Leonardo Special Thematische netwerkacties Projectoverstijgende impact, disseminatie en valorisatie. Dat is waar het om draait bij thematische netwerkacties. Bij de verschillende thematische netwerkacties wordt gekeken naar welke projecten een bijzondere impact kunnen hebben op het beroepsonderwijs. Bepalend hierbij zijn de behoeften, originaliteit, Europese dimensie en innovativiteit. De Europese Commissie heeft specifieke thema s vastgesteld en de Nationale Agentschappen van het Europese programma Een Leven Lang Leren de taak gegeven hiervoor samenwerkingsverbanden te creëren waarbij één Nationaal Agentschap de leiding heeft. Het NA LLP Leonardo da Vinci is bij alle thematische netwerkacties betrokken als (supporting) partner. Thematische netwerkacties: Social Inclusion Ondersteuning van deelname van ondervertegenwoordigde groepen aan het Leven Lang Leren Programma Quality Assurance Kwaliteit en aantrekkelijkheid van het beroepsonderwijs en training Training for teachers and staff Veranderende rol van docent en opleider in competentiegericht onderwijs News Skills for New jobs Nieuwe vaardigheden voor nieuwe banen ECVET Europees Creditatiesysteem voor vergelijking van toetsen en leeruitkomsten in het beroepsonderwijs Projecten, gerelateerd aan deze thema s en met een potentiële waarde en impact op het beroepsonderwijs worden bij deze activiteiten betrokken. Er wordt tevens gekeken naar welke onderlinge verbindingen er zijn te leggen. Centraal staat de vraag hoe de resultaten van projecten optimaal benut kunnen worden. Het geheel moet een grotere weerslag krijgen in de verschillende Europese landen. In deze Leonardo Special leest u meer over de ontwikkelingen, activiteiten en resultaten van de verschillende thematische netwerkacties. COLOFON De Leonardo Special is een extra uitgave van de Leonardo Newsflash. De Leonardo Special brengt een specifiek thema of onderwerp binnen het Europese programma Een leven Lang leren voor het voetlicht. Redactie Deze special is samengesteld met medewerking van Gerry Spronk, Ellen Hanselman, Marina de Bie, Peter Luijten en Anne Potters van het NA LLP Leonardo da Vinci Nederland. Tekstredactie & vormgeving Franka van de Wijdeven, NA LLP Leonardo da Vinci oktober 2010 Nationaal Agentschap LLP Leonardo da Vinci Postbus 1585 5200 BP Den Bosch T 073-6800762 na@leonardodavinci.nl www.leonardodavinci.nl Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De informatie is met de grootste zorg samengesteld. De informatie kan echter tussentijds gewijzigd en/of aangepast zijn. Wij adviseren u om in voorkomende gevallen de juistheid van de informatie zelf te verifiëren.
Pag. 2 Social Inclusion Ondersteuning van deelname van ondervertegenwoordigde groepen aan het Leven Lang Leren Programma Het verbreden van deelname aan een leven lang leren is een belangrijke prioriteit binnen de Europese Unie. Het thematische netwerk is breed vertegenwoordigd met afgevaardigden uit alle programma s van het Europese programma Een Leven Lang Leren. Verslagen en statistieken tonen aan dat Social Inclusion geen prominente rol speelt in de meeste programma s. Een reden temeer om hier aandacht op te vestigen. 2010 is dan ook het Europese jaar van Sociale inclusie. Netwerk Het Thematische netwerk wordt gecoördineerd door het Nationaal Agentschap LLP Ecorys van het Verenigd Koninkrijk. Nederland is één van de dertien deelnemende landen. Doelen Het Thematische netwerk onderzoekt de mate van succes van het Europese programma Een Leven Lang Leren. Het netwerk wil bijdragen aan een grotere deelname van mensen uit achtergestelde groepen aan het Europese programma. Gekeken wordt naar good practices vanuit alle subprogramma s en centrale en gedecentraliseerde projecten binnen het Europese programma Een Leven Lang Leren. Deze good practices worden geselecteerd op activiteiten die specifiek gericht zijn op het werken met minder vertegenwoordigde groepen en het aanbevelen van activiteiten om bij te dragen aan een grotere deelname. Dit gebeurt in drie fasen: Fase 1 achtergrondonderzoek en het begrijpen van de huidige stand van zaken; Fase 2 verzamelen van oplossingen en overdraagbare voorbeelden van good practices; Fase 3 vieren van successen en het beïnvloeden van key stakeholders en beleidsmakers.
