Jurisprudentie over het ziektebegrip: leiden of volgen?

Vergelijkbare documenten
Water in wijn: de wijziging van passende arbeid in bedongen arbeid

Rechtbank Almelo

De rol van de bedrijfsarts bij arbeidsconflicten

JJuridische aspecten arbeidsongeschiktheid / arbeidsconflict

- - Beleidsstuk, vastgesteld op 4 juli 2018 door de directie Sociaal Medische Zaken van het UWV. De beoordeling van cliënten met ME/CVS bij UWV

3.8 RE-INTEGRATIEVERPLICHTINGEN VAN WERKGEVER EN WERKNEMER

De belangrijkste valkuilen bij de re-integratie

Het werk van de verzekeringsarts

ECLI:NL:CRVB:2006:AX1256

Actualiteiten zieke werknemer. Academie voor de Rechtspraktijk 1 september 2015 Mr. P.S. Fluit

Ziekte en Verzuim. Op onze website. Ziekte en verzuim binnen de arbeidsovereenkomst (AO) Geen arbeid geen loon (art. 6:627 BW) Geen arbeid geen loon

Sancties bij tekortschietende re-integratieverplichtingen

Conflictverlof bij situatieve arbeidsongeschiktheid lost niets op.

Urenbeperking bij SOLK: mediprudentie en jurisprudentie

Verschillende soorten medische expertises. Basiscursus NVMSR. prof dr mr A.J. Akkermans De verschillende soorten medische expertises in hun context

Deskundigenoordeel uitgelicht

Casus 9 Passief roken

Kan ik een loonsanctie voorkomen?

STECR Werkwijzer Arbeidsconflicten versie 6

Over ontslagvergoeding: ontbinding of opzegging?

ECLI:NL:CRVB:2014:1325

Ziekte en arbeidsconflict

Maarten van Gelderen, advocaat arbeidsrecht Marloes Oelen, redacteur XpertHR Actueel

ECLI:NL:CRVB:2017:1436

ECLI:NL:CRVB:2017:2739

Arbeidsconflicten onder de WWZ: geen ontslag maar los het probleem op!

Inadequaat herstelgedrag: Wat nu? Marja Kelder Bedrijfsarts

Uitgangspunt: re-integratie is een zaak van werkgever en werknemer samen en dient in overleg plaats te vinden

ECLI:NL:CRVB:2011:BP5667

ECLI:NL:CRVB:2016:862

Mediation in arbeidsverhoudingen. mw mr. B.M.M. Tijink. VGM Congres Provinciehuis Arnhem 12 april 2013

6. Het is het beleid van het UWV om mensen met ME/CVS geen WAO-uitkering meer te geven.

ECLI:NL:CRVB:2009:BI3465

ECLI:NL:CRVB:2016:1273

ECLI:NL:CRVB:2014:1620

Een onderzoek naar de uitvoering van een deskundigenoordeel door het. Op basis van het onderzoek vindt de Nationale ombudsman de klacht over

Medische gegevens en privacy

Rapport. Datum: 23 november 2007 Rapportnummer: 2007/271

ECLI:NL:CRVB:2014:3069

Verzuim onder de duim. 13 september 2011 Wilma Frankema

ECLI:NL:CRVB:2017:221

Het artikel dat hieronder is weergegeven bevat de tekst zoals die gold op 30 juni 2008.

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE. Kamervragen van het lid De Wit

Verantwoordelijkheid van de werkgever voor handelen van arbodienst beperkt

Welkom bij de workshop Wet en Regelgeving. Maria van Nies Coach en Supervisor MS Coach voor MS Vereniging Nederland

ECLI:NL:CRVB:2010:BL9855

Richtlijnen aanpak verzuim om psychische redenen

ECLI:NL:CRVB:2010:BK9685

ECLI:NL:CRVB:2016:766

De InZetbaarheidsLijst. Welk probleem gaan we daar mee oplossen?

14. REGELING PROCESGANG EERSTE EN TWEEDE ZIEKTEJAAR

ECLI:NL:CRVB:2013:1511

Nierpatiënten Vereniging Nederland. Biedt perspectief!

