Beleidsplan Onderhoud Wegen

Beleidsplan Onderhoud Wegen 2009-2013 Wat hebben we, wat willen we en hoe gaan we dat doen Gemeente Hoogeveen Afdeling Wijk- en Dorpsbeheer Postbus 20.000 7900 PA HOOGEVEEN

Inhoud 1 Inleiding... 3 1.1 Wegbeheer... 3 1.2 Leeswijzer... 3 2 Samenvatting... 4 2.1 Wat hebben we... 4 2.2 Wat willen we en wat moeten we... 4 2.3 Hoe gaan we dat doen... 4 2.4 Risico s... 4 3 Wat hebben we... 5 3.1 Wat is ons areaal... 5 3.2 Welke soorten onderhoud hebben we... 5 3.2.1 Exploitatie onderhoud... 5 3.2.2 Investeringsonderhoud, t.b.v. rehabilitaties... 6 3.2.3 Investeringsonderhoud, t.b.v. reconstructies... 6 3.3 Welke budgetten hebben we... 6 3.4 Welke kwaliteit hebben we... 7 3.4.1 De visuele kwaliteit... 7 3.4.2 De technische kwaliteit... 8 3.4.3 Welke kwaliteit hebben we in Hoogeveen?... 9 4 Wat willen we en wat moeten we... 11 4.1 Kaders vanuit de wet (beleidsmatig)... 11 4.2 Kaders vanuit de raad... 11 4.3 Kaders vanuit het college... 11 4.4 Kaders vanuit financieel oogpunt... 11 5 Hoe gaan we dat doen... 12 5.1 Welk proces doorlopen we bij het onderhoud... 12 5.1.1 Algemeen... 12 5.1.2 Exploitatie onderhoud... 12 5.1.3 Investeringsonderhoud, t.b.v. rehabilitaties... 13 5.2 Welk budget hebben we nodig... 15 5.2.1 Algemeen... 15 5.2.2 Exploitatie budget... 15 5.2.3 Investering budget... 15 5.3 Welke risico s lopen we... 16 5.3.1 Budget... 16 5.3.2 Veiligheid... 16 5.3.3 Uitgesteld onderhoud... 16 6 Bijlagen... 17 Blz 2/17

1 Inleiding 1.1 Wegbeheer Het beheer van kapitaalgoederen (wegen, water, groen, riolering, gebouwen, sportfaciliteiten etc.) is belangrijk omdat het de publieke ruimte betreft en er directe invloed is op het woon-, leef- en werkklimaat van iedereen, maar ook omdat er een substantieel deel van de begroting mee gemoeid is. Beheer van kapitaalgoederen is uiteraard niet nieuw. Er wordt al vele jaren aan beheer gedaan en er zijn de nodige instrumenten, zoals beheersystemen, beschikbaar om de beheertaak te ondersteunen en om goede financiële ramingen te maken. De beheersystemen hebben als doel het beheer zo effectief en efficiënt mogelijk in te richten. Dat betekent: de juiste maatregelen op de juiste plaats en op de juiste momenten en ook nog tegen de laagst mogelijke kosten. De middelen zijn vaak beperkt waardoor beheeruitgaven moeten strijden met andere beleidsvelden. Het is belangrijk daarbij de juiste overwegingen te maken. Hele concrete vragen moeten worden beantwoord, zoals wat zijn de consequenties als we minder onderhoud doen dan nodig is? en zijn we dan uiteindelijk wel goedkoper uit? Het gevolg kan zijn dat de gemeente dan op termijn met een beheerachterstand wordt geconfronteerd. Goed beheer begint dus met het formuleren van beleid. Dat beleid is hét vertrekpunt voor alle beheeractiviteiten die daarop volgen. Het beleidsplan, zoals het nu voor u ligt zal inhoudelijk in gaan op het beheer van de verhardingen. Hieronder vallen de wegen, de fietspaden, de trottoirs, de parkeerplaatsen en alle andere verhardingen. De bermen, lichtmasten, en ander verkeersmeubilair zullen in dit plan niet worden meegenomen. 1.2 Leeswijzer Het beleidsplan is in drie thema s verdeeld. In het eerste thema Wat hebben we wordt aangegeven wat de huidige situatie is. Daarna zal in het tweede thema Wat willen we en wat moeten we aandacht worden gegeven aan de kaders die we hebben. Tot slot zal er in het derde thema Hoe gaan we dat doen worden ingegaan op hoe we het beheer organiseren. Alle bedragen die in dit beleidsdocument worden genoemd zijn inclusief alle kosten, maar exclusief BTW. Tot slot, daar waar staat aangegeven onderhoud aan de weg of beleidsplan wegen etc. wordt alle verharding bedoeld, dus ook de fietspaden, trottoirs, parkeerterreinen etc. Blz 3/17

