Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de examenvragen onderverdeeld in 4 categorieën.

Transcriptie

1 Beste leerling, Dit document bevat het examenverslag van het vak Management & Organisatie vwo, eerste tijdvak (2017). In dit examenverslag proberen we zo goed mogelijk antwoord te geven op de volgende vraag: In hoeverre was het examen te maken met behulp van de op de cursus behandelde kennis & vaardigheden? Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de examenvragen onderverdeeld in 4 categorieën. I. Algemene (niet vakgerelateerde) kennis & vaardigheden II. Alleen-kennis/aanpak-uit-de-cursus-vraag III. Een-stapje-extra-vraag. IV. Niet voorgekomen in de cursus De eerste categorie doet een beroep op algemene basisvaardigheden, welke we bekend veronderstellen. Categorie II en III zijn vragen die op te lossen zijn met de kennis en vaardigheden die je op de cursus geleerd hebt. De laatste categorie vragen is op de cursus niet aan bod gekomen. In bijlage 1, achteraan dit document, vind je een nadere toelichting op deze categorieën. Het is belangrijk om te beseffen dat deze categorieën niets zeggen over de moeilijkheidsgraad van een vraag. Een vraag die rechtstreeks op te lossen valt met kennis en vaardigheden uit de cursus (categorie II) kan best een pittigere opgave zijn dan een vraag die niet is voorgekomen tijdens de cursus (categorie IV). In de laatste kolom van het verslag vind je opmerkingen speciaal voor docenten, waarin wél meer informatie kan staan over de moeilijkheidsgraad van een vraag. Deze laatste kolom is uiteraard niet openbaar. Mocht je vragen of opmerkingen hebben naar aanleiding van dit examenverslag, stuur dan een mailtje naar je vakverantwoordelijke. Groetjes, Hans Huibregtse 1 van 6

2 vraag aantal punten categorie vraag toelichting categorie keuze: II Welke stof kon je gebruiken? De kenmerken van de verschillende leningen bij het lang vreemd vermogen zijn behandeld tijdens het blok 'Balans', aan het eind van dag 1. Hier is expliciet stilgestaan bij de kenmerken van en verschillen tussen de leningen. Met deze kennis kon je de vraag beantwoorden. 2 2 II Welke stof kon je gebruiken? Door het woord 'interest' kon je herkennen hier de kennis uit het blok 'Interest' nodig te hebben. Door te herkennen dat het om een lening ging, kon je zien dat het om enkelvoudige interest gaat. In de uitleg heb je een vergelijkbaar voorbeeld gezien. Door hier hetzelfde te doen kon je de volledige punten halen. Indien je opgave 50 uit de bundel had gemaakt, had je al oefend met een vergelijkbare opgave. 3 2 III Welke stappen moest je zetten? Bij deze opgave kon je kennis van het blok 'Aandelen' gebruiken, je kon dit herkennen aan het woord 'aandelen' in de vraag. Deze vraag vergt een stap extra, omdat je moet bedenken dat het plaatsen van alle aandelen tegelijkertijd geen goed idee is. Je kon hier denken aan te weinig kopers, een te lage prijs of de kans op een toekomstige koersstijging. Opgave 60c uit de bundel schetst een vergelijkbare situatie. 4 3 III Welke stappen moest je zetten? Om deze vraag te beantwoorden moest je de emissiekoers in procenten vergelijken met de overnamekoers. Het berekenen van de emissiekoers/overnamekoers kon je hebben geoefend bij opgave 58b uit de bundel. Door goed te lezen kon je de overnameprijs uit de tekst halen. Vervolgens kon je de nominale waarde berekenen door het stappenplan 'Procenten' te gebruiken. Door de emissiekoers om te rekenen naar 100% kon je de nominale waarde van 1 tranche bepalen. Vervolgens kon je deze met 5 vermenigvuldigen om de totale nominale waarde te vinden. Om het derde punt te krijgen moest je concluderen dat de emissiekoers