REGIONAAL TUCHTCOLLEGE VOOR DE GEZONDHEIDSZORG

VvA 31 mei Pauline Burger Advokatenkollektief Utrecht. Advokatenkollektief Utrecht

De financiële gevolgen van verzuim en arbeidsongeschiktheid. Erik Hollander en Alfons Mulder Advocaat en Registercasemanager

Mediation en de zieke werknemer. 4 oktober 2012 Mw.mr. K.U.J. Hopman, advocaat

ECLI:NL:RBOBR:2016:4015

CENTRAAL TUCHTCOLLEGE

ECLI:NL:CRVB:2017:1850

Als u arbeidsongeschikt bent

ECLI:NL:CRVB:2017:1769

ECLI:NL:CRVB:2017:1225

ECLI:NL:CRVB:2014:39. Uitspraak. Centrale Raad van Beroep. Datum uitspraak Datum publicatie

ECLI:NL:CRVB:2013:CA0958

Loondoorbetaling na 104 weken ziekte

Het voorkomen van loonsancties

ECLI:NL:CRVB:2016:2645

De artikelen die hieronder zijn weergegeven bevatten de tekst zoals die gold op 30 juni 2006.

ECLI:NL:CRVB:2013:2714

ECLI:NL:CRVB:2015:2164

De Loonsanctie. mr. Hayat Barrahmun. 27 maart 2014

Bedrijfsarts - FAQ s Bedrijfsarts of Arboarts? Bedrijfsarts versus Huisarts? Wat mag een werkgever vragen bij ziekmelding?

Privacy van de zieke werknemer anno 2018: Stand van zaken

Beperking van kosten van loondoorbetaling tijdens ziekte

ECLI:NL:CRVB:2007:BA2010

Juridische aspecten van de behandeling van beroepsziektezaken. mr Veneta Oskam en Derk-Jan van der Kolk NIS, 16 mei 2013

ECLI:NL:CRVB:2016:218

Basiscursus Casemanagement. Cursus Casemanagement. Krijg snel inzicht in besparingen op de geldstromen sociale zekerheid

Rapport. Rapport betreffende een klacht over Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (het CBR) te Rijswijk. Datum: 17 december 2013

RECHTBANK AMSTERDAM uitspraak van de enkelvoudige kamer in de zaak tussen: [eiseres], wonende te [woonplaats],

De artikelen die hieronder zijn weergegeven bevatten de tekst zoals die gold op 30 juni 2006.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 673e, vijfde lid, van Boek 7 van het Burgerlijk Wetboek;

De Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Besluit:

ECLI:NL:CRVB:2008:BG3089

De Loonsanctie. Hayat Barrahmun Anouk Cordang. Roermond, 19 juni 2013

ECLI:NL:RBUTR:2009:BJ4804

ADVIES AAN HET BESTUUR VAN DE NVAB OVER DE ROL VAN DE BEDRIJFSARTS IN HET KADER VAN DE SOCIAAL-MEDISCHE BEGELEIDING

Ontslagzaken na de invoering van de Wet werk en zekerheid per 1 juli 2015

Deskundigenoordelen herzien De route naar een betere afstemming

Verzuimbegeleiding bij ERD-ZW. Aandachtspunten voor de bedrijfsarts

ECLI:NL:CRVB:2012:BX3147

De arbeidsongeschiktheidsbeoordeling door het UWV

B3. REGELING PROCESGANG EERSTE EN TWEEDE ZIEKTEJAAR

ECLI:NL:RBAMS:2011:BQ3580

Na overleg met de gerechten, adviseert de Raad als volgt. 1

Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering Nadere regelgeving Bijgewerkt naar laatste editie Staatsblad/Staatscourant

Expertises beroepsziekten en bedrijfsongevallen

ECLI:NL:CRVB:2000:ZB8776

Transcriptie:

ARTS EN WET Jurisprudentie over het ziektebegrip: leiden of volgen? Jim Faas, Marja Kelder Najaar 2012 leidde een publicatie van Ouwens in Medisch Contact tot een levendige internetdiscussie over hoe moeilijk het is om te adviseren over vage ziektebeelden. 1 Een citaat: Bedrijfsartsen moeten soms de keuze maken tussen een vlot consult waarbij de bedrijfsarts de beleving van de werknemer overneemt of een langdurig consult met een boze werknemer, geregeld gevolgd door een collegiale oorvijg van de verzekeringsarts of het tuchtcollege. Diverse deelnemers aan de discussie vonden dat ziekte en arbeidsongeschiktheid aanzienlijk strakker gedefinieerd moesten worden. Artsen vinden het vaak moeilijk om arbeidsongeschiktheid medisch te objectiveren. Door de wetgever wordt echter uitdrukkelijk om objectivering gevraagd (...als rechtstreeks en objectief medisch vast te stellen gevolg van ziekte... ). Het is dan ook vanzelfsprekend dat de rechter daarop toetst. Dit artikel gaat daarom in op de wijze waarop het arbeidsongeschiktheidscriterium in de sociale zekerheidswetten en het arbeidsrecht wordt gehanteerd. Na een korte schets van het wettelijk kader bespreken wij richtinggevende uitspraken van de Centrale Raad van Beroep over dit thema. Diverse aandoeningen, moeilijk te objectiveren ziektebeelden en beperkingen in arbeidsduur passeren de revue. Daarna komen enkele opvallende arbeidsrechtelijke uitspraken over dit onderwerp aan de orde. Het artikel besluit met aanbevelingen voor verzekeringsartsen en bedrijfsartsen. Mr. W.A. Faas is verzekeringsarts en jurist en werkzaam bij UWV. Mr. M.J. Kelder is bedrijfsarts en jurist en werkzaam bij Arbo Unie BV. CORRESPONDENTIEADRES E-mail: jim.faas@uwv.nl. HET WETTELIJK KADER Ziekte of gebrek in het sociaal verzekeringsrecht Hoe beoordeelt de bestuursrechter de vaststelling van ziekte en daaruit voortvloeiende beperkingen? Uitgangspunt in de rechtspraak is de aanwezigheid van ziekte of gebrek. In de Ziektewet is vereist dat men door ziekte of gebrek ongeschikt is voor het eigen werk (de maatstaf zijn arbeid ), in de WAO/WIA en Wajong is vereist dat er sprake is van verlies aan verdiencapaciteit door ziekte of gebrek. De eerst opkomende vraag is dan: wat verstaan we onder ziekten en gebreken? Daarover bestaat geen definitie in de wet. De Centrale Raad kwam in 1963 tot de volgende omschrijving: bij ziekte moet het gaan om een procesmatig gebeuren, bestaande uit een verstoring van lichamelijke of geestelijke functies van de mens, waarbij een daling van diens niveau van prestatievermogens optreedt. Ziekte betreft een dynamisch proces gericht op herstel. 2 Dit is een uitgebreide definitie, die ook voor psychische stoornissen geldt. Voor het bestaan van arbeidsongeschiktheid maakt het juridisch geen verschil of dit gebaseerd is op ziekte of op een gebrek. De Centrale Raad hield zich aan een strikte uitleg van het criterium ziekte of gebrek. De uitvoeringspraktijk van de toenmalige bedrijfsverenigingen was soms soepeler. Dit was mede aanleiding tot de herdefiniëring van het arbeidsongeschiktheidscriterium in 1993 bij de invoering van de Wet terugdringing beroep op arbeidsongeschiktheidsregelingen (TBA). 3 De wetgever wilde een signaal afgeven dat de begrippen ziekte of gebrek niet te ruim mochten worden uitgelegd en de toevoeging als rechtstreeks en objectief medisch vast te stellen gevolg van ziekte, gebreken deed zijn intrede. Daarbij koos de wetgever ervoor om de implementatie van deze begrippen aan de uitvoeringspraktijk over te laten. In dit kader is in 1996 de Tica-richtlijn Medisch arbeidsongeschiktheidscriterium opgesteld. In 2000 is de richtlijn gecodificeerd en opgenomen in het Schattingsbesluit arbeidsongeschiktheidswetten. 4 Ziekte of gebrek in het arbeidsrecht Als de werknemer arbeidsongeschikt is wegens ziekte heeft de werkgever op basis van artikel 7: 629 BW een loondoorbetalingsverplichting van 70% van het loon van de werknemer gedurende 104 weken. Arbeidsongeschiktheid gedurende de eerste twee ziektejaren heeft betrekking op de vraag of de werknemer medisch gezien in staat is om de bedongen arbeid te verrichten. Net zoals de Ziektewet geeft artikel 7: 629 BW geen definitie van het begrip ziekte. Volgens de wetgever zijn de opvattingen van de Centrale Raad van Beroep over ziekte ook van toepassing op het ziektebegrip in artikel 7: 629 BW. 5 Alleen is bij procedures ZIEKTE OF GEBREK, MEDISCH ARBEIDS- ONGESCHIKTHEIDS- CRITERIUM (MAOC), JURISPRUDENTIE, OBJECTIVERINGSEIS 493

