Beste lezer Beter laat dan nooit, hier is voor het einde van het jaar toch nog een nieuwsbrief met divers nieuws. Het eerste onderwerp, de Najaarsbijeenkomst, was op zich reden genoeg voor een nieuwsbrief. Dat er meer dan een maand overheen is gegaan voordat deze brief bij jullie komt, ligt aan het laatste onderwerp dat hier ter sprake komt bij divers nieuw: een de ontwikkeling van een nieuwe website. Verder zijn de toespraak van Wim Zürlohe en de update door Fred Steenwinkel lezenswaardige onderwerpen. Wij beginnen, helaas zoals altijd, met treurig nieuws. Op 13 september van dit jaar is overleden ons lid: Mevrouw J.J. Holman Out, en op 23 november: De heer.w. Feeke Wij nemen aan dat je na het lezen van deze nieuwsbrief weer op de hoogte bent van wat er omgaat bij ons, en wensen je prettige feestdagen. Het bestuur VEP 1
1. Korte impressie van de Najaarsbijeenkomst van 2013. Na twee jaar was er weer een traditionele Najaarsbijeenkomst. (Vorig jaar was die samengevoegd met het gepensioneerden uitje van Equens om ons eerste lustrum luister bij te zetten.) Traditiegetrouw begon de bijeenkomst om elf uur, met koffie vanaf half elf. Al even traditiegetrouw meldden de eerste deelnemers zich al voor tien uur, en de laatsten zich na elf uur. De files speelden weer eens spelbreker. Minder leuk was dat Wim Duivis niet kon komen. Ger las als plaatsvervangend voorzitter een verklaring voor. Daarin legde hij uit waarom hij niet kon komen en wenste hij de bijeenkomst veel succes. Beste VEP leden, De vergadering vroeg het bestuur Wim zo snel mogelijk sterkte te wensen namens iedereen en hem een bloemetje te sturen. Dat is gebeurd, zie kader voor het dankwoord van Wim. De afwezigheid van Wim betekende ook dat het uitgestelde agendapunt 10 van de ALV van 3 april jl., Vooruitblik 2013 en toekomstvisie, opnieuw niet doorging. Gelukkig was dit eigenlijk het onderwerp van de lezing van Wim Zürlohe, zodat er toch nog een discussie was. Wim begint zijn betoog met een soort satelliet visie: Veranderingen in de wereld. Hij daalde per vliegtuig af naar Veranderingen in de economie, waarna een helikoptervisie volgde op Veranderingen in pensioenenland. Tot mijn spijt heb ik onze najaar bijeenkomst op 29 oktober moeten missen. Twee dagen daarna moest ik naar het ziekenhuis voor een poliklinische behandeling van prostaatkanker. Medicijnen, die ik een aantal dagen daarvoor moest innemen verhinderden me aanwezig te zijn. Afgelopen maandag werd ik verrast met een bijzonder mooi bloemstuk met een kaartje eraan sterkte en beterschap, leden en bestuur VEP. Stel ik zeer op prijs. Zo zijn we een vereniging, waarin we het soms over ingewikkelde zaken als pensioenontwikkelingen hebben en ook oog en vriendschap voor elkaar hebben. Iedereen heel hartelijk bedankt! Inmiddels kan ik jullie melden, dat de behandeling goed is verlopen en dat ik goed herstel. Graag tot ziens op de Algemene Ledenvergadering volgend jaar. Met vriendelijke groet, Wim Duivis Daarna graaft Wim zich een weg naar het goudkorreltje VEP. Helaas bleek dat meer een loodklompje dat nodig opgepoetst moest worden. De meer letterlijke tekst staat in het artikel hierna, maar blijft wat vlak in vergelijking tot de voordracht door Wim. De discussie die Wim wilde opstarten is: blijven wij een wat volgzame semi-gezelligheids vereniging of worden wij een actiegroep. De deelnemers aan de discussie begrepen dat ook wel, maar waren ook zo eerlijk om te bekennen dat de tijd die actievoeren kost niet altijd, of meestal niet, in hun agenda te vinden was. Dat betekent toch dat meer actie al gauw neer komt op meer actie voor het bestuur. 2