hoger is dan de overnamekoers. Het concluderen aan het eind van een opgave is behandeld in het stappenplan 'Examensom' en als tip bij de uitleg 'Beoordelen'. Deze vraag vergt een stap extra door het combineren van de verschillende klassikale uitleggen en de vele meerdere stappen die achter elkaar gezet moesten worden II Welke stof kon je gebruiken? Aan het woord 'vof' kon je herkennen dat het om een vraag over 'Rechtsvormen' ging. Het onderwerp 'Rechtsvormen' is niet, of alleen tijdens het avondprogramma, behandeld tijdens de cursus, omdat het heel theoretisch is. Wel wordt er veel nadruk gelegd op het doorlezen van de bijbehorende pagina's uit Samengevat. Met Samengevat of de uitleg van het avondprogramma kon deze vraag beantwoord worden. Opgave 102 uit de bundel is een vergelijkbare opgave. 6 2 II Welke stof kon je gebruiken? Om deze vraag te beantwoorden moest je informatie binnen de bron combineren. Bij deze vaardigheid is in de cursus stilgestaan bij het blok 'Stappenplan Examensom'. Opgaven 6, 7, 8 en 10 uit de bundel zijn 7 2 II Welke stof kon je gebruiken? Om de personeelskosten te bepalen en de vraag te beantwoorden moest je de informatie zorgvuldig lezen en de percentages met elkaar vermenigvuldigen. Door de volgorde van de bron aan te houden en de percentages uit te rekenen aan de hand van het stappenplan 'Procenten' kon je de volledige punten halen. De examentip van het stappenplan "Procenten: 'na', 'van de', 'op de' of 'over de' komt de 100%" kon je hier gebruiken om steeds te bepalen wat de 100% van je berekening is. 8 2 II Welke stof kon je gebruiken? Aan het woord 'afschrijvingskosten' kon je herkennen dat je kennis uit het blok 'Afschrijvingen' kon gebruiken. Hier is de formule voor de afschrijving per periode ((AW-RW)/n) behandeld. In de uitleg is expliciet behandeld dat de aanschafwaarde en restwaarde exclusief btw zijn. Door de bedragen exclusief btw uit te rekenen en de formule in te vullen kon je de vraag beantwoorden. 9 4 II Welke stof kon je gebruiken? Dit is een samenvattende vraag, waar het CITO je vraagt om gegevens en antwoorden uit eerdere vragen samen te brengen. Naast de antwoorden op vraag 6, 7 en 8 kon je hier de overige punten verdienen door kennis uit het blok 'Prijs' en de vaardigheid uit het blok Stappenplan Examensom toe te passen. In het blok Prijs (en in Financiële Verslaggeving) is behandeld dat de opbrengst altijd exclusief btw is. De overige getallen kon je uit de informatiebronnen halen door zorgvuldig te lezen en te markeren volgens het 'Stappenplan Examensom' II Welke stof kon je gebruiken? Doordat de tekst boven de vraag gaat over de variabele kosten en de totale constante kosten kon je herkennen dat je hier kennis van het blok 'Break-even' kon gebruiken. Zo kon je met de formule van de dekkingsbijdrage beredeneren dat deze zou stijgen door dalende variabele kosten. Met deze kennis kon je concluderen dat maatregel 'a' leidt tot een vermindering van het bedrijfsrisico III Welke stappen moest je zetten? Aan het woord 'dekkingsbijdrage' kon je herkennen dat deze opgave over 'Break-even' gaat. In de klassikale uitleg over 'Break-even' is de formule van de dekkingsbijdrage behandeld (prijs - alle variabele kosten). Door deze formule in te vullen kon je de vraag beantwoorden. Deze opdracht toetst, net als vraag 9, de kennis dat de opbrengst (in dit geval de verkoopprijs) altijd exclusief btw is II Welke stof kon je gebruiken? Om deze vraag te beantwoorden moest je gegevens uit de bron combineren met elkaar en met antwoorden op eerdere vragen. Deze vaardigheid is tijdens de cursus behandeld bij het 'Stappenplan Examensom'. Door dit te gebruiken kon