Landschapswaaier Bouwstenen voor duurzame landbouw en natuur in het Groene Hart Henk Kloen en Rita Joldersma, CLM

Transcriptie

1 Landschapswaaier Bouwstenen voor duurzame landbouw en natuur in het Groene Hart Henk Kloen en Rita Joldersma, CLM Download rapport: In opdracht van Staatsbosbeheer en LTO Noord In het kader van Groene Kracht Akkoord

2 Inhoud Doel en aanpak Bedrijfsvormen Voorbeeld voor Bodegraven-Noord: discussie benodigde veranderingen

3 Doel Opstellen 8 mogelijke vormen van natuur- en landschapsbeheer bij diverse waterpeilen in het veenweidegebied. overzicht van de keuzemogelijkheden duurzaam voortbestaan van landbouw en natuur in het Groene Hart

4 Randvoorwaarden Ecologisch duurzaam beheer: Realiseren natuurdoel (ook op langere termijn) Bedrijf voorziet grotendeels in eigen voerbehoefte Mestafzet grotendeels binnen eigen bedrijf Geen elkaar hinderende bedrijfsonderdelen

5 Randvoorwaarden Economisch duurzaam beheer: Basis Marktperspectief voor producten Marktsegment van voldoende omvang Levert minimaal 1 arbeidsinkomen Aanvullend - Betaling voor natuur- en/of waterdiensten

6 Matchen ecologie en economie via scharnieren waterpeil graslandgebruik: maaien, wanneer weiden, wanneer bemesting vooral hoeveelheid, daarnaast aard en tijdstip

7 Boeren en natuurbeheerders formuleerden volgende technische randvoorwaarden - Vergroten van bedrijven of natuureenheden - Verbeteren toegankelijkheid voor boer/ beheerder * Verhard kavelpad, dammen, bruggen - Aandacht voor detailwaterhuishouding * Greppels, onderwaterdrains, molentjes, stuwtjes - Variatie binnen bedrijf brengen * Waterpeil, bemesting, maaien en weiden

8 Per bedrijfsvorm wordt ingegaan op: landschapsbeeld type landbouwbedrijf type natuur financiële aspecten organisatorische aspecten ---> kosteneffectief en duurzaam

9 Bedrijfsvormen 1. Melk uit weidevogelrijke natuur

10 Omvang Bedrijfsvormen 1. Melk uit weidevogelrijke natuur % beperkt graslandgebruik variabel Arbeidsbehoefte Melkquotum Aantal dieren Waterpeil Beheer 100 ha natuurland 1 VAK kg 110 melkkoeien 0 40cm -mv - Mozaiëk van graslanden met verschil in waterpeil, mestgift en beweiding - Deel rustperiode van 1 maart tot 1 juli

11 Bedrijfsvormen 1. Melk uit weidevogelrijke natuur Organisatie en eigendom: Agrarisch eigendom Grond met natuurbestemming (SN?) Inkomen uit reguliere productie speciale producten: natuurmelk beheervergoeding, grondwaardedaling SN

12 Bedrijfsvormen 2. Weidevogelbedrijf

13 Bedrijfsvormen 2. Weidevogelbedrijf Omvang ha grasland % beperkt graslandgebruik 60% Arbeidsbehoefte Melkquotum Aantal dieren Waterpeil Beheer 2 VAK kg 160 melkkoeien, schapen 20 60cm -mv - Mozaiëk van droge en natte graslanden, late maaitrappen en extensief weiden - Bemesting en bekalking

14 Bedrijfsvormen 2. Weidevogelbedrijf Organisatie en eigendom: Agrarisch eigendom Agrarische grond met natuurproductie (SAN?) Inkomen uit reguliere productie speciale producten: Natuurmelk beheervergoedingen (SN/SAN),NL-toeslag?

15 Bedrijfsvormen 3. Gangbaar melkveebedrijf met een klein aandeel natuur

16 Omvang Bedrijfsvormen 3. Gangbaar melkveebedrijf met een klein aandeel natuur % beperkt graslandgebruik 20 % Arbeidsbehoefte 60 ha grasland 1 VAK Melkquotum Aantal dieren kg 80 melkkoeien Waterpeil -20 cm (20%), -60cm (80%) Beheer - 80% regulier melkproductiebedrijf met instandhouding grasland, kruidenrijk slootranden (zoals veenweidepakket) - 20% land is weidevogelreservaat, gepacht om niet

