerend aspect in ons dagelijks leven. We voeden ons lichaam, zodat het alle prestaties die van het lichaam gevraagd worden, kan leveren. Daarom is het nodig dat de grote of kleine maaltijd met aandacht genuttigd wordt. Zorg en aandacht - Tijdens het voeden van een baby hebben we lichamelijk contact, oogcontact en volledige aandacht. - Tijdens het voeden moet de omgeving zo rustig mogelijk zijn. - Nadat de baby genoeg gedronken heeft, wordt opgeschreven hoe laat de baby de fles heeft gehad en hoeveel cc er nog over is. - Tijdens eet- en drinkmomenten aan tafel maken we oogcontact en hebben we volledige aandacht. - De hoeveelheid (brood) die het kind eet, bepaalt het kind zelf. De medewerkers dragen er zorg voor dat het kind niet teveel of te weinig eet. Dit alles gebeurt, zo nodig, in overleg met de ouders. Plezier en gezelligheid - Kinderen worden positief benaderd in hun eigen eetgedrag. * Zie gezondheid- en veiligheidsbeleid Pedagogisch werkplan stichting Kwest Pagina 10 van 13

Hygiëne en kwaliteit - Kinderen en medewerkers wassen hun handen voor het eten en na het eten maken we handen en gezicht schoon. - Wat op de grond is gevallen, wordt niet meer opgegeten. - Iedereen eet van zijn eigen bord, drinkt uit zijn eigen beker en heeft een eigen vork. - We geven kwalitatief goede voeding: brood, vers fruit en beperkt suikers en vet. - We houden rekening met individuele diëten en principes. Ouders nemen eventuele noodzakelijke dieetvoeding mee. - Het klaarmaken van de maaltijden gebeurt volgens de vastgestelde richtlijnen hygiëne. - Bij de BSO staan afspraken omtrent het eten beschreven in de huisregels per groep. Deze afspraken worden twee keer per jaar met de kinderen besproken en zo nodig herzien. Slapen*(1) Het bed ritueel van thuis wordt in essentie gevolgd door de medewerkers van het kindercentrum. Ouders geven aan hoe vaak en hoe lang een kind slaapt/mag slapen. De slaaptijden worden opgeschreven. In de dubbelslapers slapen de kinderen tot 1 jaar in de bovenste bedjes en de grotere kinderen slapen in de onderste bedjes. Om zo snel mogelijk te kunnen gaan slapen wordt er bewust gekeken welk kind men het eerst naar bed brengt en welk kind in welk bedje slaapt. Zindelijkheid (2) Een kind geeft zelf aan of het wel of niet toe is aan zindelijkheidstraining. Als een kind regelmatig op de wc gaat plassen en de luier droog blijft gaan we met de ouders in overleg over de zindelijkheid. Medewerkers vragen aan de ouders of ze, indien nodig, extra kleding mee willen geven. Op de babygroep gaan de kinderen die er aan toe zijn, op het potje. Afhankelijk van de mate van zindelijkheid van het kind, wordt in overleg met ouders, afspraken gemaakt over de ondersteuning van het kind. *Zie gezondheid- en veiligheidsbeleid Pedagogisch werkplan stichting Kwest Pagina 11 van 13

