Probleemoplossend en handelingsgericht werken vanuit de EFS Miek Claes Logopediste UZA kinderneurologie en pediatrie Workshop 5 mei 2017
Eer Vroedvrouw Zeer dicht bij moeder en kind Op een zeer belangrijk moment Eerste lijnshulp Bereikbaar binnen RIZIV in het eerste levensjaar
Voorstellen Logopediste met Bobath Mueller aantekening UZA Kinderneurologie UZA Downteam Pediatrie : kindergastro-team NICU, opvolging moeilijk drinkende baby s Voorstander van borstvoeding (daar waar mogelijk)
Kennis, ervaring en inspiratie Cursussen en lezingen Bobath en Mueller cursus EFS/ Saakje da Costa/ea. Literatuur Kinderen en hun ouders Teams op UZA, kinderneurologie, pediatrie en neonatologie Samenwerking met de verpleegkundigen, artsen en vroedvrouwen Eigen kinderen, kleinkinderen
Mijn intentie Competentie en kennis meegeven Handelingsgerichte benadering Uitgaande van de EFS en Checklist orale voeding Bruikbaarheid binnen de dagelijkse praktijk Reflecteren over bijzondere kinderen
Opbouw Theorie Video s bekijken Reflexie Vragen
Doel van deze lezing Kennis en ervaring delen Theoretisch deel beknopt Inzicht in de EFS, checklist orale voeding EFS bruikbaar maken Doel Inzicht geven in het zuiggedrag Handelingsvaardigheid verhogen Vertrouwen en competentie van moeder verbeteren Of/en inzicht geven waarom het voeden moeilijker verloopt
Zelf lezen op internet Zoeken onder Susan Thoyre ea. Saakje da Costa K.N. Newell Als Lezing van Julie Verfaille Lezing van Angelique Parez
Borstvoeding/flesvoeding /cupfeeding sondevoeding Bij voorkeur borstvoeding Daar waar het lukt Waar het niet lukt, flesvoeding, cupfeeding en soms zelfs sondevoeding aanbieden Bemerking: Assessment zuigpatroon Zuigpatroon modificeren en verandering aanbrengen lukt niet altijd aan de borst Flesvoeding kan (even) nodig zijn DOEL: moeder en kind positief afstemmen bij/in voedingsgebeuren
Baby s met voedingsproblemen Baby s met een ernstige problematiek Baby s met een medische problematiek Baby s pre- en dysmatuur geboren Baby s met een moeilijke start Baby s met een blanco medische voorgeschiedenis en met een ogenschijnlijk goede start
Welke baby s worden doorverwezen voor logopedisch assessment Baby s die weinig tot niet bijkomen Zeer wisselend of niet drinken Waar de adviezen van de vroedvrouw of kinderarts niet resulteerden Waar ouders pijnklachten melden, die medisch niet verklaard kunnen worden, blijven bestaan ook met medische behandeling
Beleving van de ouders Wanhoop en onzekerheid van de ouders: niet- drinkende baby/niet bijkomen BV lukte niet melk kwam niet op gang Flesvoeding: verschillende flessen en kunstvoedingen Vraag van moeder: vervroegd op lepelvoeding???
