Hulpmiddelen bij een beperking Vrijdag 20 mei 9u30 10u20 Maandag 23 mei 14u45 15u35 SCIENCE TECHNOLOGY ENGENEERING MATH LESDOEL DOEL Prefix en lesdoel Lesdoelen: 1. De leerlingen kunnen ervaren hoe het is om een beperking te hebben. 2. De leerlingen ervaren dat mensen met een beperking hulpmiddelen nodig hebben. 3. De leerlingen kunnen de moeilijkheden bij een beperking aangeven. 4. De leerlingen kunnen zelfstandig een ontwerp maken van een hulpmiddel voor een bepaalde beperking (nieuw of verbeterd). 5. De leerlingen kunnen in groep het beste ontwerp kiezen dat voldoet aan de eisen (haalbaar, materiaal ). 6. De leerlingen kunnen onderling afspreken wie voor welk materiaal gaat zorgen. 7. De leerlingen kunnen aan de hand van hun ontwerp en het materiaal het hulpmiddel maken. 8. De leerlingen kunnen hun hulpmiddel uittesten en indien mogelijk verbeteren. 9. De leerlingen kunnen hun hulpmiddel voorstellen en hierbij de nodige informatie geven. Leerplandoelen: Techniek 6.4 Kinderen zien in dat veel voorwerpen in hun omgeving een aanvulling of verbetering zijn van menselijke functies en maken er functioneel gebruik van. 6.9 Kinderen weten dat mensen steeds nieuwe systemen, instrumenten en producten hebben uitgevonden en zullen uitvinden om hun werk aangenamer, beter, vaardiger, sneller, mooier, preciezer te maken. - vaststellen dat sommige mensen met (nieuwe) uitvindingen:. toch kunnen werken (bv. een blinde met een braillecomputer),. toch kunnen leven (bv. een nierpatiënt),. toch veel dingen kunnen doen 6.15 Kinderen kijken kritisch naar een zelfgemaakt product of bereiding. Dat houdt in dat ze: - controleren of een zelfgemaakt product voldoet aan de zelf vooropgestelde eisen, - verbeteringen kunnen aanbrengen aan een product na evaluatie, 1
BEGINSITUATIE Omschrijving beginsituatie (relevant voor deze les): Verschillen tussen leerlingen Rik zit in een rolstoel. Leefwereld Het is mogelijk dat andere leerlingen hier in de familie ook mee geconfronteerd zijn. Leerlingen worden hier in het openbaar ook mee geconfronteerd. Inhoudelijk Wat hebben de leerlingen al geleerd over het thema Iedereen is lekker anders? Ze zijn nog niet gestart met het thema. Maar in de lessen godsdienst is dit onderwerp zeker al besproken : Iedereen anders maar toch één groep. Organisatorisch Er is ruimte nodig om het parcours op te stellen en af te leggen. De leerlingen werken in groepen. Een goede verdeling is belangrijk zodat er in elke groep wel een leider zit. De leerlingen moeten materiaal meenemen tegen maandag 23 mei. Hoe ga je er concreet rekening mee houden: Verschillen tussen leerlingen Leefwereld Inhoudelijk De leerkracht vermeldde dat Rik het wel tof zou vinden als de andere leerlingen eens zouden meemaken wat hij dagelijks meemaakt. De leerlingen gaan het zelf meemaken aan de hand van een parcours. Nadien gaan ze zelf ontdekken welke hulpmiddelen kunnen helpen bij een beperking en gaan ze deze zelf ontwerpen. Organisatorisch We peilen naar de voorkennis van de leerlingen aan de hand van vragen die we stellen. Het parcours kan op de speelplaats gedaan worden. Tips om de groepen goed te verdelen? Luigi en Ferre Kan in de agenda genoteerd worden dat ze het materiaal niet mogen vergeten en dat ze het blad met materialen in de huiswerkkaft steken? (In agenda laten schrijven op moment dat de agenda wordt ingeschreven.) De tafels worden al op voorhand in groepjes verdeeld. Er zullen 6 groepen zijn van 3 leerlingen. 2
