Nota verhuisbewegingen

Nota verhuisbewegingen

Inhoud Inleiding... 2 1. Over hoeveel asielzoekers en vluchtelingen gaat het?... 3 2. Wanneer kregen deze personen bescherming?... 4 3. Profiel van personen die bescherming kregen in België... 5 3.1 Leeftijdsverdeling en geslacht... 5 3.2 Herkomstland en geslacht... 6 4. Verhuisbewegingen... 7 4.1 Verhuisbewegingen tussen regio s in België... 9 4.1.1 Personen met bescherming in 2014... 9 4.1.2 Personen met bescherming in 2015... 10 4.1.3 Personen met bescherming 1 e helft 2016... 11 4.1.4 Personen met bescherming 2e helft 2016... 12 4.1.5 Verhuis tussen regio s totaal... 13 4.2 Verhuisbewegingen tussen provincies... 14 4.3. Verhuisbewegingen naar verstedelijkt gebied... 14 4.4. Verhuisbewegingen en de centrumsteden... 15 5. Woonplaats van vluchtelingen (met asielaanvraag sinds 1/1/2014) op 27/1/2017... 17 5.1. Aanwezigheid van vluchtelingen (met asielaanvraag sinds 1/1/2014) t.o.v. bevolking... 17 5.2. Verschil in woonplaats naar profiel... 19 5.2.1. Verschil naar leeftijdscategorie... 19 5.2.2 Verschil naar geslacht... 21 5.2.3. Verschil naar nationaliteit... 22 6. Conclusies... 23 Vaststellingen op basis van de extractie... 23 Verder onderzoek... 24 Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (indeling 8)... 25 1

Nota verhuisbewegingen Inleiding Sinds de verhoogde instroom van asielzoekers in juli 2015 is er vraag naar het monitoren van gegevens over het profiel en de verhuisbewegingen van vluchtelingen. De combinatie van een hogere instroom met een grotere beschermingsgraad dan in het verleden, maakt dat heel wat van deze personen zich definitief in België zullen vestigen. Op basis van een extractie uit het Rijksregister van alle personen die sinds 1/1/2014 asiel hebben aangevraagd in België, analyseren we in deze nota het profiel van de personen die bescherming gekregen hebben en de verhuisbewegingen van deze vluchtelingen (groep van erkend vluchtelingen en subsidiair beschermden samen). In de mededeling van de Vlaamse regering van 15/7/2016 lezen we Erkende vluchtelingen moeten in Vlaanderen alle kansen krijgen die ze verdienen. De toestroom aan vluchtelingen vormt voor de Vlaamse Regering duidelijk een beleidsdomein-overschrijdende uitdaging waarbij verschillende beleids-domeinen moeten samenwerken om de integratie van vluchtelingen in onze Vlaamse samenleving te bespoedigen. 2

1. Over hoeveel asielzoekers en vluchtelingen gaat het? Het Agentschap Binnenlands Bestuur heeft voor de tweede keer een beperkte set van gegevens opgevraagd uit het rijksregister (RR). Een eerste keer werden personen geselecteerd op 20/7/2016 die sinds 1/1/2014 asiel hadden aangevraagd in België en op dat moment nog legaal in het land verbleven. Op 27/1/2017 werd opnieuw een extractie genomen uit het RR, van alle personen met een asielaanvraag sinds 1/1/2014 en ook legaal in het land verbleven. Dit betekent concreet dat personen die tussen 21/7/2016 en 27/1/2017 asiel hebben aangevraagd erbij zijn gekomen. Personen die niet meer legaal in het land zijn, zijn niet meer opgenomen. Extractie 20/7/2016: 48 852 personen, 21 321 beschermde personen 27 531 personen waren op dat moment nog asielzoeker; 14 069 personen kregen het statuut van erkend vluchteling; 3 212 personen kregen het statuut van subsidiaire bescherming; en bij 4 040 personen weten we enkel dat ze een registerwijziging hebben van het wachtregister naar het vreemdelingenregister. Dit zijn minderjarigen. asielzoeker 27531 erkend vluchteling 14069 subsidiaire bescherming 3212 registerwijziging 4040 Totaal 48852 Extractie van 27/1/2017: 52.974 personen, 28 007 beschermde personen 23 752 personen waren op dat moment nog asielzoeker. 18 316 zijn erkend vluchteling 4 233 personen hebben het statuut van subsidiaire bescherming gekregen. 5 458 minderjarigen zijn ingeschreven in het bevolkingsregister (vanuit het wachtregister) wat erop wijst dat zij een statuut van langere duur hebben gekregen. Minderjarige asielzoekers zijn vaak opgenomen in het asieldossier van hun ouders en krijgen daarom niet apart het statuut van erkend vluchtelingen. Wij tellen deze minderjarigen mee bij de groep van de erkend vluchtelingen en subsidiair beschermden. Daarnaast is er een groep van 1215 personen die na hun asielaanvraag in het bevolkingsregister zijn ingeschreven maar niet het statuut van erkend vluchteling of subsidiaire bescherming hebben gekregen. Zij zijn mogelijk geregulariseerd of zijn gezinshereniger. Hun verblijfsstatuut hebben we niet. Slechts voor 14% van hen beschikken we over adresgegevens op moment van registerwijziging. We kunnen dus niet analyseren of ze verhuisd zijn. We kunnen enkel zeggen dat zij minder vaak dan de vluchtelingen in de provincie Antwerpen wonen (14% t.o.v. 23% bij vluchtelingen). Zij worden niet meegenomen bij de groep van erkend vluchtelingen en subsidiair beschermden. 3

