OPBRENGST RONDETAFEL GESPREKKEN OMGEVINGSVISIE RIDDERKERK 14 NOVEMBER 2016 De gemeente Ridderkerk heeft veel verschillende wijken met allemaal een eigen karakter. Samen vormen ze een unieke gemeente om te leven en te werken. Om dit unieke karakter optimaal te benutten legt de gemeente Ridderkerk de (maatschappelijke en ruimtelijke) kaders van het beleid tot 2035 vast in een Omgevingsvisie. Deze visie geeft richting aan toekomstige ontwikkelingen en laat ruimte voor initiatieven vanuit de Ridderkerkse samenleving. De visie is de basis voor alle (gemeentelijke) plannen. Met deze Omgevingsvisie is Ridderkerk klaar voor de toekomst! De gemeente wil de visie graag opstellen samen met bewoners, ondernemers en maatschappelijke instellingen uit Ridderkerk. Op 14 november organiseerde de gemeente een meedenkmoment in de vorm van rondetafelgesprekken. Er zijn vijf onderwerpen besproken: winkelcentrum, zorg, groen, verkeer en rivier. Op de volgende pagina s kunt u per onderwerp kort een inleiding en de belangrijkste conclusies lezen.
WINKELCENTRUM RIDDERKERK We zouden het bijna vergeten door alle onstuimige stedelijke groei van na de Tweede Wereldoorlog dat Ridderkerk eigenlijk een dorp achter de Ringdijk is. In het vroegere buitendijkse gebied, aan de oostzijde van de Ringdijk dus, zijn vooral bedrijven gehuisvest en de woongebieden, inclusief het centrumgebied, liggen overwegend ten westen en zuiden van de Ringdijk. Het centrumgebied van Ridderkerk bestaat uit diverse deelgebieden die elk worden gekenmerkt door specifieke functies. Zo is er bijvoorbeeld het winkelcentrum gebied, het bestuurlijk centrum aan het Koningsplein, en het historisch centrum rondom de Singelkerk. Het gebied dat we het PC Hooftgebied hebben genoemd, wordt vooral gekarakteriseerd door de aanwezigheid van bedrijfsgebouwen maar we vinden er ook bijzondere gebouwen zoals de Rehobothschool, De Levensbron en het zorgcentrum aan de Jan Luykenstraat. Verder ligt het eerste kerkhof van Ridderkerk dicht tegen het winkelcentrum aan. Het is een omstandigheid die door de bouw van het winkelcentrum in 1981 is ontstaan. Het kerkhof bevond zich aanvankelijk op enige afstand, aan de Lagendijk buiten de kern van het voormalige lintdorp, maar door de bouw van het winkelcentrum kwam het -plotseling- midden in het hart van het dorp te liggen. De gespreksonderwerpen die het winkelcentrum betreffen hadden vooral ten doel om de beleving en de inrichting van het gehele winkelgebied aan de orde te stellen. Het verkeer en de verkeersafwikkeling was in dit verband geen gespreksonderwerp. Sfeer: Ridderkerk is volgens de aanwezigen geen stad, het maakt wel onderdeel uit van de Randstad, maar is in essentie een groot dorp. Het is voor de sfeer van belang het dorpse karakter te behouden. Het potentieel van de historische kern is onbenut. In het centrum van Ridderkerk mist op dit moment sfeer. Het winkelcentrum is in zichzelf gekeerd, je komt binnen bij de achterzijden van de winkels. Het zou het aanzicht verbeteren als het centrum wordt opengebroken. Gedeeltelijke sloop zou hiervoor noodzakelijk zijn. Winkelen: Het centrum heeft geen heldere route voor het winkelend publiek (spinnenweb). Het winkelgebied is tot aan C&A gezellig. Eenheid in straatmeubilair zou kunnen helpen, mogelijk kan in de uitstraling het historische karakter van Ridderkerk beter worden benut. Het zou bijdragen aan de sfeer