Grootste examentrainer en huiswerkbegeleider van Nederland M&O Trainingsmateriaal De slimste bijbaan van Nederland! lyceo.nl
Traininingsmateriaal M&O Lyceo-trainingsdag 2015 Jij staat op het punt je eerste examentraining in het vak M&O te geven en bent daarom van harte uitgenodigd op de Lyceo-trainingsdag. Ter voorbereiding op deze dag vragen wij jou bijgaand trainingsmateriaal zorgvuldig door te nemen. - Het Lyceo-stappenplan - Een theoriepresentatie - Een drietal opdrachten Wij willen je vragen de onderdelen van het trainingsmateriaal goed voor te bereiden zodat we er tijdens de trainingsdag direct mee aan de slag kunnen gaan. Zo haal je het beste uit jouw trainingsdag! Het Lyceo-stappenplan Lyceo heeft een eigen stappenplan ontwikkeld. Het Lyceo-stappenplan vind je in het trainingsmateriaal. Met het stappenplan kunnen leerlingen gemakkelijk en gestructureerd een examenopgave aanpakken en zo het maximale aantal punten scoren. Zorg ervoor dat jij het stappenplan kent en gebruik het stappenplan bij het maken en uitleggen van de opdrachten. Een theoriepresentatie Een Lyceo-examentraining is opgebouwd uit blokken van twee uur. Een blok begint met een presentatie door de trainer over de theorie van een domein (onderwerp van de examenstof). Om je kennis te laten maken met de examenstof hebben we in dit trainingsmateriaal een theoriepresentatie van een domein opgenomen. De theoriepresentatie zal tijdens de trainingsdag aan bod komen. Bereid de presentatie daarom goed voor door per slide te bedenken wat je vertelt aan de examenleerlingen. Uit de presentatie moet blijken dat je de theorie beheerst en de stof gestructureerd kan overbrengen. Maak de presentatie interessant, wees helder en geef goede voorbeelden. Drie opdrachten In het trainingsmateriaal zijn drie verschillende opdrachten uit de Lyceo-examenbundel opgenomen. De opdrachten komen elk uit een ander domein (onderwerp van de examenstof). Maak de drie examenopdrachten volgens het Lyceo-stappenplan en neem jouw uitwerkingen mee naar de trainingsdag. Wij wensen je heel veel succes met de voorbereidingen en zien je graag op de trainingsdag! 1
Inhoudsopgave Lyceo-stappenplan 3 Theoriepresentatie 4 Opdrachten 14 2
Lyceo-stappenplan Met het Lyceo-stappenplan beantwoord je stap voor stap iedere examenvraag. De stappen helpen je gestructureerd een examenopgave aan te pakken en zorgen ervoor dat je het maximale aantal punten scoort voor een vraag. Het stappenplan is makkelijk te onthouden omdat de stappen samen het woord G O E C O N vormen. G oed lezen O vernemen E valueer de vraag C ontroleer hulpmiddelen O pgave uitwerken N akijken van antwoord G oed lezen Lees de opgave goed door, onderstreep belangrijke informatie en bekijk hoeveel punten de opgave waard is. O vernemen Neem belangrijke informatie over. Schrijf alle gegevens (waarden, formules, figuren etc.) op met het goede symbool, bedragen krijgen bijvoorbeeld een -teken. Overschrijven van de juiste informatie levert je al punten op. E valueer de vraag Begrijp de vraag door deze in jouw eigen woorden te formuleren en vast te stellen over welk domein/onderwerp het gaat. Let hierbij op signaalwoorden en bepaal de stappenplannen en/of formules die je bij de vraag gebruikt. C ontroleer hulpmiddelen Bedenk of je extra hulpmiddelen nodig hebt. Zijn er nog extra formules of waarden van het formuleblad te halen? Overschrijven van de juiste waarden en formules levert je al punten op. O pgave uitwerken Werk uit door de gevonden formules, figuren of vergelijkingen uit te werken. Schrijf alle denkstappen op en kom tot een antwoord. N akijken van antwoord Controleer of het antwoord juist en realistisch is door de vraag nog eens te lezen. Kloppen jouw berekeningen? Heb je de juiste eenheid gebruikt en heb je het getal goed afgerond (decimalen)? Tip: 6/3 = 2 Tijdens het examen moet je vaak een waarde achterhalen op basis van een formule in de vorm van een breuk. Weet je daarbij de uitkomst en de teller of de noemer? Op basis van de 6/3 = 2 regel kan je altijd de formule herschrijven om de onbekende te achterhalen (?/3 = 2? = 3 x 2 = 6). 3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
