RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK KWALITEITSVERBETERING (OKV) BIJ HET LYCEUM AAN ZEE afdeling VWO TE DEN HELDER Plaats: Den Helder BRIN-nummer: 00MV-0 Hummingbirdnummer: 3279746 Onderzoek uitgevoerd op: 9 mei 2012 Conceptrapport verzonden op: 24 mei 2012 Rapport vastgesteld te Utrecht op: 2 juli 2012 Reproductie van het rapport zonder toestemming van de inspectie of de school/instelling vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm.
Pagina 2 van 10.
1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 9 mei 2012 een onderzoek uitgevoerd op het Lyceum aan Zee, afdeling vwo, te Den Helder om na te gaan in hoeverre de eerder vastgestelde tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving zijn opgeheven. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. In het voortgangsgesprek op 6 oktober 2011 zijn de voorlopige effecten en de tussentijdse resultaten van de schoolontwikkeling besproken. De inspectie heeft, op basis van de meest recente examengegevens (2011), geconstateerd dat bij de afdeling vwo de SE-CE-verschillen aanzienlijk zijn verminderd tot 0,44 punt en dat ook het gemiddelde CE-cijfer over drie jaar gezien voldoende is. Ook het rendement van de onderbouw is voldoende. Alleen het rendement van de bovenbouw van het vwo is over drie jaar gezien- onvoldoende. Bij het opbrengstenoordeel 2012 heeft de inspectie vastgesteld dat de opbrengsten in zijn geheel voldoende zijn. Op grond hiervan heeft de inspectie een onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (OKV) uitgevoerd. In dit rapport van bevindingen worden de resultaten van het OKV weergegeven. Toezichthistorie Het traject van intensief toezicht is gestart nadat uit de analyses van de inspectie in juni 2010 is gebleken dat de opbrengsten van de vwo-afdeling onvoldoende waren geworden. In het bijzonder gold dit voor het rendement van de bovenbouw en de SE-CE-verschillen. Op grond van de conclusies van de inspectie heeft de school een verbeterplan opgesteld. In maart 2011 heeft een kwaliteitsonderzoek plaatsgevonden om mogelijke oorzaken nader te onderzoeken. Naar aanleiding van de conclusies van dat onderzoek zijn verbeterafspraken gemaakt, die zijn vastgelegd in een toezichtplan. De voortgang van het verbetertraject is door de inspectie gevolgd. Op afgesproken tijdstippen heeft de inspectie van het bevoegd gezag evaluatiedocumenten ontvangen. Gezien het positieve opbrengstenoordeel van 2012 heeft de inspectie dit Onderzoek naar de Kwaliteitsverbetering (OKV) versneld uitgevoerd. Onderzoeksopzet In dit onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (OKV) zijn de kwaliteitsaspecten van het waarderingskader onderzocht, waarbij de nadruk heeft gelegen op de tekortkomingen uit het verleden en mogelijke risico s die in het rapport van bevindingen worden genoemd. Naast deze kwaliteitsaspecten heeft de inspectie een aantal wettelijke aspecten onderzocht. Dit Rapport van Bevindingen is gebaseerd op : Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Bestudering van analyses en evaluaties van eigen onderzoek van de school, zoals notities over verbetering van de kwaliteit van de schoolexamens, de analyse van de examenresultaten, de verantwoording onderwijstijd, verbetermaatregelen en evaluaties over de zorg en begeleiding, etc. (zie de overhandigde informatiemap). Pagina 3 van 10.
Onderzoek op locatie, waarbij - schooldocumenten zijn bestudeerd; - de onderwijspraktijk is geobserveerd; - gesprekken met de directie, de zorgcoördinator en met docenten zijn gevoerd. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie en het College van Bestuur. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader 2011 Voortgezet Onderwijs, alsmede de werkinstructie Actief burgerschap en sociale integratie (febr. 2008). Deze documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 zijn de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften weergegeven. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin tekortkomingen worden toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. Pagina 4 van 10.
2. BEVINDINGEN LYCEUM AAN ZEE AFDELING VWO 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Bij wet- en regelgeving is in de waardering tot uitdrukking gebracht of de school wel (ja) of niet (nee) voldoet aan de genoemde wettelijke vereisten. Resultaten 1.1 * De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2 * De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vwo. 1.3 * De leerlingen van de opleiding vwo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4 * Bij de opleiding vwo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. Leerstofaanbod 2.1 * De aangeboden leerinhouden in de onderbouw voldoen aan de wettelijke vereisten. 2.2 * De aangeboden leerinhouden in de bovenbouw zijn dekkend voor de examenprogramma s. 2.3 * De school met een substantieel percentage taalzwakke leerlingen heeft bij alle vakken een aanbod aan leerinhouden dat past bij de talige onderwijsbehoeften van deze leerlingen. 2.4 De school heeft een specifiek aanbod om sociale competenties te ontwikkelen. 2.5 De school heeft een aanbod gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit in de samenleving. 5 Pagina 5 van 10.
