Bestuursvoorstel Onderwerp Handhavingsbeleid Industriële Veiligheid 2014-2018 Status Gevraagd besluit Besluitvormend Vaststellen van het Handhavingsbeleid Industriële Veiligheid 2014-2018, waarbij het toezicht- en handhavingsbeleid Industriële Veiligheid februari 2013 wordt ingetrokken. Verantwoordelijke A.M. Demmers-Van der Geest portefeuillehouder bestuur Bijlagen 1. Handhavingsbeleid Industriële Veiligheid 2014-2018; 2. Overzicht verschillen uitvoering handhavingsbeleid. 1. Samenvatting Algemeen De veiligheidsregio s hebben wettelijke taken en verantwoordelijkheden op het gebied van industriële veiligheid. Deze betreffen onder andere het uitvoeren van toezicht op en handhaving van de verplichtingen die zijn gesteld op grond van de Wet veiligheidsregio's (Wvr), het Besluit veiligheidsregio s (Bvr) en het Besluit risico s zware ongevallen 1999 (Brzo 99). Doel Het bijgevoegde Handhavingsbeleid Industriële Veiligheid 2014-2018 legt beleid vast voor de handhaving van de artikelen 31 en 48 van de Wvr en de artikelen van het Bvr en het Brzo die een nadere uitwerking geven deze artikelen uit de Wvr. Dit handhavingsbeleid bestaat uit een toezicht- en een sanctiestrategie. De toezichtstrategie geeft aan hoe VRZ invulling geeft aan haar toezichthoudende taak. Uit de sanctiestrategie volgt hoe VRZ reageert op een geconstateerde overtreding. Met handhaving wil VRZ bereiken dat de naleving van wet- en regelgeving op het gebied van industriële veiligheid wordt bevorderd. Achterliggend doel is beheersing van de risico s die samenhangen met activiteiten binnen risicovolle bedrijven. Toezicht- en handhavingsbeleid VRZ In juni 2013 is het huidige Toezicht- en handhavingsbeleid Zeeland vastgesteld door het Algemeen Bestuur. Dit beleid was gebaseerd op het model nota handhavingsbeleid Industriële Veiligheid van het Landelijk Expertisecentrum BrandweerBRZO (LEC). De nieuwe landelijke handhavingstrategie en het samenwerkingsverband Zuidwest Nederland hebben aanleiding gegeven voor het aanpassen van het beleid. Landelijk Handhavingsbeleid Het Handhavingsbeleid Veiligheidsregio s Industriële Veiligheid 2014-2018 is een landelijk model wat specifiek bestemd is voor de veiligheidsregio s. Het model is gebaseerd op de landelijke handhavingstrategie Brzo welke is afgestemd met alle betrokken ministeries, inspectiepartners en stakeholders. Pagina 1 van 6
In 2013 hebben de Raad van Regionaal Commandanten (juni 2013) en het Veiligheidsberaad (december 2013) ingestemd met de landelijke strategie. In april 2014 hebben de 6 coördinerend Brzo-VR directeuren ingestemd met het model. In het Handhavingsbeleid Veiligheidsregio s Industriële Veiligheid 2014-2018 hebben de BrandweerBrzo-regio s een gemeenschappelijke visie voor de jaren 2014-2018 vastgelegd over onder andere de werkwijze bij het inspecteren van bedrijven en handhaving. Een belangrijke reden voor dit gezamenlijk beleid is het bereiken van zoveel mogelijk landelijke uniformiteit. Dit kan alleen als de veiligheidsregio s dit beleid omarmen en het eigen handhavingsbeleid zoveel mogelijk hierop laten aansluiten. Samenwerkingsverband Zuidwest Nederland Het samenwerkingsverband Zuidwest Nederland bestaat uit de veiligheidsregio s Haaglanden, Hollands-Midden, Rotterdam-Rijnmond, Zeeland en Zuid-Holland Zuid. Binnen dit samenwerkingsverband is afgesproken de wijze van toezicht en handhaving als één van de eerste prioriteiten te uniformeren. Het samenwerkingsverband Zuidwest Nederland sluit zich aan bij het landelijke handhavingsbeleid. Handhavingsbeleid VRZ Het landelijke handhavingsbeleid heeft de basis gevormd voor het bijgevoegde Handhavingsbeleid Industriële Veiligheid 2014-2018. In het handhavingsbeleid van VRZ is zoveel mogelijk aangesloten bij de tekst van het landelijke beleid. Het aangeboden handhavingsbeleid