onderweg naar erasmus for all / yes europe: jan MRT 2013: GOEDKEURING EU-BEGROTING? APR JUN 2013: ALGEMENE GOEDKEURING EUROPARLEMENT? JUL SEPT 2013: OKT DEC 2013: 1 JANUARI 2014: ERASMUS FOR ALL VAN START 38 Informatie over Europese Programma s voor het hoger onderwijs jaargang 8, maart 2013 in dit nummer: bolognaexperts Bologna-experts helpen met leeruitkomsten en cijferconversie 2,3 erasmus for all 4&5 Charter for Higher Education 6 erasmus intensive language course 7 Hoppa, my first Dutch word Europa wil minder studeerkamergeleerden opleiden en meer studenten die door hun kennis en competenties voorzien in de behoeften op de arbeidsmarkt. Zo moet de economische crisis worden verdreven. Maar hoe zorg je dat onderwijs en bedrijfsleven beter op elkaar aansluiten? Nederlandse instellingen, van Groningen tot Heerlen, werken aan interessante projecten. agenda nieuwe DS-labels 8 ECTS grading table: Eenvoudige oplossing voor cijferconversie van uitwisselingsstudenten De grading table is een verrassend simpel instrument als antwoord op het probleem van cijferconversie. De tabel laat eenvoudigweg zien hoeveel procent van de studenten een bepaald cijfer heeft behaald. Wanneer twee instellingen deze cijferdistributie in kaart hebben gebracht, kunnen de grading tables naast elkaar worden gelegd en kan tussen de cijfers de best passende match worden gevonden. In het voorbeeld hieronder is zo direct duidelijk dat bij de Finse instelling een 10 ongeveer even vaak gegeven wordt als een 9 bij de Nederlandse instelling, waar studenten vrijwel nooit een 10 halen. Lees verder op pagina 2 Finland 10 9 8 7 6 5 5,2% 15,8% 21,1% 25,2% 21,1% 11,6% Nederland 10 9,5 9 8,5 8 7,5 7 6,5 6 0,3% 0,3% 5,1% 9,3% 14,9% 15,4% 25,1% 13,5% 16,1% Italië 30 lode 30 29 28 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18 5,6% 15,7% 0,5% 12,3% 11,8% 9,0% 8,2% 11,3% 2,7% 6,0% 2,3% 5,7% 1,9% 6,9%
ects grading table Eenvoudige oplossing voor cijferconversie van uitwisselingsstudenten 2 Examencommissies beschouwen de cijferconversie van uitwisselingsstudenten misschien wel als de lastigste klus die er is. Sommige hogeronderwijsinstellingen hebben besloten om uitwisselingsstudenten daarom maar helemaal geen cijfer te geven of het cijfer van de gastinstelling te laten staan. De ECTS grading table biedt hiervoor een relatief eenvoudige oplossing. De grading table is geen verplicht onderdeel van het ECTS, maar het gebruik ervan wordt wel dringend aanbevolen. Daarom is een beschrijving ervan ook opgenomen in de ECTS Users Guide 2009. Half januari verzorgden de Bologna-experts een eerste workshop over de grading table. Naar aanleiding daarvan vertelt Bologna-expert Fred Jonker welke voordelen dit instrument heeft en waarom het gebruik ervan vooral in het belang is van Nederlandse studenten. Het belang van een goede cijferconversie is voor Nederlandse studenten groot omdat er in Nederland conservatief wordt gecijferd. Op zich is daar niets mis mee, maar in het buitenland levert dit voor Nederlandse studenten problemen op doordat zeer goede resultaten vaak onterecht als matig worden geïnterpreteerd. Berucht is ook de cijferinflatie in sommige landen, waardoor een steeds hoger percentage van de studenten de hoogst mogelijke cijfers behaalt. Deze problemen vragen om een eerlijke oplossing. bepaald cijfer heeft behaald. Wanneer twee instellingen deze cijferdistributie in kaart hebben gebracht, kunnen de grading tables naast elkaar worden gelegd en kan tussen de cijfers de best passende match worden gevonden. In het voorbeeld op de voorpagina is zo direct duidelijk dat bij de Finse instelling een 10 ongeveer even vaak gegeven wordt als een 9 bij de Nederlandse instelling, waar studenten vrijwel nooit een 10 halen. Daarmee heeft de examencommissie een eerlijke richtlijn om cijfers vast te stellen. Én het biedt helderheid voor de student: die begrijpt waarom zijn in het buitenland behaalde 10 