memo Aan: De fractievoorzitters i.a.a. de Statenleden Van: J. Bordewijk, tst. 4488 Datum: 16 januari 2004 Betreft: inventarisatie andere overheden In het Presidium van 5 november jl. is de notitie over het uitzenden van geluidsfragmenten via de provinciale website besproken. Met de komst van breedband Internet zijn de mogelijkheden voor het exploiteren van audio en video mogelijk geworden. Het uitzenden van geluid is via Internet al in zeer goede kwaliteit mogelijk. Streaming technologie is inmiddels zo ver ontwikkeld dat de beeld- en geluidskwaliteit goed is, en verbindingen zeer stabiel zijn. Het uitzenden via Internet is vrij betaalbaar aangezien er in vergelijking met bijvoorbeeld de regionale media - geen aparte zendlocatie voor nodig is. Bovendien is het systeem redelijk eenvoudig te implementeren en onderhouden. Steeds meer organisaties maken gebruik van het uitzenden via Internet. Voorbeelden hiervan zijn radio- en tv-stations, commerciële bedrijven, kerken, universiteiten, het NOS journaal en de Tweede Kamer. Ook het Noorderslag popfestival, met onder meer clips van optredens en de uitreiking van de popprijs was onlangs te volgen via Internet. Er zijn veel mogelijkheden met streaming media, van het uitzenden en archiveren van vergaderingen en persconferenties, het aanbieden van interne communicatie (bijvoorbeeld een instructievideo bij een nieuwe versie van Word of trainingsmateriaal in beeld en geluid), het aanbieden van promotievideo's op de website (Er gaat niets boven Groningen), het voor de medewerkers beschikbaar stellen van live radio en tv zenders en items (bijvoorbeeld een relevante uitzending van RTV Noord), tot het live uitzenden van evenementen vanaf andere locaties. Ook kan toeristische informatie via de website worden verstrekt, bijvoorbeeld een promotiefilm over de provincie Groningen. Er zijn al enkele overheden die hier gebruik van maken. Hierbij aanvullende informatie van zowel gemeenten, provincies en de Tweede Kamer. Provincie Limburg Vanuit de gedachte van Wallage dat de politiek voor burgers transparanter moet worden is de provincie Limburg in 2002 begonnen met het uitzenden van Statenvergaderingen op experimentele basis. Experiment Aangezien de provinciale omroep in de eerste instantie niets voelde voor het uitzenden van vergaderingen of voor een programma in de trant van Den Haag Vandaag is gekozen voor het - op experimentele basis - uitzenden van vergaderingen via Internet. Zij hebben ervoor gekozen alleen Statenvergaderingen uit te zenden. Er vanuit gaande dat de meeste burgers over een pc kunnen beschikken, hetzij thuis, hetzij in de bibliotheek zou het volgens Limburg technisch uitvoerbaar moeten zijn en is men gestart met het experiment zo is het door PS ook aangenomen.
Aantal gelijktijdige kijkers Om kostentechnische redenen heeft Limburg ervoor gekozen dat 60 mensen tegelijkertijd de vergadering konden bekijken. De kosten hiervoor bedroegen destijds 20.000,-- per jaar. De eerstvolgende mogelijkheid was (uit technisch oogpunt) dat 200 mensen tegelijkertijd konden kijken. Aangezien de kosten hiervoor destijds 200.000,-- bedroegen heeft men hier niet voor gekozen. Er is dus bewust gekozen voor 60 gelijktijdige kijkers. De internetproef werd als mislukt beschouwd mede omdat er maar 60 toeschouwers gelijktijdig konden kijken. De eerste keer dat de vergadering uitgezonden zou worden heeft men dit bewust niet naar buiten gebracht dit omdat het nog om een technisch experiment ging. De regionale omroep heeft dit echter wel grootschalig opgepakt wat ervoor heeft gezorgd dat de centrale een half uur heeft platgelegen en de vergadering dus niet bekeken kon worden op dat moment en wat dus ook weer tot publiciteit heeft geleid. Dit was overigens de enige keer dat dit voorgevallen is. De vergaderingen daarna is dit niet meer voorgekomen. Tijdens de 9 maanden dat het experiment plaatsvond bekeken gemiddeld 40 tot 50 mensen tegelijkertijd de vergadering. Virtualiteit De provincie Limburg geeft aan dat ze onderschat hebben dat (in ieder geval destijds) de