Pag. 2 Geplande en bereikte resultaten Een synthese rapport over de huidige stand van zaken van deelname. Dit rapport is een analyse van de landenrapporten die door de betreffende Nationale Agentschappen (Na s) zijn aangeleverd. Dit is inmiddels gereed. Een samenvattend rapport over onderzoek/evaluatie op Europees niveau over dit onderwerp, hier wordt nog aan gewerkt. Een waardevolle website en een elektronische nieuwsbrief die elke zes maanden verschijnt. Een web-based inventarisatie van totaal minimaal 150 case studies uit de deelnemende landen, die gezien kunnen worden als effectieve voorbeelden van inclusie. In oktober 2010 zullen er minimaal 50 cases beschreven zijn. Twee seminars voor Nationale Agentschappen met succesvolle projecten, leden van de Europese Commissie en stakeholders. Op 11 juni 2010 heeft het eerste seminar plaatsgevonden in Finland. De titel was INCLUSION: Think! Open your mind.. Een aantal vertegenwoordigers uit projecten rond het thema was aanwezig, waaronder twee vertegenwoordigers uit Nederland. De tweede conferentie staat gepland voor juni 2011 en zal plaatsvinden in Italië. Rapport aan de Commissie en de NA s LLP over hoe de (sub)programma s meer toegankelijk en inclusief te maken, met heldere aanbevelingen voor de toekomst van de programma s (2012). Een set aanbevelingen, over wat goed werkt in de ondersteuning van projecten met/voor achtergestelde groepen (2012). Grote conferentie en tentoonstelling voor NA s LLP, succesvolle projecten, leden van de Commissie en stakeholders. Deze zal plaatsvinden in Engeland in 2012. Werkwijze Elk half jaar vindt er een netwerkbijeenkomst plaats waarbij alle betrokken landen aanwezig zijn. Elk kwartaal wordt er een bijeenkomst van vier landen (UK-IT-PL-FI) georganiseerd. Elk van deze vier landen stuurt een groepje landen aan die het voorbereidende werk doen. Twee netwerkbijeenkomsten hebben inmiddels plaatsgevonden in Portugal en Finland. De volgende bijeenkomst vindt plaats in december 2010 in Turkije. Oproep Mocht u een project hebben of gerealiseerd hebben, waarvan u denkt dat het geschikt is om in de database te worden opgenomen als good practice, neem dan contact met ons op! Meer informatie Via de contactpersoon Gerry Spronk (spronk@leonardodavinci.nl). www.llpinclusion.eu
Pag. 3 Quality Assurance in LifeLong Learning (QALLL) Kwaliteit en aantrekkelijkheid van het beroepsonderwijs en training Kwaliteitszorg is een belangrijk thema binnen het Europese beleid voor beroepsonderwijs. EQAVET is de afkorting voor het Europees referentiekader voor kwaliteitsborging in het beroepsonderwijs- en opleiding. EQAVET is ontwikkeld om de kwaliteit in het beroepsonderwijs te bevorderen en ondersteunt individuele lidstaten bij het promoten en monitoren van constante kwaliteitsverbetering van het beroepsonderwijs, op zowel stelsel- als instellingsniveau. EQAVET is een belangrijk onderdeel van het Europees beroepsonderwijsbeleid en is complementair aan initiatieven als EQF en ECVET. Binnen het Leonardo da Vinci- en Grundtvigprogramma is er een groot aantal projecten gefinancierd met als thema kwaliteitszorg. Deze thematische groep richt zich op het verbinden van deze projecten en het verspreiden van de projectresultaten. Netwerk Het Thematische netwerk wordt gecoördineerd door het Nationaal Agentschap LLP OeAD-GmbH van Oostenrijk. Nederland is één van de veertien deelnemende landen. Binnen het Leonardo da Vinci- en Grundtvigprogramma is een groot aantal projecten gefinancierd die gerelateerd zijn aan het thema kwaliteitszorg. Deze thematische groep richt zich op het verbinden van deze projecten en het verspreiden van de projectresultaten. Doelen Het faciliteren van netwerken en samenbrengen van projectresultaten. Het bevorderen van discussie over kwaliteitszorg tussen experts en stakeholders. Het ontwikkelen en het geven van aanbevelingen aan - beleidsmakers, sociale partners en andere stakeholders betrokken bij beroeps- en volwassen onderwijs; - projectaanvragers en hun partners, Nationale Agentschappen en de Europese Commissie.