eenmaal terug in Nederland wordt omgezet in een 9. Belang van de referentiegroep De cijferdistributie wordt berekend over alle voldoende behaalde resultaten in een referentiegroep. Die kan worden samengesteld per opleiding of per groep opleidingen, zoals Wageningen University en Rijksuniversiteit Groningen hebben gedaan. Wageningen rekent vervolgens met alle behaalde cijfers, en Groningen beperkt zich tot vakken uit het officiële studieprogramma. De verschillende keuzes zijn allemaal te verantwoorden mits goed uitgelegd: je wilt afstudeerders adequate informatie meegeven over de cijfercultuur waaruit hun cijfers voortkomen. Geen last van cijferinflatie Bijkomend voordeel van de grading table is dat deze geen last heeft van cijferinflatie. De cijferdistributie is tien jaar later nog steeds te matchen met elk ander cijfersysteem, overigens zeer waarschijnlijk wel met een andere uitkomst! Het behaalde resultaat van de student staat natuurlijk vast. Verschillen per land en opleiding De cijferdistributie die de grading table inzichtelijk maakt, is een afspiegeling van de cijfercultuur. Die cultuur kan per instelling verschillen en ook per opleiding binnen dezelfde instelling. Variatie in cijferen is daarmee niet alleen relevant voor internationale studenten, maar ook op instellings- en nationaal niveau. Instellingen die de grading table al hebben geïmplementeerd, zijn Wageningen University en Rijksuniversiteit Groningen. Hogeschool InHolland neemt deel aan het Europese project over cijferconversie genaamd Egracons. Gezien de grote belangstelling voor de eerste bijeenkomst over dit onderwerp zullen meer instellingen snel volgen. Hoe werkt de grading table? De grading table is een verrassend simpel instrument als antwoord op het geschetste probleem. De tabel laat eenvoudigweg zien hoeveel procent van de studenten een Workshops De presentaties van de eerste workshop over de grading table kunt u downloaden via www.nuffic.nl/ bologna. De volgende bijeenkomst over dit onderwerp vindt plaats op 4 april 2013 (14.00 17.00 uur) in vergadercentrum Domstad, Utrecht. Blijf op de hoogte via de Agenda van het Nationaal Agentschap Leven Lang Leren op www.na-lll.nl. Cijferconversie is vooral ook voor Nederlandse studenten van groot belang.
3 bologna Is Stenden Bolognaproof? Bij Stenden Hogeschool wordt internationalisering als een speerpunt gezien. In het kader daarvan heeft de instelling in kaart gebracht in hoeverre Bologna-instrumenten als learning outcomes en het diplomasupplement correct zijn ingevoerd binnen de opleidingen. Simon Dousma, International Relations Manager bij Stenden, beschrijft hoe nuttig de hulp van de Bologna-experts daarbij was. In 1972 kampeerde ik met een vriendin in Rome. Gezien ons beperkte budget aten we vaak spaghetti met bolognesesaus. De Italiaan achter de bar waar je de spaghetti op moest halen, vertelde dat de saus zijn oorsprong vond in Bologna. Hijzelf kwam ook uit Bologna en de variant die wij op ons bordje kregen was gemaakt naar het recept van zijn eigen mama. 27 jaar en 5 vriendinnen later werkte ik in het hoger onderwijs en kwam er een ingrijpend proces langs dat de naam van deze zelfde oude universiteitsstad draagt. Stenden en kwaliteit Sinds het aantreden van de huidige voorzitter van het CvB van Stenden in 2011 is er meer aandacht voor de kwaliteit van het onderwijs dan voorheen, en dat betekent dat ook de kwaliteit van internationalisering onder de loep wordt genomen. In het najaar van 2013 gaat Stenden op voor de instellingstoets kwaliteitszorg, waarbij aan de hand van vijf standaarden het kwaliteitsbeleid van het onderwijs wordt getoetst. Daarbij gaat het, aldus het CvB, om de vraag: zijn we in control als het gaat om de kwaliteit van ons onderwijs? De kwaliteit van internationalisering Om te weten waar je als instelling, school en opleiding staat wat betreft internationalisering van het onderwijs, is het verstandig