als het centrum compacter wordt. Gespecialiseerd en kleiner. Is het centrum in deze omvang wenselijk en levensvatbaar? Bereikbaarheid/entrees: Het centrum heeft geen aantrekkelijke entrees. De toegang naar het centrum is niet optimaal en de uitstraling laat te wensen over. Vanaf de Geerlaan is de entree op zich wel goed. De hoek van de bibliotheek kan veel beter. Het ontbreekt aan buurtbussen. De fiets wordt vooral recreatief ingezet, minder om te winkelen. De St. Jorisstraat is enerzijds een belangrijke verkeersader, maar geen mooie entree. Tegelijkertijd verbindt de straat het winkelcentrum met het historisch centrum. Sociaal: Er is behoefte aan een sociale ontmoeting in het centrum. Op dit moment vervult de HEMA de sociale ontmoeting die het St. Jorisplein zou kunnen vervullen. St. Jorisplein is geschikt voor de sociale ontmoeting (o.a. meer zon), het Koningsplein heeft daarentegen een meer zakelijk karakter. De vraag dient zich wel aan of er nu niet teveel pleinen zijn in het centrum? Onderscheidend: Ridderkerk centrum trekt getuige de leegstand te weinig publiek. Het heeft veel meer concurrentie gekregen van omringende gemeenten en het centrum van Rotterdam. Het centrum is wel rustig en compleet tegelijk. Variatie in kledingwinkels wordt door sommigen gemist. Bevorderen van wonen in het centrum van Ridderkerk. De kleur van Ridderkerk verandert, de samenstelling van het winkelaanbod beweegt daar niet in mee. Ridderkerk moet streven naar uniek (kwaliteit en diversiteit van de winkels). De zondagsluiting kost de centrumwinkeliers omzet. De samenleving verandert, maar Ridderkerk verandert niet mee. Feit is dat er voor gezinnen op zondag meer tijd is om te winkelen. Levendigheid: Het is van belang om activiteiten te organiseren om de levendigheid te vergroten. Het imago van het centrum is daarbij een aandachtspunt. Het centrum is gebaat bij meer bestemmingen waaronder wonen, maar ook zeker ontspannen. Voor jongeren zou het interessant zijn De Loods in het kader van levendigheid naar het centrum te verhuizen. Uitgaanshoreca ontbreekt in Ridderkerk. Het Koningsplein is nog vrij onbekend, er is nog weinig sfeer. De kerstmarkt rond de kerk was goed. Leegstand: Er moet gericht beleid komen tegen leegstand. Het centrum is volgens de aanwezigen qua winkelvloeroppervlak voor het huidige publiek te groot. Het verminderen van de leegstand is een aandachtspunt. Wel moet men met enige zorg pop-ups toestaan (concurrentievervalsing voorkomen).
ZORGVOORZIENINGEN IN RIDDERKERK Nederland vergrijst en ook Ridderkerk volgt deze landelijke trend. Een stijgend aantal ouder wordende mensen heeft een toenemende behoefte aan zorg. Een grotere populatie dan voorheen zal aangewezen zijn op eerstelijnszorg als thuiszorg, huisartsen en apothekers. Tijdens de gesprekstafels is het zorgaanbod in Ridderkerk bekeken. Daarbij hebben we het niet alleen over zorg voor ouderen, maar ook het aanbod voor jongeren. We hebben op de kaarten geïnventariseerd welk type ontmoetingsplekken er zijn, waar huisartsen en apotheken zich bevinden en welke voorzieningen er zijn voor ouderen (in de vorm van woningen). Voor de ontmoetingsplekken geldt dat dit niet alleen plekken zijn waar ouderen en jongeren elkaar ontmoeten. Ook het verenigingsleven is sterk aanwezig in Ridderkerk en verbindt de Ridderkerker, ook over de wijken heen. De volgende trends zijn gesignaleerd: 1. Groter verschil arm en rijk. Inkomensproblematiek. 