wereld veel minder virtueel bleek te zijn dan werd gedacht. Er waren Internetgebruikers met een snelle verbinding via kabel en een snelle pc, maar er waren ook gebruikers die via een telefoonlijn en modem de vergaderingen volgden. Deze technische verschillen hadden ook zijn weerslag op de waardering van de uitzendingen. Het uitzenden via Internet kan technisch probleemloos verlopen, maar de ontvangst kan minder probleemloos verlopen. Uitzenden via de regionale omroep Vorig jaar is de regionale omroep na gesprekken met de provincie toch gaan nadenken over het uitzenden van vergaderingen via de regionale televisie. Sinds januari 2003 worden de maandelijkse Statenvergaderingen uitgezonden op L1 TV (regionale omroep Limburg). De vergaderingen worden uitgezonden van 10.00 uur tot maximaal 16.00 uur. Wanneer de vergadering dan nog niet is afgelopen verschijnt in beeld dit is het einde van de uitzending. L1 TV gaat nu verder met het uitzenden van.. L1 TV gebruikt de beelden van de vergadering voor haar programma in de trant van Den Haag Vandaag. Dit programma wordt dezelfde dag ( s avonds tegen 23.00 uur) uitgezonden. De provincie Limburg maakt gebruik van vier op afstand bedienbare camera s zodat het beeld niet statisch is. De beelden worden via een glasvezelkabel naar L1 TV verzonden. Formeel is de vergadering een uitzending van L1 TV. De provincie levert het signaal. De facilitaire kosten zijn voor de provincie. De zendtijd is gratis. Kijkdichtheid Kijk- en luisteronderzoek heeft uitgewezen dat er per vergadering 10.000 kijkers zijn (op verschillende tijdstippen). Objectiviteit Om de objectiviteit te behouden en de vergadering vanuit communicatie niet te beïnvloeden wordt geen gebruik gemaakt van een commentator. Een nadeel hiervan is dat voor een burger - die weinig van de provinciale politiek weet een vergadering soms moeilijk te volgen is. Sommige politici lichten dan soms ook bepaalde punten toe en kijken hierbij in de camera.
Geen andersoortig gebruik Alleen de maandelijkse Statenvergaderingen en eventueel extra ingelaste (openbare) vergaderingen van Provinciale Staten worden uitgezonden. De provincie Limburg zendt geen commissievergaderingen, hoorzittingen of GS-vergaderingen uit. Archivering Provincie Limburg archiveert de vergaderingen op VHS. Kosten Voor het uitzenden van 10 vergaderingen per jaar bedragen de kosten ongeveer 70.000,-- tot 80.000,--. Dit is inclusief de facilitaire kosten. Wegen de kosten op tegen de baten? PS en GS van Limburg vinden van wel. Volgend jaar gaan zij door met het uitzenden van vergaderingen van Provinciale Staten via de regionale omroep L1 TV. Uitzending volgen? De Statengriffie beschikt over een video-opname van twee uitzendingen. Provincie Overijssel Experiment De Provincie Overijssel heeft ongeveer twee jaar geleden net als Limburg een proef gedaan met het uitzenden van de vergaderingen via Internet. Dat gebeurde via een ISDNverbinding die tijdens de vergadering werd 'uitgerold'. Met twee eenvoudige digitale videocamera's stuurden ze via een regiemodule het signaal gecomprimeerd naar een server in Enschede die het vervolgens op Internet plaatste. Tijdens de eerste vergadering zijn er zo n 1400 hits geweest op de streaming server. Daarvan zijn er veel reconnects of connection failed. Dat kwam door de slechte verbinding of door een firewall die bezoekers op hun pc hadden of tijdelijk de stream kwijt waren (waardoor er geen vloeiende uitzending van de videobeelden wordt gerealiseerd). In totaal zijn er ongeveer 250 afzonderlijke bezoekers geweest, waarvan er daadwerkelijk 90 langere tijd hebben gekeken. Er is voor 36,5 uur aan video gekeken door deze 90 gebruikers. Het maximale aantal bezoekers dat tegelijkertijd heeft gekeken is 20. Het experiment was geen erg groot succes, de verstaanbaarheid en zichtbaarheid was af en toe ver te zoeken en de verbinding bleek erg onstabiel. Er zijn uiteindelijk vier vergaderingen via het Internet uitgezonden. Het aantal kijkers is niet meer op het zelfde niveau gekomen als dat van de eerste uitzending, vermoedelijk