om een nulmeting te doen. Als je de kwaliteit gericht wilt verbeteren, moet je inzicht hebben in: de doelstellingen van internationalisering; de activiteiten die je organiseert om de doelstellingen te realiseren; de faciliteiten die je aan studenten en docenten verleent voor het verwerven van internationale en interculturele competenties; de data die nodig zijn om internationalisering in beeld te brengen; de borging van de kwaliteit; de opbrengsten (outcomes) van internationalisering. Er is gekozen om de internationalisering binnen de instelling en de opleidingen in kaart te brengen met behulp van het instrument MINT, wat staat voor Mapping Internationalisation. Deze webtool is ontwikkeld door de Nuffic in samenwerking met universiteiten en hogescholen om internationalisering op bovengenoemde aspecten door te lichten. Tien opleidingen bij Stenden zijn nu doorgelicht, en aan de hand van de zelfevaluaties worden verbeteringen geformuleerd en doorgevoerd. Workshops Een punt dat tijdens de nulmetingen steevast naar voren kwam, was dat alle opleidingen worstelen met het formuleren van learning outcomes, en met het verschil tussen competences en intended and achieved learning outcomes. Ook onderwijskundigen die de opleidingen ondersteunen gaven aan dat ze graag meer wilden weten over dit onderwerp. En daarmee kwam ook Bologna in beeld: een van de uitkomsten van het laatste Bolognaoverleg in Boekarest was dat leeruitkomsten centraal moeten worden gesteld in de kwalificatieraamwerken, het ECTS en het diplomasupplement. Tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van het HIB (Hogescholenoverleg Internationale Betrekkingen) gaf Leonard van der Hout, een van de Bolognaexperts in Nederland, een workshop over de rol van het Bolognaproces t.a.v. kwaliteitszorg en internationalisering. Naast de actielijnen van het proces kwamen ook het diplomasupplement en het correcte gebruik van learning outcomes aan de orde. Precies de onderwerpen die bij Stenden speelden en die we onder de aandacht van de collega s wilden brengen. In samenwerking met Leonard en zijn collega- Bologna-expert Fred Jonker organiseerde International Affairs daarop instellingsbreed (voor zowel onderwijspersoneel als ondersteunende diensten) een Bolognaworkshop. De belangstelling binnen de hogeschool bleek groot en ook collega s van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden konden aanschuiven. We kozen voor een praktische aanpak. De Bologna-experts hadden vooraf een diplomasupplement van een van de opleidingen gescreend. In de workshop werd besproken of het aan de gestelde eisen voldeed. Daarna werkten we aan het formuleren van learning outcomes. Uitkomsten Aan het eind van de bijeenkomst inventariseerden we aan de hand van een vragenlijst hoe Bolognaproof de opleidingen zijn. Om zeker te zijn van een adequate invoering van de Bologna-instrumenten worden de uitkomsten met de scholen besproken. De scholen zijn al bezig met initiatieven om het diplomasupplement te updaten en verder aan de slag te gaan met de formulering van leeruitkomsten. De uitkomsten van de bijeenkomst nemen we mee bij de voorbereiding van de instellingstoets kwaliteitszorg. Tegen instellingen die meer willen weten over de implementatie van de Bologna-instrumenten zou ik zeggen: maak gebruik van de expertise van de Bologna-experts! Terug naar Bologna Volgend jaar ga ik weer naar de stad waar het allemaal begon: Bologna. Niet om na te denken over labels, checklists, supplementen en leeruitkomsten, maar gewoon om te genieten van wat de Bolognese experts bereiden. Meer informatie Meer informatie over het Bolognaproces en de Nederlandse Bolognaexperts vindt u op www.nuffic.nl/ bologna. Voor meer informatie over workshops van de Bologna-experts kunt u contact opnemen met Joy Plokker, via erasmus[at]nuffic.nl.
