SPECIAL brokeronderzoek Traditiegetrouw heeft de redactie van Beleggers Belangen ook in 2012 onderzoek gedaan naar de kosten, handelsmogelijkheden, gemak en service van de diverse Nederlandse brokers. Ook komen zaken als tariefsverlagingen, overstapkosten en beleggingen in brokers aan de orde. Plus: onze jaarlijkse enquête. november 2012 26 De winnaar van 2012 heet Today's Brokers 27 Uitkomsten van het kostenonderzoek 31 Neem een broker die bij u past 34 Brokeraandelen hard geraakt 36 Enquête: beleggers over hun brokers Extra exemplaren bestellen? Stuur een mail naar beleggersbelangen@reedbusiness.nl
26 SPECIAL Brokeronderzoek SPECIAL Brokeronderzoek 27 ruimere handelsmogelijkheden geven doorslag in strijd met lynx Today's brokers nieuwe winnaar Na de hattrick van in de jaren 2009-2011 komt Brokers dit jaar als sterkste uit de bus in het brokeronderzoek van Beleggers Belangen. De handelsmogelijkheden geven de doorslag in de jaarlijkse strijd tussen beide Interactive Brokers. Keytrade is een veelbelovende nieuweling. tekst: Johan Brinkman Evenals in 2009, 2010 en vorig jaar presenteert Beleggers Belangen tijdens de Dag van de Belegger in de Amsterdamse RAI het brokeronderzoek met als doelgroep particulieren die via de website van hun broker(s) zelf beleggen. Aan het onderzoek naar kosten, handelsmogelijkheden, gebruiksgemak en service van de belangrijkste in Nederland actieve brokers hebben we dit jaar weer één nieuwe speler toegevoegd, namelijk Keytrade Bank. De onderzoeksopzet bleef in grote lijnen dezelfde als in de drie voorafgaande jaren. Voor de beoordeling van handelsmogelijkheden, gebruiksgemak en service maakten we gebruik van eigen accounts of proefaccounts van de brokers. Voor de kosten berekenden we op basis van de informatie op de website van de brokers op de peildatum 1 november 2012 de transactie- en dividendkosten en het bewaarloon. We deden dit voor de portefeuille die we ook de afgelopen jaren gebruikten voor dit onderzoek én voor de modelportefeuille die we de afgelopen twee jaar ook narekenden. Zo blijven de verschuivingen ten opzichte van de vorige jaren goed waarneembaar. Momentopname Net als vorig jaar stellen we nadrukkelijk dat ons kostenklassement en daarmee ook voor een belangrijk deel het eindklassement is gebaseerd op twee specifieke beleggingsportefeuilles op het tijdstip van de peildatum. Ons onderzoek is dus per definitie een momentopname en anders samengestelde portefeuilles hadden tot een ander klassement kunnen leiden. Ons kostenklassement is zodoende niet bij iedere portefeuille maatgevend. De einduitslag (zie de tabel rechtsboven) hebben we ook dit jaar bepaald door de vier belangrijkste pijlers van dit onderzoek een wegingsfactor mee te geven: kosten 60, handelsmogelijkheden 15, gebruiksgemak 15 en service 10. In het vierde jaar dat we dit brokeronderzoek doen, begroeten we voor het eerst een nieuwe winnaar. geringe verschillen Na de hattrick van in de jaren 2009-2011 komt dit keer Brokers als sterkste uit de bus. Net als de voorgaande drie jaar zijn de verschillen tussen de drie Interactive Brokers naast en maakt ook TradersOnly gebruik van dit platform gering. Uiteindelijk gaven de ruimere handelsmogelijkheden van Brokers in Azië de doorslag. Nieuwkomer Keytrade eindigt in de middenmoot, net als en Binckbank. De twee brokers die vorig jaar voor de eerste keer meededen Bank en TradersOnly zitten nu in de subtop. De vier grootbanken bezetten de onderste posities in de eindklassering. Voor beleggers spreken we de wens uit dat de concurrentie tussen de diverse brokers in 2013 verder mag toenemen. < scores op onderdelen Kosten* 1. 2. Today's TradersOnly 4. Keytrade 5. Bank 6. Binckbank 7. 8. 9. 10. Bank 11. bank handelsmogelijkheden 1. Today's 2. Bank Bank 4. 5. TradersOnly 6. 7. Binckbank Keytrade 10. 11. bank eindklassering 2012 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 gebruikersgemak 1. Today's 3. Binckbank 4. Bank 6. 