wegens de slechte kwaliteit. Hoe het er destijds heeft uitzag is te zien op http://provincie-media.virtu.nl Digiboerderij Op dit moment is de techniek veel verder gevorderd, waardoor ze tijdens de aanloop naar de Statenverkiezingen in februari 2003 een nieuw digitaal experiment zijn gestart, onder de noemer 'Digiboerderij'. Hierbij zond de Provincie Overijssel via een satellietverbinding d.m.v. zes webcams live uit op locatie, iets dat bij breedbandgebruikers goed te ontvangen was. De locatie betrof een boerderij in Twente. Voor mensen met een 'gewoon' modem via de telefoon was het wederom nauwelijks te volgen. Dit experiment staat nog steeds online op www.overijsselkiest.nl waar de audiofragmenten staan gearchiveerd. Hierna zijn er geen bijeenkomsten of vergaderingen meer via het net uitgezonden in Overijssel. Tijdens beide initiatieven is er door relatief weinig mensen gebruik gemaakt van de mogelijkheid om via Internet de vergaderingen te volgen. Dit heeft de directie van de provincie er toe gezet de pilot geen vervolg te geven. Wel wordt er tijdens de renovatie van de Statenzaal in 2005 rekening gehouden met de modernste ICT voorzieningen. Of dit
betekent dat de vergaderingen opnieuw via het Internet worden uitgezonden, wordt te zijner tijd besloten. Tweede Kamer Het live debat, zoals het op www.tweedekamer.nl gepresenteerd wordt, bevindt zich in een ontwikkelingsfase. Het is de bedoeling dat zij op termijn meer uitgebreide informatie aanbieden, zoals het opvragen van geluidsfragmenten, het archiveren van beeld en geluid en het opnemen van informatie bij beelden (sprekers, onderwerp). Op dit moment zijn er geen representatieve cijfers over de bezoekers van het live debat beschikbaar. De Tweede Kamer kan de cijfers per vergadering wel destilleren uit cijfers die zij van hun Automatiseringsafdeling kunnen opvragen. Er wordt gezocht naar een programma waarmee ze op elk moment deze cijfers over elke vergadering kunnen opvragen. Achtergrond: Vanaf Prinsjesdag (17 september 2002) is het mogelijk de vergaderingen van de Tweede Kamer live via de website te volgen. Het totale aantal bezoekers van het live debat is 181.713 (hier zitten ook bezoekers bij die korter dan 5 minuten het live debat hebben bezocht en dit zijn geen unieke bezoekers). Eén en ander zal de komende maanden verder worden uitgewerkt door medewerkers van de Tweede Kamer. Gemeente Den Haag De gemeente Den Haag zendt zowel beeld- als geluidsfragmenten uit via Internet. Ongeveer twee jaar geleden is de gemeente Den Haag begonnen met het live uitzenden van de raads- en commissievergaderingen via Den Haag TV (vergelijkbaar met Oog TV). Zij doen dit in ieder geval tot 1 januari 2005. Hiervoor zijn zes camera s geïnstalleerd en is een regiekamer ingericht. Zij maken dus ook gebruik van een regisseur. Vorig jaar is een project opgestart waarbij het signaal dat naar de omroep gaat wordt gedigitaliseerd en daarmee geschikt is voor het uitzenden van vergaderingen via Internet. Bij de gemeente Den Haag kunnen ongeveer 2000 tot 2500 gebruikers tegelijkertijd naar de vergaderingen kijken. Er wordt bij niet gemeten hoeveel mensen (tegelijkertijd) de vergadering bekijken. Zij maken m.b.v. de bezoekcijfers op de site een schatting. Bij raadsvergaderingen zijn er ongeveer 400 bezoekers en bij commissievergaderingen ongeveer 200. Exact kan dit dus niet worden geregistreerd. De gemeente Den Haag gebruikt de toepassing ook voor andere zaken, zoals de Haagse Jongerenraad en de Kinderraad. Op dit moment worden de fragmenten nog niet gearchiveerd. De gemeente is wel van plan om dit in de toekomst te gaan doen. Ze weten alleen nog niet waar, aangezien voor een bestand (met 6 uren vergadering) veel serverruimte nodig is. Voor het bekijken van de vergaderingen is Mediaplayer of Realplayer nodig. Deze kan de burger gratis downloaden. Gemeente Amsterdam Aangezien de persoon die dit heeft opgezet niet meer bij deze gemeente werkt hebben zij een kennisgat. De volgende informatie is verstrekt door de multimedia-adviseur van de gemeente Amsterdam.