Tijd 3.1 De uitval van geplande onderwijsactiviteiten blijft beperkt. 3.2 Het ongeoorloofd verzuim van leerlingen is beperkt. 3.3 De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Schoolklimaat 4.4 * De school heeft inzicht in de veiligheidsbeleving van leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op de school voordoen. 4.7 * Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. 4.8 * De mentoren stimuleren het welbevinden en de motivatie van de leerlingen. Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 5.4 De leraren geven de leerlingen zicht op doel, nut en samenhang van de lesactiviteiten. 5.5 De leraren gaan na of de leerlingen de uitleg en/of de opdrachten begrijpen. 5.6 De leerlingen leren in een betekenisvolle context. 5.7 De leraren stimuleren de leerlingen tot denken. 5.8 De leraren geven de leerlingen inhoudelijke feedback. 5.10 De leraren bewerkstelligen dat de leerlingen bij de onderwijsactiviteiten betrokken zijn. Afstemming 6.1 De aangeboden leerinhouden maken afstemming mogelijk op de onderwijsbehoeften van de individuele leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op Pagina 6 van 10.
Afstemming verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in Begeleiding ontwikkeling tussen de leerlingen. 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in Zorg de ontwikkeling van de leerlingen. 8.1 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school tijdig de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.2 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.3 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. 8.4 De school zoekt de structurele samenwerking met ketenpartners waar noodzakelijke interventies op leerlingniveau haar eigen kerntaak overschrijden. Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school waarborgt de kwaliteit van het schoolexamen en van andere toetsinstrumenten. 9.7 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. 9.8 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving. Pagina 7 van 10.
Kwaliteitszorg Wet- en regelgeving N1 N2 N3 N4 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24a en 24c). Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24 en 24c). Door of namens het bestuur is het vastgestelde zorgplan van het samenwerkingsverband naar de inspectie gestuurd en dit zorgplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 10h). Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en beide voldoen inhoudelijk aan de wettelijke vereisten (Eindexamenbesluit art. 31). Ja*) N5 De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke vereisten (WVO art. 10, J lid 2; 10b, lid 2; 10d, lid 2; 10f, lid 3a; 11c, lid 1b; 12, lid 5). *) Bij de indicatoren N1 tot en met N4 wordt het oordeel J (Ja) gegeven als het betreffende document door de inspectie is ontvangen. De inhoud van deze documenten is niet getoetst aan de wettelijke vereisten. J J J J Nee 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De onderwijskwaliteit van de afdeling vwo van het Lyceum aan Zee te Den Helder is voldoende, omdat de opbrengsten voldoende zijn én omdat uit dit onderzoek is gebleken dat eveneens de normindicatoren en de kwaliteitszorg voldoende zijn. Ook andere aspecten van de onderwijskwaliteit, zoals het onderwijsleerproces, het schoolklimaat, de zorg en begeleiding zijn als voldoende beoordeeld. Hoewel het onderwijsproces in hoofdlijnen voldoende is, zijn er enkele indicatoren die nog verbetering behoeven. De school leeft de wet- en regelgeving op alle onderzochte punten na. Toelichting Opbrengsten Bij de start van het traject van intensief toezicht in 2010 waren twee opbrengstindicatoren bij de vwo-afdeling van het Lyceum aan Zee onvoldoende: de SE-CE-verschillen en het rendement van de bovenbouw. De school heeft mede door de uitvoering van een flink aantal verbeteracties bereikt, dat de beoordeling van de opbrengsten nu op drie van de vier indicatoren voldoende is. Het verschil tussen het gemiddelde cijfer van het SE en het CE is door de maatregelen vanaf het examen van 2010 gezakt tot rond de 0,30 punten. In de jaren daarvoor lag het SE-CEverschil gemiddeld boven de 0,68 punten. Momenteel bedraagt het SE-CE-verschil gerekend over drie examen jaren en alle vakken 0,44 punten en is daarmee voldoende. De verbeterde resultaten zijn volgens de schoolleiding onder meer het gevolg van een groter examenbewustzijn bij de docenten. Ook is er meer aandacht voor examentraining en herhaling van de lesstof gekomen. Daarnaast is vanaf 2010 sprake van een strenger determinatiebeleid, waarbij alleen leerlingen met een goede werkhouding en een aantoonbare Pagina 8 van 10.