je de vraag bijna geheel beantwoorden. Het laatste punt kon je verdienen door, net als bij vraag 9 en vraag 11, de opbrengsten en kosten exclusief btw te nemen II Welke stof kon je gebruiken? Om het eerste punt te pakken bij deze opgave diende je het antwoord bij vraag 9 met het antwoord op vraag 11 te vergelijken. Het tweede en derde punt kon je halen door kennis uit het blok 'Break-even' toe te passen op deze opgave. Dit kon je herkennen door de woorden 'Break-even afzet' in de betreffende maatregel. De totale constante kosten kon je halen uit vraag 12 en de dekkingsbijdrage uit vraag 10. Door de formule voor de Break-even afzet uit de uitleg in te vullen kon je deze berekenen. Vervolgens kreeg je het laatste punt door een conclusie te trekken, waarbij je beide afzetten met elkaar te vergelijkt. Het trekken van een conclusie is aan bod gekomen bij de 4e stap van het 'Stappenplan Examensom'. 2 van 6

3 II Welke stof kon je gebruiken? Aan het woord 'brutowinst' kon je herkennen dat je hier kennis uit het blok 'Voorraadwaardering' kon gebruiken. In dit blok is de term 'brutowinst' behandeld als de 'omzet - inkoopwaarde van de omzet'. Door voor allebei procenten in te vullen kon je bepalen dat de inkoopwaarde 100% is, de brutowinst 50% en de omzet 150%. Vervolgens kon je de omzet bepalen en aan de hand van het 'Stappenplan Procenten' de brutowinst bepalen III Welke stappen moest je zetten? Aan het woord 'ontvangen' en de gegevens over 'verkopen op rekening' kon je herkennen dat je hier kennis uit het blok 'Financiële Verslaggeving' kon gebruiken. Opgave 42b en 45 uit de bundel zijn vergelijkbaar met deze opgaven. In de uitleg is besproken dat het begrip 'Ontvangsten' betekent: 'hoeveel geld het bedrijf in deze periode ECHT heeft ontvangen'. Met deze definitie kon je beredeneren dat ze naast alle verkopen ook nog geld uit het voorgaande jaar krijgen (debiteuren). Daarnaast kon je beredeneren dat ze een deel van het geld nog niet krijgen doordat er op rekening wordt verkocht. Door de debiteuren bij de verkopen op te tellen en het gedeelte wat nog niet ontvangen is eraf te halen kon je de ontvangsten uitrekenen en alle punten halen. Het inzien van de laatste twee uitzondering (debiteuren en de nog niet ontvangen gelden) is de extra stap bij deze vraag III Welke stappen moest je zetten? Om de voorraad aan het einde van het jaar te berekenen kon je de beginvoorraad bij de inkopen optellen en de inkoopwaarde van de verkopen daarvan aftrekken. Opgave 96b en 97b uit de bundel zijn vergelijkbare opgaven. De inkoopwaarde van de omzet kon uitgerekend worden volgens dezelfde manier als de brutowinst bij vraag 14, door het 'Stappenplan Procenten' toe te passen. Om alle punten te pakken moest je alle bedragen exclusief btw berekenen. In het blok 'Prijs' is behandeld dat inkopen en verkopen altijd exclusief btw zijn II Welke stof kon je gebruiken? Doordat de huur vooruitbetaald wordt, kon je herkennen dat je kennis uit het blok 'Financiële Verslaggeving' kon gebruiken. Door een tijdlijn te tekenen met hierin de bedragen wanneer je ze ECHT betaalt en vervolgens pijlen te tekenen naar waar je ze HAD MOETEN betalen kon je de bedragen in de juiste periode zetten. Door zorgvuldig te markeren vond je ook een post 'vooruitbetaalde huur' in de balans. Deze kon ook met de tijdlijn in de juiste periode gezet worden. Vervolgens kon je het laatste punt halen door alle bedragen exclusief btw te berekenen, aangezien kosten exclusief btw zijn III Welke stappen moest je zetten? Aan de woorden 'groep vaste activa' kon je herkennen dat je de uitleg 'Balans' kon gebruiken. In deze uitleg zijn de 3 soorten vaste activia inclusief