niet de bestuursrechter bevoegd maar de civiele rechter. Naast het ziektebegrip van artikel 7: 629 BW zijn er in het arbeidsrecht ook andere situaties waarin beoordeeld moet worden of er sprake is van ziekte. Te denken valt aan ontslagzaken, arbeidsongeschiktheidsverzekeringen (polisvoorwaarden) of situaties waarin de Wet gelijke behandeling op grond van handicap op chronische ziekte (WGBH/CZ) een rol speelt. Hier kunnen andere definities van het begrip ziekte gelden. Werkgevers mogen niet zelf een medisch oordeel vellen over of hun werknemer arbeidsongeschikt is wegens ziekte. Zij zijn in principe verplicht een bedrijfsarts of een gecertificeerde arbodienst in te schakelen voor de begeleiding van zieke werknemers (artikel 14 lid 1 Arbowet). Verder bepaalt artikel 2 van de Regeling procesgang eerste en tweede ziektejaar dat de bedrijfsarts bij dreigend langdurig verzuim een advies moet geven over de medische beperkingen in relatie tot de arbeidsongeschiktheid van de werknemer. Dit komt ook aan de orde in een uitspraak van het gerechtshof s-hertogenbosch, waarin het hof voorbijging aan het argument van de werkgever dat deze als ervaren werkgever zelf kon bepalen dat de werknemer niet ziek was en aangaf dat de werkgever een arboarts had behoren in te schakelen voor deze beoordeling. 6 Bedrijfsartsen dienen zich bij deze advisering te houden aan hun richtlijnen. Verder moeten zij volgens de Regeling procesgang eerste en tweede ziektejaar 7 bij de beoordeling en beschrijving van (onder andere) ziekte en beperkingen zo veel mogelijk de standaarden van UWV hanteren. De werknemer is bij geschillen over de loondoorbetaling bij ziekte in de meeste gevallen verplicht om een deskundigenoordeel over te leggen. Er is een sterke verbinding nodig tussen bedrijfsartsen en verzekeringsartsen op het domein van het vaststellen van beperkingen ten gevolge van ziekte. De twee disciplines dienen hetzelfde begrippenkader te hanteren. De beroepsgroepen doen er verstandig aan op dit domein consensusstandpunten te formuleren, waar mogelijk gebaseerd op evidence. Op die manier kan de jurisprudentie worden gevoed in plaats van ons er door te laten leiden. Doorgaans zal UWV dit deskundigenoordeel uitvoeren. 8 Door deze regelgeving valt te verwachten dat de verzekeringsarts en de bedrijfsarts bij de beoordeling of een werknemer arbeidsongeschikt is wegens ziekte, meestal zullen aansluiten bij het MAOC. JURISPRUDENTIE BESTUURSRECHT IN HET DOMEIN ZIEKTE OF GEBREK Ziekte of niet? De Centrale Raad deed een aantal opvallende uitspraken in het domein ziekte of gebrek. Zonder in dit artikel uitputtend te kunnen zijn laten wij er een aantal de revue passeren. Voorbeelden van uitspraken waaruit is af te leiden dat de raad voorshands geen ziekte of gebrek aanneemt: adipositas in haar algemeenheid, 9 gebrekkige conditie sec, 10 belasting door een problematische thuissituatie, 11 ongedifferentieerde somatoforme stoornis, burn-out en alcoholverslaving. 12 Adipositas zonder meer wordt niet als ziekte of gebrek gezien. Overigens neemt de Centrale Raad wel ziekte of gebrek aan als er een pathologische oorzaak voor het overgewicht valt aan te wijzen 13 of als de adipositas levensbedreigend is. 14 De raad concludeerde dat een gebrekkige conditie geen ziekte is in een zaak waar de betrokkene zelf geacht werd...invloed te kunnen uitoefenen op (de) motivatie om de conditie te verbeteren en dat er geen objectiveerbare lichamelijke afwijkingen bestaan die het verbeteren van de conditie in de weg staan. 15 In een andere zaak werden conditionering en gewoontevorming niet als uiting van ziekte aangemerkt, maar wel onder de aantekening dat de stelling dat deze conditionering en gewoontevorming een onderdeel zijn van het psychiatrische ziektebeeld niet nader werd onderbouwd. 16 In de uitspraak waarin een problematische thuissituatie speelde, wordt nog eens expliciet vermeld dat taken in de huishouding en de daaraan verbonden belasting buiten beschouwing moeten blijven. Bij alcoholverslaving is de redenering dat dit op zich niet als ziekte of gebrek kan worden aangemerkt. Indien uit de verslaving gebreken voortvloeien dan wel indien die verslaving noodzaakt tot een klinische opname of behandeling, brengt dit mee dat er wél sprake is van een ziekte of gebrek. 17 Hetzelfde geldt voor verslaving aan verdovende middelen. 18 Het voorlopige vonnis van de raad over de ongedifferentieerde somatoforme stoornis en burnout is dat uit deze enkele diagnose(s) niet is af te leiden dat er sprake is van een ziekte of gebrek: (er moet) steeds aan de hand van de gegevens in het 494

