Rapportage bedrijfsinformatie weidevogelgebieden

Vergelijkbare documenten
Ontwikkelingen aantal landbouwbedrijven en dieren rondom 5 Vogel- en Habitatgebieden

Biologische boeren in Noord-Holland. Digitale enquête Annelies Maarschalkerweerd Stella Blom SAMENVATTING. fotografie: Dick Boschloo

Afstand veehouderij tot woningen, Alterra, september 2014

Raadsinformatiebrief

Bedrijfsgrootte en economische omvang landbouwbedrijven,

Vragenlijst Landbouw effect rapportage Buizenzone Eemsdelta

Pachtafhankelijke bedrijven in beeld

Bedrijfsgrootte en economische omvang landbouwbedrijven,

Megabedrijven in de landbouw,

Bezoekeffecten en nestbescherming bij weidevogels. Paul Goedhart Wolf Teunissen Hans Schekkerman Maja Roodbergen

Opiniërende Raadsbijeenkomst

Agrarisch natuurbeheer

Regionale & sectorale verdeling van Europese landbouwsubsidies in Nederland

IMPACT VAN EEN RUIMTELIJK UITVOERINGSPLAN IN EEKLO OP LAND- EN TUINBOUW

Landbouwontwikkeling in Twenterand. Een cijfermatige schets van de trends vanaf 2000

Petra Berkhout. Onderzoeker, Onderzoeksinstituut LEI Wageningen UR GRONDONTWIKKELINGEN IN PERSPECTIEF

Grotere landbouwbedrijven bepalen grondvraag en -prijs

Deze brochure is een uitgave van:

Rapportage Toekomstvisie bedrijf

Esdonk 8, Gemert. Onderbouwing grondgebonden karakter. Rundveehouderij Meulepas V.O.F. Bedrijfsopzet Esdonk 8, Gemert

Opvallend in deze figuur is het grote aantal bedrijven met een vergunning voor exact 340 stuks melkvee (200 melkkoeien en 140 stuks jongvee).

Inventarisatie Grondinstrument Midden Delfland

De ontwikkeling van de landbouwtak op zorgboerderijen

Veehouderij structuur 2017

Economische vitaliteit agrosector

Agrarisch Natuurbeheer: wat kost het, wat levert het op, hoe kan het beter? David Kleijn

Vergroting agrarisch bouwperceel Beekseweg 58 te Wehl

Provinciaal weidevogelonderzoek in de regio Amstel-, Gooi- en Vechtstreek Uit het Jaarboek Weidevogels 2007

MICRO ECONOMISCHE MODELLERING ESSENTIEEL

Hierbij ontvangt u het advies van de werkgroep 'mestproductienormen' over de handreiking bedrijfsspecifieke excretie melkvee.

Toekomstverkenning Landbouw gemeente Emmen

Bedrijfsgrootte en economische omvang landbouwbedrijven ( )

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt tot 1 juli 2003.

Het provinciaal weidevogelmeetnet in 2007 Uit het Jaarboek Weidevogels 2007

De kern ligt bij plasdras

Onderzoek naar verandering in gebruik sociale media onder jongeren uit de gereformeerde gezindte Rapportage, april 2016

Weidevogelnieuws. Landbouwkundige situatie vroeger en nu. Rijswijkse Veld

Kwaliteiten huidige- en plansituatie t.o.v. streefwaarden. Schaal

Landschapswaaier Bouwstenen voor duurzame landbouw en natuur in het Groene Hart Henk Kloen en Rita Joldersma, CLM

Veranderingen en trends van weidevogels op landschapsschaal. LNV kenmerk TRCDKE/2007/1125

ONTWERP DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN. Gelet op de artikelen 10, eerste lid, en 12, derde lid, van de Meststoffenwet; BESLUIT:

Datum 17 maart 2017 Betreft Uitvoering van de motie Grashoff-Leenders (3450 XIII, nr. 98) inzake weidevogels

april 2011 natuur bos landschap Prunus bestrijden, het kan! Groene lobby in Den Haag 100 jaar Veluwezoom april 2011

Formulier ten behoeve van het indienen van schriftelijke vragen als bedoeld in artikel 37 van het Reglement van Orde Verenigde Vergadering Delfland

Agrariërs op de grondmarkt

Verschillenanalyse effect nieuwe BKR. Samenvatting. Inleiding. datum Directie Kinderopvang, Ministerie SZW. aan