voorbeelden behandeld, maar er is niet expliciet besproken dat geactiveerde kosten onder immateriële vaste activa vallen. Je kon deze vraag beantwoorden door te beredeneren dat het geen materiële en financiële vaste activa zijn. Door de opties weg te strepen kon je het punt binnenhalen IV Niet voorgekomen op de cursus: In de cursus is niet expliciet behandeld wat het doel is van een wettelijke reserve. Dit is de eerste keer dat het CITO hiernaar vraagt en het doel van een wettelijke reserve behoort daarmee tot de grote-bak-stof II Welke stof kon je gebruiken? Om deze vraag te beantwoorden moest je gericht informatie uit de tekst koppelen aan andere informatie uit de tekst. Aan deze vaardigheid werd tijdens de cursus aandacht besteed in het blok 'Stappenplan Examensom'. Je kon met deze vaardigheid oefenen opgaven 10 en 11 uit de bundel III Welke stappen moest je zetten? Om alle punten te pakken voor deze vraag moest je een aantal stappen zetten en de uitleggen 'Aandelen', 'Winstverdeling' en 'Stappenplan Examensom' combineren. Dit combineren vergt een extra stap. Om het dividendpercentage te berekenen moest je het beschikbare dividend delen door het geplaatst aandelenkapitaal. Deze kennis is behandeld tijdens het blok 'Aandelen'. Aan de woorden 'verdeling van de winst' kon je herkennen hiernaast ook kennis uit het blok 'Winstverdeling' nodig te hebben. Het geplaatst aandelenkapitaal kon je, door zorgvuldig te lezen, uit de balans halen. Om het beschikbare dividend te berekenen moest je eerst de winst na belasting uitrekenen door de vennootschapsbelasting er vanaf te halen. Vervolgens kon je het beschikbare dividend uitrekenen door de stappen in de tekstvak boven de opgave te volgen. Door het dividendpercentage te vergelijken met het gewenste percentage kon je concluderen dat dit niet toereikend was en alle punten binnenhalen. In het 'Stappenplan Examensom' hebben we stilgestaan bij de vaardigheid concluderen. Bij opgave 68c uit de bundel kon je oefenen met het uitrekenen van een dividendpercentage. Opgave 69 uit de bundel was een opgave waarmee je kon oefenen met het beschikbare dividend III Welke stappen moest je zetten? Om de twee redenen te bedenken kon je kennis uit het blok 'Hypotheken' gebruiken. Je kon dit herkennen door het woord 'hypotheekschuld'. In dit blok hebben we stilgestaan bij de verschillen tussen de verschillende hypothecaire leningen en waarom bepaalde mensen voor een bepaalde hypotheekvorm kiezen. Deze kennis kon je hier toepassen om te beredeneren dat ouderen al langer aflossen of dat hun huis vroeger al in waarde is gestegen waardoor het nu minder snel 'onder water' staat. Met deze kennis kon je de vraag beantwoorden. Opgave 72c uit de bundel is een vergelijkbare vraag. Je moest hier een extra denkstap zetten door je in te leven in de financiële situatie van ouderen II Welke stof kon je gebruiken? Door de verschillende hypotheekvormen kon je herkennen dat je kennis uit het blok 'Hypotheken' kon gebruiken. In de klassikale uitleg is behandeld wat de verschillen zijn in maanduitgaven tussen de verschillende vormen. Deze kennis kon je precies toepassen om de vraag te beantwoorden II Welke stof kon je gebruiken? Door het woord 'hypotheekvormen' in de tekst direct boven de vraag kon je herkennen dat je kennis uit het blok 'Hypotheken' kon gebruiken. In de klassikale uitleg is behandeld dat de aflossingsvrije hypotheek niet meer aangeboden wordt, omdat er een risico is op een daling van de huizenprijzen. Hierdoor zou de bank te veel risico lopen mocht de hypotheekgever niet betalen. Je kon deze kennis precies toepassen om de vraag te beantwoorden. Opgave 74 uit de bundel is een vergelijkbare opgave II Welke stof kon je gebruiken? Bij deze opgave kon je het 'Stappenplan Examensom' en het 'Stappenplan Procenten' gebruiken. Aan de hand van het 'Stappenplan Procenten' kon je uitrekenen hoeveel geld er nodig is voor het huis en de kosten koper. Door vervolgens nauwkeurig te lezen en de stappen uit informatiebron 9 te volgen kon je uitrekenen hoeveel geld er uit de verkoop van obligaties moest komen. 3 van 6