2. Het streven naar een inclusieve samenleving. 3. Toenemende bureaucratie door digitalisering en verantwoording. De wurggreep van transparantie. Als je meer wil weten/verantwoorden moet je registreren. Dit gaat ten koste van andere zaken. 4. Ook Ridderkerk krijgt een andere samenstelling van de bevolking. Dit heeft gevolgen voor wie we zijn en wat we doen. 5. Globalisering versus lokalisering (behoefte aan kleinschaligheid en persoonlijke aandacht). 6. Signalering schiet te kort. 7. Niet alles is op te lossen met vrijwilligers. De inzet van vrijwilligers is niet onbeperkt. Er zijn grenzen. 8. Eenzaamheid (niet alleen onder ouderen) en vergrijzing. 9. Transformatie moet nog beginnen in de zorg. Belangrijkste conclusies: 1. Zet in op ontmoeting op wijkniveau. Ontmoeting zorgt voor sociale cohesie. - Benut bestaande accommodaties (huisarts, scholen etc.) voor laagdrempelige inloop. - Realiseer dit met alle bestaande partners (ontschotten). Betrek verenigingen daarbij (wederkerigheid subsidies). - Maak uitnodigende elementen in de buitenruimte van de woonomgeving. - Faciliteer de ontmoeting tussen verschillende doelgroepen. - Breng sportvoorzieningen aan in de buitenruimte. Dit bindt en verbindt en werkt ook preventief. - Behoud zoveel mogelijk winkels in de leefomgeving. Dit stimuleert om naar buiten te gaan, werkt preventief. 2. Bouwen voor de kwetsbare doelgroep en toegankelijkheid. - Nieuwe woonvorm tussen zelfstandig wonen en verzorgingshuis is nodig. Ook voor mensen die beschermd hebben gewoond. - Maak echt levensloopbestendige woningen/buurten. - Zorg voor een mengeling van vitaal en kwetsbaar bij de realisatie van woningbouwplannen. - Zorg dat jongeren ook in Ridderkerk kunnen blijven wonen. - Zorg voor stalling van scootmobielen en rollaters in de buitenruimte 3. Kleinschalige zorg. - Gebruik marktpartijen om bestaande locaties te transformeren. Zij kennen de doelgroep en de behoefte. Gemeente werpt nog te vaak belemmeringen op. Gemeente moet hierop een visie ontwikkelen. Tips: - Back-up organiseren binnen vrijwilligers werk. - Inzetten op cultuur en welzijn om vitale doelgroepen te behouden. - Maak eerst een goede demografische analyse. - Stimuleer vrijwilligerswerk in het onderwijs.
GROEN IN RIDDERKERK De groene gebieden in Ridderkerk bevinden zich vooral aan de randen van Ridderkerk, tussen de (woon-)bebouwing en de rijkswegen, tussen Bolnes en Slikkerveer (Donckse velden en het Landgoed van Huis ten Donk), en aan de noord- en oostzijde langs de Maas en Noord. Aan de overzijde van de A16/A15 liggen de groen ingerichte gebieden vooral langs de Waal. 1. Verbindingen in het groene en blauwe (water) netwerk herstellen (met bijvoorbeeld ecologische verbindingszones) en beleefbaar maken door recreatieve wandel/fiets paden te verbinden. 2. Nadruk op dijkenstructuur: de dijken zijn de historische dragers & verbindende krachten binnen Ridderkerk, leg nadruk op de structuur door de dijken te waarderen/in ere te houden en een verbeeldende verbinding te trekken op plekken waar de dijken zijn doorbroken. 3. Groenbeleving zit meer in wijken (naar binnen gericht). 4. Watergerelateerde bedrijvigheid is beter te beleven door deze zichtbaar en toegankelijk te maken. 5. Verschillende identiteiten van groene gebieden versterken, bijvoorbeeld: dit is een park, dit is een getijdepolder, et cetera.