2 Samenvatting 2.1 Wat hebben we Binnen Hoogeveen hebben we ongeveer 3,7mln m2 te onderhouden verharding. Voor het onderhoud aan wegen hebben we twee budgetten beschikbaar. Het eerste budget, exploitatiebudget, is 1,35mln. Daarnaast hebben we een investeringsbudget van 1,10mln. Omgerekend is dit samen 0,66 per m2. Met dit budget lopen we nog net geen achterstanden op in het reguliere onderhoud, en kunnen we de wegen aanpakken, die technisch zijn afgeschreven en een hoge prioriteit hebben vanuit veiligheidsoogpunt. Gemiddeld voldeed de verharding in 2009 aan het BOR basisniveau. 2.2 Wat willen we en wat moeten we De raad heeft in 2007 aangegeven dat alle verharding op een BOR basisniveau moet worden onderhouden. Dit blijft ook in 2009-2013 het kader voor onderhoud aan wegen. Het college heeft daarnaast de ambitie om vanaf 2010 ten minste 95% van het totaal areaal blijvend op basis te hebben en de overige 5% van de verharding niet tot gevaarlijke situaties mag leiden. Met de voorgestelde onderhoudsmethodiek en onderhoudsniveau, voldoet Hoogeveen ook aan de wettelijke onderhoudskaders 2.3 Hoe gaan we dat doen Binnen het beheer kennen we de cycli : monitoren ambitie opdracht toezicht monitoren etc. Zowel het exploitatieonderhoud als het investeringsonderhoud volgt deze cycli. Opvallend is dat er wegen zijn die technisch zijn afgeschreven maar er voor het oog nog prima bij kunnen liggen. We gaan hier een aanvaardbaar risico aan door aan deze wegen, mits de veiligheid niet in het geding is, geen onderhoud te plegen. Als de weg plotseling bezwijkt zal er direct extra budget beschikbaar moeten komen om de weg te repareren. De werkzaamheden kunnen dan niet worden gecombineerd met andere werken 2.4 Risico s Er zijn twee grote risico s. Op de eerste plaats, op termijn, een budget tekort. Omdat we, qua budget, behoorlijk beneden een gemiddelde zitten is de verwachting dat over enkele jaren het benodigde budget zal stijgen. We gaan elk jaar monitoren om de stijgende lijn tijdig te zien aankomen. Op de tweede plaats worden niet alle technisch afgeschreven wegen aangepakt. Ook deze wegen gaan we elk jaar monitoren om onveilige situaties te voorkomen. Blz 4/17

3 Wat hebben we 3.1 Wat is ons areaal In totaal heeft Hoogeveen circa 3,7 mln m2 te onderhouden verharding. In de onderstaande tabel is een splitsing gemaakt tussen de verschillende verhardingsoorten en wegtypes totaal areaal Asfalt Elementen Beton Halfverharding totaal Hoogeveen (m2) (m2) (m2) (m2) (m2) fietspad 153.165 168.977 44.335 0 366.477 parkeren en overig 32.676 260.279 559 0 293.514 rijbaan 1.425.305 840.370 3.433 8.500 2.277.608 voetpad 47.073 689.401 1.161 12.924 750.559 totaal 1.658.219 1.959.027 49.488 21.424 3.688.158 3.2 Welke soorten onderhoud hebben we In Hoogeveen kan het onderhoud in drie hoofdgroepen worden verdelen, exploitatie onderhoud, investeringsonderhoud t.b.v. rehabilitatie en tot slot investeringsonderhoud t.b.v. reconstructies 3.2.1 Exploitatie onderhoud Het exploitatie onderhoud, ook wel het regulier onderhoud genoemd, bestaat uit het klein onderhoud, het groot onderhoud en calamiteiten onderhoud (o.a. winterschades ed.). Het onderhoud is erop gericht om de restlevensduur van de verharding te verlengen met de bestaande materialen. De bestaande vorm, breedte, lengte en aantal parkeerplaatsen en de materialisering en de constructie wijzigen niet. Bij de elementenverharding betekent het exploitatieonderhoud dat de verharding met het zo veel mogelijk bestaande materiaal wordt hersteld (herstraten). Bij asfalt verhardingen betekent dit dat de wegen worden versterkt door de bovenste la(a)g(en) te vervangen of kleine delen geheel te vervangen. Dit gebeurt alleen bij wegen waar het nog zin heeft. De regel die hiervoor geldt is dat de wegen, na een onderhoudsmaatregel, weer een technische restlevens duur moeten hebben van minimaal 8 jaar. Bij de betonwegen betekent het exploitatie onderhoud dat de stukjes met breuk worden vervangen. In de praktijk komen er nagenoeg geen schades voor bij betonverhardingen. Tot slot de overige verhardingen. Het grootste deel bestaat uit halfverhardingen. Hier worden de paden, vanuit exploitatie onderhoud, opgeknapt door nieuw materiaal toe te voegen bij het (weg) gesleten oude pad. Blz 5/17

