Top in Zorg. Innovatief. Menselijk. Doelgericht. Nieuws uit het OLV Ziekenhuis OKTOBER 2011 3 Nieuwe lineaire versneller bestraalt tot op de millimeter 6 Time-outsysteem garandeert veiligere chirurgie 7 Jobdag op Campus Asse: op zoek naar verpleegkundigen Het gewricht van de organisatie Rollenspelen, groepsdiscussies en vaardigheidsoefeningen. Het zijn enkele van de middelen die het OLV Ziekenhuis inzet om leidinggevenden beter voor te bereiden op hun rol als sleutelfiguren in het succes van de organisatie. Leidinggevenden maken de vertaalslag van het beleid naar de dagelijkse praktijk. Ze vormen het gewricht tussen directie en medewerkers en staan in voor coördinatie en ontwikkeling van hun dienst. Omdat dit niet evident is, wil het OLV Ziekenhuis zijn leidinggevenden zo goed mogelijk begeleiden. Daarom wordt hen tijdens de werkuren opleiding en coaching aangeboden. Alle leidinggevenden van het OLV Ziekenhuis worden opgenomen in een managementopleiding en kunnen indien nodig individuele coaching aanvragen. Met deze initiatieven wil het ziekenhuis hun capaciteiten en deskundigheid verder aanscherpen. Lees verder op pagina 5 é Een stille ziek te opsporen Osteoporose vertoont geen symptomen tot je een breuk oploopt Het multidisciplinair fractuurteam van het OLV Ziekenhuis zet zich in om osteoporose bij in het ziekenhuis opgenomen patiënten op te sporen. Op de drie campussen staat het team klaar voor behandeling en advies aan patiënten bij wie osteoporose gedetecteerd werd. De doelstelling van het team is osteoporose op de kaart zetten met focus op preventie van nieuwe botbreuken. Osteoporose is een ziekte waarbij het botweefsel verzwakt, wat vaak resulteert in botbreuken die op lange termijn impact kunnen hebben op de levenskwaliteit. Klassiek treft osteoporose mannen en vrouwen boven de 50 jaar. Het is een stille ziekte die vaak geen duidelijke klachten geeft en in vele gevallen pas ontdekt wordt bij het oplopen van een botbreuk. Preventie en vroegtijdige detectie van osteoporose is essentieel vermits we het risico op botbreuken vrij sterk kunnen inperken door het aanpassen van de levensstijl en zo nodig met medicatie, steekt dr. Inge Van Pottelbergh, endocrinologe, van wal. Elke arts is in staat om via enkele eenvoudige vragen het risico op botbreuken te bepalen voor de individuele patiënt en een botdensitometrie te laten uitvoeren. Dit is een eenvoudig röntgenonderzoek waarbij de botsterkte gemeten wordt en is meestal noodzakelijk voor terugbetaling van medicatie. Opsporing van risicopatiënten: multidisciplinair teamwerk In het OLV Ziekenhuis staat een multidisciplinair team klaar om de osteoporosezorg bij opgenomen patiënten aan te pakken. Dr. Dirk Defrancq, dienst Fysische Geneeskunde en Revalidatie, legt uit: Ons multidisciplinair team bestaat uit endocrinologen, reumatologen, orthopedisten, geriaters, radiologen en artsen van de dienst Fysische en Nucleaire Geneeskunde, bijgestaan door hun respectievelijke hoofdverpleegkundigen en de reumaverpleegkundige. De hoofdverpleegkundige spoort patiënten opgenomen met een botbreuk op en registreert ze in ons project. Na het oplopen van een botbreuk is de kans op een nieuwe botbreuk namelijk bijzonder groot. Wij gaan ook actief op zoek naar risicopatiënten die in het ziekenhuis zijn opgenomen, vertelt Karine D Haese, reumaverpleegkundige. Wij functioneren samen met de hoofdverpleegkundigen als een soort gatekeepers. Lees verder op pagina 2 é De reumaverpleegkundige functioneert samen met de hoofdverpleegkundigen als een gatekeeper. Ze sporen risicopatiënten op die in het ziekenhuis zijn opgenomen en registreren ze in het multidisciplinaire project. Opvallend in dit nummer van onze Top in Zorg-krant is de enorme diversiteit van onderwerpen en auteurs. Naast dokters zijn er ook verpleegkundigen, HR- en andere medewerkers die ons, met kennis van zaken, zeer verrijkende informatie brengen over datgene waar ze elke dag als specialist terzake mee begaan zijn. Dit alles ten dienste van onze patiënten. Het duidt op het succes van de inspanningen die het OLV Ziekenhuis levert op gebied van opleiding van onze medewerkers. Kennis is naast inzet een belangrijk wapen in de performantie van een ziekenhuis!
2 Top in Zorg OKTOBER 2011 multidisciplinair verhaal Wereld Osteoporose Dag: Hou van je botten! Op 20 oktober organiseert de International Osteoporosis Foundation (IOF) jaarlijks de Wereld Osteoporose Dag. Voor het multidisciplinaire fractuurteam is dit de perfecte gelegenheid om bij het brede publiek voor het eerst de aandacht te vestigen op osteoporose en de mogelijke preventie van botbreuken. Op de Wereld Osteoporose Dag zal het multidisciplinaire team informatie geven aan geïnteresseerde patiënten en bezoekers. Dr. Isabelle Ravelingien, diensthoofd Reumatologie, legt uit: We zullen ook het fractuurrisico berekenen aan de hand van de FRAX-module van de WHO. Dit is een lijst met standaardvragen over klinische factoren zoals gewicht en de levensgewoonten van de patiënt. Het thema van de dag is Hou van je botten. Dr. Ravelingien besluit: We willen bezoekers de boodschap meegeven voldoende te bewegen en voldoende calcium in te nemen. De Wereld Osteoporose Dag laat ons toe osteoporose aan te kaarten, maar vooral preventief actie te voeren. Wie actief meewerkt, krijgt bovendien een gezonde verrassing mee naar huis. Courtesy of the International Osteoporosis Foundation Een botdensitometrie is een pijnloos röntgenonderzoek waarbij de botsterkte gemeten wordt. ê Vervolg van pagina 1 We vormen de brug tussen de verschillende diensten binnen het ziekenhuis en het multidisciplinaire team. Een korte vragenlijst wordt overlopen en een bloedafname wordt gepland. In dit proces speelt ook de interne liaison bij de fragiele bejaarden een voorname rol. Dr. Isabelle Depoot, geriater, licht toe: Fragiele 75-plussers zijn hoogrisicopatiënten, zeker na een doorgemaakte botbreuk zoals een heupfractuur. Het project interne liaison houdt in dat we, samen met een team van medewerkers, alle 75-plussers die in het ziekenhuis zijn opgenomen screenen. Het liaison team neemt een uitgebreide geriatrische evaluatie af, die naast de sociale situatie van de patiënt, voedingstoestand, val- en pijnproblematiek, ook het risico op