Wanneer we de erkend vluchtelingen, subsidiair beschermden en minderjarigen samentellen, gaat het dus om 28 007 personen die sinds hun asielaanvraag na 1/1/2014 bescherming kregen. asielzoeker 23752 erkend vluchteling 18316 subsidiaire bescherming 4233 minderjarig registerwijziging 5458 ander verblijfsstatuut lagere duur 1215 Totaal 52974 In het vervolg van deze nota benoemen we de groep van zowel minderjarige al meerderjarige personen die erkend vluchteling zijn of subsidiaire bescherming kregen als beschermde personen. 2. Wanneer kregen deze personen bescherming? Het aantal positieve beslissingen voor personen die sinds 1/1/2014 een asielaanvraag indienden gingen de hoogte in tot juni 2016. Tussen juli en oktober 16 is het aantal positieve beslissingen gelijklopend. Sinds november is het een stuk lager tot ongeveer 800 positieve beslissingen. Het merendeel van de positieve beslissingen betreft erkenningen, het aantal subsidiair beschermden is groter sinds december 15 en was op zijn hoogst in juni 16. Het aandeel subsidiair beschermden was het grootst in juni 14 (31%). Opgelet: het gaat hier enkel over de personen met een asielaanvraag sinds 1/1/2014. CGVS nam gedurende deze hele periode ook beslissingen over asielaanvragen die dateren van vóór 2014. 1 1 Zie http://www.cgvs.be/nl/cijfers en http://www.integratie-inburgering.be/cijfers-over-asiel 4

3. Profiel van personen die bescherming kregen in België 3.1 Leeftijdsverdeling en geslacht De meerderheid van de beschermde personen is tussen 18 en 45 jaar. leeftijd N % 0-5 2547 9% 6-12 2480 9% 13-17 1548 6% 18-25 6245 22% 26-35 8264 30% 36-45 4100 15% 46-64 2389 9% 65+ 434 2% 28007 100% Van alle beschermde personen is 66% man en 34% vrouw. Bij de kinderen is verdeling tussen jongens en meisjes tot 12 jaar nog ongeveer gelijk. Vanaf 13 jaar zijn er meer jongens (o.a. niet begeleide minderjarigen). Bij de 18 tot 25-jarigen is 74% man. Bij de weinige 65+ers zijn er iets meer vrouwen. 5

Leeftijd M V Totaal 0-5 1247 49% 1300 51% 2547 6-12 1266 51% 1214 49% 2480 13-17 959 62% 589 38% 1548 18-25 4624 74% 1621 26% 6245 26-35 5905 71% 2359 29% 8264 36-45 2764 67% 1336 33% 4100 46-64 1459 61% 930 39% 2389 65+ 199 46% 235 54% 434 Totaal 18423 66% 9584 34% 28007 3.2 Herkomstland en geslacht Uit volgende grafiek blijkt duidelijk dat het merendeel van de beschermde personen uit enkele landen afkomstig is, namelijk uit Syrië, Irak, Afghanistan. Daarna volgen Somalië, Eritrea en Guinea. Syrië Irak Afghanistan Somalië Eritrea Guinea Rusland Congo-Kinshasa Iran Burundi China Albanië Kameroen Oekraïne Rwanda 0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 M V 6

Herkomstland M V Totaal Syrië 7228 64% 4063 36% 11291 Irak 3235 76% 1045 24% 4280 Afghanistan 2248 81% 529 19% 2777 Somalië 915 66% 480 34% 1395 Eritrea 699 71% 284 29% 983 Guinea 275 34% 545 66% 820 Rusland 227 47% 258 53% 485 Congo-Kinshasa 192 49% 199 51% 391 Iran 207 62% 129 38% 336 Burundi 134 56% 107 44% 241 China 110 46% 130 54% 240 Albanië 92 44% 119 56% 211 Kameroen 108 64% 60 36% 168 Oekraïne 74 45% 90 55% 164 Rwanda 63 43% 83 57% 146 Vooral bij personen uit Afghanistan, Irak en Eritrea zijn de mannen in de meerderheid. Uit Guinea, Albanië, China, Oekraïne, Rusland en Congo komen meer vrouwen, maar enkel bij personen uit Guinea is het verschil groot. 4. Verhuisbewegingen Asielzoekers worden door fedasil toegewezen aan collectieve opvangcentra of aan lokale opvanginitiatieven 2. Eenmaal zij erkend worden als vluchteling, hebben zij volgens artikel 26 van de Conventie van Genève het recht om hun verblijfplaats vrij te kiezen en zich vrij op het grondgebied te bewegen (onverminderd de voorschriften welke op vreemdelingen in het algemeen van toepassing zijn onder dezelfde omstandigheden). In principe hebben ze vanaf het moment van bescherming, twee maanden om een woonst te vinden en dus nog in de opvang te verblijven. Vluchtelingen ondervinden veel echter veel moeilijkheden bij het vinden van een woning. In de praktijk slagen heel wat erkende personen er daarom niet in om binnen de twee maanden naar een eigen woning te vertrekken 3. 2 Opvangplaatsen voor asielzoekers op 28/02/2017 België: - Collectief: 57,6 % - Individueel: 42,4 % Vlaams Gewest: - collectief: 45,4 % - Individueel: 54,6 % (nota AgII, monitoring asielinstroom februari 2017) 3 Zie commissie voor Wonen, Armoedebeleid en Gelijke Kansen van 10 november 2016 7

In deze extractie uit het RR beschikken we over de gemeente waar de persoon gedomicilieerd was op drie momenten: op moment van bescherming, op 20/7/2016 en op 27/1/2017. We beschikken ook over de gemeente bij hun asielaanvraag, maar dit is meestal Dienst Vreemdelingenzaken, waardoor onbruikbaar. Aangezien er in de groep van beschermde personen zowel personen zijn die reeds in 2014 erkend zijn als personen die pas eind 2016 erkend zijn, is het nuttig om de verhuisbewegingen in kaart te brengen naargelang de periode van erkenning. Voor personen die reeds langer erkend zijn is er meer kans op verhuis dan personen die recent erkend zijn. 337 personen die in januari 2017 een positieve beslissing kregen, nemen we niet mee, aangezien we ervan uitgaan dat zij binnen die maand nog niet de kans hebben gekregen te verhuizen (extractie is op 27/1/2017). We stellen vast dat de grootste verhuisbeweging tussen regio s gebeurt in de periode kort na erkenning. In de periode tussen de eerste extractie (20/7/2016) en de tweede extractie (27/1/2017) zien we veel minder verhuisbewegingen, behalve voor de groep die dan nog maar net erkend is, namelijk in de tweede helft van 2016. (zie 4.1.3 en 4.1.4). Op de verhuisbewegingen op langere termijn hebben we via de verkregen data geen zicht. 8