Pag. 4 Werkwijze Uit een selectie van projecten binnen de programma s Grundtvig en Leonardo da Vinci met als thema kwaliteitszorg zijn meer dan 100 projecten relevant bevonden. Externe experts hebben nu de taak om deze projecten te analyseren en samen te brengen. Tijdens een eerste conferentie op 20 januari 2011 in Slovenië zullen de eerste resultaten van deze selectie door deze experts worden gepresenteerd. kwaliteitsborgings- en verbeteringscyclus Indicator 1, 2 Purpose and plan Indicator 9, 10 Feedback and procedures for Change Methodology Implementation Indicator 3, 7, 8 Assessment and evaluation Indicator 4, 5, 6 Meer informatie De digitale nieuwsbrief (www.qalll.eu/newsletter) geeft (achtergrond)informatie over dit project. In deze nieuwsbrief vindt u onder andere een interview met João Delgado, hoofd VET Policy, Leonardo da Vinci programma bij de Europese Commissie, DG Education and Culture. Via de contactpersonen Ellen Hanselman (hanselman@leonardodavinci.nl) en Siegfried Willems (Willems@leonardodavinci.nl). www.qalll.eu
Pag. 5 Training for teachers and staff Veranderende rol van docent en opleider in competentiegericht onderwijs In het Europese beroepsonderwijs en de volwasseneneducatie wordt hard gewerkt aan het realiseren van competentiegericht leren en opleiden (CGO). Elk land kent hierbij haar eigen dynamiek en uitdagingen waar het gaat om transities op cultureel- en systeemniveau. CGO heeft niet alleen gevolgen voor de student in opleiding of de werkende die een leven lang leert, maar heeft ook gevolgen voor de docent. De docent heeft bij de uitvoering van CGO niet alleen te maken met veranderingen voor curriculum, de toetsing en proeven van bekwaamheid, maar ook met het feit dat hij of zij zal moeten groeien in een meer coachende en ondernemende rol die CGO van de docent vraagt. Training van docenten en staf is dan ook al jaren een prioriteit binnen het Leonardo da Vinci programma. Binnen VETPRO stages wordt onder andere aandacht besteed aan de ontwikkeling van competenties die nodig zijn voor de ontwikkeling en uitvoering van het CGO. Daarnaast wordt in Nederland gewerkt aan een registratiesysteem voor docenten uit het voorgezet onderwijs, middelbaar beroepsonderwijs en het hoger onderwijs. Iedere docent die ingeschreven staat in dit systeem heeft de taak ervoor te zorgen dat het onderwijs wat hij/zij geeft van goede kwaliteit blijft, t.w.: kwaliteit met betrekking tot zowel de didactische als vakinhoudelijke component. Netwerk Het Thematische netwerk wordt gecoördineerd door het Nationaal Agentschap LLP van Roemenië. Nederland is één van de dertien deelnemende landen. Gedurende het Leven Lang Leren programma zijn er vele projecten gefinancierd die te maken hebben met teacher training. De projecten zijn terug te vinden binnen het Leonardo da Vinci-, Comenius- en Grundtvigprogramma. De landen inventariseren de best practices van de projecten die in relatie staan tot teacher training. Het resultaat van de best practices (de producten) wordt via een webbased toolkit verspreid en daarmee ter beschikking gesteld aan onder andere docenten in alle Europese landen.
