De COBRA-studie: Veranderingen in lichaamssamenstelling tijdens chemotherapie voor vrouwen met borstkanker. Oncologiedagen voor verpleegkundigen, Ede 18-11-2014 Maaike van den Berg, MSc, Anja de Kruif, MSc, Yfke de Vries, MSC
Median weight change in KG Toename in lichaamsgewicht tijdens behandeling met chemotherapie bij borstkanker Weight change of patients treated with chemotherapy 8 6 4 2 0 0,5 * 2,3 * 0,5-2 -4 Anthracyclines based (n=289) Anthracyclines + taxanes (n=170) CMF (n=10) Type of chemotherapy Kruskal-wallis test performed p=0.012 (*) significant difference Winkels et al. e-spen Journal 2013
Veranderingen in lichaamssamenstelling bij vrouwen met borstkanker Lokale behandeling Chemotherapie Demark-Wahnefried et al. J Clin Onc 2001.
Nou wat ik uh, het meest vervelend vind is toch dat ik ben aangekomen. Dat had niemand me verteld Nu zit je met de gebakken peren en nu moet het er allemaal af. Ze blijven in het begin zeggen: Ah joh, wees blij dat het goed gaat en dat je gezond bent... Maar, als je te dik bent, dat heeft ook de nodige gevolgen. Dan zak je echt in. Ik had af en toe echt dat ik zo moe was, nou laat ik maar niet douchen ik ga in bad, dat is makkelijker. En ja, dan zat je in bad en dan denk je, ja nou moet ik me nog aankleden. En droogmaken en mijn kleren aan en tussen al die fases heb ik gewoon een half uur op een matje gelegen totdat ik echt dacht, dit wil ik echt niet. Citaten van patiënten Anja de Kruif Promovenda COBRAstudie
Waarom zijn veranderingen in lichaamssamenstelling zo belangrijk? Kwaliteit van leven: Zorgen over lichaam Lager zelfvertrouwen Vermoeidheid Gezondheid: Hoger risico hart-vaatziekten diabetes Prognose: Mogelijk hogere kans op terugkeer van ziekte en overlijden Chlebowski et al, J Clin Onc, 2002, Patterson et al, Maturitas, 2010 Vance et al, Obes Rev, 2010
Na de COBRA-studie hopen we: Nagaan welk percentage borstkanker patiënten een versnelde toename in vetmassa, afname in spiermassa en spierkracht doormaakt tijdens chemotherapie Nagaan of veranderingen in de voeding of in lichamelijk activiteitenpatroon samenhangen met veranderingen in lichaamssamenstelling Identificeren van subgroepen die vatbaar zijn voor veranderingen in lichaamssamenstelling Een duidelijk beeld te hebben van een effectieve interventie om deze veranderingen tegen te gaan.
Drie invalshoeken, één studie
Design van de studie Chemo therapie Interviews en focusgroepen met patiënten, vrouwen zonder borstkanker, professionals Voor Voeding Beweging Geur/smaak Persoonlijkheid Depressie Menopauze Hormonen Tijdens/kort na 1/2 jaar na
Studie populatie Vrouwen met borstkanker (N=300) - Vrouwen, 18 jaar of ouder - Nieuw gediagnosticeerde borstkanker - Stadium 1-3a - Gepland voor chemotherapie Vergelijkingsgroep (N=300) - Vrouwen, 18 jaar of ouder - Geen geschiedenis met kanker Gematched op: Leeftijd (± 2 jaar) Exclusie criteria - Niet Nederlands sprekend - Eerdere diagnose van kanker - Eerdere behandeling met chemotherapie - Dementie of andere aandoening waardoor het niet mogelijk is vragenlijsten in te vullen of 24uurs recalls te beantwoorden.