botbreuken in kaart brengt. Samenwerking met de huisarts Eens de risicopatiënten zijn opgespoord, wordt een bloedonderzoek en een botdensitometrie uitgevoerd. De resultaten hiervan worden elektronisch doorgestuurd naar het specialistenteam. Dr. Isabelle Ravelingien, diensthoofd Reumatologie, legt uit: Vervolgens stellen wij een individueel behandelingsadvies op gericht aan de behandelende huisarts. De verantwoordelijkheid voor het afwerken van dit advies wordt geregeld met een beurtrol. Samenwerken is opnieuw de boodschap. Dr. Van Pottelbergh vervolgt: Osteoporose is een aandoening waarbij de huisarts de aangewezen persoon blijft om de behandeling op te starten en te volgen. Met het ziekenhuisproject zorgen we ervoor dat de nodige stappen, inclusief de botdensitometrie vaak noodzakelijk om behandeling thuis te kunnen starten beschikbaar zijn voor de huisarts. Kwaliteitsproject op lange termijn De gegevens gekoppeld aan het project worden in een databank opgenomen voor het opvolgen van de kwaliteit. Zo hebben wij enerzijds een overzicht van de patiënten per afdeling en anderzijds een interne kwaliteitscontrole voor de participerende diensten, vertelt dr. Van Pottelbergh. Dankzij het IT-team van het ziekenhuis beschikken we over een overzichtelijke elektronische databank die we regelmatig kunnen updaten, zodat elk lid van het team steeds toegang heeft tot de meest recente data. Dankzij deze ondersteuning van het project trachten we met het ziekenhuis het verschil te maken. Dr. Bart Van de Meulebroucke, diensthoofd Orthopedie, ziet hierin een groot verschil in vergelijking met vroeger. Patiënten met een osteoporotische botbreuk werden voordien niet op lange termijn behandeld. Ze kregen alleen een orthopedische behandeling, zonder verdere medicatie ter preventie van nieuwe botbreuken. De opstart van het multidisciplinaire fractuurteam is een kwaliteitsproject dat in de eerste plaats de patiënt ten goede komt. Uitdaging De multidisciplinaire opvang van osteoporosepatiënten is nog maar net van start gegaan en steunt op het engagement van de verschillende samenwerkende diensten. De grootste uitdaging voor de toekomst is juist de multidisciplinariteit zelf, zegt dr. Ravelingien. Doordat we samenwerken met verschillende artsen en medewerkers uit een groot aantal disciplines, hebben we een vast en stimulerend ankerpunt nodig. De reumaverpleegkundige speelt de belangrijkste coördinerende Hou je botten gezond: rol. Kristof Carpentier, programmamanager Fysische Geneeskunde, vervolgt: We moeten er bovendien voor zorgen dat risicopatiënten niet door de mazen van het net glippen. De interne liaison levert hier prachtig werk voor de fragiele senioren. Momenteel concentreren we ons op de diensten met orthopedische bedden. Uiteraard kunnen we op termijn breder werken en zo wenselijk een preventief advies geven op andere diensten. Denken we maar aan patiënten die behandeld worden met hoge dosissen cortisone op lange termijn, die een bijzonder risico lopen om osteoporose te ontwikkelen. Nuttige links: http://www.iofbonehealth.org/ http://www.worldosteoporosisday.org/ http://www.shef.ac.uk/frax/ Zorg voor een gezonde voeding met voldoende calcium en vitamine D Blijf in beweging en doe dagelijks spierversterkende oefeningen Vertoef dagelijks kort in de zon Matig alcohol- en nicotinegebruik Gebruik je medicatie stipt, zoals voorgeschreven werd door je arts
innovaties in zorg Top in Zorg OKTOBER 2011 3 Wakkere patient is GPS van de neurochirurg tijdens operatie Sinds de anesthesietechnieken verfijnd werden, kunnen patiënten voor hersentumoroperaties via corticale stimulatie (prikkels die door de chirurg aan de hersenen van de patiënt worden gegeven) de chirurg helpen om de hersengebieden in kaart te brengen en zo vermijden dat die worden beschadigd tijdens de resectie van de tumor. Ze spelen a.h.w. de rol van een GPS, die de juiste weg aangeeft in de hersenen. De dienst Neurochirurgie van het OLV Ziekenhuis is een van de diensten in België die zich hierop toelegt. ij laag- of hooggradige maligne Bhersentumoren is het van belang dat we ten minste 80% van de tumor verwijderen zonder de kritische zones in de hersenen te beschadigen, willen we een ingreep geslaagd noemen, stelt dr. Geoffrey Lesage, neurochirurg en gespecialiseerd in wakkere chirurgie. Een nauwkeurige fysische weergave van gevaarlijke zones in de hersenen vereist dat deze kritische zones in wakkere toestand worden gelokaliseerd, waarbij de patiënt in samenspel met de aanwezige logopedisten-afasiologen opdrachten moet uitvoeren met handen en vingers, armen en benen, aangezicht en ook verschillende taaltesten moet uitvoeren. Stimulatie van de hersenen, ook wel corticale stimulatie genoemd, laat toe om de diverse hersenzones te activeren of deactiveren. Tijdens zo n stimulatie onderbreekt men als het ware de elektrische signalen die de hersenen uitzenden, waardoor de patiënt bijvoorbeeld heel even niet meer zal kunnen bewegen of spreken. Dr. Lesage: Zo brengen we belangrijke zones in kaart en vermijden we dat deze gebieden tijdens de resectie van het gezwel beschadigd raken. Een dergelijke stimulatie is niet pijnlijk voor de patiënt, omdat de hersenen zelf geen pijn kunnen waarnemen. Wanneer deze zones in kaart gebracht zijn, kan de neurochirurg beginnen aan het verwijderen van het letsel. Terwijl worden ook de diepere hersenfuncties via stimulatie voortdurend gecontroleerd. Het wakkere gedeelte van de operatie duurt anderhalf tot twee uur. De dienst Neurochirurgie en het ziekenhuis hebben plannen om bij dergelijke ingrepen intra-operatief een MRI-scan aan te maken. Met zo n perioperatieve scan kunnen we tijdens de operatie nagaan of we de tumor voldoende gereseceerd hebben. Hoe meer je wegneemt, hoe beter de prognose. We willen daarvoor een operatiezaal uitrusten naast de MRI-zaal, zodat we de patiënt tijdens de operatie kunnen overbrengen naar de MRI-zaal om een scan uit te voeren. Het multidisciplinaire wakkerechirurgieteam van het OLV Ziekenhuis werkt tijdens de operatie actief met de wakkere patiënt. V.l.n.r.: neuroverpleegkundige Nele Geeroms, afasioloog Sharon Arickx, anesthesist dr. Garmt Croonenborghs, neurochirurg dr. Geoffrey Lesage, afasioloog Lore Van Brussel, neuroverpleegkundige