7. Bank 8. TradersOnly 10. Keytrade bank service 1. 2. Today's 3. Binckbank TradersOnly 5. 6. Bank 7. Keytrade 8. Bank 9. bank 11. * gebaseerd op twee specifieke beleggingsportefeuilles peildatum: 1 november nadere bestudering levert zeer diverse plaatjes op kostenvergelijking We vergelijken in dit deel van ons onderzoek de kosten van elf brokers en rekenen, net als in voorgaande jaren, zowel onze modelportefeuille als een internationale aandelenportefeuille van 50.000 door. Behalve naar transactiekosten kijken we ook naar dividendkosten en het bewaarloon. tekst: Freek Tewes Kosten kunnen het te behalen rendement, zeker voor kleinere beleggers, aanzienlijk verminderen. Vorig jaar namen wij de kosten van een tiental brokers onder de loep, te weten,, Binckbank,,, bank,,, Bank en TradersOnly. Sinds medio juli is het Belgische Keytrade Bank actief op de Nederlandse markt, waardoor we dit jaar elf brokers vergelijken. Ook besteden we, evenals in 2011, aandacht aan. Maar de handelsmogelijkheden zijn nog zo beperkt, dat wij deze broker niet hebben meegenomen in de doorberekening van de portefeuilles en de einduitslag. Wel nemen we mee in onze kostenvergelijking voor transacties in Nederlandse aandelen (zie grafiek pagina 28). Gezien de enorme impact op het totaalrendement wegen de kosten ook dit jaar zwaar mee. De kosten wegen ook dit jaar zwaar mee in ons onderzoek, gezien de enorme impact op het totaalrendement. Sommige brokers hanteren kortingen of kennen verschillende accounts en beleggingsprofielen die Belgische nieuwkomer Keytrade betreedt Nederlandse markt Sinds half juli is er op de Nederlandse markt een nieuwe speler bijgekomen, te weten het Belgische Keytrade Bank. In België is de broker marktleider en het dreigt een geduchte concurrent te worden voor de gevestigde partijen. Keytrade Bank, een dochter van Credit Agricole, heeft ruim 150.000 klanten in België, Luxemburg en Zwitserland. Binnen twee jaar wil de broker tot de top van Nederland behoren. Het hanteert als enige broker een zogenaamde flat-feestructuur. Zo zijn de transactiekosten van een order tot 10.000 voor aan Euronext genoteerde aandelen, Turbo s, sprinters en dergelijke 7,50 en daarboven 15,00. Met deze kostenstructuur geeft Keytrade veel partijen het nakijken. Alleen de Interactive Brokers komen in ons onderzoek goedkoper uit de bus. voordelig kunnen zijn bij frequent handelen dan wel bij een hoog belegd vermogen. Zo kent bank een basis-, een select- en een actiefaccount. Wij gaan in ons onderzoek uit van een standaardaccount zonder advies. Meestal moeten beleggers heel actief handelen of over een aanzienlijk vermogen beschikken om hiervan te kunnen profiteren. De enige uitzondering hierop is, waar wij voor het profiel aandelenbelegger hebben gekozen. De abonnementkosten van 9 per maand leveren voor beide portefeuilles de laagste kosten op, doordat er geen dividendkosten of bewaarloon meer in rekening worden gebracht. uitgangspunten Bij de portefeuilles gaan we ervan uit dat deze geleidelijk worden opgebouwd. Voor de berekening van het bewaarloon gaan wij uit van de portefeuillewaarde op het moment van constructie. Bij de berekening van de btw hierover hebben we negen maanden het 19-tarief en drie maanden het 21-tarief gehanteerd. Dit omdat sommige brokers het bewaarloon inclusief btw vermelden en