concrete geval worden beoordeeld of er sprake is van medisch objectiveerbare beperkingen voor het verrichten van arbeid. 19 Er zijn ook voorbeelden waar de raad wél ziekte of gebrek aanneemt: aanpassingsstoornis, 20 autismespectrumstoornissen; PDD-NOS, 21 persoonlijkheidsstoornis (onder bijkomende omstandigheden), 22 slaapstoornis, obstructief slaapapneusyndroom (OSAS), delayed sleep-phase-syndroom (DSPS), 23 restlesslegssyndroom, 24 RSI. 25 De lijn die uit de jurisprudentie is te halen over persoonlijkheidsstoornissen is deze: in het algemeen wordt een afwijkende karakterstructuur of persoonlijkheidsstoornis niet als ziekte of gebrek opgevat, maar onder omstandigheden kan het leiden tot een problematiek die als een ziekte of gebrek aangemerkt moet worden. Bijvoorbeeld in geval van psychische decompensatie, een aanpassingsstoornis of surmenage, waaruit beperkingen kunnen voortvloeien. Moeilijk te objectiveren aandoeningen: ziekte? Er zijn in de jurisprudentie veel geschillen te vinden over de moeilijk te objectiveren beelden zoals fibromyalgie, ongedifferentieerde somatoforme stoornis, ME/CVS, vermoeidheidsklachten sec en whiplash. Het MAOC (scl. Schattingsbesluit) geeft hiervoor een handvat: CITAAT UIT HET SCHATTINGSBESLUIT 2000 Het feit dat geen lichamelijke of psychische oorzaak gemeten of aangetoond kan worden betekent niet noodzakelijk dat daarom geen stoornissen, beperkingen of handicaps bestaan. Van belang is dan wel dat zal moeten worden aangetoond dat er sprake is van meer dan de subjectieve beleving van betrokkene alleen. Hoe moeilijker het is een medische oorzaak vast te stellen, des te grondiger en uitvoeriger het te verrichten onderzoek zal moeten zijn. Voorwaarde is daarbij dat onder onafhankelijke medisch deskundigen een vrijwel eenduidige, consistente en naar behoren medisch gemotiveerde en verantwoorde opvatting bestaat dat ongeschiktheid tot werken wegens ziekte voldoende aannemelijk is. Hoe gaat de Centrale Raad hiermee om? In principe eist de raad dat het ziektebeeld objectiveerbaar moet zijn, wil er sprake zijn van ziekte in de zin der wet. Dat is de algemene regel. Maar in bijzondere gevallen kan worden geacht te zijn voldaan aan de eis van objectiveerbaarheid ook al is niet geheel duidelijk aan welke ziekte of gebrek het onvermogen om arbeid te verrichten valt toe te schrijven. Daarbij geldt: als minimumeis: dat bij medisch deskundigen een vrijwel eenduidige, consistente en medisch gemotiveerde en verantwoorde opvatting bestaat dat betrokkene als gevolg van ziekte of gebrek niet in staat is de betreffende arbeid te verrichten; 26 niet de eis dat de deskundigen het eens moeten zijn over welke ziekte of gebrek de oorzaak is van de beperkingen; 27 dit evenzeer voor psychische klachten. 28 Het gaat hier dus om een bijzondere uitzonderingscategorie. De Centrale Raad reserveert deze redenering voor de (beperkte) groep gevallen waarin geen objectiveerbare afwijking vastgesteld kan worden, maar de medici (vrijwel) allen de overtuiging hebben dat er iets medisch met betrokkene aan de hand is. Het oordeel of de visie van één arts is daarvoor dus niet voldoende. Vooral als hij zich louter baseert op de klachtbeleving van de betrokkene. 29 Dan is er geen sprake van een objectief medische onderbouwing. Zo werd een psychiater die de subjectieve opvatting van appellant over diens medische beperkingen bepalend (had) doen zijn voor zijn conclusies over appellants belastbaarheid niet gevolgd. 30 Weer een iets andere benadering koos de raad in een zaak waarin ieder van de klachten op zich niet als ziekte of gebrek waren aan te duiden, maar dat nam niet weg dat uit de combinatie van die klachten moest worden afgeleid dat sprake is van beperkingen op grond van ziekte of gebrek. 31 Door deze ontwikkelingen was het niet meer mogelijk om bij ME/CVS, fibromyalgie en whiplash te volstaan met de redenering dat het hier gaat om klachten die niet te objectiveren zijn. 32 Verminderde arbeidsduur: ziekte? De zogenoemde urenbeperking is een ander inhoudelijk punt van discussie. Richtsnoer is de standaard Verminderde arbeidsduur, die de indicaties beschrijft voor het al dan niet aannemen van een urenbeperking. Dat zijn er drie: de indicatie op energetische gronden, de indicatie om redenen van beschikbaarheid en de indicatie op preventieve gronden. Gecodificeerd is de standaard niet. Volgens de Centrale Raad is het een instructie aan verzekeringsartsen en bezwaarverzekeringsartsen, 33 waaraan de bestuursrechter en de medisch deskundige bij hun beoordeling niet zijn gebonden. 34 In een latere uitspraak is dit voor verzekeringsartsen moeilijk verteerbare stand- 495