4 onderwijs en arbeidsmarkt Europa wil minder studeerkamergeleerden opleiden en meer studenten die door hun kennis en competenties voorzien in de behoeften op de arbeidsmarkt. Zo moet de economische crisis worden verdreven. Maar hoe zorg je dat onderwijs en bedrijfsleven beter op elkaar aansluiten? Nederlandse instellingen, van Groningen tot Heerlen, werken aan interessante verkennende projecten. Hoger onderwijs en bedrijven: samen de crisis te lijf? Eigenlijk zijn wij geen Nederlands bedrijf meer, zegt Bram van der Linden, directeur van lampengroothandel Any Lamp uit Lieshout. We hebben twee magnetrons in onze kantine staan, en die worden s middags druk gebruikt. Ons personeel en onze stagiairs komen uit heel Europa en veel van hen willen tussen de middag warm eten. Er zit maar een enkeling een boterham met kaas te eten. Bij Any Lamp gebeurt iets waarop politici en bestuurders in Brussel en de Europese lidstaten hun hoop hebben gevestigd: hoger onderwijs en bedrijfsleven kruipen er naar elkaar toe. Van landsgrenzen lijkt niemand zich bij Any Lamp veel aan te trekken. De voertaal is er Engels, want er lopen stagiairs uit twaalf Europese landen tegelijk rond. Allemaal zijn het hoger opgeleide jongens en meisjes, op pad met een Erasmusbeurs en beurzen uit nationale fondsen, die bij hun Nederlandse stagewerkgever alle ruimte krijgen om zich te ontwikkelen. Ze doen marktonderzoek, schrijven marketingplannen, bouwen websites, verbeteren logistieke processen, enzovoort. Ze hebben een grote inbreng bij Any Lamp en helpen daarmee niet alleen zichzelf, maar ook het bedrijf verder. Zonder onze stagiairs zou het voor ons écht veel moeilijker zijn om vanuit Lieshout in heel Europa lampen aan de man te brengen, aldus Van der Linden. Studeerkamergeleerden Dat excellent hoger onderwijs van cruciaal belang is voor de gezamenlijke economie, hebben de Europese lidstaten al heel vroeg ingezien. Het Bolognaproces en de Lissabonstrategie werden opgezet om de kwaliteit van het hoger onderwijs te stimuleren en te komen tot een over landsgrenzen heen inzetbare beroepsbevolking. De laatste jaren groeit echter de overtuiging dat excellent hoger onderwijs alléén niet voldoende is om tot een innovatieve en krachtige economie te komen, en om de crisis te lijf te gaan. Europa wil, heel grof samengevat, minder studeerkamergeleerden opleiden en meer studenten die door hun kennis en competenties voorzien in de behoeften op de arbeidsmarkt. De subsidieprogramma s hebben de afgelopen jaren al steeds meer aandacht voor de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt gekregen, vat beleidsmedewerker José Ravenstein van het Nationaal Agentschap Leven Lang Leren (NA LLL) de ontwikkelingen samen. Maar in de conceptteksten voor de opvolger van LLL is hiervoor duidelijk nog meer aandacht. Meteen al in de openingsparagraaf over opleiding en training wordt onderstreept dat competenties en vaardigheden relevant moeten zijn voor de arbeidsmarkt. Zo prominent werd het nog niet eerder gebracht. De arbeidsmarkt van morgen Vlak aan de Nederlands-Duitse grens, in het Limburgse Heerlen, verrijst een bijzonder woonwijkje. De Wijk van Morgen heet het. Het eerste futuristische woonhuis staat er al, het tweede en derde staan in de steigers en voor het vierde bouwproject worden voorbereidingen getroffen. Het wijkje is een uitvloeisel van een bijzonder samenwerkingsproject, vertelt Willem Janssen, kennismakelaar aan Hogeschool Zuyd. Hier in de regio krimpt de bevolking sterk. We moeten op zoek naar manieren om de stedelijke bebouwing op een duurzame manier in te krimpen. Omdat een onorthodox probleem om een onorthodoxe oplossing vraagt, hebben overheden, bedrijfsleven en onderwijsinstellingen in de regio Heerlen de koppen bij elkaar gestoken. In de Wijk van Morgen bouwen de partners in nauwe samenwerking en met steun uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) een nieuwe generatie huizen, waarbij duurzaamheid en hergebruik van grondstoffen en energie centraal staan. Bedrijven