Nieuwe verdeelmodel provinciefonds

Ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt

Grondgebonden landbouw in Zuid-Holland; Structuur en economische betekenis

De VAB-opgave in de provincie Noord-Holland. Aard en omvang nader in beeld gebracht

2. Waalwijk. 2.1 Grondgebruik. Databron: LGN7

Gevolgen invoering Minas in 1998 op bedrijfsvoering en economie in de veehouderij

Leegstand agrarisch vastgoed

Bijlage: bodemanalyses als nulmeting

Weidegang in Nederland anno Dirk Keuper Erik van Well Frits van der Schans

Hoe boeren afwegingen maken over weidevogelbeheer en natuurinclusieve landbouw. Theo Vogelzang, Wageningen Economic Research,

Aantal gevonden legsels in 2008

Handleiding voor invullen excretiewijzer (BEX, BEA)

Update door- en uitstroomcijfers participatie zonder startkwalificatie

Land- en tuinbouw: ruimtelijke spreiding, grondgebruik en aantal bedrijven,

Bezuinigingen openbaar groen Branche vereniging VHG Uitvoering augustus 2013 VELDWERK OPTIMAAL

TREKKERS, TUKKERS EN TRENDS

Biologische landbouw: aantal bedrijven en areaal,

Varianten binnen de wet Verantwoorde Groei Melkveehouderij

Afwegingskader Opstallen - Weiden. Stichting Weidegang (missie) Programma

Land- en tuinbouw: ruimtelijke spreiding, grondgebruik en aantal bedrijven,

Biologische landbouw: aantal bedrijven en areaal,

Ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt tot 1 juli 2004.

De opgave van Vrijkomende Agrarische Bebouwing in de provincie Zuid-Holland. Aard en omvang nader in beeld gebracht

Joost Meijer, Amsterdam, 2015

Oppervlak en concentratie bloembollenteelt en boomteelt,

Bedrijfsontwikkelingsplan. Onderbouwing landbouwkundige noodzaak voor wijziging van de bestemming op het perceel Hoofdstraat 28 te Beerta

Toelichting update buisdrainagekaart 2017

ffi SrnTEN '?",iffhorrand ETf,E Lid Gedeputeerde Staten 2,0 MEI 1016 Nulmeting Aan Provinciale Staten

Verruiming van de stikstofruimte voor beweid grasland ten laste van de stikstofruimte voor gemaaid grasland op zand- en lössgronden

Ontwikkeling en beheer van natuurgraslanden in Utrecht: Kruiden- en faunarijk grasland

windenergie beter te vertegenwoordigen in de structuurvisie dan nu het geval is.

BESCHERMING VERSNELT ACHTERUITGANG WEIDEVOGELS

Bescherming Weidevogels Zuid-Holland Versterken, ondersteunen en stimuleren van vrijwilligerswerk in het groen

Dirksen Management Support John Baars

Landbouwverkenning. Lingewaal West - Gorinchem Oost

pagina 1 18 aan Sectorcommissie Paddenstoelen onderwerp Factsheet Paddenstoelen 2010 Documentnummer N datum 21 februari 2012

Land- en tuinbouw: ruimtelijke spreiding, grondgebruik en aantal bedrijven,

Regionale landbouwcijfers in beeld Regio Oost. Periode

MAXIMALE RENTABILITEITSOPPERVLAKTEN VOOR DE PERIODE 25/11/ /11/2022

Vergelijking in de tijd (Soortenrijkdom) Akkers Moerassen

Kraaiachtigen een bedreiging voor weidevogels? Attie F. Bos Pim Vugteveen

Biologische landbouw: aantal bedrijven en areaal,

Ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt tot 1 januari 2004.

Verandering grondgebruik Uddel

SL WAGENINGEN. Financiële positie land- en tuinbouwbedrijven in Noord-Brabant. āīŕ

Bestemmingsplan Buitengebied Midden-Drenthe

Beheerevaluatie 2018 weidevogels

Alarmtellingen in de Barsbekerbinnenpolder in Jelle Postma

Bijlagen hoofdstuk 2 Demografie en ruimtegebruik Carola Simon

Ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt

Biologische boeren in Noord-Holland. Digitale enquête Annelies Maarschalkerweerd Stella Blom RAPPORT

Ontwikkeling kernkwaliteiten Nationale Landschappen

Draagvlak voor natuur en natuurbeleid, 2017

Transcriptie:

Rapportage bedrijfsinformatie weidevogelgebieden Jaap van Os & Han Naeff Alterra, Centrum Landschap Henk Sierdsema SOVON Ron van t Veer Landschap Noord-Holland Wageningen, September 2008 HDV-07-46 Bedrijfsinformatie weidevogelgebieden.doc Pag. 1 van 17 september 2008

Inhoudsopgave Inhoudsopgave...2 1. Inleiding...3 2. Werkwijze...4 3. Resultaten...6 4. Aanbevelingen...9 Literatuur...10 Bijlage 1. Bestandsbeschrijving bedrijfsinfo weidevogels...11 Bijlage 2. Boxplots van bedrijfskenmerken voor weidevogelgebieden voor 2002.12 Bijlage 3. Boxplots van bedrijfskenmerken voor weidevogelgebieden voor 2006.15 De eindversie is gemaakt na verwerking van opmerkingen van de Kenniskring weidevogels. Deze opmerkingen zijn als volgt verwerkt: - verbeteren van teksten; - nader uitleggen van sommige aspecten; - aanbevelingen voor nader onderzoek. Daarbij zijn ook zelf gevonden tekstuele verbeteringen doorgevoerd. Jaap van Os, Henk Sierdsema, Ron van t Veer, 29 september 2008 HDV-07-46 Bedrijfsinformatie weidevogelgebieden.doc Pag. 2 van 17 september 2008

1. Inleiding Op verzoek van het ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit (LNV) heeft Alterra een beknopt onderzoek uitgevoerd naar de kenmerken van landbouwbedrijven in verschillende weidevogelgebieden. Dit is uitgevoerd als Helpdeskvraag van Friso van der Zee (LNV-Directie Kennis, afdeling Platteland) binnen het Cluster Ecologische Hoofdstructuur van het BeleidsOndersteunend onderzoek dat Alterra uitvoert voor LNV. Deze vraag sluit aan op het project Historische Datasets Weidevogels dat SOVON in nauwe samenwerking met Landschap Noord-Holland uitvoert voor LNV. Binnen dit project wordt nagegaan op welke kenmerken gebieden met e weidevogel populaties verschillen van gebieden waar het aantal weidevogels achteruit gaat (Van t Veer et al., 2008). Uit recent onderzoek is gebleken dat diverse weidevogelgebieden aanzienlijk verschillen in de weidevogelstand: sommige gaan hard achteruit en in andere blijft het aantal weidevogels. Bij de e gebieden is vaak sprake van een relatief groot aandeel 'zware' beheerspakketten. De vraag is welke agrarische bedrijfsvormen daarbij horen. Als resultaat is deze beknopte rapportage gemaakt met overzichtstabellen & grafieken en een generaliserende interpretatie. Daarnaast zal SOVON in het project Historische Datasets weidevogels een uitgebreide rapportage maken van de bepaling van de gebieden, de andere kenmerken en de relatie met de weidevogelstand (Van t Veer et al, 2008). In paragraaf 2 is de gehanteerde werkwijze aangegeven. In paragraaf 3 zijn de resultaten beschreven. In paragraaf 4 zijn enkele aanbevelingen voor vervolgonderzoek opgenomen. HDV-07-46 Bedrijfsinformatie weidevogelgebieden.doc Pag. 3 van 17 september 2008