punt iets genuanceerd: de standaard is de neerslag van de huidige stand van de medische wetenschap, ontwikkeld ten behoeve van verzekeringsartsen en wordt de standaard door de raad gezien als een aanvaardbare leidraad. 35 Recentelijk zijn uitspraken waarin de raad de deskundige niet volgt, omdat deze de urenbeperking op onjuiste gronden baseert. 36 ONTWIKKELINGEN IN DE CIVIELRECHTELIJKE JURISPRUDENTIE De civielrechtelijke jurisprudentie over het ziektebegrip van artikel 7: 629 BW is minder uitgekristalliseerd dan de uitspraken uit het sociale verzekeringsrecht. 37 Ook zijn er minder uitspraken over dit onderwerp. Een mogelijke reden hiervoor is dat werkgevers en werknemers het deskundigenoordeel van UWV volgen en niet kiezen voor de gang naar de rechter. Ook valt op dat vrijwel nergens ingegaan wordt op de inhoudelijke kwaliteit van de medische beoordelingen of adviezen. Er zijn relatief veel uitspraken over situatieve arbeidsongeschiktheid en verslavingsproblematiek. Werkgevers willen in deze situaties dikwijls overgaan tot ontslag, waarbij het van belang is om (wegens het ontslagverbod bij ziekte) te weten of hun werknemer al dan niet wegens ziekte arbeidsongeschikt is. Allereerst is er bij arbeidsongeschiktheid die wordt veroorzaakt door de karakterstructuur of gebrek aan capaciteiten, geen sprake van ziekte in de zin van art. 7: 629 lid 1 BW. 38 Bij arbeidsongeschiktheid als gevolg van arbeidsconflicten is er soms arbeidsongeschiktheid wegens ziekte als de werknemer het werk heeft neergelegd wegens objectiveerbare klachten die het gevolg zijn van ziekmakende arbeidsomstandigheden. 39 Als die klachten verdwijnen, maar uit medische stukken blijkt dat er een reële verwachting is dat de klachten bij werkhervatting direct weer tot uitval zullen leiden, kan er volgens de lagere rechtspraak sprake zijn van arbeidsongeschiktheid wegens ziekte voor de bedongen arbeid. Dit ligt in de lijn met de uitspraken van de Centrale Raad van Beroep. 40 De Hoge Raad heeft zich overigens nog niet uitgelaten over de vraag of een situatie van te verwachten (her)uitval te beschouwen is als ziekte in de betekenis van artikel 7: 629 BW. 41 Verslavingsproblematiek wordt in de lagere rechtspraak in de regel als ziekte gezien. Niet het gebruik als zodanig wordt als ziekte beschouwd maar de aanwezigheid van een verslaving vormt een algemeen erkende psychiatrische stoornis, zodat wanneer een klinische behandeling nodig wordt geacht, daarmee de arbeidsongeschiktheid in principe is gegeven. 42 Een opvallende uitspraak gaat over de vraag of een cosmetische ingreep als ziekte moet worden beschouwd. 43 De kantonrechter overwoog hier dat een cosmetische ingreep in redelijkheid niet voor rekening van de werkgever behoort te komen. Tijdens het ondergaan van de cosmetische ingreep is er in ieder geval nog geen sprake van ziekte (ervan uitgaande dat het hier gaat om een persoonlijke keuze om het uiterlijk te verfraaien). Als de werknemer in de herstelperiode na de ingreep niet kan werken, is er wel sprake van ziekte. Vervolgens beoordeelde de kantonrechter de vraag of er in die situatie sprake is van opzettelijk veroorzaakte ziekte waarbij de loondoorbetaling vervalt (volgens deze kantonrechter wel). 44 Een uitzondering hierop kan bestaan als er complicaties optreden die niet behoren bij een normaal te verwachten herstel. Is er wel een medische oorzaak voor de operatie, dan is er geen sprake van een opzettelijk veroorzaakte ziekte. Daarom diende in deze casus de bedrijfsarts vervolgens te beoordelen of er een medische noodzaak voor de ondergane ingrepen was. BESCHOUWING De aangehaalde jurisprudentie geeft enig houvast maar de rechter werkt op zijn beurt met gegevens die artsen aanreiken. Dat leidt tot uitspraken die op zichzelf genomen niet altijd even logisch met elkaar samenhangen. Zo krijgen overlappende klachtendiagnoses in de rechtspraak een verschillende juridische benadering (denk aan chronisch vermoeidheidssyndroom, fibromyalgie, somatisatiestoornis). De vraag is of dat terecht is. Bij de bestudering van de bestuursrechtelijke jurisprudentie is ons ook gebleken dat de visie van de deskundige die door de rechter wordt ingeschakeld of in mindere mate de visie van de verzekeringsarts, een belangrijke rol speelt. De rechter richt zich vooral op concludente argumentatie. De medisch inhoudelijke kwaliteit van de argumentatie zal hij niet altijd kunnen doorgronden. Daarbij is er veelal sprake van een autoriteitsstandpunt. Consensusstandpunten van onze beroepsgroepen treffen we in de argumentatie niet aan. Wij pleiten ervoor de rechtspraak (actief) voor te zijn en niet (reactief) te volgen. Bedrijfsartsen en verzekeringsartsen kunnen zelf in gezamenlijkheid een goede invulling geven aan het ziektebegrip, het MAOC en aan de objectiveringseis. Onze beroepsgroepen zijn immers gespecialiseerd in wat als ziekte of gebrek gedefinieerd kan worden en welke beperkingen daarbij realiter aan de orde 496