Ruimtes en materialen Inrichting van de ruimte (1,2,3) Bij stichting Kwest wordt er bewust nagedacht over de inrichting van de ruimte. Zo wordt er met hoeken gewerkt. Elke locatie geeft zelf zijn invulling aan de hoeken, zo zullen niet op elke locatie de zelfde hoeken te vinden zijn. De gastouderopvang vindt plaats in huiselijke omgeving; het is aan de gastouder zelf om wel al dan niet met hoeken te werken. Door het werken met speelhoeken wordt een stuk privacy van het kind gewaarborgd. We geven het kind zo de veiligheid om ongestoord te kunnen spelen. Hiermee wordt de ontwikkeling van het concentratievermogen gestimuleerd en zijn er geen storende prikkels bij het spel. Toch kunnen we deze inrichting als dynamisch beschouwen, omdat de inhoud van een speelhoek geen statisch gegeven is en kan worden aangepast aan het spel dat de kinderen bedenken. Op deze manier worden de kinderen gestimuleerd in hun creativiteit. Constructiehoek In deze hoek is er gelegenheid op de grond of op een tafel te bouwen. De hoek is rustig gelegen en uit de looproutes, om de bouwwerken veilig te laten (ont)staan. Een selectie aan materialen ligt opgeborgen en is bereikbaar voor kinderen. Regelmatig kan van materiaal verwisseld worden met ander constructiemateriaal. Belangrijke eigenschappen: veiligheid, stimulans, het stimuleren van de grove motoriek en de creatieve ontwikkeling. Het speelhuis/poppenhoek De poppenhoek is de hoek voor imitatiespel. Voor het sociale aspect van dit spel is er voldoende ruimte. Ook hier is privacy voor de kinderen belangrijk. Belangrijke eigenschappen: doen alsof, imitatie en het naspelen en verwerken van gebeurtenissen. Rust/(voor)lees hoek Deze plek ademt rust uit. Er staat een bank en/of er liggen kussens en er zijn boeken die de kinderen kunnen lezen. Belangrijke eigenschappen: mogelijkheid scheppen voor rust, taalstimulering Atelier Een aparte hoek met een tafel en materialen voor creatieve activiteiten. Hieraan kunnen allerlei activiteiten worden gedaan o.a. verven, kleuren, plakken, kleien, enz. Belangrijk is dat de kinderen zelf bepalen, zelf ontdekken, binnen de gestelde regels van veiligheid. Belangrijke eigenschappen: ontdekken, creatieve uiting, concentratie en stimuleren door (veilige) uitstalling van materialen en het stimuleren van de fijne motoriek. Babygroep De babygroep heeft een grote hoge box waar baby s rustig kunnen spelen, kunnen rusten en een goed uitzicht hebben over de groep. Op een gedeelte van de vloer liggen kleden en voor de rest ligt er linoleum op de vloer. Belangrijke eigenschappen: veiligheid, rust, ontdekken, verwonderen en het stimuleren van de grove motoriek Bewegingsruimte In de groep is er ruimte naast de afgeschermde speelhoeken waar gelopen, gedanst of een kringspelletje gedaan kan worden. In de gang en in de eventuele gymzalen is er meer ruimte om vrij te bewegen. De gang is verlenging van de groep waar kinderen kunnen spelen. Belangrijke eigenschappen: veilige ruimte om door middel van beweging je energie kwijt te raken en het stimuleren van de grove motoriek. Pedagogisch werkplan stichting Kwest Pagina 12 van 13

Keuken (BSO) Een ruimte ingericht als keuken met materialen voor activiteiten met voeding. Hier worden allerlei activiteiten gedaan gericht op het ontdekken, proeven, bakken, om leren gaan met diverse materialen en hygiëne. Belangrijk is dat de kinderen zelf bepalen, zelf ontdekken, binnen de gestelde regels van veiligheid. Belangrijke eigenschappen: ontdekken, creatieve uiting, concentratie en stimuleren door (veilige) uitstalling van materialen en het stimuleren van de fijne motoriek. Techniekhoek (BSO) Deze ruimte biedt kinderen de gelegenheid hun technische vaardigheden uit te breiden. Hier worden allerlei activiteiten gedaan gericht op het ontdekken, ervaren op het technische vlak. Belangrijk is dat de kinderen zelf bepalen, zelf ontdekken, binnen de gestelde regels van veiligheid. Belangrijke eigenschappen: ontdekken, creatieve uiting, concentratie en stimuleren door (veilige) uitstalling van materialen en het stimuleren van de fijne motoriek. (Spel)computerhoek (BSO) In deze ruimte hebben kinderen de gelegenheid om een spelcomputer te spelen. Dit volgens de huisregels van de BSO. Materiaal (1,2) Bij stichting Kwest ligt de voorkeur op speelgoed dat voor meerdere doeleinden geschikt is. Ook speelgoed dat ruimte laat voor eigen verbeelding en fantasie, een grote speelwaarde heeft, en niet teveel vooraf is ingevuld met kleur en detail. Spelmateriaal kan ook uit de natuur komen. Ook wordt er bij stichting Kwest gebruik gemaakt van kosteloos materiaal. Een voorwaarde is wel dat het materiaal voldoet aan de vastgestelde veiligheidseisen. Het spelmateriaal is afgestemd op de lichamelijke, cognitieve, creatieve en sociaalemotionele ontwikkeling van kinderen en wordt geselecteerd op kwaliteit en veiligheidsnormen. We leren kinderen met zorg om te gaan met verschillende soorten spelmateriaal. Kinderen mogen vrij kiezen waar ze mee willen spelen. Daarom staat het meeste materiaal in kasten of lades zodat kinderen het speelgoed zelf kunnen pakken en opruimen. Het knutselmateriaal staat bij alle vormen van dagopvang op kind-veilige hoogte in de kast of atelier. Als kinderen hier iets mee willen doen, kunnen de kinderen hierom vragen. Verven, plakken, prikken, knippen en kleien gebeurt onder direct toezicht van de medewerkers. Bij de BSO staat het creatieve materiaal ook in kasten en lades waar de kinderen het materiaal, na toestemming van een pedagogische medewerker, zelfstandig kunnen pakken, mee werken en opruimen. Pedagogisch werkplan stichting Kwest Pagina 13 van 13