4.1 Verhuisbewegingen tussen regio s in België Hieronder gaan we na hoe asielzoekers bij bescherming al dan niet verhuisden naar een andere regio in België. 4.1.1 Personen met bescherming in 2014 Voor personen die reeds bescherming kregen in 2014 woonde 43% bij bescherming in het Vlaams Gewest. Op 20/7/2016 woont 49% in het Vlaams Gewest en zes maand later 50%. Ook heel wat personen trekken naar Brussel. Uit het Waals Gewest trekken mensen weg. voor de cohorte de beschermd in 2014 Vlaams Gewest Brussel Waals Gewest Andere* Totaal woonplaats bij bescherming 1642 616 1455 128 3841 woonplaats op 20/7/2016 1885 1118 813 25 3841 woonplaats op 27/1/2017 1911 1108 808 14 3841 *Andere is een restgroep die bestaat uit DVZ, afvoering van ambtswege, buitenland, onbekend, verlies verblijfsstatus Vlaams Waals Totaal voor de cohorte beschermd in 2014 Gewest Brussel Gewest Andere woonplaats bij bescherming 43% 16% 38% 3% 100% woonplaats op 20/7/2016 49% 29% 21% 1% 100% woonplaats op 27/1/2017 50% 29% 21% 0% 100% bescherming in 2014 woonplaats bij bescherming woonplaats op 20/7/2016 woonplaats op 27/1/2017 0 500 1 000 1 500 2 000 2 500 Vlaams Gewest Brussel Waals Gewest Andere 9

4.1.2 Personen met bescherming in 2015 Voor personen die bescherming kregen in 2015 woonde 45% bij bescherming in het Vlaams Gewest. Op 20/7/2016 woont 53% in het Vlaams Gewest en zes maand later nog steeds 53%. Dezelfde beweging naar Brussel en uit het Waals Gewest keert terug. We zien nauwelijks verhuisbewegingen tussen 20/7/2016 en 27/1/2017. voor de cohorte beschermd in 2015 Vlaams Gewest Brussel Waals Gewest Andere Totaal woonplaats bij bescherming 4224 1457 3398 327 9406 woonplaats op 20/7/2016 4944 2457 1983 22 9406 woonplaats op 27/1/2017 5026 2457 1916 7 9406 Vlaams Waals voor de cohorte beschermd in 2015 Gewest Brussel Gewest Andere woonplaats bij bescherming 45% 15% 36% 3% woonplaats op 20/7/2016 53% 26% 21% 0% woonplaats op 27/1/2017 53% 26% 20% 0% bescherming in 2015 woonplaats bij bescherming woonplaats op 20/7/2016 woonplaats op 27/1/2017 0 1 000 2 000 3 000 4 000 5 000 6 000 Vlaams Gewest Brussel Waals Gewest Andere 10

4.1.3 Personen met bescherming 1 e helft 2016 Voor personen die bescherming kregen in de eerste helft van 2016 woonde 47% bij bescherming in het Vlaams Gewest. Op 20/7/2016 woont 55% in het Vlaams Gewest en zes maand later 60%. Het lijkt er dus op dat asielzoekers die recenter erkend zijn, vaker in het Vlaams Gewest wonen en dat bij deze groep ook personen die nog niet in het Vlaams Gewest wonen er vaker voor kiezen naar het Vlaams Gewest te verhuizen. Van de personen die in 2014 beschermd werden, woont 29% in Brussel terwijl van personen beschermd in de eerste helft van 2016 slechts 18% op 27/1/2017 in Brussel woont. Vlaams Waals voor de cohorte beschermd 1e helft 2016 Gewest Brussel Gewest Andere Totaal woonplaats bij bescherming 3891 834 3422 203 8350 woonplaats op 20/7/2016 4564 1324 2407 55 8350 woonplaats op 27/1/2017 4995 1489 1853 13 8350 Vlaams Waals voor de cohorte beschermd 1e helft 2016 Gewest Brussel Gewest Andere woonplaats bij bescherming 47% 10% 41% 2% woonplaats op 20/7/2016 55% 16% 29% 1% woonplaats op 27/1/2017 60% 18% 22% 0% bescherming 1e helft 2016 woonplaats bij bescherming woonplaats op 20/7/2016 woonplaats op 27/1/2017 0 1 000 2 000 3 000 4 000 5 000 6 000 Vlaams Gewest Brussel Waals Gewest Andere 11

4.1.4 Personen met bescherming 2e helft 2016 Voor personen die bescherming kregen in de tweede helft van 2016 woonde 50% bij bescherming in het Vlaams Gewest. Op 20/7/2016 woont 49% in het Vlaams Gewest en zes maand later 63%. Het is opvallend hoe op zes maanden tijd het aandeel dat in het Vlaams Gewest woont stijgt van 49% naar 63%. Personen van deze cohorte lijken nauwelijks te verhuizen naar Brussel. voor de cohorte beschermd 2e helft 2016 Vlaams Gewest Waals Brussel Gewest Andere Totaal woonplaats bij bescherming 3037 639 2302 95 6073 woonplaats op 20/7/2016 2993 644 2304 132 6073 woonplaats op 27/1/2017 3823 754 1480 16 6073 voor de cohorte beschermd 2e helft 2016 Vlaams Gewest Waals Brussel Gewest Andere woonplaats bij bescherming 50% 11% 38% 2% woonplaats op 20/7/2016 49% 11% 38% 2% woonplaats op 27/1/2017 63% 12% 24% 0% beschermd 2e helft 2016 woonplaats bij bescherming woonplaats op 20/7/2016 woonplaats op 27/1/2017 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 4000 4500 Vlaams Gewest Brussel Waals Gewest Andere 12