maken daarbij niet alleen ruimte voor stagiairs en afstudeerstudenten, maar denken ook mee over de opzet van onderwijsprogramma s, vertelt Willem Janssen. Een bedrijf dat opslagtanks maakt, kan door mee te bouwen aan de Wijk van Morgen toepassingen voor zijn product ontdekken waar het zelf nooit aan had gedacht. Dat zijn tanks heel bruikbaar zijn om energie in op te slaan, bijvoorbeeld. Door de intensieve samenwerking met kennisinstellingen en andere bedrijven ontstaat nieuwe kennis, legt Janssen uit. Studenten worden daardoor écht voorbereid op de arbeidsmarkt van morgen. En niet meer, zoals vroeger te veel gebeurde, op de arbeidsmarkt van gisteren. Europese alliantie Op het succes van het Wijk van Morgen-project bouwt Hogeschool Zuyd sinds begin dit jaar voort in een nieuw project, de European Real Life Learning Lab Alliance (EURL3A) geheten. Het project kreeg ondersteuning uit het Europese Knowledge Alliances-project, een onderdeel van het Erasmusprogramma, gericht op de samenwerking tussen hoger onderwijs en bedrijfsleven. Zoals wij hier in de regio samenwerken in een Real Life Learning Lab, zo kunnen onderwijs, industrie en overheden ook elders in Europa op regionaal niveau samenwerken, vertelt Janssen. Het doel van EURL3A is Europese regio s te laten leren van elkaars samenwerkingsprojecten, en een netwerk van regionale consortia op te zetten. Dat netwerk kan op zijn beurt de internationale mobiliteit van studenten en stagiairs stimuleren, is de verwachting. Om dat uit te proberen, zet Hogeschool Zuyd een pilotproject op met universiteiten in Ljubljana en Praag en bedrijven in alle drie regio s. Straks leren Tsjechische en Sloveense studenten in Heerlen innovatief en duurzaam te (her)bouwen en leren universiteiten en bedrijven hoe waardevol regionale samenwerking kan zijn. Beleid inventariseren Zorgen dat niet iedere lidstaat het wiel opnieuw hoeft uit te vinden, dat is ook het doel van EMCOSU, een onderzoek naar de manieren waarop universiteiten en bedrijven in Europa samenwerken. Robert Wagenaar, Bologna-expert en bestuurder aan de Rijksuniversiteit Groningen is een van de trekkers van het onderzoek, dat mede vanuit het Erasmusprogramma wordt gefinancierd. Binnen EMCOSU inventariseren we beleidsstukken uit heel Europa die de samenwerking tussen universiteiten en bedrijfsleven moeten stimuleren, en ontwikkelen we beleidsmodellen, blauwdrukken van hoe die samenwerking eruit zou kunnen zien. Overheden schrijven van alles voor, maar er is nauwelijks overzicht wat voor beleid werkt en wat niet. Er is grote behoefte aan werkbare modellen. Bij het EMCOSU-project worden, behalve Europese universiteiten, ook Kamers van Koophandel uit diverse lidstaten betrokken. Niet alleen omdat zij belang hebben bij een goede aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt, maar vooral ook omdat hun kennis die van de universiteiten aanvult. Wagenaar: De resultaten van ons onderzoek laten nog twee jaar op zich wachten, maar die stelling durf ik al wel aan: dat universiteiten meer moeten samenwerken met niet-academische partners. We hebben nog te veel de neiging om alleen door ons eigen perspectief naar de wereld te kijken. De hbo s en de hbo-achtigen in Europa lopen wat dat betreft zeker op ons voor.
5 Er komt pas écht waardevolle samenwerking tot stand als universiteit en bedrijf er beide voordeel bij hebben. Leuren met stagiairs Marjo van der Valk, manager van het Leonardo-bureau van de TU Eindhoven, dat internationale stages faciliteert, is het roerend met Wagenaar eens. Aan haar eigen universiteit studeert vrijwel niemand af zonder stage te hebben gelopen, maar toch ziet ze nog volop ruimte voor verbetering. Universiteiten zijn volgens mij vaak niet wérkelijk geïnteresseerd in het belang voor de bedrijven. Als ze een stageplek kunnen regelen, vinden ze het al gauw goed. Maar je moet je echt verplaatsen in een bedrijf, en bedenken waar het behoefte