2. Werkwijze De onderzoeksvraag kan beantwoord worden door de gegevens van de weidevogel gebieden via de Basis Registratie Percelen te koppelen aan GIAB (Geografische Informatie Agrarische Bedrijven). Het onderzoek heeft betrekking op een tweetal gebieden in Noord-Holland (Friesland is afgevallen). Door Landschap Noord-Holland en SOVON zijn weidevogelgebieden aangeleverd, die zoveel mogelijk uniform zijn voor weidevogelstand, beheer, waterhuishouding en andere ruimtelijke omstandigheden. Het betreft een selectie van gebieden, die op basis van fysieke kenmerken als goede weidevogelgebieden gekwalificeerd kunnen worden; ze verschillen in de trends van de weidevogels. Voor deze gebieden heeft Alterra de gemiddelde bedrijfskenmerken bepaald en deze doorgeleverd aan SOVON, zodat de bedrijfskenmerken kunnen worden meegenomen in de analyse van het project Historische datasets weidevogels (Van t Veer et al, 2008). Daarnaast zijn de bedrijfskenmerken ook bepaald voor de gebieden van het landelijk meetnet weidevogels (verwijzing Meetnet). Dit bestand is eveneens door SOVON aangeleverd. Behalve voor de gebieden zelf zijn de bedrijfsgegevens ook bepaald voor de omliggende gebieden. Deze zijn gedefinieerd als een buffer van 2 km om de weidevogelgebieden. Voor de locaties in Laag Holland (provincie Noord-Holland) waar weidevogels zijn of achteruitgaan zijn de volgende bedrijfskenmerken bepaald: bedrijfstype, bedrijfsomvang (hectares en economisch), perspectief (leeftijd jongste bedrijfshoofd en opvolgingssituatie), regio (provincie); deze kenmerken zijn bepaald voor de jaren 2002 en 2006. In tabel 1 worden de gekozen kenmerken kort beschreven. De perceelsomvang en het gewas zijn afkomstig uit de Basis Registratie Percelen (BRP). Deze registratie is in 2001 door het ministerie van LNV opgestart en wordt gebruikt voor de uitvoering van de meststoffenwet, de jaarlijkse landbouwtelling en de aanvraag van diverse subsidies. Het gaat hierbij niet om de eigenaren van de percelen, maar om de gebruikers. De meeste landbouwbedrijven doen mee aan de jaarlijkse gecombineerde data inwinning, waarin onder andere de perceelsgegevens worden geactualiseerd: de ruimtelijke ligging, het gewas, de gebruiksvorm en de gebruiker. Door middel van dit bestand is voor de meeste landbouwpercelen bekend welk bedrijf het in gebruik heeft. Daarnaast is gebruik gemaakt van GIAB, waarin de gegevens van de landbouwtelling beschikbaar zijn (Naeff en Smidt, 2007). Hierin zitten gegevens over bedrijfstype, bedrijfsomvang, bedrijfsvoering en toekomstperspectief. HDV-07-46 Bedrijfsinformatie weidevogelgebieden.doc Pag. 4 van 17 september 2008

Tabel 1. Bedrijfskenmerken die voor weidevogel gebieden bepaald zijn. Bedrijfskenmerken Variabelen Bron Gebied - de oppervlakte van het gebied in hectare - de totale oppervlakte van de bedrijfspercelen in het gebied - het aantal percelen met bedrijfsgegevens in het gebied - aantal bedrijven met percelen in het gebied Bedrijfsomvang Toekomstperspectief Veebezetting Perceelskenmerken Bedrijfsvoering Bedrijfstype - de gemiddelde bedrijfsomvang in Nederlandse grootte eenheden (economische omvang) - de gemiddelde bedrijfsomvang in hectare - de gemiddelde leeftijd van het jongste bedrijfshoofd - het bedrijven die naar verwachting de komende 10 jaar zullen stoppen: jongste bedrijfshoofd => 55 jaar, geen opvolger - de totale veebezetting per ha in melkkoe eenheden (mestdruk) - de graasdier bezetting per ha - de gemiddelde omvang van bedrijfspercelen in het gebied - het percelen met grasland % land dat bij biologische boeren behoort % land dat hoort bij bedrijven die grasland beweiden % sterk gespecialiseerde melkveebedrijven % gespecialiseerde melkveebedrijven % graslandbedrijven % overige rundveebedrijven % overige bedrijven SOVON Landbouwtelling BRP Landbouwtelling Landbouwtelling Landbouwtelling Basis registratie percelen Landbouwtelling Landbouwtelling De aangeleverde gebieden vormden het uitgangspunt van de analyse. Voor deze gebieden is een overlay gemaakt met het BRP-bestand van 2006. Vervolgens zijn alleen percelen of delen ervan meegenomen die in de weidevogelgebieden liggen. Deze percelen zijn gekoppeld met de landbouwtelling, zodat duidelijk wordt welke bedrijfskenmerken erbij horen. Daarna is per gebied het gewogen gemiddelde van bedrijfskenmerken bepaald. Als wegingsfactor is de oppervlakte van de percelen gebruikt en dan alleen het deel dat daadwerkelijk in het weidevogel gebied ligt. Zowel BRP als GIAB bevatten gegevens die onder de Wet Bescherming Persoonsgegevens vallen. Daarom mogen alleen gegevens geleverd worden waarin gegevens individuele bedrijven niet herkenbaar zijn. Om dat te bereiken zijn alleen gebiedsgemiddelden geleverd als ze gebaseerd zijn op gegevens van 5 bedrijven of meer. Tenslotte is deze analyse ook uitgevoerd met het BRP-bestand van 2002 en de Landbouwtelling 2002. In de loop van de analyse bleken sommige correcties van de bestanden nodig: soms doordat bij de landbouwtelling invulfouten zijn gemaakt, soms doordat bepaalde relaties zoals bv. Natuurmonumenten en Landschap Noord-Holland niet mogen meetellen bij de bepaling van de agrarische bedrijfsomvang. HDV-07-46 Bedrijfsinformatie weidevogelgebieden.doc Pag. 5 van 17 september 2008