4 26 4 II Welke stof kon je gebruiken? Allereerst kon je uit opgave 25 de benodigde opbrengst van de obligatieverkoop halen. Uit informatiebron 9 kon je de berekening halen om de waarde van 1 obligatie te bepalen. Door het woord 'contante waarde' kon je herkennen dat je kennis uit het blok 'Interest' kon gebruiken, specifiek het deel 'Contante/begin waarde'. In de klassikale uitleg is stilgestaan bij het bepalen van de juiste formule en hoe de periodes geteld kunnen worden. Door de uitleg te volgen kon je alle punten halen. Je kon de contante waarde van de aflossing uitrekenen door een tijdlijn met het aantal periodes (8) te tekenen en deze uit te rekenen volgens de formule met 1 bedrag. De contante waarde van de interest kon je uitrekenen door het interest bedrag uit te rekenen en een tijdlijn te tekenen. Vervolgens kon je het interestbedrag en het aantal periodes in de formule voor meerdere gelijke bedragen invullen. Door de getallen op te tellen kreeg je de prijs van 1 obligatie. Vervolgens kon je het benodigde geld delen door de prijs van 1 obligatie om uit te rekenen hoeveel obligaties er verkocht moesten worden III Welke stappen moest je zetten? Deze vraag lijkt erg op de uitleg over 'Hypotheken'. Je kon herkennen dat je deze uitleg kon gebruiken doordat de grafiek die het CITO heeft getekend erg lijkt op de grafieken bij de uitleg over 'Hypotheken'. De stap extra zit in het bepalen van het gedeelte dat het belastingvoordeel weergeeft. In de uitleg 'Hypotheken' is stilgestaan bij netto maandlasten (interest - belastingvoordeel). In de uitleg over de annuïteiten hypotheek is stilgestaan bij de de afnemende rente en toenemene aflossing. Hieruit kon je opmaken dat het grootste vlak (a) de aflossing moest zijn. In het tweede deel van de uitleg (Belastingvoordeel) is stilgestaan bij de berekening van het belastingvoordeel. Doordat het belastingpercentage kleiner is dan 50% kon je opmaken dat het kleinste vlak (b) het belastingvoordeel is. Tot slot kon je concluderen dat vlak 'a' de netto interestlast is III Welke stappen moest je zetten? Om deze vraag te beantwoorden moest je het belastingvoordeel uitrekenen in de maand februari 2017 en deze vervolgens van de annuïteit afhalen om de netto uitgaven te berekenen. Dit kon je herkennen door het begrip 'netto uitgaven'. In de uitleg over 'Hypotheken' is bij dit begrip stilgestaan en in het blokje 'Belastingvoordeel' is besproken hoe je dit uitrekent. Het stapje extra in deze vraag komt doordat het om de maand februari ging. Je kon hieruit opmaken dat er al een periode (januari) is afgelost waardoor de schuld gedaald is. Deze nieuwe schuld kon je berekenen door het 'Stappenplan Annuïteiten' te volgen. Je kon herkennen dat je dit stappenplan kon volgen door de woorden 'lening met aflossing op basis van annuïteiten' III Welke stappen moest je zetten? Aan het woord 'verkoopresultaat' kon je herkennen dat je kennis uit het blok 'Resultatenanalyse' kon gebruiken. In dat blok is de formule voor het verkoopresultaat behandeld. Uit de tekst kon je de werkelijke afzet halen. Om de werkelijke verkoopprijs en de kostprijs te berekenen kon je kennis uit het blok 'Prijs' en het blok 'Stappenplan Procenten' gebruiken. In de uitleg 'Prijs' is