Bent u koploper, meeloper, staat u stil?

Inhoud DHV: ambitie en leiderschap Omgeving bedrijven Energie in bedrijfsvoering Energie in relatie pand Energie in ondernemingsvereniging

DHV Wereldwijd actief 5,500 medewerkers Verbonden door een gedeelde missie, waarden en projecten Opgericht in 1917

Missie Duurzame ontwikkeling van de leefomgeving Samen aan de slag: Investeren in ons bedrijf CR rapportage Huisvesting Duurzame mobiliteit, duurzaam inkopen CO2-beleid Investeren in onze kennis en services unit Sustainability Integratie in alle DHV-werkvelden C2C, BREEAM en LEED gecertificeerd S-DHV tool

Expertise DHV Consultancy Procesmanagement Financieel en juridisch advies/ arrangementen Business case en MKBA Bestuur en Management Milieu en Duurzaamheid Milieu en Leefomgeving Milieu en Veiligheid Industrie Sustainability Mobiliteit en Infra Mobiliteit en bereikbaarheid Verkeersmanagement en logistiek Ontwerp, projectmanagement, en beheer Stations en Luchthavens Gebiedsontwikkeling en Bouw Projectmanagement en advies GO - Bedrijventerreinen, stedelijk, landelijk Duurzaam Bouwen Water Watermanagement, Waterveiligheid Waterzuivering en winning Stedelijk water, riolering en beheer Water, landschap en natuur Beheer en onderhoud Asset management (gebouwen, parken, infra) Beheersystemen en advies

Uw bedrijf en energie

Bedrijf en omgeving Klanten Medewerkers Andere bedrijven Overheden

Energievraagstuk is werken aan puzzel Wat betekent belang van energie voor u? Energiebesparing uit efficiency overwegingen Reductie CO 2 -emissie Verminderen milieubelasting Binnenklimaat probleem warmte/koude Score voor CO 2 prestatieladder Duurzaam inkopen Branding: duurzaamste winkelstraat Welke overwegingen en maatregelen? Wanneer toepassen? Welke investeringen? Waarom toepassen, wat levert het op?

Energie inzichtelijk maken: uw succes benoemen samenwerken met anderen

Instrument: Energiescan Energiebesparing Beschrijving Inrichting Energiehuishouding: installaties/processen Investeringskosten Economische levensduur En verder: Kleinschalige duurzame energie (wind/zon) door individueel systeem? Hoeveel % individueel koude/warmte opslag systeem op deel met gasinfrastructuur? Groene stroom?

Instrument:CO 2 footprint Uitgangspunt: Green House Gas protocol ISO 14064-01 Certificering: Lloyd s, DNV of KEMA Stappenplan: Scope: organisatiegrens Welke emissiebronnen Brongegevens Omrekenen CO 2 Kosten: 3.000-4.000

Voorbeelden bedrijfsvoering

Verhuisbedrijf Verhuisbedrijf / archiefopslag Actief met milieuzorgsysteem ISO14001 1450 m 2 vloeroppervlak Comfortproblemen Dakbedekking toe aan vervanging Hoog gasverbruik Archiefstukken warm Werknemers koud

Verhuisbedrijf Extra isolatie of vegetatiedak (bij vervanging dakbedekking): 20% besparing gasverbruik (TVT 5-10 jaar) Ventilatoren of ander warmteafgifte systeem in magazijn: 500,- per ventilator (TVT 3-5 jaar)

Logistiek dienstverlener Kantoor + bedrijfshal (22.000 m 2 ) Belangrijkste klant eist aandacht voor duurzaamheid, verplicht prestatie op CO 2 prestatieladder Verhuisplannen om te kunnen voldoen aan eisen Ondernemersvereniging: zorg leegstand bedrijventerrein Gemeente: verlies van 250 banen

Logistiek dienstverlener Uit duurzaamheidsscan bleek potentie van locatie: benutten dak en windturbine langs Rijksweg Verhuizing niet meer nodig Windturbine (3 MW) Investering 3.000.000 Opwekking 6.000.000 kwh/jaar Opbrengst: 400.000 per jaar TVT: 5 10 jaar

Lessons Learned

Lessons Learned Ondernemers/ontwikkelaars Inzicht in schijnbaar open deuren werken als eye-opener Energie is niet alleen taak van facilitair management Pak juiste moment voor verandering/vraagstelling Blijf scherp op wat je uiteindelijke doel is. Moment van bouwvergunningaanvraag te laat Weinige zijn op hoogte van regelingen : laat je informeren Groot verschil in aanwezige kennis bij bedrijven Maak gebruik maken van kennisnetwerk/ondernemingsvereniging www.energiecentrum.nl

Energiebesparing bedrijfspanden Split incentive: belegger versus huurder - Start met communicatie: Huur en woonlasten - Energiescan gebouw: isolatie/glas/verlichting - Maak afspraken voor komende 5 jaar over verbeteringen pand (isolatie) en bv gelijkblijvende huur. - Huur : iets hoger, maar met vergelijk woonlasten = gelijk SAMENWERKING: beide voordelen op termijn

Ondernemingsvereniging Naar toekomstbestendige winkelstraat Samen overleggen met belegger Meepraten over collectieve energiesystemen: Warmte/koudeopslag leasen dakoppervlak voor zonne-energie Vaker onderdeel van duurzame aanpak: Afvalbeleid Mobiliteitsmanagement Inrichting openbare ruimte

(Her) ontwikkeling bedrijventerreinen Waarde ontwikkeling = economische incentive Helderheid energiekosten en energiezekerheid Flexibiliteit in gebied behouden i.v.m. uitbreiding Parkmanagement: water, energie, afval, vervoer Plek waar mensen willen werken Green Park Venlo EXPERTISE EXPERIMENT EXPERIENCE

Herinrichting ZKD (fase 2) Procesaanpak om duurzaamheid vroeg in het herontwikkelingsproces mee te nemen. Werksessie met diverse mensen uit gemeente: wat is duurzaamheid voor ZKD, keuze thema s, Vaststellen doelen, Herinrichting ZKD (fase 1) Energiek (Staedion) Voorbeelden: flexibele infrastructuur Projectplan MP Wilkohaag voor inpassing collectieve energiesystemen, oplaadpuntenuitenhagestraat elektrische auto s, ZKD als doorlopende ecologische zone, gezamenlijke aanpak met ondernemers. Wildenberg Recycling Draagkracht en enthousiasme door betrekken van mensen in het proces. Herinrichting ZKD (fase 2) Uitenhagestraat PPG Vastgoed CEVA Logistics Drukkerij Opmeer Van Ginderen Ypenburg, deelplan 24 ZKD Van der Velde De Uithof

Lessons Learned Ondernemers/ontwikkelaars Blijf scherp op wat je uiteindelijke doel is. Heb oog voor meerwaarde gezamenlijk doel Denk vanuit meerwaarde gebied Betrek alle stakeholders erbij A gemeente stakeholders Business case Commitment Afspraken Realisatie Z

Samenwerken is elkaar iets gunnen

Vragen Thérèse.vangijn@dhv.com www.dhv.nl