3.2.2 Investeringsonderhoud, t.b.v. rehabilitaties Bij investeringsonderhoud t.b.v. rehabilitaties wordt, in tegenstelling tot het exploitatieonderhoud, de gehele verhardingsconstructie vervangen door een nieuwe constructie, met dezelfde breedte, lengte, aantal parkeerplaatsen, materialisering, etc. Het onderhoud is erop gericht om de verwachte levensduur van de verharding weer op maximaal te zetten. Met andere woorden we hebben weer een volledig nieuwe weg. Een rehabilitatie wordt bij asfaltverhardingen en betonverhardingen uitgevoerd wanneer het niet meer rendabel is om exploitatieonderhoud uit te voeren, bijvoorbeeld als de fundering geheel afgeschreven is of de constructie door de verkeersontwikkelingen niet meer toerijkend is. Een rehabilitatie bij elementenverharding wordt uitgevoerd wanneer het aanzicht en of het comfort van de materialen niet meer voldoet. Halfverhardingen worden niet gerehabiliteerd. Halfverhardingen worden vanuit het exploitatie onderhoud aangevuld waardoor zowel de uitstraling als de vlakheid weer optimaal zijn. Dit proces kan eindeloos doorgaan zonder dat gehele constructie moet worden vervangen. 3.2.3 Investeringsonderhoud, t.b.v. reconstructies Bij investeringsonderhoud t.b.v. reconstructies wordt de gehele verhardingsconstructie vervangen door een nieuwe constructie, met een andere vorm. De aanleiding is veelal niet het onderhoud maar heeft vooral een stedenbouwkundige of verkeerskundige aanleiding. Uiteraard profiteert het onderhoud wel van een reconstructie, immer ook hier wordt de teller voor de verwachte levensduur van de verharding weer op maximaal gezet. Omdat de aanleiding veelal niet het onderhoud is, en de werkzaamheden vanuit een ander budget worden betaald. zal er in dit plan verder weinig aandacht aan worden geschonken. Bij reconstructies moet de kwaliteit van een weg zijn gewaarborgd doordat vertegenwoordigers van de afdeling/team die verantwoordelijk zijn voor het beheer en onderhoud aan wegen, in de werkgroepen zitten en meepraten over de betreffende reconstructie. 3.3 Welke budgetten hebben we Voor het onderhoud van verhardingen hebben we de volgende budgetten: a) Exploitatie onderhoud, hiervoor heeft Hoogeveen ca 0,36 per m2 verharding (totaal 1,35mln in 2009). In voorgaande jaren was dit bedrag vergelijkbaar b) Investeringsonderhoud t.b.v. rehabilitaties. Hiervoor heeft Hoogeveen ca 0,30 per m2 verharding (totaal 1,10 mln in 2009). Dit varieerde in voorgaande jaren tussen de 0,17 en 0,71 per m2 verharding. Bovendien is dit budget alleen voor asfaltverhardingen. Voor de overige verhardingen is geen rehabilitatie budget c) Investeringsonderhoud t.b.v. reconstructies, deze projecten worden binnen Hoogeveen met andere budgetten betaald. Blz 6/17