17 Bedrijfsvormen 3. Gangbaar melkveebedrijf met een klein aandeel natuur Organisatie en eigendom: Agrarisch eigendom Agrarische grond met landschapsbeheer, 20% natuurproductie Inkomen uit reguliere productie speciale producten: streekproducten beheervergoeding, Veenweide/NL-toeslag? pacht natuurgrond om niet

18 Bedrijfsvormen 5. Vleesveebedrijf met potstal

19 Omvang Bedrijfsvormen 5. Vleesveebedrijf met potstal 300 ha grasland % beperkt graslandgebruik Extensief weiden, 20% laat maaien Arbeidsbehoefte Melkquotum Aantal dieren Waterpeil Beheer 1 VAK n.v.t. 150 runderen, 300 schapen 20-40cm -mv - Beheer voornamelijk door extensieve beweiding, waar wenselijk bijgestuurd door maaien, licht bemesten; tevens ca. 20% maaien om wintervoer binnen te halen.

20 Bedrijfsvormen 5. Vleesveebedrijf met potstal Organisatie en eigendom: Zelfstandig bedrijf of deel van loongraasbedrijf Inkomen uit reguliere productie:+/- speciale producten:natuurvlees? beheersvergoeding evt. pacht om niet

21 Bedrijfsvormen 7. Energiemaaibedrijf, zonder vee

22 Bedrijfsvormen 7. Energiemaaibedrijf, zonder vee Omvang 500 ha riet, ruigte en gras % beperkt graslandgebruik n.v.t. Arbeidsbehoefte Melkquotum Aantal dieren Waterpeil Beheer 1 VAK n.v.t. Geen 0-40cm mv Biomassa winnen 1-2 x per jaar of minder Breekpunt voor rietbiomassabedrijf bij ca ton biomassa per jaar, is ca. 500 ha Voor moerasvogels is slechts een maal per drie jaar rietmaaien optimaal

23 Bedrijfsvormen 7. Energiemaaibedrijf, zonder vee Organisatie en eigendom: Zelfstandig bedrijf of samenwerking met bedrijf met mest t.b.v. betere vergisting Inkomen uit biomassa evt. waterdienst beheervergoeding pacht of oogst om niet van terreinbeheerders of andere agrariërs

24 Overzicht natuurwaarden Bedrijfsvormen Weidevogels Anders Cultuurhistorisch landschap Melk uit weidevogelrijke natuur Weidevogelbedrijf Gangbaar melkveebedrijf met een klein aandeel natuur Veenweidelandschaps bedrijf Vleesveebedrijf met potstal ? Vleesveebedrijf met jaarrondbegrazing ? Energiemaaibedrijf, zonder vee - + +? Natuurdienstbedrijf ?

25 Overzicht inkomen Bedrijfsvormen Reguliere productie Speciale producten natuurbetaling Melk uit weidevogelrijke natuur + Weidevogelbedrijf Gangbaar melkveebedrijf met een klein aandeel natuur + ++ natuurmelk natuurmelk natuurmelk? + +/- +/- Veenweidelandschaps bedrijf ++ - Vleesveebedrijf met potstal +/- Vleesveebedrijf met jaarrondbegrazing +/- Energiemaaibedrijf, zonder vee - Natuurdienstbedrijf - natuurvlees natuurvlees + + Biomassa, waterberging/ kwaliteit +/- - ++

26 Case Bodegraven-Noord Uitgaande van robuust polderpeil in drie peilvakken, na 15 jaar

27 Case Bodegraven-Noord Arealen bij verschillende ontwateringsniveaus

28 Stel: op basis van natuur- en waterdoelen is de keuze gemaakt voor de volgende bedrijfstypen: Nadruk natuur 0 tot 20 cm, 200 ha 1 x type 1: Melk uit weidevogelrijke natuur, voor bedrijfstype 1 x type 7: Energiemaaibedrijf zonder vee 20 tot 40 cm, 500 ha 1 x type 5: Vleesveebedrijf met potstal 1 x type 7: Energiemaaibedrijf zonder vee

29 Stel de keuze (vervolg) Nadruk weidevogels en landschap combinaties van en -40 tot 60 cm, ca ha: 5 x type 2: Weidevogelbedrijf en 5 x type 3: Gangbaar melk veebedrijf met een klein aandeel natuur -combinaties 40 tot 60 cm en > 60 cm, ca ha: ca. 35 x type 4: veenweidelandschapsbedrijf

30 Discussie: Hoe kun je vanuit het nu: * ca. 80 bedrijven, * waterpeil grotendeels naar de gewenste sitatie toewerken? Benodigde veranderingen bij: Ondernemers Terreinbeheerders Overheden (provincie, gemeente, waterschap)