VERKEER IN RIDDERKERK Rondom het centrumgebied van Ridderkerk is een structuur van ringwegen aangelegd om de verkeerscirculatie in goede banen te leiden en het verkeer te kunnen geleiden naar (regionale) hoofdwegen die verbindingen maken met de omliggende steden en dorpen (de regio). Dergelijke hoofdwegen zijn bijvoorbeeld de Rotterdamseweg, die een verbinding maakt met Rotterdam en Hendrik Ido Ambacht, en de Verbindingsweg die een relatie legt met Barendrecht en gebieden aan de westzijde van de A16. In deze structuur van ringwegen onderscheiden we een zogenaamde dorpsring en een centrumring. De dorpsring ligt op enige afstand van het centrumgebied, trekt een ruime cirkel eromheen en sluit in het westen en oosten aan op de Rotterdamseweg. De dorpsring bestaat uit de volgende wegen (van oost naar west): Donkerslootweg, Vondellaan, Burg. de Zeeuwstraat, Populierenlaan en/of Sportlaan. De centrumring, die nauw om het winkelgebied is getrokken, bestaat uit de volgende straten (vanuit het noorden met de klok mee ): De Klaas Katerstraat, Schoutstraat, Verlengde Kerkweg, Ridderstraat, (stukje) Geerlaan, Frans Halsstraat en de Jonkheer van Karnebeekweg. Vanaf de ruime dorpsring brengen zogenoemde ínprikkers (of radialen) de bezoekers naar het centrum (over de centrumring) waar de winkels, het historisch centrum en het gemeentehuis zich bevinden. Die inprikkers zijn in het westen de Koninginneweg, in het zuiden de Geerlaan en in het oosten de Jan Luykenstraat. Door het veelvuldig gebruik van de Havenstraat als oostelijke toegang (inprikker of radiaal) tot het centrumgebied heeft ook de Sint Jorisstraat een belangrijke verkeersfunctie gekregen, iets waar de huidige smalle dorpsstraat, wat de breedte en inrichting betreft, in feite niet op berekend is. 1. Fiets: De fietsroutes vanuit de omliggende wijken (o.a. Slikkerveer, Drievliet, Rijsoord) kunnen verkeersveiliger en logischer. In de huidige situatie worden de autoroutes gebruikt als fietsroutes. De fietser moet zich oriënteren en navigeren als een automobilist. Dat wil zeggen: de autoroutes worden veelal als fietsroutes gebruikt. Hierdoor komt vaak de verkeersveiligheid ook in het gedrang. Een verbetering van de fietsinfrastructuur heeft een positief effect op het fietsgebruik. 2. Oeververbinding: Een oeververbinding naar Krimpen aan den IJssel mag geen negatieve gevolgen hebben voor Ridderkerk 3. Nieuw-Reijerwaard: De ontwikkeling van Nieuw-Reijerwaard vormt een gevaar voor de bereikbaarheid van Ridderkerk en in het bijzonder de verkeersafwikkeling op de Verbindingsweg (ook voor het OV!). Daarbij is vrachtverkeer een aandachtspunt. 4. Openbaar Vervoer: Het openbaar vervoer in Ridderkerk kan beter. In de huidige situatie moet er teveel worden overgestapt richting Rotterdam. Wens voor snellere en directere verbindingen met Rotterdam en een IC-station. Deze snellere en directere verbindingen mogen HOV worden. Waarbij de buurten bediend moeten worden door lokale buslijnen. 5. Bereikbaarheid centrum: De autoroutes richting het centrum van Ridderkerk zijn lang en onlogisch. Waarbij de bereikbaarheid van de St. Jorisstraat een aandachtspunt is. Ook de looproutes richting het centrum zijn ondermaats of ontbreken. Deze routes moeten aantrekkelijker en leuker worden! 6. Waterbus: De waterbus wordt onderbenut. Waterbus breder inzetten. Niet alleen de focus op de forens, maar ook de recreant. Waarbij het voortransport veel beter kan (goede fietsroutes naar de halte van de waterbus). Een waterbushalte bij Bolnes zou wenselijk zijn. 7. Leefbaarheid: Over het algemeen moet de leefbaarheid en duurzaamheid ten gevolge van het verkeer een aandachtspunt blijven voor de gemeente.