Sofie Bovijn. Ontbreken op de foto: instrumentisten Christine Bekaert en Veerle Wijns, die eveneens deel uitmaken van het neurochirurgieteam. Nieuwe lineaire versneller laat gerichte en comfortabelere manier van bestralen toe Op 22 september nam de dienst Radiotherapie-Oncologie van het OLV Ziekenhuis een nieuw type lineaire versneller in gebruik. Het gaat om de eerste Novalis TX die in Vlaanderen geïnstalleerd werd. Met dit toestel kan het team de patiënt op een comfortabelere, snellere en efficiëntere manier bestralen. De vier radiotherapeuten van het OLV Ziekenhuis namen de nieuwe lineaire versneller op 22 september 2011 in gebruik. V.l.n.r.: dr. Heidi Roelstraete, dr. An Vancleef, dr. Luc Verbeke, dr. Samuel Bral e Novalis TX, is een bestralings- dat de nieuwste radio- Dtoestel therapietechnieken combineert, legt dr. Luc Verbeke, diensthoofd Radiotherapie-Oncologie, uit. We gebruiken het toestel voor o.a. stereotactische bestralingen. Dat zijn heel gerichte bestralingen van kleine hersen-, long- en levertumoren. Bij deze laatste kan het toestel de ademhaling van de patiënt gaten (uit het Engels binnen de poorten houden ). Dr. Verbeke legt uit: De long en lever, en dus ook het gezwel, bewegen mee met de ademhaling. Gaten betekent dat de lineaire versneller de beweging van het gezwel volgt. Zodra het gezwel buiten de toegelaten ruimtemarge gaat, stopt de bestraling tot het zich weer binnen de marge bevindt. Zo loop het omliggende weefsel veel minder schade op. Dankzij deze lineaire versneller kunnen we het aantal bestralingen voor deze tumoren bovendien reduceren van 35 naar één tot drie keer. Extra comfort en precieze positionering De nieuwe lineaire versneller biedt ook meer comfort aan de patiënt, aldus dr. Verbeke. Bij stereotactische hersenbestraling kan het kader dat op het hoofd van de patiënt werd gevezen vervangen worden door een masker. Deze behandeling is dus niet langer invasief en er is geen verdoving nodig. Een ander voordeel van dit toestel is dat IMRT-behandelingen (intensiteitsmodulatie) veel vlotter kunnen toegepast worden door gebruik te maken van een rotatoire bestraling, waardoor de bestraling minder langdurig wordt en dus comfortabeler voor de patiënt. Dr. Verbeke: We passen IMRT al lang toe. Het is een techniek waarbij we het bestralingsvolume dezelfde vorm kunnen laten aannemen als het te bestralen doelvolume. Dit beperkt de schade aan de omliggende organen. Zo n behandeling duurde voordien echter zo n 25 minuten. Met de nieuwe versneller kunnen we de behandelingstijd beperken tot twee à drie minuten. De patiënt moet dus veel minder lang stil liggen. Bovendien kunnen we de patiënt heel precies positioneren, zodat we de bestraling gericht kunnen uitvoeren, gaat dr. Verbeke verder. Tijdens de behandeling kunnen we op elk moment allerlei soorten radiologische beelden maken, inclusief een CT-scan, om de bestralingslocatie te controleren. Vroeger konden we dat ook, maar we moesten steeds rekening houden met een kleine foutenmarge. Samenwerking met Ronse en Dendermonde Het OLV Ziekenhuis behandelt met het nieuwe toestel ook patiënten van AZ Glorieux in Ronse en AZ Sint-Blasius Dendermonde. Dr. Verbeke legt uit: We gaan wekelijks op bezoek in Ronse en Dendermonde om er de patiënten te bespreken. We houden er ook consultaties, zodat de patiënt al vertrouwd is met de arts die hem in het OLV Ziekenhuis zal behandelen. Dienst Radiotherapie-Oncologie in een nieuw kleedje Het nieuwe toestel kreeg een plaatsje in een gloednieuwe bunker. Eén van de bestaande bestralingstoestellen zal volgende zomer bovendien plaatsmaken voor een tweede nieuw toestel. Dit past in het kader van de verbouwingswerken die sinds kort aan de gang zijn. We zijn zo n zes weken geleden verhuisd van verdieping -1 naar een gloednieuwe gang op de gelijkvloerse verdieping. De oude consultaties worden helemaal vernieuwd en zullen gebruikt worden voor de technische afdeling van de bestraling. De consultaties van de dienst Radiotherapie- Oncologie bevinden zich nu op dezelfde gang als de dienst Medische Oncologie. De vier radiotherapeuten en twee oncologen werken nauw samen. Er is ook een samenwerking met de psychologen, sociaal assistenten en sociaal verpleegkundigen, die instaan voor de psychosociale opvang van kankerpatiënten. Ook zij bevinden zich op onze gang. Het is nu wachten tot de nieuwe benedenverdieping klaar is. We zullen ons eerst en vooral focussen op de nieuwe versneller, besluit dr. Verbeke. We hopen hem zo snel mogelijk op volle toeren te laten draaien.
4 Top in Zorg OKTOBER 2011 mensen achter top in zorg Mensen achter Top in Zorg Nieuw diensthoofd dr. Jordens 1 Op 1 juli 2011 volgde dr. Paul Jordens zijn collega dr. Antoon Leloup op als diensthoofd Pneumologie. Dr. Jordens werkt al sinds 1983 in het OLV Ziekenhuis. Als diensthoofd zal hij de samenwerking tussen de artsen, verpleegkundigen en het secretariaat coördineren en optimaliseren. Een dienst kan volgens dr. Jordens pas functioneren als alle neuzen in dezelfde richting wijzen. Daarom wil hij meer aandacht besteden aan teamoverleg en een optimale taakverdeling. Verder hoopt hij de komende vacante plaatsen op de dienst te kunnen invullen met nieuwe, hoog-gekwalificeerde artsen. Voor dr. Jordens blijft patiëntenzorg echter prioritair. Hij hoopt dan ook dat de dienst een optimale zorg kan blijven verzekeren voor elke patiënt. op de hoogte te houden van de nieuwe ontwikkelingen in de opvang van het acute kind. Dr. Cornelis begon haar opleiding kindergeneeskunde met een stage in het OLV Ziekenhuis Asse. Tijdens haar opleiding heeft ze twee jaar in het buitenland doorgebracht, waarvan één jaar in het Sophia Kinderziekenhuis te Rotterdam en één jaar in Pietermaritzburg (Zuid-Afrika). Nieuw staflid dr. De Neve 3 Dr. Nikolaas De Neve werkt momenteel als anesthesist in het operatiekwartier en op de afdeling Intensieve Zorgen. Het OLV Ziekenhuis biedt hem tal van mogelijkheden om mee te werken aan een ambitieuze uitbouw van hoogkwalitatieve geneeskunde. Volgens dr. De Neve zal het belang van multidisciplinaire en perioperatieve geneeskunde samen met een personalisatie van de medische aanpak steeds belangrijker worden voor de dienst Anesthesiologie. De steeds complexer wordende pathologieën