Pag. 6 Doelen Het identificeren en (met behulp van experts) selecteren van best practices binnen Leonardo da Vinci, Comenius en Grundtvig projecten, op zowel decentraal als centraal niveau. Het ontwikkelen van een Moodle platform; de plek voor debat en informatie-uitwisseling. Een 'Creative toolkit, waarin de geselecteerde methoden uit de best practices zijn opgenomen (beschikbaar in de talen van de deelnemende landen). Komen tot aanbevelingen aan de Europese Commissie, Nationale Agentschappen en nationale autoriteiten met betrekking tot beleid voor teacher training. Werkwijze Ieder deelnemend land heeft binnen de genoemde programma s projecten geselecteerd die te maken hebben met het thema teacher training. In samenwerking met experts uit diverse landen is een vragenlijst ontwikkeld. De antwoorden uit de vragenlijsten moeten voldoende informatie geven om te komen tot een selectie van best practices. De produkten die behoren bij de best practices worden opgenomen in de toolkit. De vragenlijsten zijn inmiddels door de projectleiders van de geselecteerde projecten ingevuld. Naast het werk wat in de thematische groep wordt gedaan, hebben de vertegenwoordigers van de landen contacten in hun eigen land met ministeries en organisaties die te maken hebben met teacher training; deze contacten leveren interessante informatie op mett betrekking tot beleid en de uitvoer van trainingen voor docenten. Meer informatie www.adam-europe.eu Via de contactpersonen Marina de Bie (bie@leonardodavinci.nl) en Peter Luijten (luijten@leonardodavinci.nl). Op dit moment wordt een nieuwe website ontwikkeld.
Pag. 7 New Skills for New jobs Nieuwe vaardigheden voor nieuwe banen De vaardigheden die mensen nodig hebben voor een actieve deelname aan de Europese arbeidsmarkt veranderen snel. In de toekomst zal de vraag naar hogere niveaus van onderwijs en een andere mix van vaardigheden en kwalificaties toenemen. New Skills for New Jobs is het vlaggenschip van Europa om sterkere bruggen te bouwen tussen de werelden van onderwijs en werk. Netwerk Het Thematische netwerk wordt gecoördineerd door het Nationaal Agentschap LLP van IJsland. Nederland is één van de veertien deelnemende landen. Het New Skills Network ondersteunt New Skills for New Jobs door LLP projecten, organisaties en beleidsmakers aan te moedigen zich meer te richten op verbetering van de vaardigheden in een poging om de vaardigheden van mensen beter te laten aansluiten bij de behoeften van de toekomstige arbeidsmarkt. Doelen Ervoor zorgen dat het Lifelong Learning Programme (LLP) landen ondersteunt in het verhogen van het niveau van vaardigheden en het matchen van onderwijs en training aan behoeften van de arbeidsmarkt. Meer en betere projecten die methoden en tools ontwikkelen voor het voorspellen van arbeidsmarktbehoeften. Meer en betere projecten die methoden en tools ontwikkelen voor onderwijs en training die beter inspelen op arbeidsmarktbehoeften. Projecten, stakeholders en beleidsmakers met elkaar in aanraking brengen en voor hen relevante aanbevelingen doen.
