Met Sprongen Vooruit Begeleiding startende leraren in regio Oost
Deze brochure is een uitgave van de lerarenopleidingen van de Universiteit Twente en Hogeschool Windesheim. Enschede, februari 2014. Deze brochure is gebaseerd op de brochure De driejarige begeleiding van startende leraren. Informatie over deelname aan een project in uw regio van Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (2013, augustus 2013, publicatienr. 12439-2).
Begeleiding startende leraren in regio Oost Met behulp van op maat gesneden inductiearrangementen 1 is het mogelijk om de kwaliteit van startende docenten op een hoger niveau te brengen. Dit versnelt een professionele doorgroei in het leraarschap en voorkomt voortijdig beroepsuitval. Doel Het doel van de begeleiding van startende leraren is om de professionele doorgroei van beginnende leraren te versnellen en de uitval terug te dringen. Onderzoek toont aan dat dit bereikt kan worden door intensievere coaching en begeleiding vanaf de start in combinatie met aanvullende maatregelen. Inductiearrangementen Het Ministerie van OCW stimuleert de begeleiding van startende leraren door middel van subsidies aan lerarenopleidingen en scholen in het voortgezet onderwijs. Scholen in de regio Oost werken samen met de lerarenopleidingen van de Universiteit Twente en Hogeschool Windesheim aan schoolspecifieke inductiearrangementen voor startende leraren 1 De eerste jaren dat een startende docent werkt, wordt de inductiefase genoemd.
Effectiviteit Uit onderzoek blijkt dat de begeleiding van startende leraren het meest effectief is als er is voldaan aan de volgende voorwaarden: 1. leerzaam werk met een balans tussen kwaliteit en kwantiteit van het werk, 2. aandacht voor de schoolcultuur en het schoolbeleid, 3. begeleiding d.m.v. professionele ontwikkelingsplannen, 4. feedback en coaching naar aanleiding van observaties, 5. intervisie met collega s, 6. begeleiding door een vakcoach. Een effectief inductiearrangement dient deze aspecten te bevatten. De school bepaalt zelf hoe ze dit precies vormgeven. Parallel aan de ontwikkeling en implementatie van het inductiearrangement doet de Rijksuniversiteit Groningen i.s.m. de deelnemende lerarenopleidingen onderzoek naar de effecten. Voorwaarde voor deelname aan het project is dan ook deelname aan het onderzoek. Bijzondere elementen in regio Oost Het project in regio Oost kent twee bijzondere elementen: lesson study teams voor startende docenten en de training Begeleiding van startende docenten met de video voor begeleiders op school. Bij lesson study ontwerpt een team van ervaren én startende docenten gezamenlijk een les. Één van de docenten geeft deze les terwijl de anderen de leerlingen observeren. De observaties worden gebruikt om de les bij te stellen. Daarna wordt de les - en daarmee de ideeën over het leren van de leerlingen - opnieuw in de lespraktijk getoetst door een andere collega. Lesson study is een geschikt middel voor onderzoek naar en reflectie op de eigen lespraktijk.
De training Begeleiding startende docenten met de video is gericht op mensen die binnen de school een begeleidende en coachende taak hebben. Het bespreken van videobeelden is een goed hulpmiddel bij reflectie op eigen gedrag en de interactie met leerlingen. Opbrengsten voor uw school Deelname aan het project Begeleiding startende leraren leveren uw school de volgende voordelen op: Beginnende leraren bereiken eerder een hoger niveau van effectief gedrag in de klas. De school beschikt over een beoordelingssystematiek die goed aansluit bij het waarderingskader van de onderwijsinspectie. De leraren op uw school worden gratis getraind in het observeren en begeleiden van collega s in hun zone van naaste ontwikkeling. Uitwisseling van kennis en ervaring binnen het project met deelnemende scholen, inclusief academische opleidingsscholen. De school kan aanspraak maken op een subsidie van 2.000 euro per deelnemende startende leraar. Startende docenten van uw school kunnen deelnemen aan een lesson study team. Schoolbegeleiders van uw school kunnen deelnemen aan de training Begeleiding startende leraren met de video. Startende docenten kunnen deelnemen aan een aantal specifieke professionaliseringsbijeenkomsten georganiseerd door de Universiteit Twente en Hogeschool Windesheim.
Meten van effecten Om de effecten in kaart te brengen wordt jaarlijks het volgende onderzocht: De implementatie van de begeleidingsprogramma s. De kwaliteit van pedagogisch-didactisch handelen van startende docenten. Inspirerende en motiverende aspecten van het gedrag van startende docenten volgens leerlingen. Gevoel van bekwaamheid en ervaren stress door startende docenten. Effectiviteit van lesson study op professionele ontwikkeling, leerervaringen door lesson study. Deelname aan het project betekent automatisch deelname aan het onderzoek. Afspraken in een plan De lerarenopleidingen van de Universiteit Twente en Hogeschool Windesheim hebben samen met scholen uit de regio een projectplan ingediend dat is goedgekeurd door het ministerie van OCW. In het projectplan zijn afspraken gemaakt over onderstaande zaken: 1. contactgegevens van schoolcontactpersonen en beginnende leraren ten behoeve van het landelijk onderzoek, 2. samenwerking met een lerarenopleidingen bij de ontwikkeling van een school-eigen arrangement, 3. uitvoeren van het inductiearrangement in overeenstemming met de afspraken die daarover gemaakt worden, 4. training van observatoren (vakcoaches),
5. training voor begeleiding in de klas, 6. observaties van beginnende leraren en afname van vragenlijsten voor leerlingen, 7. verstrekken van contactgegevens zodra een startende docent de school verlaat, zodat een medewerker van de lerarenopleiding een exit-interview kan afnemen, 8. het ordentelijk verzamelen van gegevens van observatoren (vakcoaches), beginnende leraren en leerlingen. Alle scholen die zich aan dit plan verbinden, kunnen aanspraak maken op de genoemde subsidie, waarvan 50% bij deelname en 50% na inlevering van de laatste onderzoeksgegevens wordt uitgekeerd. Een kerngroep van 7 scholen is als kwartiermaker in het voorjaar van 2014 gestart. We mikken op een deelname van uiteindelijk 80% van de scholen in de regio. De Stuurgroep Twents Meesterschap met daarin vertegenwoordigers van zowel het hoger onderwijs als het voortgezet onderwijs stuurt het project aan. De partnerschappen Samen Opleiden spelen een belangrijke rol als klankbord voor het uitwisselen van kennis en ervaring over het begeleiden van startende leraren. Interesse? Het project kent meerdere instapmomenten: september 2014, september 2015 en september 2016. Als uw school aankomend schooljaar wil instappen, neem dan voor 1 mei contact op met projectleider dr. Ingrid Breymann van de Universiteit Twente. E- mail: l.e.i.breymann@utwente.nl, tel: +31 53 489 6267.