aan kan hebben. Er komt pas écht waardevolle samenwerking tot stand, als universiteit en bedrijf er beide voordeel bij hebben. Op hun beurt profiteren de studenten en de arbeidsmarkt daar natuurlijk van. We Mean Business, het project van de Europese Commissie dat bedrijfsleven en hogeronderwijsinstellingen dichter bij elkaar moet brengen, is wat Van der Valk betreft niet veel meer dan een uiting van goede bedoelingen. We kunnen wel zéggen dat we samenwerking met bedrijven heel belangrijk vinden en dat we het bedrijfsleven veel te bieden hebben. Maar als we bedrijven die een stagiair zoeken, vervolgens van het kastje naar de muur sturen wat in de praktijk nog heel vaak gebeurt is zo n campagne in wezen weggegooid geld. Ze zucht. In het ideale geval hoeven onderwijsinstellingen natuurlijk helemaal niet te leuren met stagiairs. Als bedrijven wisten wat stagiairs ze allemaal te bieden hebben, dan waren alle stagiairs in een mum van tijd op een heel leerzame plek ondergebracht. Klaar voor stages? Bij alle mogelijkheden tot verbetering moeten we niet vergeten dat de samenwerking tussen hoger onderwijs en bedrijfsleven in Nederland relatief soepel verloopt, benadrukt Els van der Werf, Bologna-expert en beleidsmedewerker aan de Hanzehogeschool. In Nederland vinden wij het onderscheid tussen academisch en beroepsgericht opleiden heel vanzelfsprekend, maar in sommige Europese landen is hoger onderwijs aanzienlijk academischer, theoretischer, legt ze uit. Zeker de Nederlandse hbo s brengen hun studenten al heel gericht de competenties, vaardigheden en kennis bij waar de arbeidsmarkt om vraagt. Europese landen kunnen van elkaar leren hoe onderwijs en arbeidsmarkt elkaar kunnen bedienen, denkt Van der Werf. Maar we moeten oppassen niet alle onderwijssystemen over één kam te scheren. Wat in Nederland werkt, hoeft in Polen of Italië helemaal geen succes te worden. Stages worden nu steeds meer beschouwd als dé schakel tussen onderwijs en arbeidsmarkt, maar dat wil niet zeggen dat ze overal in Europa direct kunnen of moeten worden ingevoerd, meent ze. Ik heb wel onderwijsmensen uit Oost-Europese landen gesproken die van overheidswege verplicht werden stages in hun onderwijsprogramma s in te bouwen, en die echt geen idee hadden hoe ze dat moesten aanpakken. Hun onderwijsmodel was er nog helemaal niet klaar voor. En hun studenten waren dat evenmin. Met grote ogen Hoe groot de verschillen tussen Europese stagiairs nog zijn en hoe hun verwachtingen uiteenlopen, merkt Bram van der Linden van Any Lamp in de praktijk. Nederlandse stagiairs zijn zelfstandig en gaan meestal lekker hun eigen gang. Buitenlandse stagiairs zitten me nog geregeld met grote ogen aan te kijken, tot ik met instructies kom. Duitse stagiairs zien me als een Herr Geschäftsleiter die alles bepaalt. Hij lacht. Maar zo kijk ik er niet tegenaan. Ik zeg vaak: als je zelf vindt dat je goed bezig bent, dan is dat voor het bedrijf waarschijnlijk ook prima. Doe lekker je ding, fouten maken mag! Volgens mij is dat voor het bedrijf het beste en leren de stagiairs daar ook het meest van. Uitgaande mobiliteit voor stages in Europa, met een Erasmusbeurs 2007/08 20.002 Uitgaande mobiliteit voor stages in Europa, met een Erasmusbeurs UK 643 2008/09 30.330 Inkomende mobiliteit voor stages in Nederland, met een Erasmusbeurs FR 280 2010/11 40.913 2009/10 35.561 FR 133 ES 439 UK 93 ES 167 BE 346 BE 129 Uitgaande mobiliteit voor studie in Europa, met een Erasmusbeurs 2008/09 168.193 2007/08 162.695 2009/10 177.705 2010/11 190.495 DE 463 DE 254 Bron: Europese Commissie