28 SPECIAL Brokeronderzoek SPECIAL Brokeronderzoek 29 domino-effect Tariefsverlagingen Eind oktober 2011 heeft NYSE Euronext de kosten voor optiecontracten met 46 en voor indexfutures met 20 verlaagd. In reactie hierop verlaagden,, TradersOnly en bank eind vorig jaar de prijzen voor optiecontracten. Daarmee leek de kous af, totdat Bank eind maart een prijsverlaging voor AEX-indexopties doorvoerde, waarmee het 12 goedkoper werd dan concurrent. Per 1 april heeft zijn tarieven verlaagd en tariefgroepen ingevoerd, waarmee dividendkosten en bewaarloon kunnen worden vermeden. Halverwege juli betrad het Belgische Keytrade de Nederlandse markt en dat leidde op 1 oktober tot een prijsverlaging en afschaffing van het bewaarloon bij Binckbank. Op 29 oktober heeft zijn tarieven verlaagd voor AEX-indexopties, Europese en Amerikaanse futures en andere derivaten. dezelfde handelwijze hanteren. De waarde van buitenlandse aandelen wordt voor de kostenberekening zo nodig omgerekend tegen euro s. De gehanteerde euro/dollarkoers is 1,30 en euro/zwitsersefrankkoers is 1,21. De peildatum voor de waarde van de portefeuilles is 1 oktober. In ons onderzoek zijn tariefswijzigingen tot en met 1 november meegenomen. Aandelenportefeuille 50.000 Onze eerste portefeuille is een internationale aandelenportefeuille met een aanschafwaarde van 50.000. Naast zeventien Aandelenportefeuille 50.000 orderkosten* in relatie tot orderomvang 60 en Binck 50 40 IB-brokers 30 20 10 0 5000 10.000 15.000 Nederlandse beursfondsen bestaat deze uit vier Europese aandelenfondsen en vier Amerikaanse. Op jaarbasis leidt dit dus tot 25 transacties van 2000. Voor de Nederlandse aandelen gaan wij uit van twintig dividendbetalingen van 30, voor de Europese aandelen van vier dividendbetalingen van 30 en voor de Amerikaanse aandelen van acht dividendbetalingen van 15. Evenals vorig jaar zijn de brokers die gebruik maken van het platform van Interactive Brokers (hierna: de IB-brokers), te weten, Today's en TradersOnly, ook nu weer duidelijk het goedkoopst. Bij de IB-brokers zijn de totale portefeuillekosten 141,36 oftewel 0,28. Nieuwkomer Keytrade is na dit drietal het goedkoopst. De transactiekosten voor het handelen in Amerikaanse aandelen zijn evenwel ruim drie keer zo hoog als de kosten die het drietal in rekening brengt. De totale portefeuillekosten zijn bij Keytrade met 207,50 daarom toch nog 47 hoger. Bank, die vorig jaar de op één na laagste kosten rekende en slechts 26 boven de drie winnende brokers uitkwam, is nu maar liefst 66 duurder. De reden is dat 20.000 25.000 30.000 35.000 40.000 Keytrade Afhankelijk van een al dan niet oplopende orderomvang zijn de IB-brokers en Keytrade beurtelings de goedkoopste op het gebied van transactiekosten voor Nederlandse aandelen. * niet weergegeven: de maximumkosten per order van 45 bij de IB-brokers en 150 bij, Binck,, en Bank fors duurder is geworden voor transacties in AMX-aandelen. Vorig jaar was het minimumtarief voor de Nederlandse beurs 5. Dit jaar geldt dit alleen nog voor AEXaandelen en moet voor AMX-aandelen een minimum van 12 worden betaald. Beleggers zijn bij bank het duurst uit. De kosten belopen 524,13 wat 1,05 van de portefeuillewaarde is. Ook en rekenen hoge kosten. Bij en bank springt vooral het hoge bewaarloon in het oog. Bij bank zijn dat ook de dividendkosten, in het bijzonder voor Nederlandse aandelen. Dit gold vorig jaar ook voor. Sinds 1 april kan bij voor het profiel aandelenbelegger worden gekozen, waarmee voor 9 per maand geen dividendkosten en bewaarloon meer in rekening worden gebracht. BinckBank heeft per 1 oktober de tarieven verlaagd. Actieve beleggers betalen minder transactiekosten en minder actieve beleggers betalen geen bewaarloon meer. Modelportefeuille Net als voorgaande jaren hebben wij in ons onderzoek ook voor onze modelportefeuille Orderkosten in Binck Keytrade Today's TradersOnly Nederland 170,00 151,30 170,00 163,20 127,50 102,00 170,00 141,00 170,00 102,00 102,00 Euronext Europa 40,00 35,60 40,00 38,40 30,00 24,00 40,00 48,00 40,00 24,00 24,00 Verenigde Staten 50,00 60,00 50,00 38,40 50,00 15,36 80,00 46,07 120,00 15,36 15,36 TOTAAL 260,00 246,90 260,00 240,00 207,50 141,36 290,00 235,07 330,00 141,36 141,36 Dividendkosten 6,54 0,00 0,00 6,30 0,00 0,00 27,10 0,00 0,00 0,00 0,00 Bewaarloon* 193,11 108,00 0,00 132,80 wwz 0,00 207,03 0,00 116,00 0,00 0,00 TOTAAL 