Beleving van de moeder Ik heb niet genoeg melk Twijfel, onzekerheid, onmacht Uitputting Boosheid: Hij kan het wel, maar hij wil niet Vragen: Wil ik dit wel? Kan ik dit wel? Angst: Er moet iets ernstig mis zijn Al veel geprobeerd, al veel advies gekregen en geen verbetering
De baby die moeilijk drinkt Gradatie: niet tot wisselend drinken Variatie in ernst: licht-matig-fors nooit goed gegaan Eerste weken goed, daarna niet meer Na ziekte of ander incident plots niet meer kunnen drinken
Mijn aanpak Luisteren naar moeder en vader Context van het gezin? Woon-leefomstandigheden Slaap-waakpatroon/ Voedingspatroon van de baby Baby observeren voor, tijdens en na de voeding wat zie ik? wat hoor ik? wat wil ik veranderen? wat levert mijn handelen op? hoe communiceer ik dat aspect met moeder/verpleging en omgeving zodat moeder het voedingsgedrag van de baby beter begrijpt en zich competent voelt
Observatie aspecten bij de baby Status van het kind Eerste indruk: energie, alertheid, tonus, houding Indruk van tonus en bewegingspatronen Niet voedend zuigen op pink, fopspeen Voedend zuigen aan borst/ fles/ softcup
Observatie van het voedingsgebeuren Moeder geruststellen, ontspannen voedingssituatie creëren OBSERVEREN : waarnemen, kijken, luisteren Moeder Moeder-baby Baby ASSESSMENT Bij moeder iets veranderen in houding, positionering Bij baby iets veranderen in houding Baby in mijn handen
Assessment en aanpak gaan hand in hand Indien nodig hands on werken Handling en positionering bv. midlijn organisatie, alignement, symmetrie Tonusnormalisatie bv. door meer proprioceptieve druk te geven Stabiliteit inde onderkaak bv. halve MC Juiste materiaal flessespeen, tepelhoedje, softcup, fingerfeeder
Opbouw van de workshop THEORETISCHE ACHTERGROND Hogan eetgedrag Rinaman Newell/Thoyre: dynamic system theorie ZUIGPATRONEN EFS en CHECKLIST ORAL MOTOR CONTROL VIDEO analyse en bespreking
THEORISCHE ACHTERGROND Neurobiologische omschrijving van zuigen: Rineman Het ontstaan van voedingsgedrag Hogan Dynamic Systems Theory Newell
Neurobiologische omschrijving van zuigen (Linda Rinaman) Hooggespecialiseerde vorm van een ingestive movement Ontogenetische, ingeboren adaptatie Enkelvoudige stereotype motorische output van kaak-tong-lippen en wangbewegingen Simpele verticale kaakbeweging genereert negatieve druk rond speen /tepel = effectieve extractie melk uit borst/fles
Neurobiologie: Het ontstaan van voedingsgedrag (Hogan 2001) 3 componenten in de neurale circuits 3 bouwblokken: - aanwezig bij de geboorte - modificeren in de loop van de ontwikkeling Motorisch mechanisme -innemen van voedsel// motorische mogelijkheden aangestuurd door de central motor generator en central motor circuits Perceptuele mechanische// sensorische neurale circuits Executieve neurale mechanisme: initiëren, onderhouden en beëindigen neurale activiteit in de motorische output circuits
Adapted dynamic approach Newell/ Thoyre Interactie, synactiviteit Een probleem/ verbetering in 1 systeem heeft een impact op de andere systemen Taakfactoren Interne factoren Externe factoren Zwakte-sterkte analyse van de subsystemen in het voedingsgebeuren
Dynamische continue interactie Individuen ontwikkelen zich in de tijd, door een dynamische, continue interactie met de omgeving Het is niet alleen een kwestie van maturatie Er zijn gegevenheden bij de omgeving, de taak en het kind
Interne factoren Gezondheid Maturiteit Ervaring/ experience Motoriek/ GI/neurologische, cardiologische en respiratoire aspecten
Externe factoren Voedingscultuur Hoeveelheid voedsters Omgeving, geluiden, onderbrekingen Voedster Ervaring, vaardigheden om de signalen van de baby te begrijpen en te handelen Vaardigheid om te communiceren met anderen over het verloop en mogelijke handelingsplannen voor de volgende voedingen
Taakfactoren Borst of flesvoeding Melkflow: hoeveelheid, variabiliteit Hoeveelheid die voorgeschreven werd Toegewezen tijd Voedingsschema: op vraag of gepland?