6 erasmus Erasmus for All Charter for Higher Education Met het Leven Lang Leren Programma verdwijnt ook het huidige Erasmus University Charter (EUC). Voor deelname aan het nieuwe programma, dat nog steeds de voorlopige naam Erasmus for All draagt, is het Erasmus for All Charter for Higher Education (ECHE) vereist. Het nieuwe charter geeft hogeronderwijsinstellingen die internationalisering goed in hun beleid hebben ingebed, toegang tot alle activiteiten binnen het programma. De richtlijnen in de ECHE zijn gebaseerd op de agenda for the modernisation of Europe s higher education systems van de Europese Commissie en verschillen niet fundamenteel van die van de huidige EUC. De prioriteiten zijn gericht op verbetering van de kwaliteit van het onderwijs en het stimuleren van grensoverschrijdende mobiliteit. Daarnaast wordt de samenwerking met het bedrijfsleven gestimuleerd. Inbedding van internationalisering De Europese Commissie is ervan overtuigd dat de kwaliteit van internationalisering toeneemt als projecten en mobiliteit goed zijn ingebed in de organisatie. Daarom dienen instellingen die een ECHE aanvragen meer inzicht te geven in hoe zij internationalisering hebben georganiseerd. Welk beleid ligt eraan ten grondslag? Welke projecten lopen er nog meer? En om hoeveel studenten, docenten en stafmedewerkers gaat het eigenlijk? Het gaat daarbij nadrukkelijk niet om een opsomming van alle losse initiatieven, maar juist om een beschrijving van de samenhang tussen de verschillende activiteiten. Een kans dus om de balans op te maken en doelen (bij) te stellen. Met het aanvragen van het charter committeert een instelling zich aan een groot aantal fundamentele uitgangspunten. Deze gaan over het discriminatieverbod, maar ook over voorbereiding van studenten op de mobiliteitsperiode in het buitenland. Zo dient de hogeronderwijsinstelling tijdig de opleidingsgids op de website te publiceren. En studenten moeten op de website kunnen lezen hoe de erkenning van de ECTSpunten is geregeld. Zo zorgt het charter ervoor dat studenten die een periode in het buitenland willen studeren, een beter beeld kunnen krijgen van de instelling van hun keuze. Charter aanvragen Aanvragen voor een ECHE kunnen via een digitaal formulier worden ingediend bij het Brusselse EduAction, Audiovisual and Culture Executive Agency. Dit kan na publicatie van de ECHE Call 2013, die naar verwachting half maart aangekondigd wordt in de sectie News op: eacea.ec.europa.eu. Blijf op de hoogte van nieuws over Europese programma s via Nuffic News, de tweewekelijkse nieuwsbrief van de Nuffic. Ga naar www.nuffic.nl/nufficnews om u te abonneren. Laatste call voor Erasmus Mundus Deadline vervroegd Begin januari heeft de Europese Commissie de laatste call for proposals voor Erasmus Mundus gepubliceerd. De deadline voor aanvragen is vervroegd naar 15 april 2013. Erasmus Mundus is een programma van de Europese Commissie. Het heeft als doel de kwaliteit van het Europese hoger onderwijs te bevorderen, het over de hele wereld te promoten en de samenwerking met landen buiten de EU te bevorderen. Vanaf 2014 gaat het op in het nieuwe programma Erasmus for All. Deze laatste call is gericht op projecten voor verbetering van de structurele samenwerking tussen hogeronderwijsinstellingen binnen en buiten Europa (actie 2), en voor verbetering van onder meer de aantrekkelijkheid en de toegankelijkheid van het Europese hoger onderwijs (actie 3). Meer informatie Alle relevante documenten van de 2013 Erasmus Mundus Call for Proposals vindt u op de website van het Executive Agency: eacea.ec.europa.eu/erasmus_ mundus, onder Funding for higher education institutions and other bodies. Op die pagina vindt u onder meer een nieuwe versie van de Erasmus Mundus Programme Guide en het elektronische aanvraagformulier. Dit online formulier (e-form) wordt in de maand maart gepubliceerd. Tot die tijd is een voorlopige pdf-versie beschikbaar. Gids voor Erasmusstudenten voor erkenning studiepunten Om studenten beter te informeren over de procedures en hun rechten en plichten rond hun Erasmusperiode, heeft het Erasmus Student Network (ESN) een gids samengesteld. Volgens onderzoek van ESN waarbij ook de Nationale Agentschappen van het Leven Lang Leren Programma zijn bevraagd krijgt