459,65 354,90 260,00 379,10 207,50 141,36 524,13 235,07 446,00 141,36 141,36 * inclusief btw; bij abonnementskosten peildatum tarieven brokers: 1 november oktober 2011 = 100 Modelportefeuille Orderkosten in Binck Keytrade Today's TradersOnly 56 RDS @ 26,90 10,00 8,31 10,00 9,21 7,50 6,00 10,00 5,00 10,00 6,00 6,00 25 Nestlé @ CHF59,30 30,00 13,06 11,34 15,10 12,50 12,39 18,06 14,87 30,00 12,39 12,39 24 J&J @ $69,01 11,41 13,18 11,41 9,02 12,50 3,84 18,18 11,52 30,00 3,84 3,84 113 Arseus @ 14,42 10,00 8,46 10,00 9,30 7,50 6,00 10,00 12,00 10,00 6,00 6,00 14 Caterpillar @ $86,04 10,89 12,31 10,89 8,74 12,50 3,84 17,31 11,52 30,00 3,84 3,84 60 Imtech @ 20,54 10,00 7,98 10,00 8,99 7,50 6,00 10,00 12,00 10,00 6,00 6,00 32 Ten Cate @ 17,92 10,00 7,19 10,00 8,46 7,50 6,00 10,00 12,00 10,00 6,00 6,00 27 Fugro @ 52,92 10,00 8,21 10,00 9,14 7,50 6,00 10,00 5,00 10,00 6,00 6,00 73 Delta Lloyd @ 11,87 10,00 7,54 10,00 8,69 7,50 6,00 10,00 12,00 10,00 6,00 6,00 57 Intel @ $22,66 10,99 12,48 10,99 8,79 12,50 3,84 17,48 11,52 30,00 3,84 3,84 24 Vanguard Divid. App. @ $77,73 11,65 10,00 11,65 9,15 12,50 3,84 18,58 11,52 30,00 3,84 3,84 AEX putspread: AEX dec 12-200 put (long) 2,90 3,00 2,90 11,00 2,25 1,50 10,00 1,50 10,00 1,90 1,90 dec'12-5,60 put 2,90 3,00 2,90 11,00 2,25 1,90 10,00 1,50 10,00 1,90 1,90 Optieconstructie S&P500 (1 transactie) 19,46 6,00 5,80 22,00 4,50 3,69 nvt 6,39 nvt 3,69 3,69 Dividendkosten Nederland 1,92 0,00 0,00 1,92 0,00 0,00 7,12 0,00 0,00 0,00 0,00 Dividendkosten Europa 0,77 0,00 0,00 0,73 0,00 0,00 2,03 0,00 0,00 0,00 0,00 Dividendkosten VS 1,76 0,00 0,00 0,91 0,00 0,00 11,31 0,00 0,00 0,00 0,00 Bewaarloon* 65,59 108,00 0,00 36,23 0,00 0,00 98,48 0,00 32,21 0,00 0,00 TOTAAL 210,77 222,72 122,07 166,38 112,00 67,14 288,56 121,93 262,21 67,54 67,54 s * inclusief btw; bij abonnementkosten. peildatum tarieven brokers: 1 november bank is voor de modelportefeuille het duurst, terwijl ook bij en flink betaald moet worden. de kosten berekend. De waarde hiervan was begin oktober 13.082. Deze bestaat uit vijf Nederlandse ( 5607), twee Europese ( 2854) en drie Amerikaanse aandelen ( 3188) aangevuld met een ETF ( 1432) en een aantal optieconstructies, waaronder een gekochte put 200 op de AEX met expiratie december 2012. Dit is de overgebleven poot van onze putspread, waarvan de andere poot vorig jaar is teruggekocht. De optieconstructie S&P500 bestaat uit een SPY dec 12 113 put (long) en een SPY dec 12 140 call (short). Aangezien het bij en bank niet mogelijk is hierin te handelen, hebben wij deze niet meegenomen in de totaalkosten. komt als goedkoopste uit de bus door de prijsverlaging voor onder andere AEXopties die op 29 oktober is doorgevoerd. Op een bijna verwaarloosbare achterstand volgen en TradersOnly. Ook voor de modelportefeuille is Keytrade, op de IB- brokers na, het goedkoopst, direct gevolgd door Bank en Binckbank. Het duurst is, evenals vorig jaar, bank met een viervoud van de kosten die de IB-brokers in rekening brengen, terwijl ook bij ondanks de nieuwe kostenstructuur en de belegger flink in de buidel moet tasten. Bij bank worden de kosten vooral opgedreven door het veel hogere bewaarloon. De totale kosten zijn 2,5 en de transactiekosten 1,5 van de portefeuillewaarde. Met 2,1 aan totale kosten is een goede tweede op de voet gevolgd door en ABN weeg ook andere aspecten mee Overstapkosten Amro. Bij weegt de afschaffing van de dividendkosten en het bewaarloon voor onze modelportefeuille niet op tegen de abonnementskosten, hoewel de belegger wel 16,5 goedkoper uit is vergeleken met het standaardprofiel. Dividendkosten en bewaarloon,, TradersOnly en Bank rekenden vorig jaar al geen dividendkosten of bewaarloon. Daar zijn Binck en nieuwkomer Keytrade bij gekomen. Bij hebben beleggers sinds april de mogelijk- Overstappen kan een optie zijn, maar er zijn toch wat kanttekeningen op zijn plaats. Ten