4.1.5 Verhuis tussen regio s totaal Wanneer we bekijken wie in de regio van erkenning blijft en wie niet, zien we dat 86% van personen die in het Vlaams Gewest wonen op moment van bescherming, ook in het Vlaams Gewest blijft. 9% trekt naar Brussel en 5% naar het Waals Gewest. Voor personen die in Brussel wonen op moment van bescherming, blijft 78% en trekt 18% naar het Vlaams Gewest en 4% naar het Waals Gewest. Voor personen de in het Waals Gewest wonen op moment van bescherming, blijft slechts 49%, trekt 36% naar het Vlaams Gewest en 15% naar Brussel. Vlaams Gewest (27/1/2017) Brussel (27/1/2017) Waals Gewest (27/1/2017) Andere Totaal (op moment bescherming) Vlaams Gewest (op moment bescherming) 11173 1145 647 12965 Brussel (op moment bescherming) 643 2793 156 3592 Waals Gewest (op moment bescherming) 3815 1615 5261 2 10693 Andere (op moment bescherming) 295 302 109 51 757 Totaal (op 27/01/2017) 15926 5855 6173 53 28007 Vlaams Gewest (27/1/2017) Brussel (27/1/2017) Waals Gewest (27/1/2017) Vlaams Gewest (op moment bescherming) 86% 9% 5% Brussel (op moment bescherming) 18% 78% 4% Waals Gewest (op moment bescherming) 36% 15% 49% Op 27/1/2017 wonen 57% van de beschermde personen in het Vlaams Gewest, 21% in Brussel en 22% in het Waals Gewest 13

4.2 Verhuisbewegingen tussen provincies Zonder nog onderscheid te maken tussen de verschillende cohortes zien we voor de totale groep van personen die bescherming kregen, een netto stijging naar het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en naar de provincie Antwerpen (inclusief de stad Antwerpen). Ook Oost-Vlaanderen, West-Vlaanderen en in kleinere mate Vlaams-Brabant trekken vluchtelingen aan. In het Vlaams Gewest trekken enkel uit Limburg heel wat beschermde personen weg. bij erkenning op 27/1/2017 verschil P. Antwerpen 4351 16% 6513 23% 2162 50% P. Limburg 2517 9% 1396 5% -1121-45% P. Oost-Vlaanderen 2233 8% 3116 11% 883 40% P. Vlaams-Brabant 1665 6% 2052 7% 387 23% P. West-Vlaanderen 2199 8% 2849 10% 650 30% Brussel-Hoofdstad 3592 13% 5855 21% 2263 63% P. Henegouwen 1781 6% 1220 4% -561-31% P. Luik 3573 13% 3529 13% -44-1% P. Luxemburg 2287 8% 343 1% -1944-85% P. Namen 2323 8% 710 3% -1613-69% P. Waals-Brabant 729 3% 371 1% -358-49% andere 757 3% 53 0% Totaal 28007 100% 28007 100% 4.3. Verhuisbewegingen naar verstedelijkt gebied Wanneer we de indeling van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen bekijken, stellen we vast dat personen die bescherming krijgen, in eerste instantie naar Antwerpen en Gent trekken (+4 010) en de overige centrumsteden (+2 170). Zoals eerder beschreven, trekken ook heel wat personen naar Brussel (+2 263). Er is ook een netto verhuis naar kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau (+300). De minder verstedelijkte niveaus verliezen personen. bij bescherming op 27/1/2017 verschil 1.grootstedelijk gebied centrumgemeenten 1230 4% 5240 19% 4010 326% 2.regionaalstedelijk gebied centrumgemeenten 1931 7% 4101 15% 2170 112% 3.kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau 918 3% 1218 4% 300 33% 4.regionaalstedelijk gebied randgemeenten 464 2% 413 1% -51-11% 5.structuurondersteunend kleinstedelijk gebied 1503 5% 1367 5% -136-9% 6.grootstedelijk gebied randgemeenten 608 2% 438 2% -170-28% 7.Vlaams strategisch gebied rond Brussel 556 2% 317 1% -239-43% 8.buitengebied 5755 21% 2832 10% -2923-51% 9.Brussels Hoofdstedelijk Gewest 3592 13% 5855 21% 2263 63% 10.Waals Gewest 10693 38% 6173 22% -4520-42% 11. Andere* 757 3% 53 0% Eindtotaal 28007 100% 28007 100% Andere=DVZ, buitenland, schrapping 14

Een volledig overzicht van de gemeenten en clusters van Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen vindt men terug op de website lokale statistieken van de studiedienst van de Vlaamse Regering: http://aps.vlaanderen.be/lokaal/pdf/gebiedsindelingen/rsv8.pdf Zie ook blz. 26 van deze nota 4.4. Verhuisbewegingen en de centrumsteden We stellen vast dat personen na bescherming vaak naar de steden trekken. Inzoomend op de centrumsteden, geeft dit volgend beeld. Stad Antwerpen trekt het grootst aantal personen aan, met een nettoverschil van 3347 personen. In verhouding trekken Leuven en Hasselt nog meer personen aan, maar dat is omdat weinig personen op moment van bescherming in deze steden wonen. bij erkenning op 27/1/2017 Verschil Oostende 180 678 498 277% Leuven 90 878 788 876% Antwerpen 942 4289 3347 355% Turnhout 246 313 67 27% Sint-Niklaas 565 424-141 -25% Roeselare 192 295 103 54% Kortrijk 146 343 197 135% Gent 288 951 663 230% Mechelen 88 289 201 228% Hasselt 38 258 220 579% Aalst 93 249 156 168% Genk 54 137 83 154% Brugge 239 237-2 -1% Totaal 3161 9341 6180 196% Opvallend is het verschil van -25% voor Sint-Niklaas. Hier speelt wellicht mee dat Sint-Niklaas een vrij hoge opvangcapaciteit voor asielzoekers op het grondgebied heeft, wat wellicht het hoog aantal beschermde personen op het moment van erkenning verklaart. 15