Toch is er ook een aantal ideeën uit de discussie naar voren gekomen: Maak werkgroepjes. Houd een enquête onder de leden om hun mening te peilen zodat wij die als de mening van de gepensioneerden aan de SPE kunnen presenteren. Bereid een specifiek onderwerp voor, publiceer de kennis daarover, en behandel dit op de ALV. Dit kan leiden tot vragen die schriftelijk aan de SPE gesteld kunnen worden. Behandel een specifiek onderwerp in de Nieuwsbrief zodat er bij de leden meer kennis over komt. Vraag leden om mee te denken. Laat het bestuur de kennis onder de leden van de VEP inventariseren. Een voorstel voor de ALV in maart: presenteer en bediscussieer wat meer risico nemen door een pensioenfonds betekent voor gepensioneerden. Stem de ALV qua moment af op de deelnemersvergadering van de SPE. Op die wijze kun je meningen formuleren en die op de deelnemersvergadering presenteren. Na de discussie was het de beurt aan Fred om iets over de SPE te vertellen. Ook tijdens de presentatie van Fred, een soort hoorcollege in hoog tempo, waren er vragen. De bijdrage van Fred is altijd belangrijk en staat daarom in een apart artikel hierna. Na al die belangrijke, interessante, boeiende, maar ook zware, kost kwam het wat lichter verteerbare deel: de lunch. Iedereen zat spoedig achter een bord met broodjes, een kroket en/of salade, met een kop koffie of een glas jus, in gesprek met z n tafelgenoten. Zo verliep het samenzijn op gezellige wijze tot een uur of twee. Toen vond iedereen het weer genoeg en ging zijns weegs. 2. VEP wees actiever, de voordracht van Wim Zürlohe. Wim gaf zijn voordracht de titel Verwachtingen met als ondertitel Wat willen de leden van de VEP. Om dit in een kader te plaatsen eerst een beschouwing van veranderingen rond de gepensioneerden. Eerst in de wereld: Revoluties in Tunesië, Egypte, Libië, Syrië. Het middenoosten blijft een brandhaard. Direct van invloed op ons, de opkomst van de BRIC landen (Brazilië, Rusland, India en China) als sterke economieën. Relatief ten opzichte daarvan, of misschien wel absoluut: het wegzakken van Europese landen als wereldmacht Deze economische machtsverschuiving creëert een onzeker investeringsklimaat. Daarnaast is er ook een probleem binnen onze economie: alle partijen hebben in het verleden teveel schulden gemaakt, en boven hun stand geleefd. Die rekening moet betaald worden! Inzoomend op de financiering van pensioenen bestaan ook nog de volgende problemen: Langer leven is mooi, maar voor de pensioenfondsen een groot probleem. Een stijging gemiddelde leeftijd van 78 naar 82 jaar als voorbeeld, betekent 30% meer pensioen uitbetalen. De rentestand is zeer laag. Die stand wordt gebruikt bij de berekening van het bedrag dat nodig is om aan de verplichtingen in de toekomst te kunnen voldoen. Maar ook organisatorisch is er binnen de pensioenen wat aan de hand: Bestuurlijke veranderingen binnen de SPE, verdere professionalisering. Nieuwe pensioenwet die geïmplementeerd moet worden. Mogelijke verzwaring van het Verantwoordingsorgaan, en daarmee meer invloed. 3
De VEP heeft op dit moment op twee manieren invloed op het bestuur van de SPE: Via de gekozen bestuursvertegenwoordiger. Via de voorzitter van de VEP, die als privépersoon bestuursleden benadert, of als lid van het Verantwoordingsorgaan. Maar, Wim heeft zijn bedenkingen: Het bestuur VEP reageert alleen op incidenten. Wellicht acteert het bestuur VEP thans wat oppervlakkig. Ontbreekt er meer overleg met het bestuur SPE. Wim vindt dat dit concreter moet zijn ingericht, zeker gezien de komende veranderingen. Hij constateert: Leden VEP hebben individueel geen invloed. Deelnemersvergaderingen zijn thans zinloze exercities. Eenrichtingsverkeer, voorzitter SPE praat. Ook weinig inbreng aanwezigen Pensioen gaat over ons maar zonder ons. Bestuur VEP wordt door bestuur SPE genegeerd? Wim wil dat dit concreter wordt ingevuld: Duidelijker positionering van het mede door ons gekozen bestuurslid. Duidelijk verantwoordelijkheid voor en naar achterban. VEP- bestuur dient zich te positioneren. Leden dienen ook een bijdrage te leveren. Samenvattend rondt Wim af met de volgende stelling: VEP is meer een gezelligheidsvereniging, dat is ook zeer belangrijk, maar als we onze stem willen laten horen, zullen we: Met elkaar in discussie moeten. Onze bijdragen moeten leveren aan het bestuur, eventuele werkgroepen, etc. Hij nodigt de aanwezigen uit om hierover hun mening te geven. 