kans op een diploma worden toegelaten tot de bovenbouw van het vwo. Uit de gesprekken en documenten concludeert de inspectie dat de genomen maatregelen over de opbrengsten zijn geborgd in onder meer de manier van werken, de begeleiding van de leerlingen en in aanpassingen van het PTA. De tweede onvoldoende opbrengstindicator van de vwo afdeling betreft het rendement van de bovenbouw. Deze indicator is al vanaf de opbrengstenkaart 2009 onvoldoende. Er is zowel sprake van een meer dan gemiddelde afstroom naar de havo (2008, 2009) vanuit de klassen vwo-4 en 5, als van een groot aantal leerlingen dat blijft zitten in vwo-4 (22% in 2010) of vwo-5 (17% in 2009). De school heeft wel een aantal maatregelen genomen om dit te verbeteren (zoals het intensiever monitoren en begeleiden van de zwakkere leerlingen), maar deze hebben nog niet voldoende effect gehad. Kwaliteitszorg De school heeft vanaf september 2009, na de benoeming van een nieuwe directeur, een flink aantal verbeteracties uitgevoerd, waardoor de bewustwording over het belang van goede opbrengsten onder de docenten is toegenomen. Daarnaast heeft de inspectie geconstateerd dat vanuit de schoolleiding de teams en secties beter worden aangestuurd, zodat elk examenvak op een passende wijze bijdraagt aan het op peil brengen en houden van de opbrengsten. Maatregelen die de school heeft genomen en die op de langere termijn tot positieve effecten hebben geleid, zijn o.a. het (beter) monitoren van de behaalde cijfers voor de schoolexamens en het aanspreken van docenten die onvoldoende resultaten realiseren. Ook zijn de PTA s van de examenvakken onder de loep genomen (o.a. een aangepaste weging van praktische opdrachten en minder herkansingen), waardoor het verschil tussen het cijfer van het SE- CE kleiner is geworden. Meer aandacht voor de examentraining en een intensievere en planmatiger begeleiding van de zwakkere leerlingen hebben eveneens aan de positieve resultaten bijgedragen. Door de gemaakte afspraken en de monitoring daarvan worden de bereikte resultaten ten aanzien van de opbrengsten op verschillende manieren verankerd in de schoolorganisatie en in het bewustzijn van de docenten. Een punt van ontwikkeling is de borging van de kwaliteit van de dagelijkse gang van zaken van de lessen. De school heeft nog in onvoldoende mate afspraken gemaakt en vastgelegd over de eisen waaraan een goede les zou moeten voldoen, én over de wijze waarop die afspraken zullen worden gecontroleerd. Nu de opbrengsten op orde zijn gebracht acht ook de schoolleiding de tijd rijp om met docenten te reflecteren op de kwaliteit van de lessen, deze waar nodig te verbeteren en de kwaliteit vaker te evalueren. Onderwijsleerproces De inspectie waardeert de meeste onderzochte indicatoren van het onderwijsleerproces, zoals schoolklimaat, de basisaspecten van het pedagogisch-didactisch handelen en de zorg en begeleiding, als voldoende tot goed. Anderzijds zijn er enkele indicatoren als onvoldoende beoordeeld. Dit is onder meer het geval bij het rekening houden met de verschillen tussen de leerlingen. Tijdens het lesbezoek bleek dit te weinig zichtbaar, met name bij de verwerkingsopdrachten in de reguliere lessen. In het algemeen waren de lessen van een voldoende niveau en een enkele maal zeer goed. Pagina 9 van 10.
Anderzijds heeft de inspectie ook bij enkele docenten een zwak klassenmanagement gezien of een te groot aantal leerlingen die niet actief bij de les waren betrokken, maar daarop ook niet werden aangesproken. Onderwijstijd De inspectie beschouwt de onderwijstijd niet alleen als een wettelijke verplichting, maar ook als een kwaliteitsaspect. Uit de verantwoording van de school blijkt dat de school voor alle leerjaren en klassen voldoende tijd heeft geprogrammeerd en gerealiseerd. Ook de incidentele lesuitval door ziekte of vergaderingen was in de eerste acht maanden van dit cursusjaar (2011-2012) beperkt en bleef onder de norm van 5% die de inspectie hiervoor hanteert. 3. TOEZICHTARRANGEMENT Op grond van de bevindingen van dit onderzoek naar de kwaliteitsverbetering kent de Inspectie van het Onderwijs aan de vwo-afdeling van het Lyceum aan Zee te Den Helder het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie na de vaststelling van dit rapport- het intensieve toezicht voor deze afdeling beëindigt en omzet naar basistoezicht. Het basistoezicht bestaat uit een jaarlijkse risicoanalyse en eventueel een onderzoek in het kader van het Onderwijsverslag of andere themaonderzoeken. Pagina 10 van 10.