zijn. Dat geldt zowel in het geval van ziekte als in het geval er geen duidelijke oorzaak is aan te wijzen, maar toch sprake is een consistent geheel van stoornissen, beperkingen en handicaps. De centrale vraag is vervolgens hoe wij in allerlei verschillende situaties de objectiveringeis zo goed mogelijk, zo niet evidence based dan toch minimaal consensus based, kunnen operationaliseren. AANBEVELINGEN 1. Wij pleiten voor een sterke verbinding tussen bedrijfsartsen en verzekeringsartsen op het domein van het vaststellen van de beperkingen op basis van ziekte en gebrek. Wettelijk gezien dienen beide beroepsgroepen al hetzelfde begrippenkader te hanteren. 45 2. Voor zover er verschillen van opvatting en interpretatie zijn tussen artsen onderling is het zaak dit boven tafel te krijgen. Casuïstiek van vlees en bloed uit de praktijk waar zich een verschil van interpretatie of mening voordoet, leent zich bij uitstek voor nadere exploratie op de wijze van het door de NVVG in samenwerking met UWV beproefde mediprudentieproces. 3. Op deze manier komen de beoordelingsproblematiek en de mogelijke verschillen in benadering aan het licht en kunnen we proberen hiermee in gezamenlijkheid verder te komen. 4 Hetzelfde geldt voor het vaststellen van (aard en ernst van) de beperkingen met als belangrijk thema wanneer al dan niet een urenbeperking te stellen. Speerpunten hierbij zijn het ontwikkelen van evidence-based methodieken en het formuleren van consensusbased standpunten. SLOTCONCLUSIE Er is veel te winnen door zo veel mogelijk eenduidig te zijn bij onze beoordelingen en advisering. De jurisprudentie kan daarbij richting geven, maar laat deze niet leidend zijn. Wij zijn er vast van overtuigd dat de rechtspraak ons zal volgen, wanneer wij als beroepsgenoten consensus kunnen bereiken, waar mogelijk gebaseerd op evidence. LITERATUUR/NOTEN 1. Ouwens R. Klem tussen regels, werkgever en patiënt. Med Contact 2012; 67(41): 2295-2297. 2. CRvB, 18 januari 1963, RSV 1963, 16. 3. Wet terugdringing beroep op arbeidsongeschiktheidsregelingen (TBA), ingevoerd per augustus 1993, Stb. 1993, 412. 4. Schattingsbesluit arbeidsongeschiktheidswetten 2000, Stb. 2000, 307. 5. Hoogendijk, B. De loondoorbetaling gedurende het eerste ziektejaar. Rotterdam Gouda Quint/Sanders Instituut 1999, pp. 161 e.v. 6. Gerechtshof s Hertogenbosch, 4 augustus 2011, LJN: BR4211. 7. Regeling Procesgang eerste en tweede ziektejaar, zie onder toelichting ad 1. 8. Per CAO kan men regelen dat een andere instantie dan UWV het deskundigenoordeel uitvoert. 