is het eerste product van het samenwerkingsverband Zuidwest Nederland en wordt aan ieder bestuur van deelnemende veiligheidsregio s voorgelegd. Naast de beschreven handhavingpraktijk worden in het landelijke handhavingsbeleid ook enkele onderwerpen als optioneel beschreven als visie richting de toekomst. Het is aan de veiligheidsregio s welke keuze hierin gemaakt wordt. De keuzemogelijkheden zijn met de veiligheidsregio s binnen het samenwerkingsverband Zuidwest Nederland besproken, ter bevordering van de uniformiteit. De verschillen worden achtereenvolgens nader toegelicht. Verschillen ten opzichte van het landelijke handhavingsbeleid Industriële Veiligheid Strafrechtelijke aanpak In de Landelijke Handhavingstrategie Brzo 1999: 2013 is aangegeven dat bestuursrecht en strafrecht elkaar aanvullen. Het uitgangspunt is om eerst zoveel mogelijk via het bestuursrecht op te treden en strafrecht als ultimum remedium in te zetten. In de gevallen die leiden tot een strafrechtelijke aanpak, doet VRZ aangifte bij een algemene opsporingsambtenaar (politie). Het landelijke handhavingsbeleid geeft als optie aan dat op termijn de veiligheidsregio s zelf voorzien in een aantal Buitengewoon opsporingsambtenaren (BOA s). Daartoe zou dan één veiligheidsregio worden aangewezen die één of twee BOA s aanstelt. Deze BOA s kunnen dan door de andere veiligheidsregio s worden ingeschakeld. Vooralsnog heeft het Brzo samenwerkingsverband Zuidwest Nederland er voor gekozen géén eigen BOA s aan te stellen. Verschillen binnen het samenwerkingsverband Zuidwest Nederland Bedrijfsbrandweeroefeningen Het landelijke handhavingsbeleid stelt dat het bijwonen en het beoordelen van bedrijfsbrandweeroefeningen ten minste eenmaal per jaar wordt uitgevoerd. Pagina 2 van 6
Van deze frequentie kan worden afgeweken op grond van een systematische evaluatie van de risico s en de resultaten van eerdere controles. VRZ hanteert per bedrijf met een bedrijfsbrandweeraanwijzing een frequentie van 1x per twee jaar voor het bijwonen en beoordelen van een bedrijfsbrandweeroefening. Inspecties Per bedrijfsbrandweerinspectie bedraagt de tijdsbesteding van VRZ gemiddeld 30 uur (bij een inspectiefrequentie van 1x/2 jaar). Hierin wijkt VRZ af van de overige veiligheidsregio s binnen het samenwerkingsverband Zuidwest Nederland. De andere vier regio s voeren jaarlijks inspecties uit, waarbij de tijdsbesteding per inspectie 8 uur bedraagt. Ter vergelijking betekent dit dat VRZ 15 uur per jaar besteedt aan de uitvoering van een bedrijfsbrandweerinspectie, 7 uur meer dan de andere vier regio s. Dit verschil wordt veroorzaakt door het voor- en nawerk waarmee VRZ rekening houdt. VRZ kiest ervoor om het bijwonen van een bedrijfsbrandweeroefening te beschouwen als een controle op het goed functioneren van de bedrijfsbrandweer. Op basis van artikel 7.3 lid 5 van het Besluit veiligheidsregio s stelt het bestuur van de veiligheidsregio eisen aan de wijze waarop de bedrijfsbrandweer dient te worden vormgegeven. Tijdens het bijwonen van een bedrijfsbrandweeroefening wordt door VRZ getoetst of voldaan wordt aan de in de bedrijfsbrandweeraanwijzing gestelde eisen. De bevindingen worden in een rapportage opgenomen en aan het bedrijf toegezonden. Daar waar sprake is van het niet voldoen aan verplichtingen zoals gesteld in de bedrijfsbrandweeraanwijzing, wordt handhavend opgetreden. Tot slot worden de bevindingen van de inspectie afgestemd met de interne repressieve organisatie, zodat relevante constateringen kunnen worden meegenomen in de operationele voorbereiding van de overheidsbrandweer. De overige vier regio s binnen het samenwerkingsverband kiezen er vooralsnog voor om niet als toezichthouder de bedrijfsbrandweeroefeningen bij te wonen en daarmee dus ook geen vooren nawerk uit te voeren, zoals een rapportage en