Het totale beschikbare onderhoudsbudget, exploitatie en investering, voor de verharding binnen Hoogeveen is hiermee 0,66 per m2 (totaal 2,45mln in 2009). Dit bedrag is vergeleken met 16 andere gemeentes. Gemiddeld zitten deze gemeentes op 0,96 per m2. Als Hoogeveen gemiddeld per m2 verharding evenveel zou uitgeven als de onderzochte gemeentes zouden we, met het areaal van Hoogeveen, er eigenlijk 1,1 mln per jaar er bij moeten hebben (exploitatie en investering) 3.4 Welke kwaliteit hebben we Kwaliteit is onder te verdelen in twee categorieën. Op de eerste plaats de visuele kwaliteit, hoe ziet de weg eruit. Op de twee plaats de technische kwaliteit, hoe sterk is de weg. Deze twee aspecten zullen eerst worden toegelicht. Vervolgens zal in dit hoofdstuk worden aangegeven welke kwaliteit in Hoogeveen aanwezig is. 3.4.1 De visuele kwaliteit In 2007 is met de raad afgesproken dat alle verharding gemiddeld aan het BOR basisniveau moet voldoen. BOR basis zegt iets over de uiterlijke toestand en over de mate waarin een schadebeeld voorkomt. Bijvoorbeeld: hoeveel kuilen mogen er in een weg zitten, hoe diep en groot mogen ze zijn en hoe vaak mag dit voorkomen. In onderstaande tabel is een overzicht met een beknopte omschrijving van de BOR kwaliteitsniveaus aangegeven. Kwaliteitsniveau Rapportcijfer Zeer hoog 9,5-10 Hoog 7,5-9,4 Basis 5,5-7,4 Laag 3,5-5,4 Zeer laag 0-3,5 Omschrijving Perfect onderhouden, geen schades, zeer schoon, geen zwerfvuil of ongewenste kruiden, visitekaartje. Geen achterstand in onderhoud, goed verzorgd en onderhouden, schoon, weinig zwerfvuil en ongewenste kruiden. Redelijk onderhouden omgeving, incidenteel kleine achterstand, enkele lichte schades, niet storend vuil of onvoldoende onderhouden. Structurele achterstand in onderhoud, enige mate van ernstige schades, vuil, versleten. Extra inspanning nodig voor herstel. Structurele, ernstige, niet herstelbare schade en achterstand. Zeer vuil, volledig versleten, onveilig, niet meer functioneel. Ingrijpen doorgaans direct noodzakelijk. BOR basis geldt voor alle verharding. Dit houdt in dat we de trottoirs in het buitengebied, de hoofdfietspaden, de winkelgebieden, de parkeerterreinen, de woonstraten, etc, etc. allemaal op het zelfde niveau onderhouden.. Blz 7/17

Zoals aangegeven, is ook afgesproken hoe vaak een schade mag voorkomen. Dit is op te splitsen in twee onderdelen. Op de eerste plaats hoe vaak een schade binnen één weg mag voorkomen. Dit is vastgelegd in landelijke normen (conform CROW systematiek). Als er te veel schades binnen een weg of een gedeelte van een weg voorkomen dan krijgt dit gedeelte een onvoldoende, en scoort dan ook een laag of een zeer laag. Daarnaast is binnen het BOR besluit vastgesteld hoe zwaar een laag en een zeer laag mee tellen in het gemiddelde van heel Hoogeveen. In onderstaande tabel staat aangegeven hoe vaak een score meetelt voor het gemiddelde binnen heel Hoogeveen. Zeer hoog Hoog Basis Laag Zeer laag 3x 2x 1x 16x 25x Voorbeeld: Als er 20 wegen zijn met een 8 en 1 weg met een 3 is het gemiddelde (20x8 + 25x3 = 235 : (20+25) = 5,2 Gemiddeld gezien scoren deze wegen samen een laag niveau. 3.4.2 De technische kwaliteit De technische kwaliteit zegt iets over de sterkte van de constructie. Bij de aanleg van een asfaltconstructie rekenen we, als er geen onderhoud wordt gepleegd, dat een constructie minimaal 20 jaar mee kan. Dit is een rekenregel. In de praktijk onderhouden we de wegen wel en rekken de totale levensduur hiermee op tot soms wel 60 tot 70 jaar. Bij een elementenweg ligt dit anders. De technische kwaliteit van een constructie wordt hier bepaald door de toegepaste elementen. Bij gebakken elementen kan de levensduur ver over de honderd jaar oplopen. Denk hierbij bijvoorbeeld eens aan een oude Romeinse weg. Qua sterkte kan een dergelijk oude weg nog voldoen. Het wordt anders wanneer de verkeersbelasting wijzigt. In dat geval zal met een reconstructie de weg weer geschikt worden gemaakt voor de nieuwe omstandigheden. De technische kwaliteit van wegen zegt niets over het uiterlijk, en is daarom geen onderdeel van het BOR systeem. De rekenkundige modellen die worden gehanteerd zijn gebaseerd op theoretische modellen, o.a. van de CROW en RWS. Blz 8/17