vergen bovendien een continue waakzaamheid en de wil om bij te leren. Dr. De Neve is voornamelijk geïnteresseerd in de algemene intensieve zorg. Hij hoopt zich hierin nog verder te kunnen verdiepen. Nieuw staflid dr. Cornelis 2 Vanaf 1 oktober versterkt dr. An-Sophie Cornelis de groep kinderartsen van het OLV Ziekenhuis Aalst. Ze rondde recent haar specialisatie pediatrie af aan de Vrije Universiteit Brussel UZ Brussel en koos voor het OLV Ziekenhuis omwille van de mogelijkheden die een dynamisch en ambitieus perifeer ziekenhuis kan bieden. Binnen het OLV Ziekenhuis zal dr. Cornelis zich voornamelijk toeleggen op het uitbouwen van haar subspecialiteit kindernefrologie, (oa. oprichting van een plasschool, gestructureerde aanpak van congenitale en infectieuze nieraandoeningen) in samenwerking met de afdelingen Urologie en Kinesitherapie. Ze brengt ook haar ervaring als APLS (Advanced Pediatric Life Support)-instructeur mee en is hiermee perfect geplaatst om de ganse groep continu Nieuw staflid dr. Dobbels 4 Tijdens zijn opleiding was dr. Pieter Dobbels tweemaal assistent op de dienst Gastro-enterologie van het OLV Ziekenhuis. Hij was er onder de indruk van de aangename werksfeer en zorgkwaliteit binnen het team van dr. Lepoutre en wou er dan ook graag terugkeren. Dr. Dobbels zal zich binnen het gastro-enterologenteam naast algemene gastro-enterologie voornamelijk toeleggen op de digestieve oncologie (maag- en darmtumoren), net als dr. Marc De Man en dr. Koen Hendrickx. Hij wenst mee te werken aan de verdere uitbouw van de dienst Gastro-enterologie en hoopt daarbij ook zijn steentje te kunnen bijdragen tot het verderzetten van de reeds bestaande multidisciplinaire oncologische topzorg. Jobdag C ampus Asse: op zoek naar verpleegkundigen OLV Ziekenhuis steunt medewerkers die zich omscholen tot verpleegkundige Op 26 november vindt op Campus Asse opnieuw een jobdag plaats. Het OLV Ziekenhuis wil hierbij vooral verpleegkundigen aantrekken, omdat deze profielen nog altijd tot één van de knelpuntberoepen behoren. Daarom motiveert het ook eigen medewerkers die de opleiding Verpleegkunde willen volgen. Vicky Beeckman, medewerker van de CSA-afdeling, vertelt hoe zij zich omschoolt tot verpleegkundige. Vicky Beeckman begon drie jaar geleden aan haar opleiding tot verpleegkundige. Ze studeert eind dit jaar af. en job als verpleegkundige heeft me altijd Eal aangesproken, maar door omstandigheden heb ik nooit de kans gehad om de studies aan te vangen, vertelt Vicky Beeckman. Ik heb eerst vier jaar in een bejaardentehuis gewerkt, daarna vijf jaar op de Centrale Sterilisatie-afdeling van het OLV Ziekenhuis. Hoewel ze haar job na vijf jaar nog graag deed, miste ze het contact met de patiënten. Daarom besloot ik me om te scholen tot verpleegkundige. Studeren zonder loonverlies Ik volg het opleidingsproject voor verpleegkundigen project 600. Dit gaat uit van het Intersectoraal Fonds voor de Gezondheidsdiensten en biedt werknemers een uitzonderlijke kans om te studeren zonder loonverlies gedurende de hele opleidingsduur. Om te kunnen deelnemen moet je het diploma van hoger secundair of hoger secundair beroepsonderwijs op zak hebben maar mag je nog geen bachelordiploma of universitair diploma behaald hebben. Bovendien moet je al minstens drie jaar werkervaring achter de rug hebben. Op voorhand word je ook onderworpen aan een examen en enkele psychologische tests. Vicky Beeckman voldeed aan alle voorwaarden en begon drie jaar geleden aan haar opleiding. Ik ben nu voltijds studente en werk dus eigenlijk niet meer op de Centrale Sterilisatie-afdeling, gaat ze verder. Toch krijg ik nog steeds mijn loon en blijf ik werknemer van het OLV Ziekenhuis. Dankzij het project 600 en de ondersteuning van het OLV Ziekenhuis kan Vicky Beeckman haar droom waarmaken. De directie van het ziekenhuis en mijn collega s steunen me volop in mijn beslissing. Ik loop nu stage en studeer eind dit jaar af. Ik hoop aan de slag te kunnen gaan als verpleegkundige op de dienst Urologie of Oncologie. Ik weet gelukkig al dat ik in het OLV Ziekenhuis aan de slag zal kunnen gaan. Er heerst hier een aangename werksfeer, dus ik kijk er al naar uit. Meer informatie over de openstaande vacatures en inschrijven voor de jobbeurs: www.olvz.be Meer info over het project 600: http://www.fe-bi.org/nl/ifg/project-600
WAARDENGEBASEERD VERHAAL Top in Zorg OKTOBER 2011 5 Leidinggeven vraagt competentie en motivatie Het OLV Ziekenhuis wil leidinggevenden alle kansen geven om te groeien in hun functie. Daarom investeert het sterk in initiatieven om hen hierin te begeleiden. Zo organiseert het verschillende opleidingssessies en biedt het ook interne of externe coaching aan. eidinggevenden spelen een cruciale Lrol in het vertalen van het beleid van het OLV Ziekenhuis, namelijk top in zorg aanbieden, steekt Nathalie Seghers, HR-adviseur, van wal. Ze hebben een voorbeeldfunctie op het vlak van patiëntgericht en persoonlijk leiderschap. Het ziekenhuis investeert in initiatieven om hen meer en beter te begeleiden en te ondersteunen in hun coördinerende rol. Managementopleiding In samenwerking met het trainingsbureau Schouten & Nelissen organiseren we een managementopleiding, vertelt Myriam De Bruyn, personeelsdirecteur. Een intensieve cursus over vier maanden gespreid. Elke leidinggevende is verplicht hier aan deel te nemen. Het is een cursus die we aanbieden tijdens de werkuren. Hij bestaat uit een intakegesprek, een aantal trainingsdagen en coachingmomenten. Op het einde van de cursus wordt een individuele debriefing gehouden met de leidinggevende zelf, zijn hiërarchisch verantwoordelijke, de docent en een HR-adviseur. We evalueren er de voorbije opleidingsmomenten en bespreken er de actieplannen, aldus Nathalie Seghers. Praktijkgerichte aanpak Isabelle Keymolen, verantwoordelijke voor het secretariaat Cardiologie op Campus Asse, nam deel aan de opleidingssessie. Het was een heel leerrijke ervaring. We werden verdeeld in kleine groepjes van zo n 10 à 12 personen. Mijn teamgenoten waren ook verantwoordelijken van een secretariaat, wat ervoor zorgde dat we allemaal op hetzelfde niveau zaten. De leidinggevenden leerden er zaken zoals situationeel leidinggeven, omgaan met stress, werkdruk en conflicthantering. De