EFS, Susan Thoyre Susan Thoyre : introductie EFS ontwikkelt op de NICU met als doel baby s veilig en comfortabel te leren zuigen Optimale veiligheid Verslikincidenten voorkomen Zo min mogelijk stress uitlokken Ouders leren waarnemen Ouders competent maken in het voedingsgebeuren Objectieve fenomenen observeren Eenzelfde taal spreken Eenduidige aanpak beogen
EFS EN CHECKLIST ORALE VOEDING Uitgewerkt met toestemming en overleg Susan Thoyre UMC Radboud Nijmegen afdeling logopedie
EFS versus Checklist orale voeding = opbouw EFS : gedetailleerd/ uitgebreid / veel mogelijkheden om competenties te leren observeren en begrijpen Checklist orale voeding = praktischer in de dagelijkse zorg
Checklist orale voeding vanuit de EFS (Radboudziekenhuis) zie bijgevoegd document
EFS Susan Toyhre Zie bijgevoegd document
EFS= voedingsassessment Is de baby voedingsbereid? Vermogen van de baby? om aandacht en energie bij de voeding te kunnen houden om oraal-motorsch functioneren te organiseren tot gecoördineerd en veilig slikken= vermogen om melk uit de luchtweg te houden Om fysiologische stabiliteit te behouden Hoe is de conditie van de baby na de voeding? Reflexie op mijn handelen? Wat doe ik bij volgende voeding?
DE TAAL VAN DE DIVERSE ZUIGPATRONEN NNZ / NZ Matuur / immatuur/ transitioneel Dysorganised/ dysfunctioneel
NNZ Niet-voedend zuigen onder de loep NNZ: Op fopspeen / pink van de ouder / eigen handje NNZ vaak 1 ontwikkelingsstadium verder dan het NZ NNZ is belangrijk voor de maturatie van het NZ +++: Regelmatig / volgehouden / coördinatie met de ademhaling / 2 zuigbewegingen op 1 seconde
NZ: Matuur zuigpatroon 10-30 zuigbewegingen per zuigreeks/korte pauzes Consistente amplitude in de kaakbeweging Ritmische en vloeiende opeenvolgende bewegingen sequnetie zuig-slik-ademhaling met continu verloop Z-s-a-Z-s-a-Z-s-a-Z-s-a-Z-s-a-Z-s-a-Z-s adempauze Expiratie na de slik Mooie grote toe-hapbeweging Lipomstulping Cupvormig tongetje Start na adempauze weer met ritmische zuigreeksen
NZ: Immatuur zuigpatroon Zuig-slik sequentie in korte reeks / gevolgd door reeks ademhalingen Ritmisch en regelmatig Evolueert meestal naar matuur zuigen Bij prematuur geboren kinderen is dit een normaal patroon tussen 32 w en 37w PML Z-s-Z-s-Z-s /a-a-a/z-s-z-s-z-s/a-a-a/ Timing van de inspiratie na de slik komt vaak voor (yelping)
Dysorganised zuigpatroon (NOMAS) Vaak bij prematuur en a-term geboren kinderen met bijkomende medische problemen Ernstige problemen met zelfregulatie Moeite met starten Combinatie van korte en langere zuigreeksen van ongelijke duur gevolgd door pauze en ademhalingen Ademnood na lange reeks Gebrek aan ritme in de zuigactiviteit/ Te hoge zuigfrequente 1:1:1: < 1 seconde Vaak uitdovenden zuigreactie
Dysfunctional/Dysfunctionele zuigpatroon Bij baby s met een hersenbeschadiging, ernstige medische problemen en anatomische afwijkingen Kwaliteit van de beweging toont opvallende tekorten Bewegingen van kaak en tong die niet gezien worden in de normale ontwikkeling Geen verschil tussen NNZ en NZ patroon Kaakbeweging of te groot, doorschietend of te klein, clenching (klemmen van de kaken) / asymmetrie Tong : gespannen / retractie / bolvormig / slap / geen cupvorming / protrusie van de tong tijdens zuigen Geen/ zeer zwakke roothingreactie Geen / zeer zwakke zuigreactie / enkel NNZ Kokhalzen!!! ( goede zuigreactie inhibeert de wurgreactie)
Organiseren van de Zuig slikademsequentie Inconsistente coördinatie tussen slikken ademen veroorzaakt Inloop van vloeistof in de luchtwegen Verlengde stembandsluiting Insufficiënte diepte en ritme van de ademhaling Goede coordinatie in z-sl-a sequentie verreist een goed getimed, regelmatig en herhalend kunnen vrijmaken van de bovenste luchtwegen
Integratie van ademhaling bij het zuigen Slikken heeft een significante impact op de ademhaling Ademhaling kan op ieder moment verstoord worden door het slikken Inspiratie- slik-expiratie - sequentie is het meest veilig en matuur I-S-E
Hoe zuigen slikken-ademen observeren Focus op de ademhaling om de slik te beluisteren Differentieer slikken en zuigen Is er spilling?