3. Fred Steenwinkel op de Najaarsbijeenkomst. Fred begint met een reactie op een vraag, waarschijnlijk geïnspireerd door de discussie met Wim Zürlohe: Hoe zit het bij andere fondsen?. Dit is niet van alle fondsen bekend bij Fred, maar bijvoorbeeld het fonds van de ABN-AMRO kent een deelnemersraad met echte invloed. De keerzijde van de medaille is wel dat de leden ervan gediplomeerd moeten zijn. Continuïteit van het fonds. Het bestuur SPE heeft diverse alternatieven voor een zelfstandige stichting bestudeerd: 1. Pensioenen onderbrengen bij een verzekeraar. Nadelen hiervan zijn dat de markt op dit moment slecht is, en dat er dan geen kans is op indexatie. 2. Samengaan met een ander fonds. Ook hier een aantal bedenkingen: Het aantal fondsen is al geslonken door samenwerking. De meest enthousiaste kandidaten voor samenwerking zijn de fondsen die nu onder water staan. De natuurlijke bondgenoten waar de SPE naar zoekt zijn fondsen op het terrein van de IT of (kleine) banken. Op het eerste terrein bestaan weinig pensioenorganisaties. Op het tweede is nog weinig animo te bespeuren. De meerwaarde van een samenwerking is niet gemakkelijk te bepalen: groter betekent voordeel qua kosten, maar ook meer bureaucratie en daardoor meer kosten. 4
Kortom, er is niet veel beweging op dit vlak. Risico enquête. In tegenstelling tot wat velen denken, was het niet de bedoeling om mensen op de enquête voor te bereiden. De enquête ging ervan uit dat de deelnemer geen kennis heeft van het onderwerp. Men probeert het onbewuste risicoprofiel te achterhalen. Het risicoprofiel heeft twee componenten: De situatie of je een verlies kunt lijden. Voor de meeste deelnemers bij de SPE geldt dat het pensioen van dien aard is dat een zekere daling gedragen kan worden. De bereidheid om een verlies te ondergaan, wat meer een gevoelskwestie is. Beide aspecten worden door de vraagstelling achterhaald. De SPE is niet in een situatie om veel risico te nemen, d.i. om meer in aandelen te doen. Voor zo n operatie moet je rond een dekking van 120 zitten. De rentehoogte. Er is een voorgeschreven rente waarmee berekend wordt hoeveel kapitaal het fonds moet bezitten om te kunnen voldoen aan z n verplichtingen, d.i. het contant maken van de verplichtingen. Dat is iets anders als het percentage dat je daadwerkelijk met je kapitaal verdient. Er zijn verschillende manieren om de hoogte van de voorgeschreven rente vast te stellen: De huidige rente. Een 3 maandelijks gemiddelde. De UFR, de rente in de toekomst, ca. 4%. De gedempte UFR, een combinatie van de actuele rente die langzaam overgaat in de rente van de verre toekomst. Dan is er, denkt Fred, ook nog een politieke dekkingsgraad: de politiek zorgt ervoor dat de dekkingsgraad zodanig is dat het ABP net een voldoende haalt. Het ABP maakt gemiddeld een rendement van 6%, maar moet rekenen met 2%. Deze overwegingen zijn echter niet officieel, de specialisten zijn het hier niet over eens. Overgang naar de Blue Sky Group. Een paar argumenten: A&O is eigenlijk te klein. Het bedrijf is een afsplitsing van een groter geheel. Op dit moment loopt Zwolle (A&O) leeg. De Blue Sky Group heeft bij de DNB een goede naam. Je krijgt on line toegang tot jouw pensioengegevens. De overgang zal wel wat (administratieve ) inspanning vergen. Tegelijk gaat de SPE ook alle pensioenen omrekenen