We zoomen in op Stad Antwerpen omdat de absolute aantallen van recente vluchtelingen er hoog liggen, hoewel dus Oostende en Leuven meer recente vluchtelingen huisvesten in verhouding met hun aantal inwoners. 942 personen wonen op moment van hun bescherming in Stad Antwerpen. Op 27/1/2017 wonen er 4 289 personen. De instroom (3 574 personen) komt grotendeels uit andere gemeenten van de provincie Antwerpen en uit de provincies Luik, Limburg, Luxemburg en Namen. Veel minder mensen trekken weg uit de Stad Antwerpen, namelijk 227 personen. Zij trekken o.a. naar gemeenten buiten de Stad Antwerpen en naar Brussel. In totaal geeft dit een netto-instroom van 3 347 personen. Stad Antwerpen 11002 EV en SB op moment erkenning: 942 BLIJVERS: 715 76% UITSTROOM: 227 24% INSTROOM: 3 574 NETTO-INSTROOM: 3 347 Aantal EV en SB op 27/01/2017: 4 289 355% stijging UITSTROOM NAAR: INSTROOM VANUIT: provincie Antwerpen (niet Stad) 57 provincie Antwerpen (niet Stad) 937 provincie Oost-Vlaanderen (zonder Gent) 22 Brussel 184 Stad Gent 13 Limburg 402 Brussel 55 Luik 442 Limburg 14 Luxemburg 377 Luik 14 Henegouwen 187 Vlaams-Brabant 23 Namen 298 West-Vlaanderen 19 Oost-Vlaanderen 224 Namen 1 Vlaams-Brabant 202 Henegouwen 9 West-Vlaanderen 166 Waals-Brabant 82 Andere (DVZ, onbekend,...) 73 Bron: RR, bewerking: ABB 16

5. Woonplaats van vluchtelingen (met asielaanvraag sinds 1/1/2014) op 27/1/2017 5.1. Aanwezigheid van vluchtelingen (met asielaanvraag sinds 1/1/2014) t.o.v. bevolking Wat we hierboven in beeld brachten waren de verhuisbewegingen van de beschermde personen na het moment van hun erkenning. De verhouding tussen het aantal beschermde personen (volgens selectie) die op 27/01/2017 in de gemeente woonden en het totaal aantal inwoners in de gemeente, is een aanduiding voor de relatieve inspanning die de gemeente moet leveren. Hieronder een tabel met aantal vluchtelingen per 1000 inwoners voor de Vlaamse centrumsteden en daarna een kaartje met alle gemeenten van België. aantal EV en SB (volgens selectie) op 27/1/2017 aantal inwoners op 1/1/2016 17 aantal EV en SB (volgens selectie) per 1000 inwoners Oostende 678 70600 9,60 Leuven 878 99288 8,84 Antwerpen 4289 517042 8,30 Turnhout 313 42965 7,28 Sint-Niklaas 424 75208 5,64 Roeselare 295 60999 4,84 Kortrijk 343 75506 4,54 Gent 951 257029 3,70 Mechelen 289 84523 3,42 Hasselt 258 76685 3,36 Aalst 249 84329 2,95 Genk 137 65691 2,09 Brugge 237 118053 2,01 Totaal 9341 We zien dat 17 Belgische gemeenten meer dan 5 vluchtelingen per 1000 inwoners tellen (vluchtelingen met asielaanvraag sinds 1/1/2014). Daarvan zijn er 6 Vlaamse gemeenten, namelijk Oostende (9,6), Leuven (8,8), Antwerpen (8,3), Turnhout (7,3), Sint-Niklaas (5,6) en De Panne (5,5). Enkel deze laatste is geen centrumstand en behoort tot het buitengebied. Voor Brussel zijn de gemeenten met meer dan 5 vluchtelingen per 1000 inwoners: Sint-Joost-ten- Node (13,9), Anderlecht (9,3), Sint-Jans-Molenbeek (8,6) en Schaarbeek (8,0). Dit zijn allen gemeenten met een hoge bevolkingsdichtheid, een hoog aantal personen van buitenlandse herkomst en hoge armoedegraad. De Waalse gemeenten zijn Verviers (10,0), Luik (8,0), Sainte-Ode (8,0), Eupen (7,0), Dison (5,2), Martelange (5,1), Houffalize (5,0).

Aantal vluchtelingen (erkend en subsidiair beschermd) met asielaanvraag sinds 1/1/2014 per 1 000 inwoners (situatie op 27/1/2017) 18