1 Eindexamen 12I Johan en Ineke openden op 1 januari 1996 de fitnesszaak Joinforfit vof (of openbare vennootschap) in het winkelhart van het Gelderse dorp Wijchen. Joinforfit biedt conditietraining en krachttraining aan. Johan en Ineke zijn de enige eigenaren van Joinforfit Naast de komst van een concurrerend lowbudget-fitnesscentrum (zie informatiebron 1) op een nabijgelegen bedrijfsterrein, zorgde later ook de economische crisis voor financiële problemen bij Joinforfit in de jaren 2008 en 2009. Om de nadelige gevolgen van deze financiële problemen voor de eigenaren van de onderneming te beperken, hebben Johan en Ineke de ondernemingsvorm van Joinforfit op 1 januari 2011 omgezet in een besloten vennootschap (bv). Hierin zijn zij directeur-grootaandeelhouder (DGA, zie informatiebron 2). De verdeling van het ingebrachte eigen vermogen van Johan en Ineke bleef onveranderd. Sinds de oprichting op 1 januari 1996 heeft Joinforfit één medewerker in dienst die trainingen verzorgt. De loonkosten van deze medewerker zijn jaarlijks met 2% gestegen. a. Leg uit waarom bij een bv de gevolgen van financiële problemen bij de onderneming voor de eigenaren beperkt kunnen worden. 14
In informatiebron 3 zijn de balans en de winst- en verliesrekening van Joinforfit van 1996 en 2012 opgenomen. b. Vergelijk de balansen van 31 december 1996 en 31 december 2012 met elkaar en leg uit aan welke post(en) te zien is dat de ondernemingsvorm van Joinforfit veranderd is van een vof in een bv. 15
c. Vergelijk de winst- en verliesrekeningen van 1996 en 2012 met elkaar en leg uit met behulp van een berekening aan welke post te zien is dat Johan en Ineke nu DGA in de bv zijn geworden. 16
2 Loes Markering is penningmeester van de rijvereniging Jolly Jumper. Aan de boekhouding van de vereniging ontleent ze de volgende gegevens (bedragen in euro s). debet Te vorderen contributie Bank 17.500 Balans per 1 januari 2008 credit 1.800 Eigen vermogen 15.700 Nog te betalen bijdrage aan LPRV* over 2007 3.600 19.300 19.300 Staat van baten en lasten over 2008 baten lasten Totale baten 21.250 Totale lasten 21.760 Saldo 510 21.760 21.760 Overzicht van inkomsten en uitgaven over 2008 ontvangsten Totale ontvangsten uitgaven 24.600 Totale uitgaven 23.750 Saldo 850 24.600 24.600 * LPRV staat voor Landelijke Pony Rij Vereniging Daarnaast zijn er enkele andere gegevens: De contributie van Jolly Jumper voor 2008 bedraagt 75,- per lid per jaar. De contributie van Jolly Jumper voor 2009 bedraagt 85,- per lid per jaar. De totale baten bestaan voor 30% uit contributies. a. Heeft Jolly Jumper het jaar 2008 met een positief of met een negatief resultaat afgesloten? Motiveer het antwoord. b. Bereken het aantal leden van Jolly Jumper in 2008. Aanvullende gegevens van Jolly Jumper zijn: In 2008 is alle achterstallige contributie over eerdere jaren ontvangen. Per 31 december 2008 hebben 4 leden hun contributie over 2008 nog niet betaald. Per 31 december 2008 hebben 8 leden hun contributie over 2009 reeds betaald. Alle ontvangsten en uitgaven gaan via de bank. 17
bijlage c. Stel met behulp van de verstrekte gegevens de balans van Jolly Jumper per 31 december 2008 samen. Vul de uitwerkbijlage op de volgende pagina in. debet Balans Jolly Jumper per 31 december 2008 (in euro s) Te vorderen contributie Bank credit... Eigen vermogen...... Vooruitontvangen contributie Nog te betalen bijdrage aan LPRV over 2008... 2.780...... 18
3 Eindexamen 13II In deze opgave blijft de btw buiten beschouwing. Industriële onderneming Houdijk bv heeft voor het berekenen van de fabricagekostprijs van het product Maja in 2012 onder andere de volgende voorcalculatorische gegevens verzameld: - Grondstoffen: 4 kilogram à 20,- per kilogram - Directe loonkosten: 0,5 manuur à 50,- per manuur - Opslag ter dekking van de indirecte fabricagekosten: 60% van de directe fabricagekosten a. (1p) Wat wordt verstaan onder indirecte kosten? Houdijk hanteert voor de berekening van de fabricagekostprijs in 2012 de primitieve opslagmethode en stapt met ingang van 2013 over op de verfijnde opslagmethode. De indirecte fabricagekosten in 2013 worden verdeeld in fabricagekosten die samenhangen met de grondstofkosten, met de directe loonkosten en met beide kosten. Daartoe zijn de onderstaande gegevens verzameld. De indirecte fabricagekosten in 2012 zijn 11.100.000,- Indirecte fabricagekosten samenhangend met: Grondstoffen Direct loon Grondstoffen en direct loon in 2012 6.000.000 2.100.000 3.000.000 Verandering in 2013 ten opzichte van 2012-9% +2% -12% Directe fabricagekosten Grondstoffen Direct loon in 2012 12.500.000 6.000.000 Verandering in 2013 ten opzichte van 2012 +4% +2% b. (3p) Bereken de drie opslagpercentages die in 2013 worden gehanteerd bij de berekening van de fabricagekostprijs van Maja c. (2p) Bereken de fabricagekostprijs van Maja in 2013. 19