trainingsdagen waren heel praktijkgericht. Ze bestonden uit rollenspelen, groepsdiscussies en vaardigheidsoefeningen. Nathalie Seghers vult aan: We hanteren een heel actieve aanpak. Dertig procent van de cursus is theoretisch, de overige zeventig procent is gericht op de praktijk. We willen de leidinggevenden nuttige tips geven die ze echt kunnen meenemen naar de werkvloer. De opleidingssessie is vooral gericht op de generieke competenties van het leidinggeven. Myriam De Bruyn legt uit: Er bestaan drie soorten competenties. De kerncompetenties mensgerichtheid, resultaatgericht samenwerken en creativiteit gelden voor alle medewerkers van het OLV Ziekenhuis. Daarnaast bestaan er ook generieke competenties, die bepaald worden per functiefamilie. Leidinggevenden zijn zo n functiefamilie. De competenties die zij specifiek moeten bezitten zijn o.a. plannen en organiseren, visie, leidinggeven, durf en veranderingsgerichtheid. Tijdens de opleiding werd specifiek op deze competenties ingegaan. De laatste soort competenties zijn de functiespecifieke competenties. Deze zijn eigen aan een bepaalde functie, zoals een hoofdverpleegkundige of een dienstverantwoordelijke boekhouding. Individuele coaching Naast de opleidingssessies biedt de HRdienst van het OLV Ziekenhuis ook een individueel coachingbeleid aan. Nathalie Seghers: We bieden individuele coaching aan leidinggevenden die een bepaalde competentie willen bijschaven. Zij komen meestal bij ons terecht via hun eigen leidinggevende. De HRmedewerkers houden eerst een intakegesprek, waarbij ze op zoek gaan naar de probleem- en doelstellingen. Afhankelijk van de concrete vraag bieden we de leidinggevende interne of externe coaching aan. Interne coaching is doorgaans een kortdurend coachingtraject bestaande uit maximum drie gesprekken met HR. Als het voor ons niet mogelijk is het probleem op korte termijn op te lossen, schakelen we een externe coach in. Thea Bombeek is één van de externe coaches waarmee het OLV Ziekenhuis samenwerkt. De individuele coaching die ik aan OLV-medewerkers bied, bestaat uit een traject van 10 sessies. Het is een project op langere termijn, omdat we echt werken op gedragsverandering. Ongeacht de persoon is het doel van de coaching altijd hetzelfde: bijdragen aan de realisatie van de doelstellingen van de organisatie. De inhoud varieert van persoon tot persoon en gaat van communicatievaardigheden tot assertiviteit of presentatietechnieken. De sessies vinden om de maand plaats. In tussentijd krijgen de coachees enkele opdrachten mee, die we nadien evalueren. Na drie sessies en op het einde vindt er een evaluatie plaats met de coachee, zijn leidinggevende en een HR-adviseur. Dan kijken we of er werkelijk iets veranderd is in het gedrag van de coachee. Focus op de sterktes, niet op de zwaktes Christine Van Cante, zorgcoördinator op Campus Asse, komt dagelijks in contact met leidinggevenden. Zij vindt individuele coaching een waardevol initiatief. De leidinggevenden en de medewerkers van de verschillende afdelingen waarderen dat er aandacht wordt besteed aan hun functioneren. Vaak geef ik hen nuttige tips en informatie mee, maar dankzij de externe coach is er iemand om op terug te vallen. Door de coaching kunnen positieve competenties ook extra bijgewerkt worden. Thea Bombeek stemt hiermee in: De trajecten dienen niet alleen om gebreken bij te sturen, maar ook om successen te vieren. We focussen eigenlijk op de sterktes en we gebruiken deze om de zwaktes te compenseren. Thea Bombeek is één van de externe coaches waarmee het OLV Ziekenhuis samenwerkt. Thea Bombeek wijst hierbij ook op de onterechte negatieve bijklank die coaching heeft. Een persoon krijgt geen coaching omdat hij iets niet kan, maar omdat hij iets wil bijschaven. Het feit dat het OLV Ziekenhuis een medewerker coaching aanbiedt, bewijst dat de organisatie De opleidingscursus bestaat voor 30% uit theorie. De overige 70% is praktijkgericht. vertrouwen heeft en gelooft in de capaciteiten van die persoon. Expertise opzijzetten Volgens Thea Bombeek worden leidinggevenden vandaag de dag vooral geconfronteerd met druk en de continue maatschappelijke veranderingen. Ze vormen bovendien een sandwichfunctie tussen de directie van de organisatie en de medewerkers. Het is niet altijd gemakkelijk om daarin een evenwicht te vinden. Vaak onderschatten leidinggevenden ook hun eigen taak, aldus Thea Bombeek. Als leidinggevende moet je vaak je expertise opzij kunnen zetten, juist om de medewerkers te stimuleren en te leiden in hun expertise. Het is overigens niet omdat je de beste bent in je vakdomein, dat je ook meteen de functie als leidinggevende probleemloos uitvoert. Motivatie als basis voor succes Ondanks de foutieve negatieve bijklank vindt coaching meer en meer zijn ingang in de maatschappij. Thea Bombeek: Medewerkers van het OLV Ziekenhuis vinden ook beter hun weg naar de HR-adviseurs en dus naar coaching. Het ziekenhuis steunt zijn leidinggevenden hier sterk in en biedt ze de sessies aan tijdens hun werkuren. Toch moet de persoon in kwestie nog steeds zelf gemotiveerd zijn om aan het traject te beginnen. Motivatie is de sleutel om een traject te laten slagen. Een persoon moet effectief aan zijn gedrag willen werken. Pas dan kan je resultaatgericht werken. Toekomstperspectief Het OLV Ziekenhuis gelooft dat er nog ruimte is om meer te investeren in de coaching en opleiding van zijn medewerkers. Nathalie Seghers: Dankzij de steun van de directie van het OLV Ziekenhuis kunnen en mogen we hierin verder gaan. Ze bieden ons een heel breed draagvlak om nieuwe initiatieven op te zetten. Myriam De Bruyn besluit: We zijn nu de basis aan het leggen voor een geïntegreerd HRbeleid. In de toekomst willen we ons focussen op het VTO (vorming, training en opleiding)- beleid en het talentmanagement. Bij dit laatste zetten we de talenten van onze medewerkers in het licht om ze verder te ontwikkelen. De drie soorten competenties: 1 2 3 1 Kerncompetenties: gelden voor alle medewerkers van het OLV Ziekenhuis: Creativiteit Mensgerichtheid Resultaatgericht samenwerken 2 Generieke competenties: gelden voor een bepaalde functiefamilie. Vb leidinggevenden: Beslissen/durf Leidinggeven Plannen en organiseren Veranderingsgerichtheid Visie 3 Functiespecifieke competenties: zijn noodzakelijk voor het uitvoeren van individuele functies. Vb hoofdverpleegkundige: Netwerken Overtuigingskracht Organisatiebetrokkenheid