eventuele handhaving bij geconstateerde afwijkingen. Binnen het samenwerkingsverband Zuidwest Nederland is besloten om het verschil in inspectiefrequenties voorlopig te accepteren en gezamenlijk een evaluatie te starten voor deze activiteit, waarbij de kwaliteit van de verschillende methodieken zal worden vergeleken. Op basis van de uitkomsten zullen ten aanzien van de inspectiefrequentie en duur uniforme afspraken worden gemaakt binnen het samenwerkingsverband Zuidwest Nederland, zodat een eenduidige werkwijze met betrekking tot de inspecties van bedrijfsbrandweren wordt gerealiseerd. Voor zover mogelijk neemt VRZ het toezicht op de verplichtingen voor bedrijfsbrandweren (artikel 31 Wvr) eveneens mee met de Brzo-inspecties die samen met het bevoegd gezag Wabo en de Inspectie SZW worden uitgevoerd. Publiceren handhavingbesluiten De industriebrand bij Chemie-Pack in Moerdijk in januari 2011 en de gebeurtenissen rond het tank op- en overslagbedrijf Odfjell zorgen voor een actieve publieke discussie over veiligheid bij bedrijven, in het bijzonder bedrijven die werken met gevaarlijke stoffen. Communiceren richting publiek over complexe productieprocessen en installaties in combinatie met ingewikkelde wet- en regelgeving is een hele uitdaging. Ook doen de media steeds vaker een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur en vragen complete dossiers op. Pagina 3 van 6
Het landelijke handhavingsbeleid biedt de mogelijkheid tot actieve publicatie van inspectieresultaten en opgelegde sancties. Door deze werkwijze is de veiligheidsregio transparant richting de burger. Keerzijde is echter dat het actief publiceren van handhavingbesluiten als extra sanctie kan worden ervaren door een bedrijf. Negatieve publiciteit levert een bedrijf soms meer (financiële) schade op, dan een eis tot investering op veiligheidsaspecten. Publicatie dient om deze reden een weloverwogen besluit te zijn en geen standaard procedure. Daarnaast biedt de Wet openbaarheid bestuur de burger, zij het op passieve wijze, reeds de mogelijkheid om handhavingbesluiten in te zien. Dit overwegende heeft VRZ deze optie niet overgenomen in het handhavingsbeleid van VRZ. Binnen het samenwerkingsverband Zuidwest Nederland kiest de veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond wel voor actieve publicatie van opgelegde sancties. Wijzigingen ten opzichte van het huidige handhavingsbeleid Het Handhavingsbeleid Industriële Veiligheid 2014-2018 is op de volgende punten gewijzigd ten opzichte van het vigerende Toezicht- en handhavingsbeleid (zie eveneens bijlage 2 bij deze notitie). Bevel niet in werking stellen of houden van een inrichting In het verleden is geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid voor het niet in werking stellen of houden van een inrichting. Op basis van artikel 48, lid 2 van de Wet veiligheidsregio s, ligt deze bevoegdheid wel bij de veiligheidsregio s. Indien in een veiligheidsrapport gegevens en beschrijvingen ontbreken die benodigd zijn voor de voorbereiding op de rampbestrijding is het mogelijk een bevel van niet in werking stellen of houden van een inrichting uit te vaardigen. Jaarlijks uitvoeringsprogramma In het beleid is een paragraaf opgenomen ten behoeve van het opstellen van een jaarlijks uitvoeringsprogramma. In dit jaarlijks uitvoeringsprogramma wordt aangegeven welke activiteiten het komende jaar uitgevoerd worden. Bij het opstellen van het jaarlijks uitvoeringsprogramma wordt rekening gehouden met de gestelde doelen en prioriteiten uit het beleid. Deze paragraaf is nieuw in het beleid, maar houdt niet in dat een andere werkwijze door VRZ gevolgd moet worden. VRZ stelt jaarlijks in samenwerking met de RUD Zeeland, RWS Zeeland en de I-SZW een inspectieplanning op. Kernbepalingen en niet-kernbepalingen In het Toezicht- en