HOGE RAAD VOOR DE ZELFSTANDIGEN EN DE KMO

HOGE RAAD VOOR DE ZELFSTANDIGEN EN DE KMO N HAND. PRAK. - Verzekeringsbemiddeling A2 Brussel, 26 mei 2011 MH/SL/AS A D V I E S over DE RAADPLEGING VAN DE EUROPESE COMMISSIE BETREFFENDE DE HERZIENING VAN DE RICHTLIJN BETREFFENDE VERZEKERINGSBEMIDDELING (goedgekeurd door het bureau op 24 februari 2011, bekrachtigd door de Hoge Raad op 26 mei 2011) Hoge Raad voor de Zelfstandigen en de Kleine en Middelgrote Ondernemingen HRZKMO WTC III Simon Bolivarlaan 30 1000 Brussel Tel.: 02 277 90 15 en 16 Fax: 02 277 90 28 cs.hr@economie.fgov.be www.hrzkmo.fgov.be

Situering van de Hoge Raad voor de Zelfstandigen en de KMO De Hoge Raad voor de Zelfstandigen en de KMO is een Belgische federale adviesraad opgericht bij de wetten betreffende de organisatie van de Middenstand, gecoördineerd op 28 mei 1979. Hij groepeert meer dan 160 door de Belgische overheid erkende nationale interprofessionele en beroepsfederaties die de belangen van de zelfstandigen en de kleine en middelgrote ondernemingen (KMO) verdedigen. De Hoge Raad bestaat in zijn huidige vorm reeds meer dan 50 jaar. Hij kan beschouwd worden als het sociaal en economisch "parlement" van de zelfstandigen en de KMO. De Hoge Raad treedt op als spreekbuis van de Belgische zelfstandigen, vrije beroepen en KMO. Volgens de Belgische definitie zijn KMO die ondernemingen die in het kader van de Europese KMO-definitie worden aangeduid als micro- en kleine ondernemingen. De Hoge Raad vervult die rol voornamelijk door het geven van formele adviezen en dit in de eerste plaats aan de betrokken Ministers van de Belgische federale regering maar ook aan het Belgische Parlement en aan de Europese instanties. De adviezen van de Hoge Raad bestrijken alle mogelijke facetten van het beroepsleven van zelfstandigen en KMO: het algemeen KMObeleid, de beroepsreglementeringen, de handelspraktijken, de problematiek van de betalingsachterstand, administratieve vereenvoudiging, enz. De Hoge Raad heeft ook een vertegenwoordigende bevoegdheid in die zin dat hij vertegenwoordigers afvaardigt naar beheers- of raadgevende organen van diverse socioeconomische instanties. Aldus duidt de Hoge Raad in een dertigtal officiële instanties de vertegenwoordigers van de zelfstandigen en de KMO aan. De Hoge Raad is opgenomen in het register van belangenvertegenwoordigers van de Europese Commissie onder het registratienummer 59919253482-83. 2

