Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de vragen onderverdeeld in 4 categorieën.

Transcriptie

1 Beste leerling, Dit document bevat het examenverslag voor leerlingen van het vak management en organisatie vwo, tweede tijdvak (2017). In dit examenverslag proberen we een zo goed mogelijk antwoord te geven op de volgende vraag: In hoeverre was het examen te maken met behulp van de op de cursus behandelde kennis & vaardigheden? Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de vragen onderverdeeld in 4 categorieën. I. Algemene (niet vakgerelateerde) kennis & vaardigheden II. Alleen-kennis/aanpak-uit-de-cursus-vraag III. Een-stapje-extra-vraag. IV. Niet voorgekomen in de cursus De eerste categorie doet een beroep op algemene basisvaardigheden, welke we bekend veronderstellen. Categorie II en III zijn vragen die op te lossen zijn met de kennis en vaardigheden die je op de cursus geleerd hebt. De laatste categorie vragen is op de cursus niet aan bod gekomen. In bijlage 1, achteraan dit document, vind je een nadere toelichting van deze categorieën. Het is belangrijk om te beseffen dat deze categorieën niets zeggen over de moeilijkheidsgraad van een vraag. Een vraag die rechtstreeks op te lossen valt met kennis en vaardigheden uit de cursus (categorie II) kan best een pittigere opgave zijn dan een vraag die niet is voorgekomen tijdens de cursus (categorie IV). Mocht je vragen of opmerkingen hebben naar aanleiding van dit examenverslag, dan horen we dit uiteraard heel graag! Je mag ons hier altijd over mailen op info@sslleiden.nl. Met vriendelijke groet, Hans Huibregtse 1

2 vraag aantal punten categorie vraag toelichting categorie keuze: II Welke stof kon je gebruiken? Door woorden als 'eigen vermogen', 'vreemde vermogen' en 'voorzieningen' kon je herkennen dat je hiervoor het blok 'Balans opstellen' kon gebruiken. In dit blok hebben we expliciet stilgestaan bij wat voorzieningen zijn, dat het vreemd vermogen is en waarom. 2 2 II Welke stof kon je gebruiken? Door het woord 'emissiekoers' in de vraag kon je herkennen dat je hiervoor het blok 'Aandelen' nodig had. In die uitleg hebben we besproken hoe je de emissiekoers berekent (nominale waarde + agio per aandeel) en hoe je hiervoor de benodigde informatie uit de balans kan halen. 3 2 II Welke stof kon je gebruiken? Door de woorden 'winstverdeling' en 'dividend' kon je herkennen dat je hiervoor het blok 'Winstverdeling' kon gebruiken. Bij de oefeningen in dit blok hebben we gezien hoe je de winst stap voor stap verdeelt (bulletpoint na bulletpoint) en hoe je hiervoor het dividend moet uitrekenen. (Winst)preferente aandelen zijn ook expliciet besproken, waarbij is uitgelegd dat de berekening van het preferente dividend ook volgens het stappenplan 'Dividend' gaat. 4 2 II Welke stof kon je gebruiken? Aan het woord 'dividendbelasting' kon je herkennen dat je hiervoor het blok 'Winstverdeling' nodig had. Hier kon je de formule voor dividendbelasting uit het stappenplan 'Dividend' gebruiken om de dividendbelasting te berekenen. 5 3 III Welke stappen moest je zetten? De extra stap die je bij deze opgave moest maken was dat je verschillende uitleggen van verschillende blokken moest combineren. Ten eerste had je de uitleg 'Kengetallen' van 'Beoordelen' nodig (te herkennen aan het woord 'solvabiliteit'). Hierin hebben we gezien hoe je de solvabiliteit kunt uitrekenen. Om dit te kunnen doen heb je de nieuwe balans na winstverdeling nodig (dit staat in de vraag; bij het blok 'Winstverdeling' hebben we gezien hoe de winstverdeling de balans verandert (bijv. via de uitgifte van stockdividend)). Als laatste moest je een conclusie trekken (te herkennen aan 'Toon met een berekening aan of...'). In het blok 'Vaardigheden: stappenplan examensom' hebben we gezien hoe je een conclusie op moet schrijven om hiervoor de volle punten te scoren II Welke stof kon je gebruiken? Zowel via de vakkenpagina en tijdens de cursus hebben we je nadrukkelijk geadviseerd het blok 'Rechtsvormen' te leren (uit bijv. Samengevat). Tijdens veel examencursussen is in het avondprogramma een aantekening voor dit blok gegeven. In Samengevat en in de aantekening 'Rechtsvormen' zijn de voordelen van rechtsvormen expliciet opgenomen. Je kon hier herkennen dat je de uitleg 'Rechtsvormen' nodig had door signaalwoorden als 'rechtspersoonlijkheid' en 'vereniging'. 7 3 II Welke stof kon je gebruiken? Door de woorden 'beginbalans' (uit de vraag) en 'overzicht van ontvangsten en uitgaven' (uit de bron) kon je herkennen dat je hiervoor je kennis van het blok 'Financiële verslaggeving' nodig had. In dit blok hebben we stilgestaan bij vooruit ontvangen en -betaalde bedragen en hoe die op de balans komen. De berekening van de grootte van de lening aan de hand van de interestkosten hebben we gezien in het blok 'Interest' (Enkelvoudige interest). 2