naar een pensioen van 67 jaar. Over hoe dat precies moet, moet het bestuur nog nadere besluiten nemen. De omrekening gebeurt om alle pensioenregelingen gelijk te trekken. Het is dan nog steeds zo dat je op een andere leeftijd (bijvoorbeeld 65 of 63) met pensioen kunt gaan. Jouw pensioen wordt dan omgerekend naar de juiste startdatum. De risico enquête en de nieuwe pensioenwet. De nieuwe pensioenwet leek de fondsen de keuze te bieden tussen: Een beleid met meer risico dat een kans biedt op indexatie. Een beleid met minder risico ten behoeve van een vast pensioen. Deze keuze was een belangrijke reden voor de enquête. Deze gaf aan dat: Jongeren meer risico willen lopen. Middelbare deelnemers kiezen voor weinig risico. 5
Oudere (gepensioneerde) deelnemers weer voor een beleid met meer risico waren. Dit laatste was een afwijking van de landelijke trend. Nadeel van de enquête was dat de slapers (deelnemers die nu ergens anders werken) buiten de enquête zijn gebleven. Het beleid van de SPE lijkt vrij aardig te matchen met de gemiddelde risicobereidheid van de deelnemers. Ook bleek dat meer dan 90% van de respondenten het best vond dat zij weinig invloed heeft op het beleid van de SPE. De dekkingsgraad. Fred heeft hier maar een paar opmerkingen over. Het onderwerp maakt echter wel wat vragen los. Fred zegt over het beleid van de SPE dat deze gebaseerd is op de oude dekkingsgraad. Dat betekent op dit moment dat er niet geïndexeerd kan worden. De wijze waarop je de dekkingsgraad vaststelt beïnvloed het beleid. De eerste vraag gaat over de wijziging van flexfactoren, deze wijziging zou alleen gelden voor de regeling 2006. Fred antwoordt dat hij dit niet precies weet. Zie echter kader. Het viel vraagsteller 2 op dat de kosten voor vermogensbeheer ongeveer 0,5% zouden zijn. Dat zou neerkomen op 2,5 miljoen euro. In de jaargegevens staat 8 miljoen. De vraagsteller heeft de indruk dat de werkgever loyaal geld stort en dat er vervolgens veel firma s en instellingen zijn die veel geld wegkapen. Fred zegt dat aandelen bewerkelijker zijn, maar niet erg veel meer, dan de veilige obligaties. De beheerkosten moeten over het totale vermogen berekend worden. Ook obligaties vergen aandacht. Er zijn veel verschillende soorten obligaties, dus deze zijn echt niet bewerkingsarm. Vragensteller (zie een paar regels hierboven) vindt dat de splitsing tussen matching- en returnportefeuille onzin is. Met de laatste wordt wel meer geld verdient (12% dit jaar), maar dat uit zich niet in een indexatie. Teruggrijpend op de voordracht van Wim Zürlohe vraagt iemand wat de visie van Fred is op een grotere vuist van de VEP. Fred ziet zich niet als een deelbehartiger. Hij mag dat wettelijk ook niet zijn: hij moet de belangen evenwichtig behartigen. Dat geldt ook voor de andere bestuursleden. 4. De nieuwe website. Flexfactoren zijn de omrekeningsfactoren die gebruikt worden bij flexibele pensioenen (bv. eerder met pensioen, inbouw partnerpensioen). Hierbij wordt o.a. gerekend aan wat er (nog) verdiend kan worden met het opgebouwde pensioenvermogen. Het ligt dus voor de hand dat de verandering in de eisen aan de rekenrente de flexfactoren zal beïnvloeden. Dit staat los van de pensioenregeling. De argumenten om een nieuwe website te gaan bouwen zijn wellicht bekend, maar hier nog eens een opsomming: 1. Het pakket waarmee de huidige website wordt onderhouden, Frontpage, wordt al jaren niet meer ondersteund door Microsoft. Het is altijd weer spannend of het op een nieuwe PC nog werkt. 2. Het toevoegen van een bericht moet secuur gebeuren door een specialist omdat dat ertoe kan leiden dat de website niet meer werkt. 3. Wij hebben maar één specialist. Als die er niet is kunnen wij geen berichten op de site plaatsen. 6