CONTEXT De Europese Commissie overweegt een herziening van de richtlijn 2002/92/EG van het Europees Parlement en de Raad van 9 december 2002 betreffende verzekeringsbemiddeling. Voorafgaand startte zij deze raadpleging op om de opinie te kennen van de verschillende stakeholders over de aspecten die, naar haar mening, moeten herzien worden. De herziening heeft niet enkel tot doel om bepaalde elementen van de Richtlijn verder te verfijnen maar ook om verschillende nieuwe materies te behandelen. STANDPUNTEN A. Vereisten op het vlak van informatie Vanuit het oogpunt van de consumentenbescherming is het voor de Hoge Raad van cruciaal belang dat inzake de distributie van verzekeringen het level playing field-principe maximaal wordt toegepast. In dat kader is de Hoge Raad het eens met de visie van de Europese Commissie om de informatievereisten uit te breiden tot de directe verzekeraars, maar voor hem is dit zeker geen eindpunt. Zo is hij van oordeel dat alle mogelijke distributievormen van verzekeringen aan die eisen dienen te voldoen, zij het met behoud van de uitzondering voor "grote risico s". Evenzeer is het in het belang van de consument dat de lidstaten, conform hun eigen nationale marktmechanismen en -kenmerken, de autonomie kunnen behouden om eventueel aanvullende regels door te voeren. In deze context is het een absolute voorwaarde dat die aanvullende regels van toepassing zijn op alle distributiekanalen die opereren binnen de grenzen van de betreffende lidstaat, ongeacht de nationaliteit of het moederland waar het kantoor gevestigd is. In het kader van de problematiek van de informatievereisten is een definitie van de term "verzekeringsadvies" noodzakelijk. Volgens de Hoge Raad hangt deze af van het soort informatie dat aan de klant wordt gegeven. Als de gegeven informatie de klant niet toelaat om een verzekeringscontract af te sluiten, zonder verdere stappen te nemen teneinde een verzekeringstussenpersoon of onderneming te contacteren (bv. het louter doorgeven van de coördinaten van een verzekeringstussenpersoon), dan kan deze informatie niet beschouwd worden als een vorm van "verzekeringsadvies". In een dergelijk geval is de Richtlijn Verzekeringsbemiddeling dan ook niet van toepassing. B. Belangenconflicten Wanneer er een risico bestaat voor belangenconflicten, meent de Hoge Raad dat de klant daarover moet geïnformeerd worden. Ook dient de verzekeringstussenpersoon met zijn klant te overleggen welke gevolgen dit heeft voor hun onderlinge zakelijke relatie. Dit principe moet worden toegepast voor alle verzekeringsproducten en alle distributiekanalen. C. Transparantie Voor "non-prips"- verzekeringsproducten is de Hoge raad de mening toegedaan dat, zeker voor de particuliere klant, de totale premie de beste basis is voor het vergelijken van prijzen. In dat verband wenst de Hoge Raad te benadrukken dat de prijs niet de enige doorslaggevende factor is bij de keuze van een verzekeringsproduct. Ook de dekkingsvoorwaarden van het contract, de ervaring rond schadeafhandeling van de verzekeraar, spelen een doorslaggevende rol. 3

De Hoge Raad meent dat de verzekeringstussenpersoon, voor het afsluiten van het verzekeringscontract, zijn klant moet informeren over het type van zijn vergoeding (commissie en/of fee). Een absolute basisvoorwaarde hiervoor is de toepassing van het level playing fieldprincipe, zodat alle distributievormen voldoen aan de bovenstaande regel, rekening houdend met de kenmerken van elke distributievorm (bijvoorbeeld transparantie op verzoek van de klant rond marketingkosten van producten bij directe verzekeraars). Inzake het vergoedingssysteem moet de verzekeringstussenpersoon te allen tijde vrij zijn in de keuze ervan (commissie, fee of beide). Afbreuk doen aan dit principe zou het distributielandschap van verzekeringen ingrijpend ontwrichten, wat nadelig is voor de consument aangezien hierdoor zijn toegankelijkheid tot distributiespelers drastisch vermindert. Kenmerkend voor België is dat de distributie van verzekeringen voornamelijk gedijt door verzekeringstussenpersonen (met een aanzienlijk aandeel van verzekeringsmakelaars). Het grote leeuwendeel van de verzekeringstussenpersonen werkt volgens een inkomstenmodel op basis van commissies. Veranderingen in het vergoedingssysteem doorvoeren, zou in België leiden tot enorme logistieke problemen en financiële kosten bij het grootste distributiekanaal. D. Precisering van het toepassingsgebied van de richtlijn In overeenstemming met het principe van level playing field en gezien de noodzaak om de bescherming van de consument te waarborgen, pleit de Raad ervoor om de bepalingen van de richtlijn betreffende verzekeringsbemiddeling van toepassing te maken op alle distributievormen van verzekeringen, rekening houdend met de eigenheid van elk distributiekanaal. Vanuit dat oogpunt pleit hij er zelfs voor om bepaalde bestaande uitzonderingen op de richtlijn af te schaffen. De Raad verdedigt ook het principe dat alle actoren op de markt aan dezelfde voorwaarden moeten voldoen, zelfs de zogeheten actoren die in nevenactiviteit aan verzekeringsbemiddeling doen. De Raad meent immers dat het primordiaal is dat iedereen die aan verzekeringsbemiddeling doet aan dezelfde verplichtingen moet voldoen. Dit mechanisme, dat in België sinds 1995 van toepassing is, stelde in de praktijk nog geen enkel probleem Dit zal tevens bijdragen tot de bescherming van de consument en de eerlijke concurrentie. De richtlijn betreffende de verzekeringsbemiddeling heeft immers de bescherming van de consument tot doel. Indien de consument beroep doet op de tussenpersoon, hetgeen voor hem een meerwaarde biedt, geniet hij van die bescherming. Het is dan ook onlogisch dat de consument niet van eenzelfde bescherming zou genieten wanneer hij beroep wenst te doen op een rechtstreekse verzekeraar. E. Beroepsvereisten In het kader van de herziening van de Richtlijn Verzekeringsbemiddeling pleit de Hoge Raad voor de toepassing van het level playing field-principe. De kennis- en bekwaamheidsvereisten dienen van toepassing te zijn op elke persoon die aan verzekeringsbemiddeling doet, ondermeer de medewerkers van de verkoopdiensten van directe verzekeraars. In verband met de grensoverschrijdende activiteiten zou een wederzijdse erkenning van professionele kwalificaties opportuun zijn, op voorwaarde dat alle lidstaten een basisset aan minimumvereisten erkennen. 4