eerste zijn kosten slechts één aspect. Service, gebruiksgemak en handelsmogelijkheden moeten ook worden meegewogen. Ten tweede kunnen brokers kosten rekenen voor het overboeken van effecten naar een andere broker en is het dus maar de vraag of dit loont. Bij vier brokers uit ons onderzoek is het overboeken niet kosteloos. is het goedkoopst met 5 per fondsregel binnenland en 25 per fondsregel buitenland inclusief btw. bank rekent respectievelijk 22,50 en 55, 25 en 37,50 en 27,23 voor zowel binnenals buitenlandse effecten. vergoedt de kosten die de andere bank rekent tot een maximum van 15 per fondsregel, terwijl bank dezelfde bedragen rekent voor het ontvangen van effecten. Als we onze aandelenportefeuille van 50.000 van naar bank willen verplaatsen, zijn we dus 1547,50 kwijt aan overstapkosten, oftewel 3,1. Een tweede rekening openen bij de nieuwe broker of vooraf over de kosten van gedachten te wisselen, is dus aanbevelenswaardig.
30 SPECIAL Brokeronderzoek SPECIAL Brokeronderzoek 31 heid te kiezen voor een tweetal profielen (aandelenbelegger en derivatenbelegger) waarvoor tegen 9 abonnementskosten per maand geen dividendkosten of bewaarloon meer in rekening worden gebracht. Bij vallen dividendkosten en bewaarloon onder een all-in tarief, dat tot een belegd vermogen van 50.000 per jaar 0,2 van het vermogen bedraagt met een minimum van 20 per jaar. Daarboven wordt over het meerdere een aflopend tarief gehanteerd. rabobank het duurst De drie grootbanken rekenen allemaal dividendkosten en bewaarloon, maar voor onze portefeuilles is wel duidelijk de goedkoopste. Qua dividendkosten ontlopen en elkaar niet veel. Het verschil zit vooral in het hogere bewaarloon dat ABN Amro in rekening brengt. In tegenstelling tot rekent naast een percentage over het vermogen ook nog 1,60 per fondssoort voor Nederlandse effecten en 3,10 voor buitenlandse. Dat bank duurder is dan de andere twee grootbanken komt naast hogere dividendkosten eveneens door het regeltarief van het bewaarloon dat bij deze bank nog hoger is, met name voor effecten uit niet-eurolanden. Voor effecten genoteerd aan Euronext geldt een regeltarief van 1,75. Voor de overige eurolanden geldt een tarief van 4,50 en daarbuiten zelfs 11. bank is duidelijk het duurst, zowel op het gebied van dividendkosten als op het gebied van bewaarloon. Het bewaarloon bij bank beloopt 0,9 van de waarde van de portefeuille. is een goede tweede met 0,6. Voor onze internationale aandelenportefeuille zijn we met 0,41 eveneens het duurst uit bij bank, op de voet gevolgd door met 0,39. Voor onze portefeuilles zijn de dividendkosten bij bank duidelijk het hoogst en het bewaarloon is bij bank eveneens het hoogst, waarbij op dit punt een goede tweede is. vier brokers goedkoper geworden Als we de kosten van onze internationale aandelenportefeuille vergelijken met die van vorig jaar, zien we dat deze bij zeven brokers hoger uitvallen en bij drie lager. Bij Binckbank zijn de kosten voor onze portefeuille het meest omlaaggegaan en wel met 31,4, vooral door het afschaffen van bewaarloon en dividendkosten. Bij zijn we zelfs 38,8 goedkoper uit, maar dit komt doordat we dit jaar voor een specifiek kostenprofiel konden kiezen, waarbij er Wat de drie Interactive Brokers het goedkoopst maakt, zijn de lage minimumtarieven. niet langer bewaarloon en dividendkosten in rekening worden gebracht. Als we het standaardprofiel vergelijken is het kostenvoordeel 11,7. bank is 2,3 goedkoper geworden. De grootste kostenstijging vinden we bij Bank. Deze broker is maar liefst 32,2 duurder geworden door het hoge tarief van minimaal 12 voor AMXaandelen. Verder valt nog op dat zijn maximumorderkosten heeft verhoogd van 80 naar 150 en dat deze juist van 35 naar 30 heeft verlaagd. Bij de laatste zijn ook de minimumorderkosten van 10 naar 7,50 verlaagd. De kosten voor de niet-vs aandelen uit onze portefeuille zijn 15 