3.4.3 Welke kwaliteit hebben we in Hoogeveen? De gemiddelde kwaliteit die we in 2009 buiten hebben gemeten, met de BOR systematiek, voldoet aan BOR Basis. Vanaf 2004 is een stijgende lijn te zien. Zie onderstaand figuur. geheel areaal 10,000 9,000 8,000 7,000 6,000 5,000 4,000 3,000 2,000 1,000 0,000 5,450 5,724 2004 2008 Echter, het is ook interessant om te kijken wat de onderliggende cijfers zijn. In de volgende tabel is te zien hoeveel procent van de verharding in welk niveau heeft gescoord 40% 35% 36% 30% hoeveelheid verharding 25% 20% 15% 21% 22% 11%. 10% 7% 5% 0% kwaliteitsniveau's 2% Zeer hoog Hoog Basis Laag Zeer laag Geen inspectie Let op, we zien dat 13% onder basis scoort (11% laag en 2% zeer laag). Met andere woorden van de 100m2 is er 13m2 waar binnen een laag of zeer laag wordt gescoord doordat er bijvoorbeeld binnen deze 13m2 te veel stenen niet goed liggen. Het wil niet zeggen dat binnen deze 13m2 alle stenen fout liggen. Blz 9/17

Tot slot is er nog een onderverdeling te maken in de verschillende soorten verharding. De te rehabiliteren wegen zijn gearceerd. Korte toelichting: 52% van de asfaltverharding scoort een zeer hoog. Binnen de 52 % zeer hoog is ca 14% technisch afgeschreven (het gearceerde gedeelte) maar ziet er nog wel prima uit! Blz 10/17

4 Wat willen we en wat moeten we 4.1 Kaders vanuit de wet (beleidsmatig) De gemeente heeft in haar rol als wegbeheerder geen volledige vrijheid in het vaststellen van het beleid. Het beheer van wegen is deels in enkele nationaal geldende wetten en besluiten geregeld. Daarnaast zijn er wetten en regelingen op verschillende beleidsterreinen, die randvoorwaarden geven waaraan de uitvoering van deze beheertaak moet voldoen. Ook maatschappelijke ontwikkelingen en daaruit voortkomende plannen hebben invloed op het beleid en de uitvoering van het beheer. Voor beheer en onderhoud zijn de volgende wetten en regelingen van toepassing: Grondwet. Wegenverkeerswet (Wvw). Wegenwet. Burgerlijk Wetboek (BW). Een nadere beschrijving van de relevante regelgeving voor beheer en onderhoud is opgenomen in bijlage 1 Als we voldoen aan BOR basisniveau, die is gebaseerd op de CROW systematiek, voldoen we aan de wettelijke kaders. 4.2 Kaders vanuit de raad Zoals al eerder vermeld heeft de raad in 2007 als kader gesteld dat alle verharding, binnen alle structuurelementen (zie bijlage 2) gemiddeld aan BOR basis moet voldoen. Voor een beeld wat ook al weer onder basisniveau moet worden verstaan wordt verwezen naar bijlage 3 4.3 Kaders vanuit het college Het college heeft de ambitie om minimaal 95% van de verharding op basisniveau te hebben, waarbij de overige 5% niet tot gevaarlijke situaties mag leiden. Daarnaast wil het college handvaten hebben om te kunnen prioriteren. 4.4 Kaders vanuit financieel oogpunt Vanuit financieel oogpunt willen we duurzaam met onze kapitaalgoederen omgaan. Dat betekent: de juiste maatregelen op de juiste plaats en op de juiste momenten en ook nog tegen de laagst mogelijke kosten. Omdat de middelen beperkt zijn, waardoor beheeruitgaven moeten strijden met andere beleidsvelden, is het belangrijk daarbij de juiste overwegingen te maken. Hele concrete vragen moeten in dat verband worden beantwoord, zoals wat zijn de consequenties als we minder onderhoud doen dan nodig is? en zijn we dan uiteindelijk wel goedkoper uit?. Blz 11/17