6 Top in Zorg OKTOBER 2011 opgemerk t Operatieteam begint ingreep met time-out Sinds kort voert het operatieteam in het OLV Ziekenhuis bij elke ingreep een time-outprocedure uit, waarbij het letterlijk even stilstaat om een aantal noodzakelijke vragen over de patiënt en de uit te voeren ingreep te overlopen. Zo worden misverstanden uit het operatiekwartier verbannen. De checklist bestaat uit drie delen. Vóór de anesthesie, vóór de incisie van de huid en bij het verlaten van het OK beantwoordt het operatieteam een aantal eenvoudige vragen, om zo een optimale patiëntveiligheid te garanderen. Een Amerikaanse studie toont aan dat bij ongeveer 3% van de hospitalisaties fouten optreden. 50% daarvan gebeurt op het operatiekwartier. Jan De Veylder, programmamanager operatiekwartier in het OLV Ziekenhuis, legt uit: De fouten die kunnen voorkomen zijn ingrepen aan de verkeerde kant, op de verkeerde patiënt, of een verkeerde ingreep. Vaak worden ook weefselstalen verwisseld. In het OLV Ziekenhuis werden gelukkig nog geen fundamentele fouten gemaakt, maar we moeten ons er wel bewust van zijn. Om fouten te reduceren en een optimale patiëntveiligheid te garanderen, voerde het operatiekwartier de time-outprocedure in. De invoer van de procedure kwam er naar aanleiding van de campagne Goede heelkunde is veilige heelkunde van de federale overheid. Bovendien waren we er zelf van overtuigd dat kwalitatieve zorg essentieel is, vertelt Jan De Veylder. De procedure gebeurt aan de hand van een overzichtelijke en eenvoudige checklist die de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) opstelde. Jan De Veylder: We richtten een stuurgroep van anesthesisten, chirurgen en verpleegkundigen op om de lijst aan te passen aan onze eigen noden en aan de cultuur van het OLV Ziekenhuis. De basis is wel dezelfde: vóór de anesthesie, vóór de eigenlijke ingreep en bij het verlaten van de operatiezaal beantwoordt het operatieteam een aantal eenvoudige vragen. Elk deel duurt hoogstens één We voerden de time-outprocedure in omdat we ervan overtuigd zijn dat kwalitatieve zorg essentieel is. Het is de bedoeling dat het operatieteam deze procedure standaard toepast bij elke operatie. Jan De Veylder, programmamanager operatiekwartier minuut. Dankzij de checklist kunnen we zowel de communicatie met de patiënt als de communicatie tussen de teamleden verbeteren. Een operatieteam bestaat uit minstens één anesthesist, één chirurg en afhankelijk van het type ingreep één of meerdere verpleegkundigen (anesthesieverpleegkundige, omloopverpleegkundige en/of instrumentist(e)). Zij moeten op elkaar vertrouwen en spelen elk hun rol in de veiligheid en het slagen van een operatie. Een goede communicatie is hier dus essentieel. Het is de bedoeling dat het operatieteam deze procedure standaard toepast bij elke operatie. Hier worden echter zo n 80 à 90 patiënten per dag geopereerd, dus het is geen vanzelfsprekendheid, weet Jan De Veylder. Toch wil hij een cultuur creëren die de patiëntveiligheid valoriseert. Dit is prioritair voor het operatiekwartier. Door de checklist nauwkeurig te overlopen, kan je fouten aanzienlijk beperken. Daardoor kan je bovendien ook de opnametijd van een patiënt reduceren. Op termijn zal deze checklist geautomatiseerd worden en aan het patiëntendossier toegevoegd worden. Wist je dat zulke checklijsten uit de luchtvaartindustrie komen? Voordat een vliegtuig opstijgt, wordt alles gecontroleerd door de piloot, het grondpersoneel, het boordpersoneel en de vluchtbegeleiders. Net zoals een passagier een veilige vlucht verwacht, verwacht een patiënt dat het operatieteam de ingreep veilig uitvoert. De checklist is voor elke operatie hetzelfde en bestaat uit drie delen: 1) De sign-in fase gebeurt vóór de anesthesie. De patiënt is op dit moment nog wakker en bevestigt zijn identiteit, de ingreep en de plaats van de ingreep. De leden van het operatieteam beantwoorden enkele praktische vragen en vergelijken het patiëntendossier met het polsbandje dat de patiënt draagt. 2) De time-out fase gebeurt vóór de incisie van de huid. De teamleden bevestigen hun naam, de identiteit van de patiënt, de plaats van de ingreep en enkele specifieke vragen over medicatie. De patiënt is op dit moment al onder narcose. 3) De sign-out fase gebeurt vóór het verlaten van de operatiezaal. De verpleegkundige bevestigt de benaming van de uitgevoerde ingreep, de instrumenten en compressen worden geteld, de weefselstalen worden correct geëtiketteerd en de anesthesist, de chirurg en de verpleegkundige ondertekenen de lijst.
dienst in de kijker Top in Zorg OKTOBER 2011 7 Dienst Perfusie: wanneer uw hart even opzij gezet wordt Perfusionisten zijn vooral achter de schermen actief en hun beroep is nog vrij onbekend. Toch spelen ze een onmisbare rol in de medisch-technische ondersteuning van het operatiekwartier, met name bij openhart- en hartklepoperaties. Maar dat is niet alles. Een perfusionist werkt letterlijk achter de rug van de chirurg. Er moet een wederzijds vertrouwen zijn tussen alle leden van het OK-team. Het ABC van de perfusionist: Bloedrecuperatie of cell-saving: de perfusionist is aanwezig bij operaties waarbij de patiënt veel bloed verliest. Het bloed wordt opgevangen, gewassen en teruggegeven aan de patiënt. Extracorporele circulatie: tijdens openhartoperaties bedient de perfusionist de hartlongmachine. Hipec-buikspoelingen met citostatica: dit is een behandeling voor buikkankertumoren, waarbij verwarmde chemotherapie in de buikholte wordt toegediend om kankercellen te doden. Mechanische hartondersteuning of ventricular assist device: bij patiënten met een kunsthart wordt de functie van het hart voor korte of langere periode volledig of gedeeltelijk overgenomen door een mechanisch toestel. De perfusionist controleert de toestellen tijdens de wekelijkse controle van de patiënt. Procurement: de perfusionist maakt deel uit van een team dat instaat voor het transport van donorharten. Wondzorg met platelet gel: platelet gel bevordert de genezing van chronische wonden. Deze behandeling wordt door perfusionisten toegepast. In 