lager dan vorig jaar. Nederlandse aandelen Wat de drie IB-brokers het goedkoopst maakt zijn, naast het ontbreken van bewaarloon en dividendkosten, de lage minimumtarieven. Worden orders groter, dan komt het procentuele tarief om de hoek kijken. was vorig jaar de enige broker die geen minimumtarief hanteerde. Daar is dit jaar bij gekomen. Bij Bank gaat het procentuele tarief pas vanaf 8950 lopen. Voor kleine orders geldt dus het minimum van 5 voor AEX-aandelen en 12 voor AMXaandelen. Wij hebben voor de onderlinge vergelijking met het gemiddelde gerekend. Op Bank en bank na hanteren brokers ook maximumkosten per order. Deze zijn bij Keytrade met 15 het laagst. Het is ook de enige broker die een flat-feestructuur hanteert. Wij hebben gekeken naar oplopende ordergroottes bij de aanschaf van Nederlandse aandelen. Dan blijkt dat de IB-brokers bij een ordergrootte tot 8340 de laagste transactiekosten rekenen (zie de grafiek op pagina 28). Bij een orderomvang tussen 8340 en 10.000 is Keytrade het goedkoopst. Bij een ordergrootte tussen 10.000 en 16.660 zijn de IB-brokers wederom het goedkoopst en voor grotere orders is dit weer Keytrade. Grote Actieve beleggers Bij, Binckbank, bank en kunnen de gemiddelde kosten voor beleggers flink worden verlaagd via kortingen en retourprovisies indien zij zeer actief handelen en/of over een aanzienlijk belegd vermogen beschikken. Zo geeft een korting die kan oplopen tot 60 (de zogenaamde staffelkorting) als de klant veel handelt. Binck en hanteren een soortgelijk systeem. Bij bank kan de belegger kiezen uit een basis-, een select- en een actief-abonnement. De actieve variant geeft de hoogste korting, waarvoor 10 per kwartaal moet worden betaald (bij 'select' is dit 5). Er vindt dus een uitruil plaats tussen hogere vaste kosten en lagere variabele kosten. Voor dividendkosten en bewaarloon geldt doorgaans dat hoe groter het vermogen is, des te hoger de korting is. Kosten kunnen, zeker bij kleinere portefeuilles, het rendement flink verlagen. Bij onze internationale aandelenportefeuille variëren de kosten van 0,28 (IB-brokers) tot 1,05 (bank) van het belegde vermogen. Voor onze kleinere modelportefeuille is het minimum 0,58 (IB-brokers) en het maximum 2,48 (bank). Hoewel het kostenaspect een prominente plaats inneemt binnen ons onderzoek, zijn er meer belangrijke zaken waar de belegger op moet letten bij het kiezen van een broker. We zullen in het volgende onderdeel onze aandacht richten op de handelsmogelijkheden. < geef uw reactie op BELEGGERSBELANGEN.nl Er zijn soms grote verschillen, dus zoek een broker die bij u past mogelijkheden, service en gemak Transactiekosten zeggen niet alles. Het is goed om een broker te kiezen bij wie ook de juiste beurzen en producten aanwezig zijn. Verder zijn gebruiksgemak van het platform en de aangeboden extra diensten belangrijk. tekst: Hildo Laman Er is een enorme hoeveelheid financiële instrumenten beschikbaar voor particuliere beleggers. Niet al deze producten zijn even interessant, maar verder kijken dan alleen Nederlandse aandelen en obligaties is aan te raden. Wie bijvoorbeeld wil beleggen in grote farmaceutische bedrijven zal over de grens moeten kijken. Ook het gebruik van verschillende soorten producten kan de verhouding tussen risico en rendement in de portefeuille verbeteren. aandelen De meeste brokers bieden een redelijk breed pakket aan van landen en van producten waarin klanten desgewenst kunnen beleggen. Helaas gebeurt het nog regelmatig dat beleggers interesse hebben in producten of beurzen die bij de eigen broker niet beschikbaar zijn. We krijgen dan ook regelmatig vragen van onze lezers over instrumenten die we hebben opgenomen in een van onze portefeuilles, maar die niet beschikbaar zijn bij bepaalde brokers. Voor het onderstaande overzicht van landen hebben we gekeken naar aandelen. Nederland, België en Frankrijk zijn toegankelijk