5 Hoe gaan we dat doen In dit hoofdstuk wordt het onderhoudsproces aangegeven, het benodigde budget en tot slot welke risico s aan deze uitvoeringswijze verbonden zijn. 5.1 Welk proces doorlopen we bij het onderhoud 5.1.1 Algemeen Bij het beheren van wegen worden er 4 fases doorlopen, namelijk: Op de eerste plaats wordt gekeken welke kwaliteit aanwezig is (MONITOR). Vervolgens wordt getoetst welke onderdelen niet meer binnen de kaders en de ambitie vallen (AMBITIE), Deze onderdelen worden voorbereid tot een uit te voeren werk (OPDRACHT), vervolgens wordt het werk uitgevoerd en opgeleverd (TOEZICHT). Hierna herhaald de cycli zich weer door alle verharding weer te monitoren (MONITOR). AMB ITIE beleid skeuze in t ermen van ambit ies OP DRACHT formulering in t ermen van prest at ie-eis en MONITOR t oet sing of amb it ieniveau wordt gehaald TOEZICHT cont ro le p res tatie doo r t oezicht 5.1.2 Exploitatie onderhoud Om te kunnen bepalen welke onderdelen binnen de verharding niet of niet meer voldoen aan BOR basis wordt alle verharding in het najaar globaal visueel geïnspecteerd (MONITOR). Bij een globaal visuele inspectie wordt alleen naar de buitenzijde van de constructie gekeken. De inspectieresultaten worden ingevoerd in een wegbeheerprogramma (GBI). In het GBI programma zijn alle beleidsuitgangspunten, zoals het BOR basisniveau, verwerkt. (AMBITIE) Vanuit het beheerprogramma komen theoretische voorstellen voor het onderhoud. Omdat deze voorstellen alleen gebaseerd zijn op de globale visuele inspectie worden de voorstellen nader bestudeerd door onder andere nogmaals naar buiten te gaan om het schadebeeld te bekijken en ter plaatse een maatregel te bedenken die past bij die specifieke locatie en historie van die specifieke weg. Dit heet de maatregeltoets. Daarnaast wordt gekeken of er werk gecombineerd kan worden met bijvoorbeeld rioleringswerkzaamheden, reconstructies of andere werkzaamheden. Dit wordt een tactische planning genoemd. Zodra de tactische planning gereed is worden er één of meerdere werkomschrijvingen worden opgesteld voor de uit te voeren werkzaamheden. Visuele inspectie van een (OPDRACHT) Dit wordt conform de asfaltweg aanbestedingsregels van Hoogeveen op de markt gezet, en uitgevoerd. Na uitvoering wordt het werk opgeleverd (TOEZICHT) en wordt het werk gemuteerd in het beheerprogramma. Blz 12/17

In het najaar wordt de verharding weer geïnspecteerd (MONITOR), en getoetst aan het BOR niveau, en herhaald de cyclus zich. Zolang er voldoende budget is, zullen alle wegen waar onderhoud aan moet worden gepleegd worden onderhouden. Zodra er onvoldoende budget is zal er moeten worden geprioriteerd. Deze prioritering zal plaats vinden op basis van onderdelen: o De Beleidsthema s binnen wegbeheer (veiligheid, duurzaamheid, etc) o Type van de weg (fietspad, weg in woongebied, etc) o Structuurelement (publieklocaties, begraafplaatsen, buitengebied, etc) Deze drie onderdelen wegen allemaal even zwaar, maar binnen een onderdeel wordt geprioriteerd. Met andere woorden, prioriteit 1 binnen de beleidsthema s weegt even zwaar als een prioriteit 1 binnen de structuurelementen. Maar binnen de beleidsthema s weegt veiligheid zwaarder dan aanzien. Deze prioritering zit in het beheerprogramma (GBI) verwerkt. Een toelichting van deze onderdelen is te vinden in de bijlage 6 5.1.3 Investeringsonderhoud, t.b.v. rehabilitaties Rehabilitaties worden bij asfaltverhardingen uitgevoerd omdat de wegconstructie niet meer sterk genoeg is. Bij elementenverhardingen word een rehabilitatie uitgevoerd omdat de materialen qua aanzien of qua comfort niet meer voldoen. Dit is een groot verschil, vandaar dat beide apart zullen worden aangeven Rehabilitaties van asfaltverhardingen De globale visuele inspecties die elk jaar worden uitgevoerd, geven niet aan of de constructiesterkte van een weg nog voldoende is. De globale visuele inspectie geeft alleen aan hoe de constructie er van buiten uitziet. Eigenlijk zouden alle asfaltverhardingen naast de visuele inspectie nog onderzocht moeten worden op constructieve sterkte. Maar omdat het verkwisting is van tijd en geld om wegen te onderzoeken waarvan geen enkel vermoeden bestaat dat de constructie niet meer voldoet, bijvoorbeeld nieuwe wegen, is er op basis van kennis en ervaring een lijst opgesteld met verdachte wegen. Deze verdachte wegen zijn onderzocht middels een deflexiemeting (2002) en is per weg in kaart gebracht wat de verwachte Bij een deflexiemeting wordt gekeken naar de draagkracht van een weg, hieruit kan men een verwachte restlevensduur halen restlevensduur zou zijn na een exploitatie onderhoudsmaatregel. De wegen die na een exploitatie onderhoudsmaatregel een restlevensduur hebben van < 8jaar moeten worden gerehabiliteerd of gereconstrueerd (MONITOR-1). Vervolgens worden de wegen waar, met een ander budget, reconstructies zullen plaatsvinden Blz 13/17