3. Resultaten In tabel 2 zijn de resultaten weergegeven voor goede weidevogelgebieden in Noord- Holland met een afnemende of e weidevogelstand (gebaseerd op een 25 meter grid, Van t Veer et al, 2008). In gebieden met een e weidevogelstand is het aantal weidevogels gedurende de laatste 10 jaar gebleven of vooruit gegaan; in de andere gebieden is het aantal weidevogels met meer dan 25 paar per 100 ha afgenomen. In totaal betreft onderstaande tabel 11.256 hectare gebied, waarvan 9.061 hectare bij boeren in gebruik is (in 2006). Uitgaande van gemiddeld 55 ha per bedrijf, betreft het 165 bedrijven, maar dit aantal is groter, doordat verschillende bedrijven slechts enkele percelen in de betreffende weidevogelgebieden hebben liggen. De getallen in de tabel betreffen steeds het gemiddelde per onderscheiden weidevogelgebied. Het gemiddelde van de bedrijfskenmerken is steeds gewogen voor oppervlakte, die de bedrijven in het gebied in gebruik hebben. Tabel 2 Bedrijfskenmerken voor gebieden met een afnemende of eweidevogelstand.. Bedrijfskenmerken 2002 2006 Weidevogelstand Afname Stabiel Afname Stabiel Gebied - gebiedsoppervlakte (hectare) - oppervlakte van de bedrijfspercelen - aantal percelen met bedrijfsgegevens - aantal bedrijven 125 80 58 10 78 48 48 8 113 92 67 11 73 57 60 9 Bedrijfsomvang - de gemiddelde bedrijfsomvang (nge) - de gemiddelde bedrijfsomvang (ha) Toekomstperspectief - de gemiddelde leeftijd (jongste hoofd) - het stoppers Veebezetting - de veebezetting (melkkoe eenh./ha) - de graasdier bezetting (mk eenh per ha) Perceelskenmerken - de gem. perceelsoppervlakte (ha) - het percelen met grasland Bedrijfsvoering % land bij biologische boeren % land bij bedrijven die beweiden Bedrijfstype % sterk gespec. melkveebedrijven *) % gespecialiseerde melkveebedrijven % graslandbedrijven % overige rundveebedrijven % overige bedrijven 87 44 45.9 20-1.42 3.78 94 8-62 7 6 19 6 70 40 49.5 33-1.34 3.55 99 9-108 53 45.5 20 1.76 1.38 *) sterk gespecialiseerde melkveebedrijven halen tweederde of meer van de economische omvang in melkkoeien, gespecialiseerde melkveebedrijven komen met melk- en jongvee aan deze grens. 47 8 10 30 4 3.45 95 6 76 49 6 17 25 3 113 58 46.3 26 1.67 1.30 Het eerste dat opvalt bij tabel 2 is dat de verschillen in bedrijfskenmerken tussen afnemende en e weidevogelgebieden minimaal zijn. Tabel 2 heeft betrekking op gebieden met gegevens van 5 bedrijven of meer. In 2006 blijkt dat ca. 80 % van de gebiedsoppervlakte bestaat uit landbouwpercelen met bedrijfsgegevens, terwijl dat voor 2002 60 65 % is. Dit betekent niet dat de oppervlakte die door landbouwbedrijven gebruikt wordt is toegenomen, maar dat het perceelsbestand in 2002 minder volledig was dan in 2006. Dit blijkt ook uit de ontwikkeling van de 2.46 98 10 87 31 12 22 34 1 HDV-07-46 Bedrijfsinformatie weidevogelgebieden.doc Pag. 6 van 17 september 2008