Iedere raadsvergadering van de gemeente Amsterdam wordt live uitgezonden op het Internet. Commissievergaderingen worden niet uitgezonden. De gemeente Amsterdam heeft een zogenaamd livestream van beeld en geluid vanuit de raadzaal. Een medewerker van de gemeente doet in zoverre aan cameraregie dat de camera draait naar degene die aan het woord is. De livestream is door 200 mensen tegelijk te bekijken. De gemeente heeft op dit moment geen nieuwe cijfers, maar weet van een of twee jaar terug dat er vaak 80 tot 100 mensen meekeken. Doordat het een livestream is, wordt het niet opgeslagen en er kan dus ook geen gebruik worden gemaakt van de beelden. Er zijn wel plannen geweest voor archivering en gebruik van de beelden, maar deze zijn niet uitgevoerd. De externe kosten (exclusief cameravoering en apparatuur in het Stadhuis) liggen in de buurt van 16.000,-- per jaar voor ongeveer 22 raadsvergaderingen. De uitzendingen zijn dus geen overweldigend succes geweest, maar wel een relatief goedkope manier om de openbaarheid te bevorderen. Gemeente Eindhoven Vanaf 8 maart 2004 zijn de raadsbijeenkomsten van de gemeente Eindhoven door iedereen met een internetverbinding te volgen. Voor een beperkte groep was dit al mogelijk sinds eind 2003 (Kenniswijkprogramma i ). De gearchiveerde uitzenden zijn echter wel voor iedereen te raadplegen. Tegelijkertijd met de Internetuitzending kunnen de bewoners van Eindhoven ook via de kabel tv van Omroep Eindhoven live de raadsbijeenkomsten volgen. De gemeente heeft in samenwerking met Kenniswijk en het internetbureau Noterik Multimedia een nieuw concept ontwikkeld, BestuurOnline. Het project is mede mogelijk geworden dankzij subsidiëring van het Ministerie van Economische Zaken. Waarom kiest gemeente Eindhoven voor BestuurOnline? BestuurOnline is een videosysteem waarmee online politieke besluitvormingsprocessen gevolgd kunnen worden. Live BestuurOnline heeft een live component en een archief component. De kijker kan live via het Internet de raadszittingen of andere openbare bijeenkomsten bekijken. BestuurOnline biedt de kijker daarnaast mogelijkheden om achtergrondinformatie of andere relevante informatie op te vragen en begeleidend commentaar te lezen. Ook biedt BestuurOnline een aantal interactieve modules waarmee kijkers tijdens de uitzending met elkaar van gedachten kunnen wisselen of vragen en suggesties kunnen opwerpen die van belang kunnen zijn voor het besluitvormingsproces (interactie). De live uitzending wordt gearchiveerd zodat deze ook naderhand op elk gewenst tijdstip kan worden bekeken (flexibiliteit). Archief De uitzendingen worden opgeslagen in een audiovisueel archief. Dit archief is doorzoekbaar. De kijker kan precies die videofragmenten en andere relevante stukken opvragen die voor hem van belang zijn (personalisatie). Als een kijker bijvoorbeeld geïnteresseerd is in het milieubeleid van wethouders of raadsleden kan hij specifiek op dit thema het archief doorzoeken. Hiermee is het mogelijk beleid en werkwijze van gemeentes en partijen met elkaar te vergelijken. Voor wie? BestuurOnline is bedoeld voor het algemene publiek, pers en beleidsmakers. Op zeer laagdrempelige wijze kunnen verschillende informatiebronnen opgevraagd worden.