bij elke broker. Andere grote beurzen, zoals de Verenigde Staten, Duitsland en Zwitserland, zijn op na beschikbaar bij elke broker. Ook veel andere Europese beurzen zijn toegankelijk bij de meeste brokers, net als Canada. Daarbuiten is het allemaal aanmerkelijk minder. Handelen in Azië is bij een groot aantal brokers beperkt of niet mogelijk. Azië speelt een steeds grotere rol in de wereldeconomie, en die rol zal waarschijnlijk nog verder toenemen, daar doet de recente afkoeling in China niets aan af. Beleggen in Azië kan dus in de toekomst aantrekkelijker worden. Bij sommige brokers kan worden belegd in landen waar de meeste beleggers niet snel aan zullen denken, maar die toch interessant kunnen zijn. Zo kunnen via Bank en Bank Zuid-Afrikaanse aandelen worden verhandeld. Mexico is toegankelijk via de brokers die het Interactive Brokers (IB)-platform gebruiken:, en TradersOnly. En via kan zelfs in Nieuw-Zeelandse aandelen worden gehandeld, zij het alleen telefonisch. Een grijs ster- Nederland België Denemarken Duitsland Finland Frankrijk Ierland Italië Noorwegen Oostenrijk Portugal Spanje VK Zweden Zwitserland Griekenland Polen Tsjechië VS Canada Hongkong Japan Singapore Australië Mexico = wel = niet = met beperkingen peildatum handelsmogelijkheden: 1 november
32 SPECIAL Brokeronderzoek SPECIAL Brokeronderzoek 33 retje in de tabel wil hier zeggen dat alleen telefonische orders kunnen worden opgegeven voor de desbetreffende beurs. grote verschillen Nederlandse opties zijn bij elke broker bereikbaar, maar voor buitenlandse optiebeurzen zijn er grote verschillen tussen de diverse brokers. Dit geldt niet alleen voor opties, waarvoor we een beperkt overzicht geven in onderstaande tabel, maar het gaat ook op voor de meeste productsoorten. Zo kunnen bij de drie eerdergenoemde Interactive Brokers alleen Amerikaanse obligaties en beleggingsfondsen worden aangeschaft, wat voor veel Nederlandse beleggers een nadeel zal betekenen. Het Deense Bank biedt alleen Deense beleggingsfondsen aan, obligaties kunnen er niet via internet worden verhandeld en er kan niet in aandelenopties worden gehandeld. Op valutagebied kan bij de meeste brokers niet in de cashmarkt voor valuta's gehandeld worden, dus bijvoorbeeld geen Amerikaanse dollars worden gekocht en dat is jammer. Meestal kan er wel in valuta's belegd worden met afgeleide producten, maar dat is niet altijd de ideale oplossing. Vanwege ruimtegebrek kunnen we helaas niet voor elk producttype een tabel opnemen waarbij per land de mogelijkheden voor beleggers worden aangegeven. beperkt aanbod Bij de diverse soorten orders die gebruikt kunnen worden, valt op dat de grootbanken een vrij beperkt aantal mogelijkheden aanbieden. Zo hoort bij een stoplossorder opties Een daghandelaar in futures stelt heel andere eisen aan een broker dan een langetermijnbelegger. bijvoorbeeld niet tot de mogelijkheden. Waarschijnlijk zal de limietorder die een dag geldig is het meest gebruikte type zijn, en dat kan bij elke broker. Maar in bepaalde situaties kunnen andere orders ook erg nuttig zijn, daarom is het goed als brokers dit aanbieden. Overigens geldt wel dat niet elke soort order wordt geaccepteerd door de beurs (bijvoorbeeld Euronext of de London Stock Exchange) waar de order naar toe gestuurd wordt, ook al bestaat de mogelijkheid bij de broker. Telefoontoeslag Bij alle brokers is het mogelijk om telefonisch orders door te geven. Voor het internettijdperk was dit de standaard, maar inmiddels is internet de standaard geworden. Veel brokers rekenen tegenwoordig extra kosten voor het telefonisch opgeven van orders. Dit geldt voor,, Binck,,, Keytrade en bank. De meeste vragen voor een aandelenorder ongeveer 5-6 extra, vraagt 8 en Keytrade vraagt maar liefst 10 boven op de normale transactiekosten. Zeker bij wat kleinere orders kan zo n heffing de transactiekosten bijna verdubbelen. Het lijkt