3 8 2 II Welke stof kon je gebruiken? In deze opgave werd je gevraagd om lasten uit te rekenen aan de hand van informatiebronnen. Je kon hieraan herkennen dat je het blok 'Vaardigheden: stappenplan examensom' nodig had. In deze uitleg hebben we gezien hoe je op een precieze manier informatie uit de tekst kan halen. Deze vaardigheid had je hier nodig. In bron 3 stond namelijk exact uitgelegd welke lasten onderdeel zijn van de constante kosten van de bestelbus. 9 4 II Welke stof kon je gebruiken? Door de woorden 'staat van baten en lasten' kon je herkennen dat je hiervoor de uitleg 'Financiële verslaggeving' nodig had. In deze uitleg en de bijbehorende oefeningen hebben we gezien hoe je (contributie-)baten berekent. Verder kon je de uitleg 'Stappenplan examensom' gebruiken om de informatie goed uit te tekst te halen. Voor de afschrijvingskosten van de tenten had je de uitleg 'Afschrijving' nodig (te herkennen aan het woord 'afschrijvingskosten') om je zo te brengen op de aanpak om van de restwaarde en de huidige boekwaarde naar de nog uit te voeren afschrijvingen te gaan II Welke stof kon je gebruiken? In deze opgave werd je gevraagd om aan de hand van de balans, overzicht van inkomsten en uitgaven en aanvullende informatie het aantal leden die hun contributie nog niet hebben betaald, uit te rekenen. Deze combinatie aan gegevens is precies zoals we gezien hebben in de uitleg van 'Financiële verslaggeving'. De kennis van het verschil tussen baten en ontvangsten zette je hier op het goede spoor II Welke stof kon je gebruiken? Door het woord 'voorziening' kon je herkennen dat je hiervoor je kennis uit het blok 'Balans opstellen' nodig had. In dit blok hebben we besproken wat de post 'Voorzieningen' is en wat het doet. Je kon vervolgens aan de hand van de gegeven informatie, gebruikmakende van je stappenplan 'Examensom' (je kon zien dat je deze nodig had om je een berekening moest doen aan de hand van een bron), uitrekenen hoeveel de post voorzieningen zouden toenemen en afnemen II Welke stof kon je gebruiken? In deze opgave werd je gevraagd de 'eindbalans' op te stellen aan de hand van een 'beginbalans', 'staat van baten en lasten', 'overzicht van inkomsten en uitgaven' en aanvullende informatie. Door al deze woorden kon je herkennen dat je hiervoor je kennis van het blok 'Financiële verslaggeving' nodig had. In dit blok hebben geoefend hoe je nog te ontvangen bedragen verwerkt in de balans, hoe je het eigen vermogen uitrekent aan de hand van het saldo (resultaat) van de staat van baten en lasten en hoe je de liquide middelen uitrekent aan de hand van het saldo van het overzicht van inkomsten en uitgaven II Welke stof kon je gebruiken? In deze opgave gaat het om de post liquide middelen op de eindbalans. Dit is besproken in het blok 'Financiële verslaggeving'. In dit blok hebben we gezien wat het saldo van het overzicht van inkomsten en uitgaven betekent (dit had je nodig om te begrijpen waarom de penningmeester zich zorgen maakt). Vervolgens kon je met je kennis van de opgave (het gaat over de aanschaf van een bestelbus) zien dat de aanschaf van die bestelbus een groot effect had op het overzicht van inkomsten en uitgaven II Welke stof kon je gebruiken? Door het woord 'bezettingsresultaat' kon je herkennen dat je hier je kennis van het blok 'Resultatenanalyse' nodig had. We hebben in dit blok de formule voor het bezettingsresultaat besproken (W-N)*(C/N) en hebben we expliciet stilgestaan bij de betekenis van een positief en negatief resultaat. 3