NAAR DE PRAKTIJK
EFS en checklist orale voeding Orale voedingsbereidheid Bekijken van de observatiebladen
EFS al doende observeren, al handelend leren Beschrijft tot in detail een mooie roothing De eerste aanhap- en zuigbewegingen De observatiepunten om de slik te beoordelen de ademhaling in al zijn facetten doorheen het voedingsgebeuren De tolerantie van de baby na de voeding
Video s bekijken en tips
Filmfragmenten Voedingsbereidheid
Baby is NIET voedingsbereid bij 1 of meer van onderliggende observaties Geen of zwakke roothing Niet alert, doezeling, slaperig, valt in slaap Moe, uitgeput Kan houding niet handhaven, lage tonus of gespannen, geen mooie fysiologische flexie = Bij 1 van deze observaties : voeding niet starten
Aanbevelingen voor volgend voedingsmoment Bij twijfel of nee - score = Voeding afbreken Eventueel bij volgende voedingsmoment orale voeding in overweging nemen
Filmfragmenten
Synthese van de EFS en Checklist orale voeding Zeer bruikbaar EFS als Leerinstrument / als assessment Checklist orale voeding : bruikbaarder in de praktijk Bij zorgkinderen Bij kinderen waar zuigen aan borst of fles niet vanzelf gaat
Meest voorkomende problemen Immaturiteit: de baby is er nog niet aan toe Conditieprobleem Te weinig energie, te vermoeid Lagere tonus Zwakke roothing en zuigreactie Instabiliteit van de onderkaak Te veel sensorische prikkels in de omgeving Te weinig houdingscontrole
Hoe voedingsinname optimaliseren en stress verminderen? Suzanne Thoyre Luister naar de taal van het kind, lees de signalen ( Als 1982) Geef betekenis aan het kind s signalen Herken de zelf-regulerende acties van het kind Ontkoppelen van ademhalen en zuigen Zuigen in korte reeksen Mond niet openen bij ontvangen van de speen/tepel in de mond Mond niet sluiten rond de tepel/speen Melk uit mond laten lopen ( spilling) Pas je handelingsgedrag aan Minimaliseer het aantal verzorgende
Wat als borstvoeding niet lukt? Cupfeeding Fingerfeeding Flesvoeding Sonde voeding
Flessen, spenen en fopspenen
Adviezen bij sondevoeding Waar toegestaan Positieve mondervaring geven Koesteren bij inloop sondevoeding Fopspeen Minimale proevertjes, smaakervaring
Baby s met oraal-sensorische problemen Zwakke roothing Zwakke en uitdovende zuigreactie Aanpak Materiaalkeuze Verloop in de eerste weken, maanden
Baby s met oraal-motorische problemen Vaak gerelateerd aan onderliggende medische en / of neurologische problemen zich uitend in Tonusproblemen Coördinatieproblemen
Bijzondere kinderen en de rol van de vroedvrouw Kinderen die niet kunnen/mogen drinken Wat nu? Blijf moeder en kind volgen Blijf al is het minimaal koestermomenten inbouwen Blijf al is het minimaal inspelen op de orale mogelijkheden
Bijzondere kinderen Borstvoeding bij kinderen met syndroom van Down Conditieproblemen Tonus Zwakke zuigreactie
Bijzondere kinderen, kinderen met faciale afwijkingen Kinderen met schisis Kinderen met Pierre Robin sequentie Wat is mogelijk? Wat staat voorop? Veilige slik Comfortabel Wat kan wel? Risico s
Kinderen met tongriemproblemen Aandachtspunten
Wanneer doorverwijzen Beter vroeg dan laat Wanneer eigen handelen niet/onvoldoende resulteert Bij zwakke voedingsbereidheid Bij vragen rond veilig slikken Bij vragen rond ademhaling