MATERIALEN MATERIALEN Demonstratie, gereedschappen, toepassingsmaterialen, bijlagen Kegels Voorwerpen om op te rapen (bv pittenzakjes, blokjes ) Voorwerpen om over te stappen (bv stokken, kegels met stok tussen ) Deken/doek om onder te kruipen of tunnel om door te kruipen Hoepels Blinddoeken 20 A3-papieren Kleurtjes per groep (4 groepen) à Vrijdag Lijm Plakband Velpon Punaises Touw Rekkertjes Papieren (gekleurd / wit) Potloden Scharen Splitpennen? à Maandag Is dit materiaal aanwezig? Ja. Materiaal in turnzaal of in de klas. IJzerdraad: Charlotte (ma) Deken: Charlotte (vr) Braille, blindenstok, wegmarkeringen, geluidsignalen aan de lichten, rolstoel, krukken, prothesen, aanpassingen in de auto prenten: Elise (vr) Krukken (Lieveke) (vr) Rolstoel? Prent en stappenplan in enveloppe: Elise (ma) Draaiboor: Charlotte (ma) ijsstokjes (200): Charlotte (ma) Splitpennen: school of Elise en Charlotte (ma) Zwarte stift: Elise (vr) Vuilzakken: Elise en Charlotte (ma) WC- rolletjes: Charlotte, Elise (ma) (Kranten: Charlotte) (ma) Stoepkrijt: Elise (vr en ma) Sjaaltjes: Elise en Charlotte (elk 2) (vr en ma) Etiketten met kleur (blauw = blind, geel = één been), en nummer (1 en 2 en 3) op (verdeling groepen), naam leerling: Elise (vr en ma) Grote papieren voor groepsindeling met kleur (blauw en geel) en nummer en naam (blind 1, blind 2, blind 3, één been 1, één been 2, één been 3) op: Charlotte (vr en ma) Kopiëren: formulier voor het materiaal (10), evaluatieformulier (4), evaluatieformulier studenten (1) (Doorsturen juf Tinne.) (vr en ma) De leerlingen voorzien tegen maandag 23 mei hun eigen materiaal dat ze nodig hebben om hun hulpmiddel te maken. (maandag) 3
STEM- REFLECTIE CONTEXT Verschillen tussen leerlingen Leefwereld Rik zit in een rolstoel. Op welke manier sluit de context aan bij de belevingswereld van de kinderen? Het is mogelijk dat andere leerlingen hier in de familie ook mee geconfronteerd zijn. Leerlingen worden hier in het openbaar ook mee geconfronteerd. VOORKENNIS Inhoudelijk Stuurt de activiteit aan op het aftoetsen van de voorkennis bij kinderen? Wat hebben de leerlingen al geleerd over het thema Iedereen is lekker anders? Ze zijn nog niet gestart met het thema. Maar in de lessen godsdienst is dit onderwerp zeker al besproken : Iedereen anders maar toch één groep. CONCEPT(EN) Wat zijn mogelijke (mis-)concepten bij deze context? - Concepten en misconcepten worden aan het begin van de les onderzocht via het parcours. De leerlingen ontdekken hier dat mensen met een beperking echt nood hebben aan hulpmiddelen. NATURE OF SCIENCE Biedt de activiteit voldoende kansen aan leerlingen om hen te laten inzien dat wetenschap en techniek menselijke activiteiten zijn waarvoor heel wat creativiteit en verbeelding nodig was en is? - Ze gaan zelf een hulpmiddel moeten ontwerpen en uitvoeren. Hierbij hebben de leerlingen hun creativiteit en verbeelding zeker nodig. INTERDISCIPLINAIR Welke betekenisvolle aanknopingspunten/verbanden kunnen er zijn met andere vak-/leergebieden? S: science (wetenschap): Het is mogelijk dat de wetenschapper Braille aan bod komt. T: technology (technologie): het ervaren hoe een rolstoel kan verder bewegen. E: engeneering (bouwkunde): De leerlingen maken een hulpmiddel met materialen die ze zelf voorzien. M: math (wiskunde): / 4