1980 richtte Theo Gooris, diensthoofd Perfusie, samen met dr. Hugo Vanermen, diensthoofd Cardiovasculaire en Thoracale Heelkunde, de dienst Perfusie van het OLV Ziekenhuis op en bouwde ze uit tot een paramedische dienst die vandaag zeven perfusionisten telt. Sinds de start heeft de dienst al meer dan 70.000 ingrepen verricht en behoort ze tot één van de grootste perfusiediensten van België. Wat doet een perfusionist? De taak van een perfusionist valt niet in één zin uit te leggen, begint Theo Gooris. We brengen 80% van onze tijd door op het operatiekwartier. Daar staan we o.a. in voor extracorporele circulatie bij openhart- en hartklepoperaties. Tijdens deze operaties neemt een hartlongmachine de functie van het hart en de longen over, zodat het hart niet meer klopt en de chirurg de operatie kan uitvoeren. De perfusionist ziet erop toe dat er voldoende bloedtoevoer is naar alle organen, dat de bloeddruk op peil gehouden wordt en dat het bloed genoeg zuurstof krijgt. We zijn ook een servicedienst, gaat Theo Gooris verder. We assisteren vaak bij niet-cardiochirurgische operaties om cell-saving te doen. Als de patiënt veel bloed verliest, wordt het bloed opgevangen, gewassen en teruggegeven aan de patiënt. Zo slagen we erin zo weinig mogelijk vreemd bloed te gebruiken. Maar daar stopt het takenlijstje niet. De dienst staat ook in voor mechanische hartondersteuning voor zowel korte of langere termijn, groeifactoren voor o.a. wondzorg, het transport van donorharten en hipec-behandelingen (zie kader). Samengevat staan we in voor de medisch-technische ondersteuning in het hartcentrum. Teamwork en vertrouwen De dienst Perfusie van OLV Ziekenhuis telt zeven perfusionisten. Allemaal mannen, elk met hun eigen interesses en ervaringen. De ideale perfusionist is flexibel, dynamisch en vooral stressbestendig, meent Theo Gooris. Ons werk lijkt op het eerste gezicht eenvoudig: we zitten bij de machine en observeren een aantal Het team zet zich dagelijks op een enthousiaste manier in. Bij elke handeling staat de patiënt centraal. Theo Gooris, diensthoofd Perfusie monitoren. Toch moeten we constant alert zijn en ingrijpen bij noodsituaties. Een hartoperatie kan makkelijk 12 uur duren. Wij moeten continu aanwezig zijn. We weten s morgens niet altijd wanneer we s avonds naar huis gaan. Bovendien dragen perfusionisten een grote verantwoordelijkheid. Tijdens de operatie werken we letterlijk achter de rug van de chirurg. Er moet een wederzijds vertrouwen zijn tussen de perfusionist, de chirurg, de anesthesist en de verpleegkundigen. Ook het vertrouwen tussen de perfusionisten onderling is essentieel. Wij gaan ervan uit dat een collega na het gebruik van een toestel alles opnieuw klaarzet voor het volgende gebruik. Bij een spoedgeval is er geen tijd meer om te controleren of alles werkt, dus we moeten elkaar blindelings vertrouwen. Nieuwe technologieën om patiëntenzorg te optimaliseren Een perfusionist komt niet of nauwelijks in contact met de patiënt, omdat deze tijdens de operatie onder narcose is. Toch staat de patiënt bij elke handeling centraal. Theo Gooris: Ons doel is het trauma voor de patiënt zo laag mogelijk te houden en hem zo weinig mogelijk met vreemd materiaal in contact te brengen. Om dit te bereiken, wil de dienst nog meer samenwerken met technologische bedrijven voor de ontwikkeling van nieuwe toestellen en technieken. Ook de chirurgen staan open voor vernieuwing, wat zorgt voor een interessante wisselwerking: wanneer zij met nieuwe technologieën op de proppen komen, passen wij ons aan, en omgekeerd. Daardoor maakt de dienst steeds gebruik van het nieuwste materiaal en de nieuwste technieken. Volgens Amerikaanse studies zouden dodelijke perfusie-ongevallen één keer op 1.000 of 1.500 operaties voorvallen. Wij hebben nog nooit een sterfgeval meegemaakt, dankzij de ervaring en inzet van het hele team en dankzij de superieure kwaliteit van materiaal. Toekomstvisie Theo Gooris hoopt de subspecialisaties op de dienst nog meer uit te bouwen. Bovendien zijn we nog steeds op zoek naar jonge, enthousiaste medewerkers. Er zijn in totaal 85 perfusionisten in België, dat is bitter weinig. We geven ook vaak voordrachten voor een medisch publiek, en trachten mensen er warm voor te maken. Hoewel de job vaak stresserend is en veel flexibiliteit vraagt, geniet Theo Gooris er nog elke dag van. Ik hou van extremen. Zo reduceren we bij bepaalde operaties de lichaamstemperatuur van de patiënt naar 18. Uiteindelijk zetten we ook de hartlongmachine stop zodat de chirurg de tijd heeft om de operatie uit te voeren. De patiënt heeft op dat moment geen hartslag of bloedsomloop en is dus tijdelijk dood. Na een uur warmen we de lichaamstemperatuur terug op en functioneert alles weer normaal. Dat is erg fascinerend. De dienst Perfusie van het OLV Ziekenhuis bestaat uit zeven perfusionisten, allemaal mannen. Boven (v.l.n.r.): Geert Van Vaerenbergh, Luc Vermassen,Rik Delahaye, Theo Gooris, Thierry Bogaert. Onder (v.l.n.r.): Geert Van Gijsegem, Benny Elsen
8 Top in Zorg OKTOBER 2011 Fotorubriek promenade Dienst Urgentiegeneeskunde en Oncorevalidatie in een nieuw kleedje De inrichting van een Oncologisch Platform op Campus Aalst krijgt stilaan vorm. Op 20 september verhuisde de verpleegeenheid Oncologie-Hematologie opnieuw naar haar initiële locatie. Later dit jaar verhuist ook de dagkliniek Oncologie naar dezelfde verdieping. Vanaf midden oktober zullen alle oncologische verpleegeenheden op Campus Aalst op dezelfde verdieping (C6 en T6) gecentraliseerd zijn. Begin oktober werd ook fase 2 van de uitbreiding van de dienst Urgentiegeneeskunde in gebruik genomen. De dienst verdubbelt daarmee in oppervlakte. Het verkeer voor de Spoeddienst kan nu opnieuw via de garage en de parking van de Spoed circuleren, om de site vervolgens via de Moorselbaan te verlaten. Pedicure Sinds 1 september kunnen gehospitaliseerde patiënten een pedicurebehandeling op de kamer vragen. Mireille Lefèvre, tevens verantwoordelijk voor het schoonheidsinstituut Arôme Beauté op Campus Aalst, neemt deze dienstverlening voor haar rekening. De patiënt doet een aanvraag via een verpleegkundige van de afdeling, die vervolgens de dienst Onthaal en Inschrijvingen verwittigt. Mireille Lefèvre neemt dan zelf contact