perceelsoppervlakte, die volgens de perceelsgegevens is afgenomen. Dit komt niet overeen met de trend van schaalvergroting die al jaren heersend is in de Nederlandse landbouw. Blijkbaar zijn in 2006 diverse bedrijven met kleine percelen toegevoegd aan de BRP, die in 2002 nog niet waren opgenomen. De onvolledigheid van het percelen bestand in 2002 leidt er ook toe dat er minder gebieden in de totaaltabel meetellen, doordat minder gebieden voldoen aan de eis van minimaal 5 bedrijven per gebied. Er is in de betreffende periode wel een behoorlijke bedrijfsontwikkeling geweest: de bedrijfsomvang is met 20 30 nge toegenomen en de oppervlakte met 10 15 hectare per bedrijf. In de e weidevogelgebieden lijkt deze ontwikkeling iets sterker geweest dan in de afnemende weidevogelgebieden. In de e gebieden waren de bedrijven eerst kleiner, maar in 2006 juist groter dan in de afnemende gebieden. In de afnemende gebieden was de leeftijd van het jongste bedrijfshoofd in 2002 bijna 50 jaar, maar in 2006 is dat gedaald naar 46: diverse bedrijven zijn overgenomen of hebben een eerste stap gezet in het overname proces doordat een van de kinderen is toegetreden tot de maatschap. Het stoppers in deze groep is afgenomen van 33 naar 26 procent; het is daarmee echter nog steeds hoger dan bij de afnemende weidevogel gebieden, waar het stoppers 20 % bedraagt. De verschillen in bedrijfsgrootte tussen afnemende en e gebieden zijn in 2006 net andersom dan in 2002. De verschillen zijn niet groot; in 2002 wel significant, maar in 2006 niet. In dit onderzoek kan dus geen duidelijk verband tussen bedrijfsomvang en trend van de weidevogelstand worden vastgesteld. De bedrijfsontwikkeling in de e gebieden lijkt tot nu toe vooral bedrijfsvergroting te zijn geweest; stoppers zullen grotendeels zijn overgenomen door blijvende bedrijven en jongere opvolgers. Dit betekent wel dat de mogelijkheid bestaat dat na deze vergrotingsstap een intensiveringsstap zal volgen, met mogelijk nadelige effecten voor de weidevogels. Nader onderzoek moet uitwijzen of er inrichtingsmaatregelen zijn getroffen die zo n intensiveringsstap mogelijk maken. Het onderzoeksgebied bestond in 2002 grotendeels uit gespecialiseerde melkveebedrijven. In 2006 is dat aandeel flink afgenomen. Dit past in de algemene trend van specialisatie: de door het melkquotum in omvang beperkte melkveestapel wordt op een steeds kleiner aantal bedrijven gehouden. De bedrijven die stoppen met melkvee, gaan vaak nog enige tijd door met grasland en ander graasvee. Zowel in 2002 als 2006 geldt voor e weidevogelgebieden: - dat er minder (sterk) gespecialiseerde melkveebedrijven zijn; - dat er meer graslandbedrijven en overige rundveebedrijven zijn; - dat er iets meer biologische bedrijven zijn; - dat er iets meer bedrijven zijn die beweiden; - dat er meer grasland is; - dat de veebezetting iets lager is - het aandeel stoppers hoger is. Uit de analyse van SOVON blijkt dat veel van deze verschillen significant zijn (p < 0.05). Dit is weergegeven in tabel 3. HDV-07-46 Bedrijfsinformatie weidevogelgebieden.doc Pag. 7 van 17 september 2008

Tabel 3 (Bijna) Significante verschillen in kenmerken tussen gebieden met een afnemende en een e weidevogelpopulatie (Van t Veer et al, 2008). Kenmerk p = 2002 2006 Bedrijfsomvang (ha) 0.013 Bedrijfsomvang (nge) *) 0.004 Leeftijd jongste bedrijfshoofd 0.013 Percentage stoppers 0.038 0.070 Percentage grasland 0.014 Aandeel sterk gespec. melkveebedr. 0.015 0.005 Aandeel overige rundveebedrijven 0.013 Aandeel gespec. Melkveebedrijven 0.079 Percentage grasland 0.011 Percentage beweiding 0.056 Perceelsoppervlakte 0.001 *) Bij de bedrijfsomvang in nge zat eerst een grote uitschieter de significantie zou nogmaals bepaald moeten worden met de laatste set. In bijlage 2 en 3 zijn de resultaten van afnemende en e gebieden voor 2002 en 2006 ook ik de vorm van boxplots weergegeven (Van t Veer et al, 2008). Hierin wordt steeds van beide groepen de mediaan weergegeven (de dikke balk) en het interval waarin 75 % van de waarnemingen zich bevindt. De haken geven bij benadering het 95% betrouwbaarheidsinterval weer. Deze weergave van de resultaten is minder gevoelig voor extremen. Conclusie De analyse van de bedrijfsstatus laat zien dat er geen grote verschillen zijn tussen niet-e en e goede weidevogelgebieden. In zijn algemeenheid is het grondgebruik in de e weidevogelgebieden minder intensief dan in de niete gebieden. Dit kan leiden tot twee geheel verschillende conclusies: die verschillen zijn niet zo belangrijk óf blijkbaar kunnen kleine verschillen een hoop uitmaken. De van de verschillen in leeftijd en het aandeel stoppers in de periode 2002-2006 betekenen mogelijk dat de afgelopen jaren flink wat e bedrijven zijn verjongd dan wel overgenomen. De mogelijkheid bestaat dat dit in de nabije toekomst tot een verdere intensivering van de e weidevogelgebieden kan leiden. HDV-07-46 Bedrijfsinformatie weidevogelgebieden.doc Pag. 8 van 17 september 2008