stilgestaan bij het berekenen van de constante kosten per product, je kon de formule hier invullen om de constante kosten per kaars te berekenen. De werkelijke verkoopprijs kon je berekenen door de nettowinstopslag bij de kostprijs op te tellen. Deze nettowinstopslag kon je uitrekenen met behulp van het 'Stappenplan Procenten'. Vervolgens kon je de formule invullen om de vraag te beantwoorden. Het combineren van de 3 uitleggen maakte deze vraag een-stapje-extra-vraag' II Welke stof kon je gebruiken? Aan het woord 'bezettingsresultaat' kon je herkennen dat je kennis uit de uitleg 'Resultatenanalyse' kon gebruiken. In het tweede deel van de uitleg is stilgestaan bij het berekenen van het bezettingsresultaat aan de hand van een voorbeeld. Hier is ook de formule voor het bezettingsresultaat uitgewerkt. Deze kon je, met gegevens uit de opgave, invullen en daarmee de vraag beantwoorden III Welke stappen moest je zetten? Deze vraag vergde een stap extra, omdat je moest inzien dat je de formule van het prijsresultaat moest oplossen voor 1 onbekende (de werkelijke prijs). Je kon hierbij kennis gebruiken uit het blok 'Resultatenanalyse', dit kon je herkennen door de gegeven formules voor het efficiencyresultaat en het prijsresultaat. Door het budgetresultaat te verminderen met het efficiencyresultaat kon je het prijsresultaat berekenen. Vervolgens kon je de formule invullen en oplossen voor de werkelijke prijs en daarmee de vraag beantwoorden van 6

5 verdeling per categorie: categorie aantal punten percentage I 0 0% II 38 58% III 26 39% IV 2 3% % In hoeverre was het examen te maken met behulp van de op de cursus opgedane kennis & vaardigheden? Dit gold voor: 97% van de vragen (namelijk categorie I, II en III). 5 van 6

6 Bijlage 1: Toelichting categorieën Categorie I: Algemene (niet vakgerelateerde) kennis & vaardigheden Dit betreft de volgende vragen: vragen waarbij een beroep wordt gedaan op algemene kennis & vaardigheden. Dit zijn kennis & vaardigheden die niet zijn opgenomen in de eindtermen in de syllabus en niet in Samengevat staan (zo ja: dan behoren de vragen tot één van de drie andere categorieën). Categorie II: alleen-kennis/aanpak-uit-de-cursus-vraag Dit betreft de volgende vragen: Vragen die letterlijk voorkomen in de uitleg (in de uitleg of in een klassikaal voorbeeld); Vragen die letterlijk met een stappenplan op te lossen zijn; Vragen die vergelijkbaar zijn met opgaven uit de opgavenbundel die vrijwel altijd worden opgegeven door de hoofddocent; Theorievragen die niet worden behandeld op de cursus, maar die we je van tevoren via de vakkenpagina geadviseerd hebben te leren (uit bijv. Samengevat); Vragen die vergelijkbaar zijn met vragen uit de voorbereidende opgaven. Categorie III: een-stapje-extra-vraag Dit betreffen vragen waarbij je, de naam zegt het al, een stapje extra moet zetten. Oftewel: je moest je kennis en vaardigheden behandeld tijdens de cursus combineren met een stukje inzicht. Bijvoorbeeld: Je moet net even buiten het stappenplan om denken; Je moet informatie uit de tekst halen om een bepaalde variabele voor een formule of berekening uit te rekenen. Categorie IV: niet voorgekomen op de cursus Dit betreft de volgende vragen: Vragen over begrippen die niet voorkomen in de uitleg, de standaard opgegeven opgaven door de hoofddocent, en waarbij het woordenboek ook geen soelaas biedt; Vragen over grote-bak-stof die niet voorkomen in standaard opgegeven opgaven door de hoofddocent, de voorbereidende opgaven of opgegeven stof op de vakkenpagina. Vragen waarvan je redelijkerwijs niet kon vaststellen dat het om een (op de cursus behandeld) concept in een andere context gaat. 6 van 6