op met de patiënt voor verdere afspraken. Spelers van Generali Okapi Aalstar doen medische testen in het OLV Ziekenhuis Naar aanleiding van een hoog aantal blessures bij de spelers van Generali Okapi Aalstar besloot de basketbalclub actief aan blessurepreventie te doen. Samen met enkele specialisten van het OLV Ziekenhuis (o.a. de artsen van diensten Fysische Geneeskunde & Revalidatie, Orthopedie, Pneumologie en Cardiologie) werd een uitgebreide onderzoeksbatterij opgesteld. Zo kon van iedere speler een individueel dossier worden opgemaakt. Dit vormt de basis om ook het trainingsprogramma individueel bij te sturen en aan te passen. Het screeningsprogramma resulteerde vorig seizoen in een opmerkelijk lager aantal langdurige kwetsuren. (Guy Van Impe, Client Service Manager Tel. 053 72 44 12) Naast het medische luik wordt ook aandacht besteed aan een professioneel voedingsadvies. Het is vanzelfsprekend dat ook goede voedingsgewoontes bijdragen tot een goede sportprestatie. De dieetafdeling van het OLV Ziekenhuis stelde daarom een algemeen sportvoedingsadvies op voor alle spelers van het team. De diëtiste is tijdens het hele seizoen ter beschikking voor individuele begeleiding. (Marijke Van Rijsselberghe, Hoofddiëtiste Tel. 053 72 48 15) Patiëntveilige zorg Het OLV ziekenhuis draagt top in zorg hoog in het vaandel. Om het streven naar een excellente zorgverlening te ondersteunen, is een continue bewaking en verbetering van de patiëntveiligheid onontbeerlijk. Daarom wordt nu voor de tweede keer een cultuurmeting uitgevoerd met betrekking tot de patiëntveiligheid. Hierbij wordt via een vragenlijst bij alle medewerkers die rechtstreeks of onrechtstreeks betrokken zijn bij patiëntenzorg gepeild naar hun ervaring en mening over de patiëntveiligheid in het OLV Ziekenhuis. Het onderzoek past in het kader Aankondigingen Op 20 oktober organiseert het OLV Ziekenhuis op Campus Aalst de Wereld Osteoporose Dag. Tussen 14 en 17 uur kunnen geïnteresseerden in de inkomhal hun risico op botbreuken laten berekenen. Aan de verschillende standen wordt er ook informatie en tips ter preventie van botbreuken meegegeven. Tijdens de Europese Week tegen Pijn (17-23 oktober) wordt er op de 3 campussen met de hulp van studenten van SAI en KaHo Sint-Lieven een ziekenhuisbrede pijnregistratie uitgevoerd. Tevens peilt het pijnteam in deze periode bij verpleegkundigen en artsen naar evoluties in het pijnbeleid de voorbije 5 jaar. Hierbij wordt bijzondere aandacht geschonken aan het gebruik van morfine en morfinederivaten. We zijn benieuwd of de vele vormingen, permanente van het FOD-contract coördinatie kwaliteit en patiëntveiligheid van 2011. Om een goed beeld te kunnen krijgen over de organisatiecultuur met betrekking tot patiëntveiligheid en om deze vervolgens te kunnen optimaliseren, is de medewerking aan dit onderzoek uiteraard van cruciaal belang. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de dienst Kwaliteit: Ann.Van.de.Velde@olvz-aalst.be (tel 1314) of Leen.De.Paepe@olvz-aalst.be (tel 8794) Alvast hartelijk dank voor uw medewerking! pijnregistraties, standing orders en pijnprotocollen resulteren in lagere pijnscores voor onze patiënten. Op 25 oktober verwelkomen we Rik Torfs op Campus Aalst. Om 20 uur komt hij in de Guernica-zaal spreken over Gezond geloven, hoe doe je dat? Vroeger was de kerk in Vlaanderen dominant. Vandaag biedt ze een vermoeide en verzwakte aanblik. Secularisering, geloofscrisis, seksueel misbruik door clerici: de ellende lijkt niet op te houden. Prof. Torfs zal een antwoord geven op onder andere: Hoe kan een mens vandaag nog gezond geloven? Waar maak je als gelovige politicus het verschil? Waar ligt het onderscheid tussen het christendom en het katholicisme? Terugblik Werkten mee aan dit nummer mevr. Vicky Beeckman mevr. Karla Lefever mevr. Thea Bombeek dr. Geoffrey Lesage mevr. Tine Callebaut dr. Geertrui Meganck dhr. Kristof Carpentier dhr. Edwin Moerenhout mevr. Sofie Colpaert dr. Isabelle Ravelingien dr. Anne-Sophie Cornelis mevr. Nathalie Seghers mevr. Myriam De Bruyn dhr. Bruno Termonia dr. Dirk Defrancq mevr. Lore Van Brussel dhr. Jan De Veylder mevr. Christine Van Cante dr. Nikolaas De Neve dr. Bart Van de Meulebrouck dr. Isabelle De Poot dhr. Luc Van den Bremt mevr. Greet De Winne dr. Geert Vandenbroucke mevr. Karine D Haese dr. Inge Van Pottelbergh mevr. Valerie Duynslaeger dr. Luc Verbeke dhr. Theo Gooris dhr. Bart Verduyn dr. Paul Jordens dhr. Kris Vierendeels mevr. Isabelle Keymolen Fotografie dhr. Peter Deschryver dhr. Danny Gys Realisatie Living Stone nv www.livingstone.eu Verantw. uitgever Karla Lefever OLV Ziekenhuis Campus Aalst Moorselbaan 164, 9300 Aalst T +32 (0)53 72 41 11 F +32 (0)53 72 45 86 www.olvz.be Campus Asse Bloklaan 5, 1730 Asse T +32 (0)2 300 61 11 F +32 (0)2 300 63 00 Campus Ninove Biezenstraat 2, 9400 Ninove T +32 (0)54 31 21 11 F +32 (0)54 31 21 21 Op 15 september organiseerde de Vlaamse Liga tegen Kanker, samen met het OLV Ziekenhuis, haar 12de Dag tegen Kanker. Net als de voorbije jaren konden geïnteresseerden in het OLV Ziekenhuis op Campus Aalst en Campus Asse deelnemen aan verschillende infosessies en workshops. Dr. Adelheid Roelstraete, medisch coördinator: Voor personen met kanker is die dag een manier om met lotgenoten in contact te treden of om tijdens een workshop iets op te steken rond gelaatsverzorging, lichaamsbeweging of relaxatie, of specialisten aan het woord te horen over de ziekte, de onderzoeken en de behandelingen. Aan de verschillende infostanden in de inkomhal kon men tot slot over uiteenlopende thema s informatie vergaren. In de week van 26 september tot 2 oktober nam de dienst Cardiologie van het OLV Ziekenhuis deel aan de Week van het Hart. Met als centraal thema Hartinfarct: neem het leven ter harte werd een grootschalige informatieen bewustmakingscampagne opgestart. Om de Week van het Hart in te zetten fietsten hartpatiënten, dokters, kinesitherapeuten, verpleegkundigen en tal van bekende Vlamingen van Campus Aalst naar Campus Asse. Hun actie paste binnen het project Euro Heart Cycling Tour, dat hartpatiënten aanspoort tot een gezonde en actieve levensstijl. De Week van het Hart werd afgerond met een opendeurdag van de hartkatheterisatie- en hartrevalidatiezalen.