Pag. 8 Werkwijze In een serie conferenties worden projecten, nationale en Europese beleidsmakers bij elkaar gebracht. Elke bijeenkomst heeft een eigen thema. Daarnaast vindt er analyse plaats van meer dan 200 LLP projecten: Leonardo da Vinci, Erasmus en Grundtvig. Naast projecten die door Nationale Agentschappen worden gefinancierd is er ook aandacht voor gecentraliseerde Europese projecten. De analyse leidt tot een rapport met conclusies en aanbevelingen en zal centraal staan tijdens de conferentie in Hongarije. Seminar Facilitating Cooperation between different stakeholders on the New Skills for New Jobs Agenda. Nationale experts verkennen samen het New Skills for New Jobs -thema en zoeken naar onderwerpen voor samenwerking (IJsland, juni 2010, conclusies op website). Seminar A Journey of Skills : Skills Acquisition through Transnational Placement. De vaardighedenwinst van internationale mobiliteit. (België, november 2010). Seminar Sectors and Skills : hoe vindt samenwerking in economische sectoren plaats? (Hongarije, juni 2011). Seminar Networking and Skills : thematisch contact seminar voor toekomstige projecten (IJsland, november 2011). Final Conference and Project Fair: conclusies, aanbevelingen en showcases (Denemarken, mei 2012). Follow-up Seminars: in alle landen van het partnerschap zullen nationale follow-up seminars plaatsvinden (2011-2012). Meer informatie Via de website www.newskillsnetwork.eu kunt u zich abonneren op de nieuwsbrief. Via de contactpersonen Anne Potters (potters@leonardodavinci.nl) en Eline van der Net (net@leonardodavinci.nl). www.newskillsnetwork.eu
Pag. 9 ECVET Europees Creditatiesysteem voor vergelijking van toetsen en leeruitkomsten in het beroepsonderwijs Verschillende Nationale Agentschappen van het Europese programma Een Leven Lang Leren werken al ruim anderhalf jaar samen rondom het thema European Creditsystem for Vocational Education and Training (ECVET). In Europa staat ECVET op dit moment aan het begin van daadwerkelijke implementatie. Het heeft tot doel mensen meer controle over hun eigen leeropbrengsten te geven, met name als ze een deel van hun opleiding in een andere context hebben gevolgd, bijvoorbeeld in het buitenland. De Thematische groep behoort tot de tweede lichting Thematische groepen en is op dit moment nog in afwachting van groen licht van de Europese Commissie. Naar verwachting gaan we januari 2011 van start. ECVET vergemakkelijkt grenzeloos leren voor individuen en is bruikbaar voor zowel formeel, non-formeel en informeel leren. Het draagt bij aan de kwaliteit van internationale mobiliteit, in de volle breedte van het proces, van het aangaan van een partnerschap op basis van verantwoord wederzijds vertrouwen, het definiëren en vergelijken van te behalen leerresultaten (zogenaamde Learning Outcomes), het vastleggen van leerafspraken, het (ter plekke) toetsen van leerresultaten en de validatie, erkenning en accumulatie hiervan (via ECVETpoints). Netwerk Recentelijk zijn wij door het ministerie van OCW benoemd als National Contact Point voor ECVET. Het Thematische netwerk gaat naar verwachting 1 januari 2011 van start met Duitsland als coördinator. Nederland is één van de veertien deelnemende landen. Doel Het thematische netwerk ondersteunt de implementatie van ECVET, vanuit hun positie als schakel tussen Europees beleid en de alledaagse praktijk in de lidstaten. Als NA s LLP Leonardo da Vinci begeleid(d)en we meer dan 100 decentrale Leonardo da Vinci-projecten die ECVET onderzoeken en testen in de praktijk.
Pag. 10 Activiteiten Het verzamelen en analyseren van gebruikte methoden en instrumenten in afgeronde en lopende projecten. Het ontwikkelen van een toolbox voor eindgebruikers, inclusief handboek en train-the-trainer materiaal, waarbij rekening wordt gehouden met de verschillende nationale en sectorale contexten en pre-condities. Continue awareness raising en promotie, door het bevorderen van de dialoog tussen (vertegenwoordigers van) systemen op verschillende niveaus. Hierbij zal ondermeer gebruik worden gemaakt van een interactief webplatform voor eindgebruikers. Hoe wij u NU kunnen helpen Afgelopen jaar heeft het NA LLP Leonardo da Vinci op nationaal niveau een tweetal informele netwerkbijeenkomsten georganiseerd, om kennis uit projecten te delen, vragen en dilemma s te inventariseren en zo van elkaar te leren. Hierop zal een vervolg komen, met het oog op de nieuwe Leonardo da Vinci Call 2011. Het NA LLP Leonardo da Vinci heeft ECVET bij deze Call als inhoudelijke prioriteit benoemd voor VETPro mobiliteit. Daarnaast moedigen wij u aan om (elementen van) ECVET te testen in Partnerschapprojecten en/of Europese good practices te importeren via Transfer of Innovation. Meer informatie Via de contactpersonen Anne Potters (potters@leonardodavinci.nl) en Peter Luijten (luijten@leonardodavinci.nl). www.ecvet-projects.eu