F. Verdeling van PRIPs-verzekeringen (investments packaged as life insurance policies) De verkoopspraktijken van PRIPs-verzekeringen moet gereglementeerd worden door de richtlijn betreffende verzekeringsbemiddeling. De Hoge Raad is voorstander van een duidelijke definitie van de PRIPs. Levensverzekeringsproducten waarvan het kapitaal door de verzekeringsmaatschappij zelf gewaarborgd is, zijn geen PRIPs-verzekeringen. Indien daarentegen het kapitaal niet gewaarborgd is of indien de waarborg wordt geleverd door een derde partij zal het wel om een PRIPs-verzekering gaan. De Hoge Raad staat gunstig tegenover de tendens waarbij de verdelers van PRIPsverzekeringen bij de klant moeten informeren naar zijn kennis van en zijn ervaring op investeringsvlak. De Raad pleit ook voor de invoering van het KIID-concept (Key Investor Information Document). In België hebben de federaties van verzekeringsmakelaars en de beroepsvereniging van verzekeringsondernemingen een gedragscode goedgekeurd waarbij een standaard infofiche 1 per product wordt ingevoerd die aan de klant moet overhandigd worden alvorens deze intekent op een product uit tak 23 (unit linked). Het opstellen van die infofiche is de verantwoordelijkheid van de verzekeringsonderneming. De tussenpersoon moet dit document aan de klant overmaken en het met hem doorlopen (middelenverbintenis). Dit standaarddocument kan als inspiratiebron dienen voor de verwezenlijking van een KIID, in het bijzonder voor de PRIPs-verzekeringen. De Raad dringt erop aan dat, zoals in België, de verantwoordelijkheid voor de inhoud van het document exclusief bij de verzekeringsonderneming berust. Daarnaast pleit hij ervoor dat ook Master brokers die levensverzekeringsproducten verpakken onder eigen naam, een eigen KIID moeten opmaken. Het doel van de KIID is de consument optimaal te informeren over de aard en inhoud van o.m. het betrokken verzekeringsproduct, door duidelijk aan te geven welk gedeelte van de premie effectief geïnvesteerd wordt (zuivere premie) en welk gedeelte betrekking heeft op de kosten (totale kost). BESLUIT De Hoge Raad staat gunstig tegenover een herziening van richtlijn 2002/92/EG betreffende verzekeringsbemiddeling. Hij vraagt dat er gewaakt zou worden over het evenwicht dat hij bepleit in zijn standpunt. 1 Zie bijlage 5