5.2. Verschil in woonplaats naar profiel 5.2.1. Verschil naar leeftijdscategorie Woonplaats op 27/1/2017 0-12 13-17 18-25 26-35 36-45 45+ Totaal 1.grootstedelijk gebied centrumgemeenten 544 11% 178 11% 1405 22% 1874 23% 751 18% 488 17% 5240 19% 2.regionaalstedelijk gebied centrumgemeenten 587 12% 203 13% 1035 17% 1337 16% 553 13% 386 14% 4101 15% 3.kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau 252 5% 58 4% 229 4% 338 4% 213 5% 128 5% 1218 4% 4.grootstedelijk gebied randgemeenten 84 2% 25 2% 85 1% 140 2% 63 2% 41 1% 438 2% 5.regionaalstedelijk gebied randgemeenten 85 2% 22 1% 88 1% 127 2% 62 2% 29 1% 413 1% 6.Vlaams stedelijk gebied rond Brussel 80 2% 20 1% 47 1% 77 1% 48 1% 45 2% 317 1% 7.structuurondersteunend kleinstedelijk gebied 225 4% 87 6% 290 5% 402 5% 219 5% 144 5% 1367 5% 8.buitengebied 579 12% 190 12% 629 10% 712 9% 423 10% 299 11% 2832 10% 9.Brussels Hoofdstedelijk Gewest 1337 27% 375 24% 1142 18% 1578 19% 817 20% 606 21% 5855 21% 10.Waals Gewest 1253 25% 387 25% 1277 20% 1665 20% 941 23% 650 23% 6173 22% 11.ander 1 0% 3 0% 18 0% 14 0% 10 0% 7 0% 53 0% Eindtotaal 5027 100% 1548 100% 6245 100% 8264 100% 4100 100% 2823 100% 28007 100% We bekijken de woonplaats van de beschermde personen op 27/1/2017 naar leeftijdscategorie. De laatste kolom geeft het gemiddelde percentage weer. Wanneer we de verdeling over de leeftijdscategorieën bekijken, stellen we vast dat de jongste leeftijdscategorieën vaker dan gemiddeld in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en in het Waals Gewest wonen en minder dan gemiddeld in Antwerpen, Gent en de andere centrumsteden. De 18-35 jarigen wonen dan weer vaker in Antwerpen en Gent. Er zijn (iets) meer minderjarigen aanwezig in het buitengebied dan in Antwerpen en Gent. 19

Hieruit kunnen we vermoeden dat gezinnen even vaak voor het buitengebied kiezen als voor Antwerpen en Gent en bijna evenveel als in de andere centrumsteden, terwijl dit niet het geval is voor de alleenstaanden of koppels zonder kinderen. Daar is het buitengebied minder populair. verhuis minderjarigen Bij bescherming Op 27/1/2017 verschil Algemeen % verhuis 1. grootstedelijk gebied centrumgemeenten 310 5% 722 11% 412 133% 326% 2. regionaalstedelijk gebied centrumgemeenten 464 7% 790 12% 326 70% 112% 3. kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau 230 3% 310 5% 80 35% 33% 4. grootstedelijk gebied randgemeenten 118 2% 109 2% -9-8% -28% 5. regionaalstedelijk gebied randgemeenten 98 1% 107 2% 9 9% -11% 6. Vlaams stedelijk gebied rond Brussel 148 2% 100 2% -48-32% -43% 7. structuurondersteunend kleinstedelijk gebied 321 5% 312 5% -9-3% -9% 8. buitengebied 1206 18% 769 12% -437-36% -51% 9. Brussels Hoofdstedelijk Gewest 1057 16% 1712 26% 655 62% 63% 10.Waals Gewest 2425 37% 1640 25% -785-32% -42% Andere 198 3% 4 0% Totaal 6575 100% 6575 100% Bovenstaande tabel vergelijkt het % verhuizers algemeen en het % verhuizers bij minderjarigen. Bij de minderjarigen zien we slechts een % netto verhuis naar Antwerpen en Gent van 133% terwijl dit bij alle beschermde personen samen 326% is. De netto verhuis naar de andere centrumsteden is 70% bij minderjarigen terwijl dit bij alle beschermde personen samen 112% is. Minderjarigen trekken minder dan gemiddeld weg uit het buitengebied en het Waals Gewest. 20

5.2.2 Verschil naar geslacht Vrouwelijke vluchtelingen wonen meer dan gemiddeld in Brussel en in het Waals Gewest en minder vaak in Antwerpen, Gent en de andere centrumsteden. Dit hangt samen met het feit dat bepaalde nationaliteiten vaker in Brussel en het Waals Gewest wonen en dat bij die nationaliteiten er meer vrouwen zijn dan bij de nationaliteiten die zich in het Vlaams Gewest vestigen. Zie ook boven 3.2 voor de verdeling tussen mannen en vrouwen per nationaliteit. M V Totaal 1.grootstedelijk gebied centrumgemeenten 3838 21% 1402 15% 5240 19% 2.regionaalstedelijk gebied centrumgemeenten 2879 16% 1222 13% 4101 15% 3.kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau 809 4% 409 4% 1218 4% 4.grootstedelijk gebied randgemeenten 287 2% 151 2% 438 2% 5.regionaalstedelijk gebied randgemeenten 279 2% 134 1% 413 1% 6.Vlaams strategisch gebied rond Brussel 176 1% 141 1% 317 1% 7.structuurondersteunend kleinstedelijk gebied 921 5% 446 5% 1367 5% 8.buitengebied 1845 10% 987 10% 2832 10% 9.Brussels Hoofdstedelijk Gewest 3464 19% 2391 25% 5855 21% 10.Waals Gewest 3889 21% 2284 24% 6173 22% 11.ander 36 0% 17 0% 53 0% Totaal 18423 100% 9584 100% 28007 100% 21