VERKEER IN RIDDERKERK De oevers van Ridderkerk, van Bolnes via Slikkerveer naar de Gorzen en de Crezéepolder, zijn op verschillende manieren in gebruik genomen. In de vorige eeuw werden de werven van de scheepsbouw afgewisseld door bebouwing langs de dijken, door groengebieden of door andere aan de scheepsbouw gerelateerde bedrijvigheid. Omdat de scheepsbouwindustrie voor een deel is weggetrokken zijn er op de verlaten werven woningbouwontwikkelingen op gang gekomen. Ook zijn voormalige werven opnieuw als werkgebieden ingericht. De nieuwe bedrijvigheid is niet altijd noodzakelijk afhankelijk van de scheepvaart; niet direct watergebonden wordt dat genoemd. Zo is een kralensnoer van bijzondere bestemmingen ontstaan dat aan elkaar is geregen door de Ringdijk, de Donkerslootsedijk, de Dokwerkerstraat, en, verder naar het zuiden, het fietspad door de Gorzen naar de Crezéepolder. De functies aan de rivierzijde van de dijk hebben dikwijls eenzelfde karakter als de woon-, werken recreatiegebieden aan de landzijde. Voor sommige plekken geldt dat reeds aanzetten voor planvorming zijn gedaan. Voor andere plekken geldt dat bijvoorbeeld gevestigde bedrijven erover nadenken elders een geschiktere vestigingsplaats te vinden. De gehele zone langs de rivier is dus (eigenlijk altijd wel) in beweging. De omgevingsvisie is het moment om te bepalen of je bedrijvigheid langs de rivier wil en waar. 1. Leg meer relaties met de overkant, zoals met Kinderdijk (mogelijkheid om toeristen van cruiseschepen ook naar Ridderkerk te halen?) 2. Routing langs rivier niet logisch: zijn er mogelijkheden om een continue fiets/wandelroute langs het water te creëren? 3. Meer attractiepunten (verblijf bv horeca) langs de route. Voorbijkomende fietsers hebben op de voor hand liggende punten langs het water geen gelegenheid iets te drinken of te eten. De Paradijshoeve zou daar ook een rol in kunnen spelen voor het gebied Crezéepolder. Denk ook aan de Havenkade zuidzijde dat nu enkel een jachthaven uitstraling heeft. 4. Verbind de diverse attracties met elkaar, zoals natuurgebieden de Gorzen, de Ridderkerkse Griend, het Donckse bos, het Stormpoldervloedbos, de Zaag en Kinderdijk. Hierdoor trek je meer mensen uit de regio aan dan wanneer je die gebieden apart zou promoten. Dit moet passen op het schaalniveau van de gehele rivier (van Rotterdam tot Dordrecht) en tezamen met de overige attracties of natuurgebieden een route vormen die interessant is om te bevaren, om te wandelen of te fietsen. Een harde voorwaarde is steeds de bereikbaarheid, het aanbrengen van een onderlinge verbinding en een routing. Een fysiek kenmerk van de rivieroever in Ridderkerk is dat veelal private achterkanten naar de rivierzijde gekeerd zijn. De rivier zal niet overal makkelijk te bereiken zijn maar bij transformaties of nieuwe natuurlijke inrichtingen moet dat wel een uitgangspunt zijn. 5. Maak het vanuit de gemeente bestemmingstechnisch mogelijk dat niet watergebonden bedrijven langs de rivier gefaciliteerd worden om veranderingen financieel mogelijk te maken en nieuwe ontwikkelingen op gang te brengen. De ontwikkel- en opbrengstpotenties van de rivieroever moeten niet laag worden ingeschat, omdat in samenhang met ontwikkelingen elders (denk aan toeristische attractiepunten) het zeer goed voorstelbaar is bedrijven uit te plaatsen naar typische terreinen voor transport en logistiek. 6. Driehoeksveer naar overzijde rivier (Lek, Nieuwe Maas en Noord) meer benutten, veel meer dan alleen de waterbuslijn die een zekere traagheid heeft voor nabijgelegen bestemmingen. 7. Nog wat suggesties die mogelijk snel(ler) realiseerbaar zijn: Ponten naar Zaag en Stormpolder, kunstroute ondersteunen, elektrische watertaxi s naar Rotterdam en Dordrecht. Theetuin nabij Huis Ten Donck, Uitzichtpunt op Zaageiland, Toeristisch watercentrum (het water- en rivierenbeheer in de Zuid-Hollandse Delta), fitness routes langs de rivier.
TOT SLOT: U bent tot hier gekomen met het lezen van het verslag van de bijeenkomst die op 14 november is gehouden. Met deze inbreng gaan wij verder werken aan de omgevingsvisie en werken we de opgaven verder uit. Begin 2017 organiseren we een volgende bijeenkomst, over de omgevingsvisie en de opgaven waar we met z n allen voor staan. Graag betrekken we u op dat moment weer bij de Omgevingsvisie en bij het uitvoeringsprogramma. We zullen de mogelijkheden ruim tevoren aankondigen via onze website en via de Blauwkai.