4. Aanbevelingen In deze beknopte rapportage is de analyse beperkt tot een eenvoudige groepsvergelijking van bedrijfskenmerken in gebieden met een afnemende en e weidevogelstand. SOVON is echter ook bezig met een factor analyse, waarin een gecombineerde inschatting van een hele reeks aan mogelijke verklarende variabelen wordt gemaakt. Dit betreft onder andere de waterstand, de afstand tot de weg, het beheerpakket, de omgeving, het maai regime van de gebruiker. Mogelijk komen daaruit duidelijker relaties met bedrijfskenmerken naar voren. Verder is het zinvol in een vervolgonderzoek na te gaan wat precies de achtergrond is van de geconstateerde onverwachte effecten. Te denken valt daarbij aan het afnemen van de perceelsgrootte tussen 2002 en 2006 en de grotere bedrijven in de e weidevogelgebieden. Ook de ontwikkeling van bedrijfstypen en intensiteit van de bedrijfsvoering zou nader onderzocht moeten worden. Andere aanbevelingen voor vervolgonderzoek op het gebied van weidevogels en bedrijfsvoering zijn: - effecten van de factor: animo voor weidevogels van de boer ; deze uit zich in verschillende aspecten: o houding tegenover weidevogels o afgesloten beheerpakketten o daadwerkelijke beschermingsacties - effecten van herinrichting en doorgevoerde veranderingen in slootpeil; - effecten van egaliseren en herinzaaien; - effecten van de regio: zijn de hier gevonden effecten regiogebonden of kunnen ze voor het hele land worden toegepast? HDV-07-46 Bedrijfsinformatie weidevogelgebieden.doc Pag. 9 van 17 september 2008

Literatuur Naeff, H.S.D. en R.A. Smidt, 2007. Geactualiseerd GIAB-bestand 2006 voor Nederland. Alterra, Wageningen, oktober 2007 Van t Veer R., H. Sierdsema, K. Musters, N. Groen & W. Teunissen, 2008. Analyse Historische datasets weidevogels. in prep HDV-07-46 Bedrijfsinformatie weidevogelgebieden.doc Pag. 10 van 17 september 2008

Bijlage 1. Bestandsbeschrijving bedrijfsinfo weidevogels Voor de aangeleverde bestanden (weidevogelgebieden en buffergebieden) zijn de volgende bedrijfskenmerken bepaald: veld beschrijving plot_id plot_id uit het aangeleverde gebieden bestand opp_gebied de oppervlakte van het gebied in hectare aantal_per het aantal percelen met bedrijfsgegevens in het gebied opp_perc_g de totale oppervlakte van de bedrijfspercelen in het gebied omvang_nge de gemiddelde bedrijfsomvang in nederlandse grootte eenheden (economische omvang) omvang_ha de gemiddelde bedrijfsomvang in hectare leeftijd de gemiddelde leeftijd van het jongste bedrijfshoofd perc_stop het bedrijven die naar verwachting de komende 10 jaar zullen stoppen: jongste bedrijfshoofd => 55 jaar en geen opvolger perceel_ha de gemiddelde omvang van bedrijfspercelen in het gebied perc_gras het percelen met grasland veetot_ha de totale veebezetting per ha in melkkoe eenheden - mestdruk graasdier de graasdier bezetting per ha perc_bio het land dat bij biologische boeren behoort perc_bew het land dat hoort bij bedrijven die grasland beweiden melkv_stsp het sterk gespecialiseerde melkveebedrijven melkv_gesp het gespecialiseerde melkveebedrijven grasland_b het graslandbedrijven rundvee_ov het overige rundveebedrijven overig_typ het overige bedrijven Er is alleen gebiedsinformatie geleverd als het aantal bedrijven met percelen in het gebied 5 of meer bedraagt. De bedrijfsinformatie is steeds bepaald als gewogen gemiddelde van de betrokken bedrijven in het gebied. De oppervlakte van de percelen of delen daarvan die in het gebied liggen, is daarbij als wegingsfactor gebruikt. HDV-07-46 Bedrijfsinformatie weidevogelgebieden.doc Pag. 11 van 17 september 2008

