Jaarcongres voor Klinisch psychologen en Neuropsychologen 8 april 2016 KLINISCH REDENEREN EN GEDEELDE BESLUITVORMING Workshop: Verschillende perspectieven en hun samenhang: complexiteit, systeemvisie en besluitvorming Jan Baars Klinisch Psycholoog Hoofdbehandelaar programma s Persoonlijkheidstoornissen en Stemming- & Angststoornissen Rembrandthof, GGZ Centraal, Hilversum
Casus Doodslag; 47 jarige Anton van Zwieten, van zijn echtgenote Herma Samen hebben zij drie kinderen Gerard (13 jaar), Kristel (11 jaar) en Jeroen (9 jaar). Anton heeft een dochter Suzanne uit een eerder huwelijk (24 jaar). Zijn 1e vrouw verongelukt 3 jaar na Suzanne s geboorte. Na het overlijden van Herma wordt hij direct opgepakt en krijgt zes jaar gevangenisstraf. De kinderen gaan bij de grootouders (ouders Herma) wonen. Na vier jaar komt hij vrij. Anton heeft reclasseringscontact en gaat in behandeling bij een ambulant forensisch centrum. Zijn wens is: Weer contact met zijn kinderen krijgen en de opvoeding weer op zich nemen. De kinderen vallen onder Jeugdzorg. Behandelaren van de GGZ Jeugd hebben enkele gesprekken gevoerd en de kinderen kunnen zonodig op deze behandelaren terugvallen. Gootouders worden als vervangende ouders betrokken bij Jeugdzorg en GGZJeugd. De grootouders zijn ook in behandeling bij een afdeling ouderen van een GGZ instelling i.v.m. de gecompliceerde rouw rond de dochter. Wat zijn dilemma s om tot een gedeelde besluitvorming te komen?
Gefragmenteerde hulpverlening Dramatische gebeurtenis roept zeer emotionele reacties op bij familieleden en hulpverleners Door de detentie wordt de emotionele stress van de gezinsleden bevroren, de dader slachtofferdichotomie krijgt bevestiging en er ontstaan toenemende vijandsbeelden van elkaar. Door de hoge stress ontstaan er gemakkelijk parallelprocessen. Hierin gaat het om herhaling van relatiestructuren, interactiescenario s, rollen en functies van personen in grotere relatienetwerken. Strijd, onbegrip of onmacht in familierelaties herhalen zich dan in relatiestructuren die ontstaan tussen therapeut en familiesysteem, tussen therapeuten en tussen instellingen die rondom een casus moeten samenwerken.
Complex rouwproces van kinderen na het overlijden van een ouder na partnerdoding. De natuurlijke bronnen van veiligheid en bescherming zijn weggevallen. Verdriet, gemis, razernij en haat kunnen elkaar snel afwisselen. Bovendien betekent rouwen om de ene ouder mogelijk verraad aan de ander. Hoe wordt door de familie gereageerd op de vraag van de kinderen naar contact met de dader? Vader neemt verantwoordelijkheid voor zijn daad en toont besef wat dit voor de kinderen en de andere gezinsleden betekent. Hij geeft rekenschap. Dit geeft kinderen de gelegenheid vragen te stellen, emoties te uiten en de omstandigheden te begrijpen. Pas hierna kunnen er keuzes gemaakt worden voor de nabije toekomst. In dit proces staan de wensen van de kinderen centraal.
Naar een geïntegreerde benadering Gezamenlijk overleg tussen de hulpverleners: ervaringen delen, tegenstellingen verkend, de strijd wordt onderzocht. Wie heeft welke positie en wat is het mandaat. Elkaar bevragen om het verwoorde perspectief te verhelderen. Het ontwikkelen van een gezamenlijke visie. Gezamenlijk kader: het verloren vaderschap en het onderzoeken of delen van het goede vaderschap kunnen worden geactiveerd.
Strategische keuzes: Wie gaat met elkaar, wanneer, en waar in gesprek. Valideren Confronteren - Verbinden
Systeemtherapie: Alle gedrag is communicatie Hoe is het systeem zodanig georganiseerd dat het tegemoet kan komen aan behoeften van deelnemers en van het systeem als een geheel. (1) organisatie gezin (2a) herkennen van ineffectieve patronen (negeren/ escaleren) (2b) herstellen van effectieve patronen (dialoog, zorg, ruimte) (3) affectieve klimaat. (4) in dialoog ontwikkelen van coherent en flexibel meerstemmig verhaal over identiteit en relaties
Kwaliteiten voor samenwerking Een houding van nieuwsgierigheid en respect Een wakker besef dat het verschil het verschil maakt Goed ontwikkeld gevoel van competentie op eigen vakgebied en eigen organisatie Mentaliteit gericht op meebrengen/-geven Verantwoording nemen voor besluiten, als er geen overwegend bezwaar tegen bestaat (consent) Aanspreekbaar zijn op werkwijze/resultaten
Artikel: Dilemma s in de samenwerking rond huiselijk geweld. Jan Baars en Dick Hamersma Systeemtherapie (Jrg 22 nr 4) 2004. Te verkrijgen bij elsrijksen@gmail.com
Dank voor uw aandacht.