De opdracht van de ALV was dan ook duidelijk: zorg voor een nieuwe website. Vanuit het bestuur is een werkgroep samengesteld. De selectieprocedure voor de leden was eenvoudig: jij, jij en jij hebben bij een automatiseringsafdeling gewerkt, wij niet, dus jullie zijn de commissie. Gelukkig heeft een van de leden een zoon die echt verstand heeft van de huidige mogelijkheden. Deze was zo vriendelijk om ons op weg te helpen. Eerst met een advies over het pakket: gezien de wensen, kies WordPress. Zie kader. Vervolgens heeft hij ons een introductie gegeven en heeft hij de nodige software op de VEP-site gezet. Daarna was de commissie weer aan zet, want de zoon vond (terecht) dat meer doen dan een advies geven ook betekende dat hij ook verantwoordelijk werd voor het resultaat. WordPress is een CMS (Content Management System). Dit is te vergelijken met een tekstverwerker, maar dan voor uw website. Binnen een CMS kunt u uw hele website beheren. Denk hierbij aan teksten, afbeeldingen, uiterlijk, mailverkeer. Het is een systeem dat in de jaren heen erg is gegroeid dankzij zijn open-source community. Er wordt veel voor dit CMS ontwikkeld en de mogelijkheden zijn eindeloos. Gelukkig is een website bouwen (=genereren) niet moeilijk, dat kost ongeveer 5 minuten. Helaas kost de juiste website bouwen wat meer tijd en denkwerk. Bovendien moet je je weg leren vinden in de talloze mogelijkheden die het pakket biedt. Daarnaast is het een bericht georiënteerd systeem terwijl wij nog van de scherm-enprogramma generatie zijn. Dat vergt omdenken. Verder wil je een leuke kop en andere plaatjes. Dat betekent werken met een tekenpakket, uiteraard ook gratis, dus dat werd GIMP. Hoe meer een pakket kan, hoe vaker je de weg kan kwijtraken en hoe duisterder de helpinformatie erbij. Dat vreet tijd en doet de bloeddruk stijgen. Nu is er een website die werkt met enige proef berichten en enige vaste informatie. Ook komt de mogelijkheid om te reageren, bijvoorbeeld op de pagina Forum. Wij zijn nu in het stadium beland waarin wij precies moeten vaststellen welke kleuren wij precies willen gebruiken, welke soorten informatie wij willen weergeven en hoelang wij die willen laten staan. Verder, of wij wel of niet door Google gevonden willen worden, of wij delen alleen voor leden toegankelijk willen maken, enz. Als dat is vastgesteld komt nog het overzetten van informatie de huidige website naar de nieuwe. 5. Divers nieuws. Melding van overlijden. Iedereen heeft een brief gehad van de Stichting Pensioenfonds Equens met de melding dat de administratie overgaat van A&O Pensioen Services (heet nu Zwolle Pensioenen) naar de Blue Sky Group. Voor u verandert er niets heet het. Op zichzelf is dat waar, alleen voor de VEP verandert er wel wat: wij kregen vanuit Zwolle overlijdensberichten toegestuurd. Dat stopt nu. De onderhandelende juristen vinden zo n melding in strijd met de privacy wetgeving. Wel zal ook de Blue Sky Group onze wervingsfolder doorzenden aan nieuw gepensioneerden. Terugbetalen teveel uitgekeerd pensioen. Op de ALV meldde een lid dat hij pensioen moest terugbetalen omdat dit ten onrechte zou zijn uitbetaald. Hij was zich tot dat moment van geen kwaad bewust. Bovendien betekent 7
terugbetalen dat je het bruto bedrag moet terugbetalen en de eventueel teveel betaalde afdrachten (belasting, ziektekostenpremie) zelf bij de belastingdienst moet terugvragen. Na oproep van de VEP bleek dit voor meer leden te gelden. Dit was een reden om hier in te duiken. Er bleek een administratieve fout te zijn gemaakt. Achteraf blijkt dat wel veertig personen getroffen waren. Na tussenkomst van de VEP is de terugvordering teruggedraaid, al zijn nog net alle problemen opgelost. Wat eens temeer blijkt is dat het loont te protesteren tegen besluiten die je niet begrijpt en de VEP van eventuele problemen op de hoogte te stellen. 8