handhavingsbeleid is een onderscheid gemaakt tussen kernbepalingen en niet-kernbepalingen. Ten behoeve van de keuze voor de te volgen sanctiestrategie werd gekeken of de overtreding een kernbepaling of niet-kernbepaling was. Deze werkwijze bleek in de praktijk lastig uitvoerbaar. Er is voor gekozen deze indeling te laten vervallen. Ter vervanging van deze tweedeling is in de landelijke handhavingstrategie uitgegaan van drie categorieën; lichte, middel en zware overtreding. De VRZ voorziet dat ook een strikte toepassing van deze indeling lastig uit te voeren is. Er zal door de VRZ per overtreding gekeken worden welke sanctiestrategie gevolgd moet worden en niet standaard onder een categorie geplaatst worden. Hierin wijkt VRZ dan af van de landelijke handhavingstrategie. Aangifteplicht Bij opzettelijke overtreding van de artikelen 13 eerste lid, 14 eerste en tweede lid, 16 vijfde lid, en 21 eerste lid, van het Brzo is er sprake van een misdrijf en zal dus altijd aangifte moeten worden gedaan (zie artikel 25, eerste lid van het Brzo j.o. artikel 2 Wet op de economische delicten). Bij overtredingen van artikel 31 van de Wvr is nooit sprake van een misdrijf. Pagina 4 van 6
Bij overtredingen van overige artikelen van het Brzo is het onduidelijk of er sprake is van een misdrijf. Gevolg hiervan is dat door de toezichthouders van de VRZ geconstateerde overtredingen, die aan worden gemerkt als een misdrijf, aangifte gedaan moet worden door VRZ. 2. Wettelijk kader en/of eerdere besluitvorming Artikelen 31 en 48 van de Wet veiligheidsregio's (Wvr), het Besluit veiligheidsregio s (Bvr) en het Besluit risico s zware ongevallen 1999 (Brzo 99). 3. Financiën Financiële consequenties: Dekking uit: 4. Consequenties Operationele consequenties: Consequenties voor gemeenten: Overige consequenties: De financiële gevolgen door uitwisseling van toezichthouders binnen het samenwerkingverband Zuidwest Nederland worden binnen het reguliere budget afgedekt. Overige financiële consequenties worden niet verwacht. Niet van toepassing In het Brzo samenwerkingsverband Zuidwest Nederland is gekozen voor het uitwisselen van toezichthouders ten behoeve van de Brzo-inspecties. Dit houdt in dat de toezichthouders in alle veiligheidsregio s in het Brzo samenwerkingsverband Zuidwest Nederland ingezet kunnen worden. Per toezichthouder wordt een deel van het aantal uren gereserveerd voor een inspectie in de samenwerkingsregio s. Deze uren kunnen niet gebruikt worden voor een inspectie in de regio Zeeland. Echter worden ook toezichthouders uit de samenwerkingsregio s ingezet voor inspecties in de regio Zeeland. Er zal in de planning voor gezorgd worden dat er een gelijk aantal inspecties uitgevoerd worden als zonder de uitwisseling van toezichthouders. Ten behoeve van het uitwisselen van toezichthouders, dienen deze toezichthouders in de Staatscourant te worden benoemd Geen consequenties voor gemeenten. Geen overige consequenties. 5. Communicatie 1. Het handhavingsbeleid Veiligheidsregio Zeeland Industriële Veiligheid 2014-2018 wordt bekend gemaakt binnen VRZ en extern op de website. Er wordt een link gelegd naar de landelijke website waarop uitkomsten van onderzoeken worden gepubliceerd. 2. Daar waar mogelijk worden uitkomsten van onderzoeken bij betreffende bedrijven landelijk gepubliceerd. Hiertoe wordt voorafgaand aan de publicatie contact gelegd met team communicatie VRZ om te kunnen anticiperen op mogelijke (media)vragen. 3. Het beleid wordt gecommuniceerd naar inspectiepartners (I SZW, RUD Zeeland, RWS Zeeland). 4. De aan te wijzen toezichthouders binnen het BRZO samenwerkingsverband Zuidwest Nederland worden bekend gemaakt en benoemd in de Staatscourant. Pagina 5 van 6
Besluit Algemeen Bestuur Registratienummer: Paraaf secretaris van het Algemeen Bestuur Datum: Pagina 6 van 6