Einde van de lezing Ik wens u in uw belangrijke beroep, Goede en vreugdevolle begeleidingen toe van moeder/vader en kind. Daar waar het minder goed gaat inventiviteit, empathie, draagkracht en een goed team toe om het kind en ouders te helpen. Dank u voor uw aandacht Miek Claes, logopediste
Algemeen Naam kind: Datum start orale voeding: Geboortedatum: Datum: Speen: Tepelhoedje: S / M / L * Stress-signalen: Wenkbrauwen optrekken, fronsen, wegdraaien van speen/tepel, bewegingsonrust Aanpassing(en): 1 2 3 4 (datum: ) V = voedingsmoment per 24 uur / T = tijdstip aanvang voedingsmoment V1 V2 V3 V4 V5 V6 V7 V8 1. Rootingreflex opwekbaar (openen mond en tong laag); voldoende alert / adequate state 2. Baseline SPO2/HF/AF (volgens richtlijn eigen afdeling) 3. Lichaam in voldoende flexie met handen/armen in middellijn 4. Voldoende energie handhaving tonus en flexie lichaam 4x ja <4x ja GEEN ORALE VOEDING MOGELIJK AANBIEDEN ORALE VOEDING MOGELIJK 5. Vermogen alert blijven tijdens voeding en handhaven lichaamshouding 6. Vermogen ritmisch zuigpatroon te handhaven 7. Vermogen speen aangezogen te houden, geen verlies voeding 8. Vermogen veilig te slikken (zonder hoesten), helder ademgeluid 9. Stresssignalen* afwezig tijdens voedingsmoment 10. Verandering van kleur/teint tijdens voedingsmoment afwezig 11. Saturatie, hartfrequentie en ademfrequentie blijven binnen gestelde grenzen monitor (EFS: HF max 20% onder baseline) 12. Gebruik van hulpademhalingsspieren afwezig Bij 1x Twijfel en Nee orale voeding aanpassen / afbreken! bij 8x ja bij < 8 x ja ja nee ja nee ja nee ja nee ja nee ja nee ja nee ja nee ja nee ja nee ja nee ja nee ja nee ja nee ja nee ja nee ja nee ja nee ja nee ja nee ja nee ja nee ja nee ja nee ja nee ja nee ja nee ja nee ja nee ja nee ja nee ja nee Let op: < 4x ja bij voedingsmoment is STOPPEN V1: b / f V2: b / f V3: b / f V4: b / f V5: b / f V6: b / f V7: b / f V8: b / f T: T: T: T: T: T: T: T: j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j t n j = ja / t = twijfel / n = nee Bij volgend voedingsmoment orale voeding in overweging nemen Aanpassingen bij aanbieden volgende orale voeding: Aanpassing 1 (uitval item 5): Houding kind corrigeren Aanpassing 2 (uitval item 6): Zuigreeksen en adempauzes reguleren Aanpassing 3 bij fles (uitval items 7 en 8): Aanpassen speen (naar low flow speen) Aanpassing 4 bij borst (uitval items 7 en 8): Gebruik tepelhoedje S / M / L Bij uitval items 9, 10, 11 en 12 alle drie aanpassingen in overweging nemen Indien aanpassing(en) binnen 48 uur onvoldoende effect: Logopedie in consult vragen Checklist orale voeding vanuit The EFS (S. Thoyre), UMC St Radboud Nijmegen, afdeling Logopedie versie januari 2013
Patiënt datum expert EARLY FEEDING SKILLS ASSESSMENT (EFS) Baseline voor voeden: Ademfrequentie Saturatie Hartfrequentie Orale voedingsbereidheid/-gereedheid (direct voor aanvang voeding) JA NEEN Kan lichaam in gebogen positie (met voldoende flexie) houden met armen/handen in (richting van) de middellijn (midline) Wakkere toestand, voldoende alert Toont energie voor de voeding-handhaaft spierspanning (=tonus) en lichaam in gebogen positie (=flexie) gedurende beoordelings periode (Vinger/fop aanbieden) Aandacht gaat naar voeding kind zoekt speen of opent de mond direct als over lippen gestreken