eruit gehaald. De lijst die overblijft wordt opnieuw geïnspecteerd. Hieruit volgt de definitieve lijst voor rehabilitaties. Op deze lijst kunnen wegen staan die technisch zijn afgeschreven en ook gevaarlijk zijn voor de weggebruikers maar er kunnen ook wegen op staan die weliswaar technisch afgeschreven zijn maar qua uiterlijk nog uitstekend zijn en de veiligheid niet of nauwelijks in het geding brengen. Daarom wordt deze lijst elk jaar ook beoordeelt op veiligheid en comfort/aanzien, waarbij de functie, de ligging, de intensiteit en alle andere locatie gebonden variabelen worden meegenomen. (MONITOR-2) De wegen worden vervolgens getoetst aan de hand van het hierna weergegeven schema en van een prioriteitsvolgorde voorzien. (AMBITIE) prioritering Prioriteitenschema 1 grote kans op ongeval met lichamelijk letsel/ dodelijke afloop (veiligheid) 2 grote kans op ongeval met materiële schade/ lichamelijk letsel (veiligheid) 3 vergrote kans op ongeval met materiële schade (veiligheid) 4 grote kans op slecht comfort en slecht aanzien 5 vergrote kans op slecht comfort en slecht aanzien Na het bepalen van de prioriteitsvolgorde wordt de wegenlijst tactisch gepland. Zodra de wegen bekend zijn worden de werkzaamheden voorbereid (OPDRACHT) en vervolgens uitgevoerd. Na uitvoering wordt het werk opgeleverd (TOEZICHT) en wordt het werk gemuteerd in het beheerprogramma. In het najaar wordt de verharding weer geïnspecteerd op veiligheid en comfort, (MONITOR) en herhaald de cyclus zich. Rehabilitaties van elementenverhardingen Elementen verhardingen blijven technisch gezien zeer lang herbruikbaar. Als we de stenen of tegels recht neer leggen hebben we zowel binnen BOR geen reden, als technisch geen reden, om een elementen verharding te rehabiliteren. Echter, versleten stenen kunnen wel recht liggen maar ze ogen niet mooi en beïnvloeden bovendien het comfort. Daarom zullen we van wegen, of wegonderdelen, waarvan we vanuit de visuele inspectie 100% moeten herstraten en waar de materialen oud zijn (MONITOR), bij de voorjaarsnota aan het college voorleggen of we gaan herstraten met bestaande materialen (exploitatie) of dat er extra budget beschikbaar moet worden gesteld voor nieuw materiaal (investering). Zodra bekend is of er exploitatieonderhoud of investeringsonderhoud moet worden uitgevoerd (AMBITIE) worden de werkzaamheden voorbereid (OPDRACHT) en vervolgens uitgevoerd. Na uitvoering wordt het werk opgeleverd (TOEZICHT) en wordt het werk gemuteerd in het beheerprogramma. In het najaar wordt de verharding weer geïnspecteerd op veiligheid en comfort, (MONITOR) en herhaald de cyclus zich. Blz 14/17

Rehabilitaties van overige verhardingen Betonverhardingen hebben een zeer lange levensduur. Daarnaast zijn de betonwegen van Hoogeveen relatief jong Daarom zijn we de komende 8 jaar nog niet toe zijn aan rehabilitaties van betonverhardingen. Halfverhardingen worden niet gerehabiliteerd. (zie ook 3.2.2.) 5.2 Welk budget hebben we nodig Zoals eerder vermeld is het budget verdeeld in exploitatiebudget en investeringsbudget. 5.2.1 Algemeen Het totaal benodigde budget is op twee manieren te bepalen. Op de eerste plaats kan op basis van theoretische modellen berekend worden wat het theoretisch benodigde budget zou moeten zijn. De basis voor deze theoretische modellen is een cyclus van maatregelen en eenheidsprijzen. De werkelijkheid kan hier behoorlijk van afwijken immers, we hebben niet in de hand wat voor winters we krijgen, welk (te) zwaar verkeer van de weg gebruik zal maken en hoe heet de zomers zullen zijn. Daarnaast is elke ondergrond weer anders, een weg op een zandgrond zal veel langer goed blijven dan een weg waar veen onder zit. De bedragen die op deze wijze worden bepaald zijn elke keer weer discutabel. Daarom wordt er nu voor gekozen om op basis van inspecties het benodigde budget te bepalen. Nadeel van deze methode dat er achter de feiten wordt aangelopen. Immers zodra wordt vastgesteld dat er te weinig budget is, kan dit pas worden gerepareerd bij de volgende voorjaarsnota, en is het budget, mits het toegekend wordt, een jaar later beschikbaar. Tussen de constatering en de werkelijke uitvoering zit dan bijna 2 jaar. Met deze manier van werken kunnen we 2 jaar redelijk goed vooruit kijken en tot 5 jaar een goede indicatie geven. Een lange termijn planning geven op basis van inspecties, is niet mogelijk. 5.2.2 Exploitatie budget Op basis van de uitgevoerde inspecties en de hierop gebaseerde onderhoudsmaatregelen vanuit het onderhoudsprogramma GBI, verwachten we in 2010 en 2011 net voldoende budget te hebben (1,35mln) om de wegen op BOR basis te onderhouden. Ook in de 3 jaar daarna lijkt het budget net toereikend. 5.2.3 Investering budget Het benodigde budget om de wegen aan te pakken die vanuit technisch oogpunt, binnen 8 jaar, gerehabiliteerd moeten worden, is 28 mln. Voor de komende 4 jaar is er een budget beschikbaar van 4 x 1,10 mln= 4,40 mln. Daarom worden de wegen die gerehabiliteerd moeten worden, in tegenstelling tot de wegen waar exploitatie onderhoud nog voldoende is, wel geprioriteerd. In onderstaande schema is aangegeven hoeveel budget per prioriteit nodig is (2009) Blz 15/17