4 15 1 II Welke stof kon je gebruiken? Door het woord 'opslagpercentage' en 'indirecte kosten' kon je herkennen dat je hiervoor je kennis van het blok 'Prijs', subblok 'Stukproductie' nodig had. In dit blok hebben we geleerd wat opslagpercentages doen en hoe je ze kunt berekenen. We hebben dit ook met een voorbeeld geoefend. Een instinker is hier dat het CITO een kostenstijging over 2017 noemde, maar dat je die niet mee moest nemen. Tijdens de cursus hebben we dit besproken bij de opslagpercentages: je berekent een opslagpercentage met de kosten van vorig jaar om ze voor dit jaar te kunnen bepalen II Welke stof kon je gebruiken? Door de woorden 'tarief per manuur' en 'constante (indirecte) kosten' kon je herkennen dat je hiervoor je kennis van het blok 'Prijs', subblok 'Massaproductie' nodig had. We hebben hier expliciet stilgestaan bij de koppeling tussen constante kosten en normale productie/uren. Opgave 24a uit de bundel is een vergelijkbare opgave II Welke stof kon je gebruiken? In deze opgave werd je gevraagd de offerteprijs inclusief btw te berekenen. Dit is besproken in het blok 'Prijs' waar we aan de hand van directe en indirecte kosten de kostprijs hebben berekend. Vervolgens hebben we daar middels de nettowinstopslag de verkoopprijs berekend. We hebben ook geoefend met vergelijkbare oefeningen als 24b en 28c II Welke stof kon je gebruiken? In deze opgave werd je gevraagd naar de jaarlijkse afschrijvingskosten en werden woorden als 'aanschafwaarde', 'restwaarde' en 'levensduur' gebruikt. Hieraan kon je herkennen dat je je kennis van het blok 'Afschrijving' nodig had voor deze vraag. In dit blok hebben we de formule voor afschrijving per jaar besproken (en ermee geoefend). In de opgave zijn alle benodigde gegevens gegeven, dus de formule kon direct worden ingevuld III Welke stappen moest je zetten? In deze opgave werd je gevraagd naar de verandering op de balans door een herwaardering. Hierdoor kon je denken aan de uitleg 'Balans opstellen' waarin we hebben besproken wat de herwaarderingsreserve is en wat hij doet. Omdat in de gegevens woorden als 'aanschafwaarde', 'restwaarde' en 'looptijd' staan, kon je herkennen dat je je kennis over 'Afschrijving' bij deze vraag nodig had. De extra denkstap was dat je zelf moest bedenken dat je nog moest afschrijven. Dit kon je zien omdat je iets moest zeggen over de balans per 1 januari 2017, maar de hal is aangeschaft op 1 januari II Welke stof kon je gebruiken? Bij deze opgave werd je gevraagd naar twee redenen waarom de directie een voorkeur kan hebben voor vreemd vermogen in plaats van een aandelenemissie. Door het woord 'aandelenemissie' kon je denken aan de uitleg 'Aandelen' waar we hebben besproken wat aandelen zijn, waarom bedrijven aandelen uitgeven (geld), maar ook waarom ze niet alle aandelen in één keer uitgeven (verlies van zeggenschap). Dit verlies van zeggenschap kon je hier gebruiken. 1 IV Niet voorgekomen op de cursus: Het feit dat vreemd vermogen over het algemeen goedkoper is om aan te trekken dan eigen vermogen en het feit dat door een positief hefboomeffect vreemd vermogen meer waarde oplevert dan het eigen vermogen, is niet besproken in de cursus omdat het grote-bak-stof is II Welke stof kon je gebruiken? In deze opgave werd je gevraagd naar de maximale omvang van een lening aan de hand van een solvabiliteitseis. Door het woord 'solvabiliteitseis' kon je denken aan het blok 'Beoordelen', subblok 'Kengetallen' waar we geoefend hebben met de solvabiliteit. Opgave 81 uit de bundel is een vergelijkbare opgave. 4