Werving Vrouwen met borstkanker via de deelnemende ziekenhuizen Vrouwen in de vergelijkingsgroep via de vrouwen met borstkanker
Metingen COBRA-studie Alle deelnemers Voor chemo (Start) Tijdens chemo (na 3 mnd) Na chemo (na 6 mnd) ½ jaar na chemo (na 1 jaar)
Metingen COBRA-studie Vragenlijsten (uitgebreid) Voor chemo (Start) Alle deelnemers Tijdens chemo (na 3 mnd) Na chemo (na 6 mnd) ½ jaar na chemo (na 1 jaar) X X X
Metingen COBRA-studie Vragenlijsten (uitgebreid) Voor chemo (Start) Alle deelnemers Tijdens chemo (na 3 mnd) Na chemo (na 6 mnd) ½ jaar na chemo (na 1 jaar) X X X Bloedafname X X X X
Metingen COBRA-studie Vragenlijsten (uitgebreid) Voor chemo (Start) Alle deelnemers Tijdens chemo (na 3 mnd) Na chemo (na 6 mnd) ½ jaar na chemo (na 1 jaar) X X X Bloedafname X X X X Lichaamsmetingen Dexa, Spierkracht X X X
Lichaamsmetingen
Metingen COBRA-studie Vragenlijsten (uitgebreid) Voor chemo (Start) Alle deelnemers Tijdens chemo (na 3 mnd) Na chemo (na 6 mnd) ½ jaar na chemo (na 1 jaar) X X X Bloedafname X X X X Lichaamsmetingen Dexa, Spierkracht 24uurs recall & korte vragenlijst X X X XX
Metingen COBRA-studie Vragenlijsten (uitgebreid) Voor chemo (Start) Alle deelnemers Tijdens chemo (na 3 mnd) Na chemo (na 6 mnd) ½ jaar na chemo (na 1 jaar) X X X Bloedafname X X X X Lichaamsmetingen Dexa, Spierkracht 24uurs recall & korte vragenlijst Alle Deelnemers X X X XX Niet alle deelnemers Interviews X X X X Focusgroepen Na de Interviews
Metingen COBRA-studie Vragenlijsten (uitgebreid) Voor chemo (Start) Alle deelnemers Tijdens chemo (na 3 mnd) Na chemo (na 6 mnd) ½ jaar na chemo (na 1 jaar) X X X Bloedafname X X X X Lichaamsmetingen Dexa, Spierkracht 24uurs recall & korte vragenlijst X X X XX Niet alle deelnemers Interviews X X X X Focusgroepen Na de Interviews Geur en smaaktesten X X X X
Mevrouw X Voor chemotherapie Na chemotherapie ½ jaar na chemotherapie Leeftijd inclusie 54.0 Gewicht (kg) 70.4 + 4.1-3.5 Vetmassa (%) 37.1 + 5.0-1.0 Vetvrije massa (%) 60.5-4.7 + 0.9 Handknijpkracht Rechts 24.0 + 1.7 + 5.3 Handknijpkracht Links 22.3 + 2.7 + 3.3 Sit to stand test 19.5-3.5 + 1.5
Eerste resultaten Patiëntengroep (n=57) Vergelijkingsgroep (n=37) gemiddelde Min Max gemiddelde Min Max Leeftijd tijdens inclusie 52.6 25 70 48.2 36 62 Lengte (cm) 167.5 154.6 180 169.4 158 180 Gewicht (kg) 71.9 52.7 126.2 72.1 51.7 112.5 BMI 25.6 17.4 42.2 25.1 19.5 38.5 Vetmassa (%) 36.5 25.6 54.9 34 20.7 55.4 Vetvrije massa(%) 60.8 43.7 70.8 62.9 43.1 75.4 Menopauzale status(n) Premenopauzaal Menopauzaal Postmenopauzaal Missing 24 (42%) 8 (14%) 25 (44%) 24 (67%) 5 (19%) 7 (14%) 1
Met dank aan Cobra team Prof. dr. ir. Ellen Kampman, WUR/VU Dr. ir. Renate Winkels, WUR Maaike van den Berg, MSc, WUR Monique Derks, BSc, WUR Lisette Kamps, MSc, WUR Anja de Kruif, MSc, VU Yfke de Vries, MSc, WUR Projectleden Prof. dr. ir. Kees de Graaf, WUR Prof dr. Hanneke van Laarhoven, AMC Prof. dr. ir. Marjolein Visser, VU Dr. Jeanne de Vries, WUR Dr. Marjan Westerman, VU www.cobra-studie.nl cobra.studie@wur.nl Deelnemende ziekenhuizen Deelnemers Interesse in deelname? Mail: cobra.studie@wur.nl