ons dan ook verstandig bij deze brokers alleen in noodgevallen via de telefoon een order op te geven. Gebruiksgemak Gebruiksgemak is natuurlijk uiterst subjectief. Wat de een fijn vindt werken, is voor de ander onhandig, en het hangt ook af van de activiteiten van beleggers. Een daghandelaar in futures stelt waarschijnlijk heel andere eisen aan een broker dan een langetermijnbelegger in obligaties en dividendaandelen. Het is dan ook goed om te zien dat een aantal brokers verschillende platformen aanbiedt. biedt bijvoorbeeld een zogenaamd comfort-platform aan, dat voor veel beleggers overzichtelijker en voor sommigen logischer zal overkomen dan het vrij gecompliceerde platform van Interactive Brokers. Het IB-platform heeft veel mogelijkheden, maar het vergt wel enige tijd en moeite om er goed mee te leren omgaan. De brokers die dit platform gebruiken, organiseren niet voor niets seminars voor klanten, iets dat voor de meeste nieuwe klanten een nuttige exercitie zal blijken te zijn. Ook en Binckbank bieden diverse soorten platforms aan die Nederland België Duitsland Frankrijk Zwitserland Verenigde Staten extra service Let op extra kosten Fund. Analyse/info Technische Analyse Optieanalyse Chatfunctie Schaduwportefeuille = wel = niet = met beperkingen producten Aandelen Obligaties Beleggingsfondsen ETF's/trackers e.d. Opties Futures Turbo's, Sprinters e.d. Forex CFD's Warrants Gestruct. producten ORDERS toegang geschikt zijn voor verschillende typen beleggers. We vinden ook de mogelijkheid om het handelsplatform eigenhandig in te stellen op basis van persoonlijke voorkeuren een pluspunt. Dit behoort echter lang niet altijd tot de mogelijkheden. Bij en kunnen beleggers bijvoorbeeld alleen met de standaardinternetpagina werken. We hebben in ons onderzoek ook gekeken naar het verloop van het zoekproces naar een nieuw instrument, in dit geval een ETF die in een van onze portefeuilles zit. Wij geven er de voorkeur aan wanneer de zoekfunctie zonder veel problemen op de startpagina of in het hoofdmenu te vinden is,iets dat bij veel brokers het geval is. Als de zoekterm ingetikt wordt, is het wat ons betreft het beste als de software al tijdens het typen een lijst met mogelijkheden weergeeft. Als het gezochte eenmaal gevonden is, is het handig wanneer er direct een ordermogelijkheid klaarstaat en dat er wat relevante informatie gegeven wordt, zoals de ISIN-code. Aan de hand daarvan kan dan nog gecontroleerd worden of het gevonden product exact het gewenste product is. Heel wat producten lijken op elkaar qua naam en een foutje is dan snel gemaakt. Wij vonden de zoekfunctie in de Tradebox van het beste werken. Ook het zoeken bij Binckbank,, en TradersOnly ging goed. Service Het serviceniveau dat beleggers ervaren, is deels afhankelijk van de persoonlijke voorkeuren en de eigen handelsstijl. Zo zijn optieanalysemogelijkheden uiteraard nutteloos voor iemand die nooit in opties handelt. Ook een app voor een smartphone, waarmee de portefeuille bekeken kan worden en waarmee orders ingevoerd kunnen worden, is handig voor diegenen die daar gebruik van willen maken, maar natuurlijk niet voor iemand die geen smartphone heeft. Wij zijn er echter van uitgegaan dat meer mogelijkheden en meer service in principe beter zijn, juist omdat de ene klant de andere niet is. Alle brokers zijn via het web en telefonisch bereikbaar. Let bij telefonische orders op eventuele extra kosten (zie het kader op pagina 32). Een aantal brokers heeft software die gedownload kan worden voor installatie op de eigen pc of laptop. Het voordeel van dit soort programma s is dat er veel meer mogelijkheden zijn en het vaak sneller werkt. Gratis fundamentele en technische analyse worden ruim aangeboden. Dat is niet verras- Bestens Limiet Stoploss Stoplimiet Bracket Trailing Dag GTD GTC/doorlopend IOC Overig Internet Lokale software Smartphone/tablet, app Telefoon