5 22 2 II Welke stof kon je gebruiken? De vraag wees je op het formuleblad waar de formule voor REV (rentabiliteit eigen vermogen) op stond. Hierdoor kon je denken aan de uitleg van 'Beoordelen', waarin we hebben besproken hoe je deze formule kunt invullen (specifiek: hoe je het gemiddeld eigen vermogen berekent) III Welke stappen moest je zetten? Door de woorden 'dividend per aandeel' in de vraag kon je herkennen dat je de uitleg 'Winstverdeling' hier kon gebruiken. In deze uitleg hebben we besproken wat dividend is, hoe de winstverdeling gedaan wordt en hoe verschillende waarden per aandeel (zoals dividend per aandeel) kunnen worden berekend. Samen met je kennis van 'Aandelen' (om het aantal aandelen te berekenen) kon je hier de volle punten halen. De extra stap die je hier moest maken was dat je hier ook de uitleg 'Stappenplan examensom' moest gebruiken, om de grote hoeveelheid gegevens te structureren II Welke stof kon je gebruiken? In deze opgave werd je gevraagd een nieuwe balans op te stellen na de winstverdeling. Hiermee hebben we geoefend bij het blok 'Winstverdeling'. Omdat er nieuwe aandelen worden uitgegeven om de investering te kunnen financieren, kon je herkennen dat je ook de uitleg 'Aandelen' nodig had. Met de uitleg 'Aandelen' kon je het nieuwe aandelenkapitaal en agioreserve uitrekenen, met de uitleg 'Winstverdeling' kon je het stockdividend berekenen (en daarmee het nieuwe geplaatste aandelenkapitaal). Met beide hebben we geoefend tijdens de cursus (zie bijv. opgaven 58 en 66 uit de bundel) II Welke stof kon je gebruiken? In deze opgave werd je gevraagd of Fleur gelijk had dat het interestpercentage in 2018 hoger zou zijn dan in Hiervoor had je informatiebron 8 nodig waarin je kon lezen dat je hiervoor de solvabiliteit moest uitrekenen. Hierdoor kon je herkennen dat je de uitleg 'Beoordelen', subblok 'Kengetallen' nodig had waarin we geoefend hebben met het berekenen van de solvabiliteit. Vervolgens kon je met een goede conclusie (zoals we besproken hebben in het blok 'Vaardigheden: stappenplan examensom') de volle punten scoren II Welke stof kon je gebruiken? In deze opgave werd je gevraagd naar de brutowinst van een verkoop in de context van een lifo-voorraadwaardeersysteem. Zulke vragen hebben we gezien tijdens het oefenen en uitleg van 'Voorraadwaardering' tijdens de cursus. Tijdens deze uitleg hebben we een concrete aanpak besproken hoe je deze vraag kunt beantwoorden. Deze aanpak kon je gebruiken bij het beantwoorden van deze vraag II Welke stof kon je gebruiken? Door de woorden 'technische voorraad' kon je denken aan het blok 'Voorraadwaardering' waar we de termen 'technische voorraad' en 'economische voorraad' (en hoe je ze berekent) hebben besproken. Samen met de concrete aanpak die we in het blok hebben besproken om verkochte producten uit de tabel weg te strepen kon je deze vraag beantwoorden. Dit hebben we ook geoefend bij opgaven als 96 en 97 uit de bundel II Welke stof kon je gebruiken? Door de woorden 'technische voorraad' en 'economische voorraad' kon je herkennen dat je het blok 'Voorraadwaardering' kon gebruiken. In dit blok hebben we het verschil tussen beide termen hebben besproken, wat je bij deze vraag naar een goed antwoord hielp. 66 5

6 verdeling per categorie: categorie aantal punten percentage I 0 0% II 57 86% III 8 12% IV 1 2% % In hoeverre was het examen te maken met behulp van de op de cursus opgedane kennis & vaardigheden? Dit gold voor: 98% van de vragen (namelijk categorie I, II en III). 6

7 Bijlage 1: Toelichting categorieën Categorie I: Algemene (niet vakgerelateerde) kennis & vaardigheden Dit betreft de volgende vragen: vragen waarbij een beroep wordt gedaan op algemene kennis & vaardigheden. Dit zijn kennis & vaardigheden die niet zijn opgenomen in de eindtermen in de syllabus en niet in Samengevat staan (zo ja: dan behoren de vragen tot één van de drie andere categorieën). Categorie II: alleen-kennis/aanpak-uit-de-cursus-vraag Dit betreft de volgende vragen: Vragen die letterlijk voorkomen in de uitleg (in de uitleg of in een klassikaal voorbeeld); Vragen die letterlijk met een stappenplan op te lossen zijn; Vragen die vergelijkbaar zijn met opgaven uit de opgavenbundel die vrijwel altijd worden opgegeven door de hoofddocent; Theorievragen die niet worden behandeld op de cursus, maar die we je van tevoren via de vakkenpagina geadviseerd hebben te leren (uit bijv. Samengevat); Vragen die vergelijkbaar zijn met vragen uit de voorbereidende opgaven. Categorie III: een-stapje-extra-vraag Dit betreffen vragen waarbij je, de naam zegt het al, een stapje extra moet zetten. Oftewel: je moest je kennis en vaardigheden behandeld tijdens de cursus combineren met een stukje inzicht. Bijvoorbeeld: Je moet net even buiten het stappenplan om denken; Je moet informatie uit de tekst halen om een bepaalde variabele voor een formule of berekening uit te rekenen. Categorie IV: niet voorgekomen op de cursus Dit betreft de volgende vragen: Vragen over begrippen die niet voorkomen in de uitleg, de standaard opgegeven opgaven door de hoofddocent, en waarbij het woordenboek ook geen soelaas biedt; Vragen over grote-bak-stof die niet voorkomen in standaard opgegeven opgaven door de hoofddocent, de voorbereidende opgaven of opgegeven stof op de vakkenpagina. Vragen waarvan je redelijkerwijs niet kon vaststellen dat het om een (op de cursus behandeld) concept in een andere context gaat. 7