prioritering Prioritering lijst voorjaar 2009 1 grote kans op ongeval met lichamelijk letsel/ dodelijke afloop (veiligheid) 0,5 mln 2 grote kans op ongeval met materiële schade/ lichamelijk letsel (veiligheid) 1,0 mln 3 vergrote kans op ongeval met materiële schade (veiligheid) 2,5 mln 4 grote kans op slecht comfort en slecht aanzien 7,3 mln 5 vergrote kans op slecht comfort en slecht aanzien 16,6 mln Let op, eind 2009 worden de wegen opnieuw geïnspecteerd en geprioriteerd. Een aantal wegen zal in prioriteit naar boven gaan. Met het beschikbare budget zullen we waarschijnlijk over 4 jaar nog steeds wegen hebben die in prioriteit 2 of 3 zitten. 5.3 Welke risico s lopen we 5.3.1 Budget Omdat we minder dan de gemiddelde gemeente uitgeven aan wegonderhoud, en daarmee de kans groot is dat we op termijn een hoger budget nodig zullen hebben gaan we elk jaar inspecteren om zo, met een intensive monitoring een eventuele verandering snel te kunnen zien aankomen Daarnaast wordt er een risico gelopen door wegen die technisch zijn afgeschreven, maar niet voldoende prioriteit hebben, bewust niet aan te pakken. Het kan voorkomen dat een wegconstructie plots bezwijkt. Als dit met dezelfde snelheid gaat als de Melkweg en de Lomanlaan eind vorige eeuw, binnen een half uur, dan moet er binnen zeer korte termijn (enkele dagen) budget komen om de weg weer open te stellen. Er zal op dat moment geen tijd zijn om andere disciplines, zoals riolering of verkeerskundige wensen, mee te nemen. Het extra budget zal op dat moment uit de algemene reserve moeten worden gehaald. Daarnaast is er een grote kans dat we meer exploitatie budget kwijt zijn aan veiligheidsreparaties aan winterschade. Dit extra bedrag zal altijd minder zijn dan een afschrijving op een investering van de zelfde weg. 5.3.2 Veiligheid Naast een budgettair risico leidt prioritering van de technisch afgeschreven wegen ook tot veiligheidsrisico s. Immers wanneer een vrachtwagen letterlijk door het asfalt zakt kan dit voor een gevaarlijke situatie leiden. De jaarlijkse inspecties nemen dit risico ten dele weg binnen aanvaardbare normen 5.3.3 Uitgesteld onderhoud Omdat er voor de komende twee jaar voldoende budget is voor exploitatie onderhoud lopen we geen risico op kapitaal vernietiging, immers we stellen geen onderhoud uit waardoor een zwaardere maatregel nodig is of de einde levensduur sneller nabij komt dan verwacht. Ook het niet uitvoeren van de investeringsonderhoud leid niet tot kapitaalsvernietiging. Immers een investering (een rehabilitatie) zal in de loop der jaren, relatief gezien, niet duurder worden. Om het voorgestelde beleid te kunnen blijven uitvoeren dient ook na 2010 sprake te zijn van voldoende budget voor exploitatieonderhoud. Blz 16/17

6 Bijlagen Bijlage 1: Toelichting op de wetten Bijlage 2: Structuurelementen Bijlage 3: Kwaliteitsbeelden Bijlage 4: Areaal details Bijlage 5: begripsdefinities Bijlage 6: Prioritering binnen exploitatieonderhoud Blz 17/17