Bijlage 2. Boxplots van bedrijfskenmerken voor weidevogelgebieden voor 2002 Oppervlakte bedrijf omvang bedrijf in NGE oppervlakte (ha) 50 100 150 200 omvang (NGE) 0 400 800 1200 gemiddelde perceels-oppervlakte Leeftijd eigenaar bedrijf oppervlakte (ha) 2 4 6 8 10 leeftijd 40 50 60 70 Aandeel bedrijven zonder opvolgers Veedichtheid leeftijd 0 20 40 60 80 dichtheid per ha -1.0-0.5 0.0 0.5 1.0 Pm Oppervlakte bedrijf en omvang in nge zouden eigenlijk opnieuw gemaakt moeten worden op basis van de laatste levering, waardoor de onterechte uitschieters verdwijnen. Pm Veedichtheid 2002 is onbekend, en daardoor op 0 gesteld. HDV-07-46 Bedrijfsinformatie weidevogelgebieden.doc Pag. 12 van 17 september 2008

bijlage 2: Boxplots van bedrijfskenmerken voor weidevogelgebieden voor 2002 Graasdierdichtheid Aandeel biologische bedrijven dichtheid per ha 0 10 20 30 40 0 20 40 60 80 Aandeel grasland Aandeel beweid 65 75 85 95-1.0-0.5 0.0 0.5 1.0 Aandeel sterk gespecialiseerde melk bedrijven Aandeel gespecialiseerde melk bedrijven 0 20 40 60 80 0 10 30 50 Pm Het aandeel beweiding in 2002 is onbekend en daarom op 0 gesteld. HDV-07-46 Bedrijfsinformatie weidevogelgebieden.doc Pag. 13 van 17 september 2008

bijlage 2: Boxplots van bedrijfskenmerken voor weidevogelgebieden voor 2002 Aandeel grasland-bedrijven Aandeel overige rundvee-bedrijven 0 10 20 30 40 50 0 20 40 60 80 HDV-07-46 Bedrijfsinformatie weidevogelgebieden.doc Pag. 14 van 17 september 2008

Bijlage 3. Boxplots van bedrijfskenmerken voor weidevogelgebieden voor 2006 Oppervlakte bedrijf omvang bedrijf in NGE oppervlakte (ha) 50 100 150 omvang (NGE) 50 150 250 gemiddelde perceels-oppervlakte Leeftijd eigenaar bedrijf oppervlakte (ha) 1 2 3 4 5 6 7 leeftijd 35 45 55 65 Aandeel bedrijven zonder opvolgers Veedichtheid leeftijd 0 20 40 60 80 dichtheid per ha 1.0 1.5 2.0 2.5 HDV-07-46 Bedrijfsinformatie weidevogelgebieden.doc Pag. 15 van 17 september 2008

bijlage 3: Boxplots van bedrijfskenmerken voor weidevogelgebieden voor 2006 Graasdierdichtheid Aandeel biologische bedrijven dichtheid per ha 0.8 1.2 1.6 2.0 0 10 20 30 40 Aandeel grasland Aandeel beweid 60 70 80 90 100 20 40 60 80 100 Aandeel sterk gespecialiseerde melk bedrijven Aandeel gespecialiseerde melk bedrijven 0 20 40 60 80 0 20 40 60 HDV-07-46 Bedrijfsinformatie weidevogelgebieden.doc Pag. 16 van 17 september 2008

bijlage 3: Boxplots van bedrijfskenmerken voor weidevogelgebieden voor 2006 Aandeel grasland-bedrijven Aandeel overige rundvee-bedrijven 0 20 40 60 80 0 20 40 60 80 HDV-07-46 Bedrijfsinformatie weidevogelgebieden.doc Pag. 17 van 17 september 2008