wordt en tong gaat naar beneden om de speen in de mond te nemen Orale voedingsvaardigheid (vaardigheden gescoord in de linker kolom worden beschouwd als stabiel en optimaal) Vermogen om de aandacht bij de voeding te houden 1. Meest voorkomende state gedurende de voeding Lichaam is rustig, geen stresssignalen (wenkbrauwen optrekken, ogen knipperen, bezorgde blik, weigeren speen, drooling, gespreide vingers) 3. Handhaaft basistonus/energie voor voeden alert wakker met gesloten ogen slaperig lichaam rustig en gezichtsuitdrukking behoudt voldoende flexie met armen in (richting van) middenlijn af en toe een stresssignaal verlies van tonus/energie later in voedingsmoment frequente stresssignalen verlies van tonus/ernergie vroeg in voedingsmoment Vermogen om oraal-motorisch functioneren te organiseren 4. Opent mond direct als over lippen wordt gestreken alle momenten sommige momenten geen enkel moment 5. tong daalt om speen/tepel in de mond te nemen 6. Begint direct met zuigen alle momenten vertraagd bij sommige aanvangsmomenten 7. Kracht van het zuigen is constant en met voldoende kracht alle momenten sommige momenten geen enkel moment vertraagd bi alle aanvangsmomenten stabiel aanwezig af en toe zwak zuigen frequent zwak zuigen 2002 laatst herzien 11-11-2012. Ontwikkeld door S. Thoyre (UNC @ Chapel Hill, NC), C. Shaker (St. Joseph Regional Medical Center, Milwaukee, WI), & K. Pridham, (UW-Madison, WI). Vertaling: UMC St Radboud Nijmegen januari 2013
8. Tong houdt contact met speen/tepel, glijdt niet van speen/tepel tijdens zuigen, wat een klakkend geluid veroorzaakt geen klakken met tong waarneembaar af en toe klakken met tong frequent klakken met tong Vermogen tot gecoördineerd slikken 9. Drinkt voeding zonder verlies via mondhoeken/lippen (geen drooling ; morsen van voeding ) 10. Helder faryngeaal geluid; geen rochelen veroorzaakt door vloeistof in de neus of farynx 11. Slik is stil; geen gulping of hoorbare slik 12. Luchtweg heropent direct na de slik (hoog geknepen stemgeluidje/-kreetje yelping ) 13. Een enkele slik is voldoende om bolus weg te slikken; er zijn geen meerdere slikken nodig om keel vrij te maken van vloeistof geen verlies voeding af en toe wat verlies voeding frequent verlies voeding helder af en toe rochelen frequent rochelen stille slik af en toe hoorbare slik frequent hoorbare slik geen yelping af en toe yelping frequent yelping alle momenten enkele slik af en toe meerdere slikken 14. Hoesten of zich verslikken niet geobserveerd tenminste eenmaal geobserveerd 15. Schrapen van de keel geen schrapen van de keel af en toe schrapen van de keel frequent meerdere slikken meer dan eenmaal geobserveerd frequent schrapen van de keel Vermogen tot handhaven fysiologische stabiliteit 16. In de eerste 30 seconden na elke start van een voedingsmoment is saturatie stabiel en er zijn geen aanwijzingen van stress in gedrag waarneembaar 17. Stopt zelf met zuigen om te ademen; de aanbieder hoeft geen pauze in te lassen voor ademing bij kind 18. Wanneer kind stopt met zuigen om te ademen, worden er een aantal volledige ademingen geobserveerd- voldoende in aantal en diepte bij elke start voeding aanwezig consequent stoppen zuigen om te ademen af en toe aanwezig gedurende start voeding stopt af en toe bij geen enkele start voeding aanwezig stopt zelden of nooit zelf met zuigen voor adempauze consequent af en toe stopt zelden of nooit of niet zelf 2002 laatst herzien 11-11-2012. Ontwikkeld door S. Thoyre (UNC @ Chapel Hill, NC), C. Shaker (St. Joseph Regional Medical Center, Milwaukee, WI), & K. Pridham, (UW-Madison, WI). Vertaling: UMC St Radboud Nijmegen januari 2013