5.2.3. Verschil naar nationaliteit Hieronder een tabel van het verschil in woonplaats op 27/1/2017 per nationaliteit. 88% van de beschermde personen zijn afkomstig uit 21 landen. Opvallend is dat Syriërs, de grootste groep vluchtelingen, meer dan gemiddeld in Brussel wonen (32% t.o.v. 21% gemiddeld). Veel vluchtelingen uit Franstalige landen wonen in Brussel of in het Waals gewest, namelijk vluchtelingen uit Guinea, Congo, Burundi, Kameroen, Rwanda, Senegal en Djibouti. De grootste groepen vluchtelingen in België, uitgezonderd de Syriërs, wonen meer dan gemiddeld in Antwerpen, Gent en de centrumsteden. Het zijn vluchtelingen uit Irak, Afghanistan, Somalië en Eritrea. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Totaal Syrië 1595 14% 1443 13% 473 4% 125 1% 142 1% 150 1% 540 5% 1228 11% 3588 32% 1986 18% 21 11291 40% Irak 1036 24% 759 18% 236 6% 105 2% 60 1% 36 1% 221 5% 487 11% 261 6% 1071 25% 8 4280 15% Afghanistan 813 29% 538 19% 147 5% 64 2% 51 2% 20 1% 149 5% 367 13% 235 8% 391 14% 2 2777 10% Somalië 415 30% 349 25% 47 3% 16 1% 18 1% 7 1% 67 5% 134 10% 80 6% 262 19% 1395 5% Eritrea 339 34% 242 25% 55 6% 22 2% 30 3% 3 0% 77 8% 111 11% 33 3% 70 7% 1 983 4% Guinea 23 3% 17 2% 7 1% 8 1% 6 1% 15 2% 17 2% 23 3% 400 49% 304 37% 820 3% Rusland 85 18% 93 19% 43 9% 9 2% 6 1% 7 1% 45 9% 33 7% 19 4% 143 29% 2 485 2% Congo-Kinshasa 14 4% 13 3% 6 2% 3 1% 0% 10 3% 8 2% 25 6% 81 21% 231 59% 391 1% Iran 63 19% 71 21% 3 1% 17 5% 9 3% 3 1% 37 11% 37 11% 59 18% 37 11% 336 1% Burundi 8 3% 7 3% 5 2% 1 0% 4 2% 11 5% 4 2% 17 7% 46 19% 138 57% 241 1% China 118 49% 30 13% 0% 4 2% 0% 2 1% 3 1% 3 1% 74 31% 6 3% 240 1% Albanië 25 12% 31 15% 5 2% 5 2% 5 2% 10 5% 9 4% 17 8% 29 14% 73 35% 2 211 1% Kameroen 7 4% 4 2% 2 1% 0% 0% 1 1% 7 4% 7 4% 64 38% 75 45% 1 168 1% Oekraïne 31 19% 19 12% 14 9% 2 1% 1 1% 0% 5 3% 27 16% 21 13% 44 27% 164 1% Rwanda 6 4% 9 6% 1 1% 0% 0% 4 3% 6 4% 7 5% 32 22% 81 55% 146 1% Sri Lanka 103 71% 11 8% 6 4% 3 2% 1 1% 0% 11 8% 5 3% 4 3% 1 1% 145 1% Senegal 6 4% 13 9% 4 3% 0% 0% 4 3% 1 1% 8 6% 37 26% 68 48% 1 142 1% Pakistan 34 26% 24 18% 2 2% 4 3% 2 2% 4 3% 11 8% 10 8% 26 20% 12 9% 1 130 0% Soedan 14 11% 25 19% 4 3% 0% 5 4% 1 1% 8 6% 12 9% 14 11% 46 36% 129 0% Libië 17 16% 14 13% 2 2% 0% 2 2% 3 3% 0% 10 10% 42 40% 14 13% 104 0% Djibouti 1 1% 4 4% 0% 0% 0% 2 2% 0% 0% 46 45% 50 49% 103 0% Totaal 21 nationaliteiten 4753 3716 1062 388 0 342 293 1226 2568 5191 5103 24681 88% Alle nationaliteiten 5240 19% 4101 15% 1218 4% 438 2% 413 1% 317 1% 1367 5% 2832 10% 5855 21% 6173 22% 53 28007 100% 1. grootstedelijk gebied centrumgemeenten 5. regionaalstedelijk gebied randgemeenten 9. Brussels Hoofdstedelijk Gewest 2. regionaalstedelijk gebied centrumgemeenten 6. Vlaams stedelijk gebied rond Brussel 10. Waals Gewest 3. kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau 7. structuurondersteunend kleinstedelijk gebied 11. ander 4. grootstedelijk gebied randgemeenten 8. buitengebied 22

6. Conclusies Sinds de verhoogde instroom van asielzoekers in België is er grotere interesse in het monitoren van instroom en verhuis van vluchtelingen. De instroom komt vooral uit een aantal landen, namelijk Syrië, Irak, Afghanistan, Somalië en Eritrea. De beschermingsgraad voor deze landen is hoog waardoor veel van deze mensen zich na bescherming (erkend vluchteling of subsidiaire bescherming) al dan niet definitief vestigen in ons land. Het aantal positieve beslissingen per maand neemt af, de instroom is dus dalend. Vaststellingen op basis van de extractie De helft van de vluchtelingen is tussen 18 en 35 jaar. 66% van de beschermde personen is man. Uit Guinea, China, Albanië, Oekraïne, Rusland en Congo komen meer vrouwen dan mannen, maar enkel bij personen uit Guinea is er een groot verschil, namelijk 66% vrouwen t.o.v. 34% mannen. Personen die reeds langer beschermd zijn, hebben langer de kans gehad om te verhuizen. Daarom bekijken we verschillende cohortes. Bij personen die in 2014 reeds bescherming kregen, woonde 43% op moment van bescherming in het Vlaams Gewest en woont eind januari 2017 50% in het Vlaams Gewest. Bij de cohorte van 2015 woonde 45% op moment van bescherming in het Vlaams Gewest en woonde eind januari 2017 53% in het Vlaams Gewest. Voor de personen die in de eerste helft van 2016 beschermd werden, was dit respectievelijk 47% en 60% en voor de laatste cohorte met een positieve beslissing in de tweede helft van 2016 was dit 50% en 63%. Hoe recenter de positieve beslissingen, hoe vaker deze personen in het Vlaams Gewest gevestigd zijn of er naartoe trekken. We hebben in deze nota niet alle cijfers van de extractie van 20/7/2016 herhaald om het geheel niet te zwaar te maken. Bij de verhuisbeweging tussen regio s in België hebben we dit wel gedaan. (zie 4.1) We stellen vast dat de grootste verhuisbeweging plaatsvindt kort na bescherming. Zo verhuisden heel wat personen na bescherming in 2014 naar Vlaanderen en Brussel, maar bij deze groep was er nog nauwelijks een bijkomende verhuisbeweging tussen 20/7/2016 en 27/1/2017. Bij de groep die erkend is in 2016 zie we dat er wel een grote verhuisbeweging plaatsvindt tussen beide momenten, omdat dit in de periode valt na erkenning. Van de personen die in het Vlaams Gewest wonen bij hun positieve beslissing, blijft ook 86% in het Vlaams Gewest wonen. Voor personen in Brussel is dit 78% en voor personen in het Waals Gewest 49%. Naast Brussel trekken vooral de provincies Antwerpen, Oost-Vlaanderen en West-Vlaanderen vluchtelingen aan. Ook Vlaams-Brabant trekt meer personen aan dan het verliest. Uit Limburg en de Waalse provincies trekken vluchtelingen weg, behalve in Luik waar er geen netto verlies is. Vluchtelingen trekken na hun positieve beslissing vaker naar Antwerpen, Gent en Brussel. Ook kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau trekt personen aan. Zij trekken weg uit minder verstedelijkte gebieden (en het Waals Gewest). Wanneer we kijken naar de centrumsteden, zien we inderdaad hoe Antwerpen, Gent maar zeker ook Leuven vluchtelingen aantrekt. Het is opvallend dat er van onze extractie van vluchtelingen er op 27/1/2017 4.289 in Antwerpen wonen en dat de eerstvolgende stad Leuven is met 788 personen. Gent volgt met 663 personen. De aantrekking van Antwerpen is dus zeer groot. Ook Oostende en in mindere mate Hasselt en Mechelen trokken netto meer dan 200 vluchtelingen aan. Enkel Sint-Niklaas verliest personen, maar daar wonen naast Antwerpen ook het meest vluchtelingen op moment van erkenning. 23