9. CRvB, 15 juni 1994, LJN: ZB3011. Citaat: ziekte of gebrek (onder welk begrip adipositas als zodanig overigens niet is te vatten). 10. CRvB, 12 november 2008, LJN: BG4567. 11. CRvB, 31 augustus 2011, LJN: BR6452. In deze uitspraak wordt verwezen naar LJN: AR6405 en ZB7539. 12. CRvB, 31 augustus 2007, LJN: BB2727. Zie ook: CRvB, 4 maart 2010, LJN: BL6917. 13. CRvB, 10 oktober 2001, LJN: BB6944. 14. CRvB, 4 oktober 2000, LJN: AA8327. 15. CRvB, 12 november 2008, LJN: BG4567. 16. CRvB, 28 oktober 2009, LJN: BH2446. 17. CRvB, 27 juni 2012, LJN: BW9480. 18. CRvB, 8 januari 2008, LJN: BC1551. 19. CRvB, 30 januari 2007, LJN: AZ7854. 20. CRvB, 12 november 1999, LJN: BB6943 en CRvB, 23 februari 2005, LJN: AS9172. 21. CRvB, 27 juni 2006, LJN: AY1994. 22. CRvB, 8 augustus 2007, LJN: BB1440. 23. CRvB, 4 april 2006, LJN: AV8509. 24. CRvB, 24 april 2009, LJN: BI3465. 25. CRvB, 13 juni 2001, LJN: AL3564. USZ 2001, 222 m.nt. Redactie. 26. CRvB 8 augustus 2000, USZ 2000/275, RSV 2000/226, LJN: AE8618; CRvB 8 november 2000, USZ 2001/3, LJN: ZB9007; CRvB 10 april 2001, RSV 2001/115, LJN: AB1847. Een recenter voorbeeld: CRvB, 19 oktober 2011, LJN: BT8675. 27. Zie bijvoorbeeld CRvB, 10 april 2011, LJN: AB1847. 28. Zie CRvB, 1 augustus 2006, BJN: AY5573. 29. CRvB, 20 oktober 1998, RSV 1997/7. 30. CRvB, 13 december 2000, LJN: AA9695. 31. CRvB, 6 oktober 1998, LJN: AA8810. 32. Voorbeelden van zaken waar deze redenering nog wel opgeld deed: CRvB, 25 juni 1997, RSV 1998/47 (whiplash) en CRvB, 20 oktober 1998, RSV 1997/7 (ME). Nu er geen sprake was van geobjectiveerde beperkingen, kon dit in principe geen arbeidsongeschiktheid opleveren. 33. In 2010 is de term bezwaarverzekeringsarts vervangen door verzekeringsarts Bezwaar en Beroep. 34. CRvB, 4 juli 2006, LJN: AY3613 en CRvB, 10 november 2006, LJN: AZ2814. 35. CRvB, 19 juni 2009, LJN: BI9737. 36. Voorbeelden: CRvB, 4 februari 2011, LJN: BP3328 en CRvB, 1 maart 2012, LJN: BV7372. 37. Analyse www.rechtspraak.nl op het trefwoord artikel 7: 629 BW. 38. HR, 3 september 2010, LJN: BM6079. 39. Gerechtshof s-hertogenbosch, 12 april 2011, JAR 2011/ 226. 40. CRvB, 8 januari 1963. RSV 1963/16. 41. HR, 27 juni 2008, JAR 2008/ 118. Zie conclusie advocaat generaal Spier bij dit arrest. 42. Gerechtshof s-hertogenbosch, 5 september 2006, LJN: BC2616. 43. Kantonrechter Middelburg, 9 juli 2012, JAR 2012/ 217. 44. Over dit onderwerp zijn de meningen verdeeld: uit de wetsgeschiedenis blijkt dat de opzet gericht moet zijn op het veroorzaken van ziekte. 45. Zie de Regeling procesgang eerste en tweede ziektejaar. 497