2. Financiële infofiche levensverzekering voor tak 23 <Commerciële naam van levensverzekering> 5 Type levensverzekering type van levensverzekering: levensverzekering waarvan het rendement gekoppeld is aan beleggingsfondsen (tak 23)> Waarborgen - de hoofdwaarborg(en) (bijv. bij leven, bij overlijden); - in voorkomend geval, de mogelijke aanvullende waarborgen (bijv. bij overlijden, bij invaliditeit )> Doelgroep <Algemene beschrijving van de doelgroep> 6 Fondsen - naam en aard/samenstelling van het fonds waarin wordt geïnvesteerd/ de fondsen waarin kan worden geïnvesteerd, - in voorkomend geval, verdeelsleutel tussen beschikbare fondsen, - beleggingsdoelstelling, - risicoklasse van het fonds/de fondsen, - risicoprofiel van belegger dat hiermee overeenstemt, - beheerder van het overkoepelende fonds> Rendement - rendement via koppeling aan fondsen, - in voorkomend geval, het bestaan van een garantie/bescherming van het kapitaal op einddatum en de instantie die instaat voor deze garantie> + wettelijke verplichtingen: geen rendementsgarantie door verzekeringsonderneming financieel risico wordt gedragen door de verzekeringnemer Rendement uit verleden (voor zover beschikbaar) - hoogte van brutorendement uit verleden/de evolutie van de waarde van de fondsen in het verleden, - periode/jaar waarop het rendement betrekking heeft, waarbij minimaal het rendement over 1 jaar, 3 jaar, 5 jaar, 10 jaar en de volledige bestaansduur van het fonds worden opgenomen (uitgedrukt op jaarbasis), - basis waarop het rendement wordt toegepast - wijze van kapitalisatie (bijv. aan samengestelde interest)> + wettelijke verplichtingen: rendementen uit verleden geen garantie voor toekomst 5 6 Deze financiële infofiche levensverzekering beschrijft de productmodaliteiten die van toepassing zijn op <datum>. Deze verzekering richt zich tot mensen die hun geld willen beleggen in fondsen waarvan de risico s zijn beschreven in de rubriek fondsen. 13

Kosten: - Instapkosten instapkosten (bijv. x % op elke storting)> - Uitstapkosten uitstapkosten> - Beheerskosten die beheerskosten (bijv. x % per jaar)> rechtstreeks op het contract worden aangerekend - Afkoopvergoeding/ opnamevergoeding modaliteiten van afkoopvergoeding/ opnamevergoeding> - Kosten bij overdracht van fondsen kosten die samenhangen met een eventuele overdracht van fondsen> Toetreding/Inschrijving - tijdstip van toetreding/inschrijving (bijv. op elk ogenblik) of (initiële) toetredings- of inschrijvingsperiode, - in voorkomend geval, (uiterste) betaaldatum> Looptijd - het feit dat de verzekering eindigt bij het overlijden van de verzekerde; - looptijd (bijv. onbepaalde duur, x jaar en y maand, begindatum/einddatum van het contract), - in voorkomend geval, aanbevolen looptijd> Inventariswaarde - inventariswaarde per eenheid (optioneel), - tijdstip en frequentie van bepaling van inventariswaarde van eenheid, - plaats waar de inventariswaarde kan worden geconsulteerd> Premie - type van premie (bijv. periodieke premie, eenmalige premie), - al dan niet mogelijkheid voor bijkomende stortingen, - in voorkomend geval, storting op verplichte/regelmatige tijdstippen, - in voorkomend geval, periodiciteit van premiebetaling, - in voorkomend geval, minimale/maximale storting> Fiscaliteit - fiscaal regime voor premiebetaling, - taksen waaraan premiebetaling onderworpen is, - fiscaal regime voor gedeeltelijke/volledige afkoop/opname, - fiscaal regime voor uitkering (met inbegrip van eventuele vrijstellingen)> Afkoop/opname: - Gedeeltelijke afkoop/opname - Volledige afkoop/opname modaliteiten voor gedeeltelijke afkoop/opname met, in voorkomend geval, een onderscheid tussen geplande en niet-geplande afkopen/opnames (bijv. minimale afkoop/opname, minimale reserve vóór afkoop/opname, minimale resterende reserve)> modaliteiten voor volledige afkoop/opname> 14

Overdracht van fondsen Informatie - al dan niet mogelijkheid voor overdracht van fondsen, - in voorkomend geval, modaliteiten voor overdracht van fondsen (met eventueel onderscheid tussen reeds opgebouwde reserve en toekomstige stortingen)> - informatie die de verzekeringnemer periodiek ontvangt, - verwijzing naar beheersreglement per fonds en plaats waar het beschikbaar is> <Naam verzekeringsonderneming>, <adres>, <land zetel>, <codenr.>, <toegelaten takken>, <RPR>, <inschrijvingsnr. CBFA>, 15