Vluchtelingen met kinderen wonen meer dan gemiddeld in Brussel en in het Waals Gewest en ook iets vaker dan gemiddeld in het buitengebied. Er zijn iets meer 6-17 jarigen aanwezig in het buitengebied dan in Antwerpen, Gent en de centrumsteden. De 18-35 jarigen wonen meer dan gemiddeld in Antwerpen en Gent. Hieruit vermoeden we dat gezinnen met kinderen even vaak voor het buitengebied kiezen als voor de centrumsteden, terwijl dit niet het geval is voor de alleenstaanden of koppels zonder kinderen. Vrouwelijke vluchtelingen wonen meer dan gemiddeld in Brussel en in het Waals Gewest en minder vaak in Antwerpen, Gent en de andere centrumsteden. Dit hangt samen met het feit dat bepaalde nationaliteiten (uit landen waar Frans één van de gebruikte talen is) voor Brussel en het Waals Gewest kiezen en er bij deze nationaliteiten meer vrouwen aanwezig zijn. Het gaat dan bijvoorbeeld om Guinea, Kameroen, Congo, Burundi en Rwanda. Opvallend is dat Syriërs (64% mannen) ook meer dan gemiddeld in Brussel wonen (32% ipv 21%). De vluchtelingen uit de andere meest voorkomende herkomstlanden, namelijk Irak, Afghanistan, Somalië en Eritrea zijn allen meer dan gemiddeld aanwezig in Antwerpen, Gent en de andere centrumsteden. Verder onderzoek Momenteel zijn er weinig studies over hoe vluchtelingen het integratieproces ervaren in de steden of op het platteland en de motieven die meespeelden bij hun woonplaatskeuze. Vanaf juli 2017 loopt in opdracht van het Agentschap Binnenlands Bestuur, afdeling Gelijke Kansen, Integratie en Inburgering, een kwalitatief onderzoek naar het samenleven in diversiteit van vluchtelingen. De drie onderzoeksthema s zijn: (1) het al dan niet hebben van diverse sociale contacten, (2) beleving van normen en waarden (3) push- en pullfactoren van leven in een grootstad versus kleine gemeente. Wat dit laatste punt betreft zijn de deelvragen: Wat zijn de belangrijkste redenen om in gemeente/stad X te wonen? Hoe heeft men zijn/haar huidige woning gezocht? Wie heeft geholpen? Via welke kanalen? Heeft men er bewust voor gekozen te wonen in een grootstad of in een kleine gemeente (< 25.000 inwoners)? Mocht men kiezen, waar zou men willen wonen? Waarom? Wat zijn voor-en nadelen van het wonen in de grootstad/kleinere gemeente? Het Agentschap Binnenlands Bestuur zal op deze manier meer informatie hebben om het beleid gericht op de integratie van nieuwkomers in het Vlaams Gewest te ondersteunen. ABB, 10/5/2017 Gerlinde Doyen gerlinde.doyen@kb.vlaanderen.be Philippe Buysschaert philippe.buysschaert@kb.vlaanderen.be 24

Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (indeling 8) In het Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen wordt er een onderscheid gemaakt tussen: 1.De grootstedelijk gebied centrumgemeenten Antwerpen en Gent 2.De regionaalstedelijk gebied centrumgemeenten Aangeduid in het rood op de kaart De overige 11 centrumgemeenten: Oostende, Brugge, Roeselare, Kortrijk, Sint-Niklaas, Aalst, Mechelen, Turnhout, Leuven, Genk en Hasselt 3.Kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau Aangeduid in het beige op de kaart Het betreft een 25 gemeenten zoals: Heist-op-den-Berg, Asse, Beringen, Leopoldsburg, Maasmechelen, 4.Grootstedelijk gebied randgemeenten Een 19-tal gemeenten rond Gent en Antwerpen: Kontich, Wijnegem, Zwijndrecht 5.Regionaalstedelijk gebied randgemeenten Het betreft een 20-tal gemeenten rond de centrumsteden zoals: Damme, Harelbeke, Diepenbeek, Zonhoven 6.Vlaams stedelijk gebied rond Brussel 13 gemeenten rond Brussel, op de kaart aangeduid in het geel 7.Structuurondersteunend kleinstedelijk gebied (21 gemeenten) 8.Buitengebied De resterende 197 gemeenten, op de kaart aangeduid in het lichtgroen 25