19. Als het kind stopt met zuigen voor ademing, is het goed getimed (voordat gedrags- of fysiologische stresssignalen waarneembaar zijn) 20. Intergreert ademing binnen de zuigreeksen 21. Lange zuigreeksen (7-10 zuigbewegingen) eindigen niet in ontregeld gedrag of cardiorespiratoire instabiliteit 22. Ademgeluiden zijn helder; geen kreunen/ grunting (= verlengen van de uitademing met gedeeltelijke sluiting van stembanden) 23. Moeiteloos ademen- geen verhoogde ademarbeid, zoals neusvleugelen en/of verbleken, kin terugtrekken/uitsteken, hoofd naar achteren of op en neer bewegen (head bobbing), suprasternale intrekkingen of gebruik hulpademhalingsspieren. 24. Verandering van kleur tijdens het voeden (verbleken, maskeren rondom mond of ogen) consequent af en toe zelden of nooit consequent af en toe zelden of nooit geen lange zuigreeksen of geen negatief effect van lange zuigreeksen geen kreunen/grunting moeiteloos ademen geen verandering kleur 25. Stabiliteit van saturatie stabiel, blijft dicht bij niveau voor anavang voeding 26. Stabiliteit hartfrequentie Stabiel, blijft dichtbij niveau baseline af en toe negatieve effecten af en toe kreunen/grunting af en toe toename ademarbeid af en toe verandering kleur af en toe dips af en toe dips 20 % onder baseline frequent negatieve effecten frequent kreunen/grunting frequent toename ademarbeid frequent of verlengd verandering kleur frequent dips frequente dips 20 % onder baseline Tolerantie van orale voeding assessment (na de voeding) Overheersende state rustig alert of slaperig slaap onrustig Energieniveau behoudt voldoende flexie met armen in (richting van) middenlijn na de voeding periode van verminderde spiertonus maar herstelt na korte rust geen enegrie meer na de voeding 2002 laatst herzien 11-11-2012. Ontwikkeld door S. Thoyre (UNC @ Chapel Hill, NC), C. Shaker (St. Joseph Regional Medical Center, Milwaukee, WI), & K. Pridham, (UW-Madison, WI). Vertaling: UMC St Radboud Nijmegen januari 2013
Voedingsvaardigheden: blijven gehandhaafd tijdens voedingsmomenten verbeteren tijdens voedingsmomenten verminderen tijdens voedingsmomenten Beschrijving voedingssituatie: Hoeveelheid aanvulllende zuurstof: voorafgaand aan voedingsmioment tijdens voedingsmoment Gevoed middels nasale/orale sonde: nee/ja Type fles/speen gebruikt: Duur van de voeding:..(min.) Gedronken: cc Houding: ingebakerd / zijlig / Schwester-Liselotte houding Gebruikte ondersteunende acties Houding corrigeren Pauze inlassen Kind activeren Low flow speen Zuigreeksen en adempauzes reguleren ( pacing ) Zijligging in anti-trendelenburg (=hoofd omhoog) Voornaamste aandachtspunten voeding en aanbevelingen voor volgende voeding: 2002 laatst herzien 11-11-2012. Ontwikkeld door S. Thoyre (UNC @ Chapel Hill, NC), C. Shaker (St. Joseph Regional Medical Center, Milwaukee, WI), & K. Pridham, (UW-Madison, WI). Vertaling: UMC St Radboud Nijmegen januari 2013