LESVERLOOP INLEIDING EXPLOREREN Vrijdag 20 mei: 9u30 9u50 Verkennen, zich verwonderen, vragen stellen, behoeften of eisen detecteren, De leerlingen leggen een parcours af met een bepaalde beperking. E. Eerst wordt het parcours kort uitgelegd. Daarna leggen de leerlingen het parcours in per twee af. Iedereen krijgt een eigen beperking. Dit wordt aangegeven aan de hand van etiketten. Er gaat telkens 1 leerling begeleiden en vertellen wat waar moet gebeuren (bv iets oprapen). Deze leerling mag niet helpen. De andere leerling legt het parcours af. Als iets niet lukt, gaat de leerling gewoon verder. Nadien moet de leerlingen kunnen verwoorden waarom het niet gelukt is. C. De bespreking gebeurt nog bij het parcours. Zo kunnen de leerlingen aanduiden waar het moeilijk/gemakkelijk ging. Wat ging er moeilijk/gemakkelijk? Had je op sommige plekken eigenlijk hulp nodig? Heb je iets niet kunnen doen van het parcours? Beperkingen: Blind Op 1 been Parcours (zie tekening bijlage): 1. Slalommen tussen kegels 2. Over een stok stappen (verhoging) 3. Onder een deken/doek kruipen 4. Pittenzakje nemen 5. Door hoepels springen met pittenzakje 6. Over rechte lijn lopen met pittenzakje 7. Pittenzakje in de doos 5
LEERFASE Verwerving ONDERZOEK / ONTWERP Vrijdag 20 mei: 9u50 10u10 Nadenken, hypothese opbouwen, variabelen onderzoeken, antwoorden zoeken, ontwerpen, De leerlingen zitten terug in de klas, ze gaan met hun groepje bij de juiste kleur met de juiste nummer zitten. E. Eerst wordt er nog kort klassikaal besproken: Hoe zouden blinden zich kunnen voortbewegen in het verkeer? Hebben zij iets speciaal nodig? Wat kennen jullie al van hulpmiddelen voor blinden? Wanneer de blindenstok aangehaald wordt, vermeldt de leerkracht dat dit uitgevonden is door Guilly d Herbemont. Ook bij brailleschrift wordt Louis Braille aangehaald, dit proberen we vanuit de leerlingen zelf te laten komen. Hoe zou iemand met 1 been of zonder benen zich voortbewegen in het verkeer? Hebben zij iets speciaal nodig? Wat kennen jullie al van hulpmiddelen voor mensen met 1 been of zonder benen? C. De leerlingen krijgen allemaal een A3-papier met 2 vakken. De leerkracht legt uit wat de bedoeling is. Ze geeft als voorbeeld aan de leerlingen dat zaken oprapen moeilijk is bij sommige beperkingen (grijpstok). Dit gebeurt in 6 groepen. De leerlingen krijgen een beperking opgelegd (blind of 1 been) De leerlingen gaan zelf een hulpmiddel ontwerpen. Ofwel maken ze een nieuw hulpmiddel ofwel verbeteren ze een bestaand hulpmiddel. Dit moet gedetailleerd gebeuren. Na een paar minuten wordt het blad doorgeschoven naar de persoon naast hen (wijzers van de klok). Nu gaan ze een ander hulpmiddel ontwerpen en in het tweede kadertje tekenen. Hulpmiddel = wat je gebruikt om iets gemakkelijker te kunnen doen. Blindenstok, blindengeleidehond, braille, wegmarkeringen, geluidsignaal aan lichten Rolstoel, krukken, prothesen, aanpassingen in de auto Uitvinder blindenstok = Guilly d Herbemont Uitvinder brailleschrift = Louis Braille 6