BestuurOnline in het kort: Flexibiliteit: informatie is niet alleen live beschikbaar maar via het doorzoekbare archief 7 dagen per week en 24 uur per dag. Interactie: BestuurOnline biedt mogelijkheden om burgers met elkaar of met beleidsmakers te laten discussiëren en / of suggesties te -laten- doen. Personalisatie: BestuurOnline is op thema doorzoekbaar. De burger of journalist bekijkt datgene wat hem interesseert. Correcte en feitelijke informatie: de informatie wordt beheerd en geactualiseerd door de overheid zelf. Aansprekende vorm van presentatie door dynamisch gebruik van videomateriaal. Monitoren van de bereikbaarheid en de respons van de overheid. Mogelijkheden tot vergelijking van lokale overheden en partijen. De gemeente Eindhoven is de eerste overheidsinstantie in Nederland die met BestuurOnline een grote stap zet naar transparant bestuur. De gemeente heeft in samenwerking met Noterik Multimedia binnen het kader van het Kenniswijkprogramma de eerste versie van BestuurOnline ontwikkeld. Omroep Eindhoven Omroep Eindhoven verzorgt de opnamen van de vergaderingen. Zij maken gebruik van 4 camera s. De uitgezonden beelden zijn dus niet statisch. Concurrent van eigen medium? De gemeente Eindhoven en Omroep Eindhoven zenden de vergadering tegelijkertijd uit. Concurrent van eigen medium? Enerzijds wel, anderzijds zijn de mogelijkheden van het Internet veel uitgebreider. Tijdens de uitzending kunnen bezoekers via een Forum met elkaar discussiëren over de vergadering, er is informatie over de sprekers te raadplegen en de agendapunten worden vermeld. Verder kunnen de agendastukken heel eenvoudig worden geraadpleegd. Communicatie Vanaf 8 maart 2004 zijn de raadsvergaderingen voor iedereen live te volgen. De gemeente Eindhoven gaat dit bekend maken met abri s (posters in bushokjes). Hierop wordt aangekondigd dat de vergaderingen live via Internet gevolgd kunnen worden. Ook wordt hier de archieffunctie op vermeld. Evaluatie In juni/juli van dit jaar zal worden geëvalueerd of de gemeente doorgaat met het uitzenden via Internet. Op dit moment valt het aantal bezoekers nog tegen, wat onder andere als oorzaak heeft dat nu alleen een beperkte groep binnen het Kenniswijkprogramma de uitzendingen live kan volgen. Het archief kan wel door iedereen worden geraadpleegd. Zoals eerder vermeld kan vanaf 8 maart 2004 door iedereen de uitzending live worden gevolgd. i Kenniswijk is een initiatief van het Directoraat-Generaal Telecommunicatie en Post (DGTP) van het ministerie van Economische Zaken. Kenniswijk is een experimenteeromgeving in de regio Eindhoven waarin consumenten toegang hebben tot innovatieve producten en diensten op het gebied van computers, (mobiele) communicatie en internet. De
bedoeling is dat de ontwikkelingen binnen het Kenniswijk-gebied in 2005 gemiddeld twee jaar voorop lopen op de rest van Nederland, zodat er een "consumentenmarkt van de toekomst" ontstaat. Kenniswijk is ook een leeromgeving. Er wordt gekeken welke sociale en economische effecten er na verloop van tijd gaan optreden. Maken Kenniswijk-bewoners bijvoorbeeld straks meer of juist minder gebruik van Internet dan anderen? Voelen ze zich meer of juist minder betrokken bij hun buurt? Gaan ze vaker of juist minder vaak uit? Kijken ze meer of juist minder TV? Om het antwoord op dit soort vragen te vinden wordt er ongeveer eenmaal per jaar een groot onderzoek gedaan onder Kenniswijk-bewoners en niet-kenniswijk-bewoners. Verder is het voor de aanbieders van diensten en producten natuurlijk belangrijk te weten wat de gebruikers daarvan vinden. Binnen Kenniswijk wordt daarom regelmatig kleinschaliger onderzoek gedaan naar het gebruik van specifieke diensten en producten. Kenniswijk is een nationaal project dat wordt uitgevoerd in de regio Eindhoven. Het Kenniswijk-gebied omvat een deel van Eindhoven en een deel van Helmond. Er wonen in totaal circa 40.000 gezinnen (84.000 inwoners).