RUIMER KIJKEN / VERBETEREN Vrijdag 20 mei: 10u10-10u20 Verbeteren van het concept, in verband brengen met, Klopt dit met wat we al weten?, voorspellen, opnieuw dromen, E. Er wordt klassikaal kort besproken wat de verdere bedoeling is. De leerlingen gaan één ontwerp moeten kiezen uit hun groepje dat ze gaan maken. Dit vullen ze in groep aan met details. (Wat betekent met meer details?) Ze moeten hierbij met een aantal dingen rekening houden: Het moet haalbaar zijn om te maken. Ze krijgen beperkte tijd om het te maken (30-40 minuten). Ze moeten het materiaal zelf verzamelen en kunnen meebrengen naar school. Materiaal dat aanwezig is op school kan ook gebruikt worden. Het mag een bestaand hulpmiddel zijn dat verbeterd is of een nieuwe uitvinding. Als ze met het groepje niet tot een gezamenlijke beslissing kunnen komen, kiest de leerkracht een ontwerp. Als ze een ontwerp gekozen hebben, roepen ze de leerkracht om te vragen of het haalbaar is. C. en E. Nadien wordt er besproken wat haalbaar is om te maken. Indien er groepen zijn die niets haalbaar gevonden hebben wordt er iets aangereikt door de leerkrachten (grijpstok). Hierbij halen de leerkrachten aan dat de ideetjes wel heel goed zijn maar niet mogelijk om te maken op korte tijd of met het nodige materiaal. Je kan eventueel wel met je ideetjes naar een bedrijf gaan om je ideetjes voor te stellen en wie weet kunnen ze wel iets gebruiken. De leerlingen noteren op een blad wat voor materiaal ze tegen maandag 23 mei moeten meebrengen. o De groepen die iets van zichzelf iets maken schrijven op wat voor materiaal ze nodig hebben. (Leerkrachten gaan even mee controleren.) o De groepen die de grijper maken denken na over wat voor materiaal ze zouden kunnen gebruiken om dit te maken en noteren dit. Er wordt op de school ook nog materiaal voorzien. o De leerkrachten controleren per groep de materialen. Verwerking VERKLAREN / MAKEN Maandag 23 mei: 14u45-15u20 C. en E. De leerlingen nemen het materiaal dat ze nodig hebben op de bank samen met hun ontwerp. Ze gaan in hun groepje aan de slag en maken het hulpmiddel dat zij ontworpen hebben. De leerkrachten lopen rond en helpen waar nodig. Ook hebben de leerkrachten een paar standaardmaterialen voorzien die de leerlingen mogen gebruiken. De materialen liggen verzameld op een tafel en na het gebruik moeten deze steeds terug gelegd worden. Telkens mag er maar één iemand van het groepje materiaal gaan halen. Voor de leerlingen die de grijper maken: ze mogen een tip komen halen wanneer ze vast zitten. Als er een groepje klaar is, gaan deze al naar buiten met de leerkracht en mogen ze hun hulpmiddel uittesten. Zo merken ze eventueel nog verbetering op. Slot Maandag 23 mei: 15u20-15u35 C. en E. De leerlingen gaan per groepje hun hulpmiddel voorstellen aan de andere groepjes (dit gebeurt buiten). Ze vertellen wat ze gemaakt hebben, hoe het gebruikt moet worden, waarvoor het dient, wat er nog beter kan, hoe hebben jullie het gemaakt, wat ging er goed/ niet zo goed, hebben jullie tijdens het maken andere oplossingen moeten zoeken? 7
Nadien krijgen ze allemaal even de tijd om elkaars hulpmiddelen uit te testen. Dit wordt per groepje doorgegeven. Het volgende wordt ook uitgetest: krukken en rolstoel. EVALUATIE Proces & product Zie bijlage. 8