namelijk circa 20% van de studenten die terugkomen van een Erasmusperiode hun studiepunten niet erkend. Ook zijn zij soms niet op de hoogte van hun rechten en plichten. Hoewel er in Nederland nauwelijks problemen zijn op dit gebied, kunnen ook onze studenten hun voordeel doen met deze nieuwe publicatie van ESN. Oorzaak erkenningsproblemen Deels ontstaan de problemen met erkenning door de thuisinstelling omdat de student en instelling daarover geen duidelijke afspraken hebben vastgelegd in het zogenoemde learning agreement. Hoewel de thuisinstellingen een dergelijke overeenkomst voor hun studenten beschikbaar dienen te stellen, blijken de studenten zich daar niet altijd bewust van te zijn. Studenten die de gids lezen moeten volledige erkenning van hun studiepunten vooraf zeker kunnen stellen. Download de gids De gids van ESN heet Students Guidebook en is beschikbaar via http://prime.esn.org/studentsguidebook.
7 erasmus intensive language courses: het belang van taalvaardigheid in Europese programma s Hoppa, my first Dutch word Eind 2012 is de laatste oproep gepubliceerd voor het indienen van voorstellen voor de organisatie van een Erasmus Intensive Language Course (EILC). In de huidige vorm komen deze cursussen in het nieuwe programma, Erasmus for All, niet terug. Zeker is wel dat de Europese Commissie belang hecht aan een adequate taalvaardigheid van studenten die internationaal mobiel zijn. Joshua Franklin Mann studeert aan de University of East Anglia in het Verenigd Koninkrijk en is als Erasmus student in Nederland. Hij neemt deel aan een EILC van de Universiteit van Amsterdam, om in korte tijd de beginselen van het Nederlands onder de knie te krijgen. Europa Expresse vroeg hem verslag te doen van zijn belevenissen. Arrival in the Netherlands After six hours of traveling, I found myself, rucksacks in hand, wandering the streets of central Amsterdam hoping to find my hostel. While this was a relatively easy process I felt somewhat uneasy in the hostel environment. Filled with men in their early twenties only interested in the nearest coffee shop I was not compelled to engage with many of them. Making friends But while your surroundings have an influence on your experiences, for me they are not half as important as the people you meet. Joost, a friend of Tiina, (my short term room mate), was kind enough to show us both around the city. Not just taking us to the nearest museum or tourist site, but tooling us up with useful knowledge that would help us get to grips with our new home. An OV chipkaart, tram timetables and supermarket recommendations later, I was sitting enjoying my first beer in Amsterdam, now also in the company of Koen, another Dutch student. Few things beat beer and good company and it was a great way to feel at ease in this new city. Celebrating a Dutch birthday party Having spent the evening with Joost and Koen, I was invited to Koen s sister s birthday party the next night. Despite being the only Englishman at this party I was well looked after by my two Dutch friends, who kindly translated for me when I didn t have the heart to try and join Dutch conversations in English. I should not have been worried though, because while no doubt it is frustrating having to switch languages for the benefit of one monolingual foreigner, they did not let it show. The orange balloons lining the walls didn t do much to cut through any stereotypes, but a quintessential Dutch party game (I m told), sjoelbak, was very new to me. Erasmus Intensive Language Course Since then I have started my EILC (intensive Dutch course) and while progress has been slow, I have met another great new group of people from all over Europe. The Dutch course is a lot tougher than I first expected. Not in the way that suggests I thought learning Dutch was going to be easy, it is just a very high tempo and with a lot to take in. I guess the clue is in the name, intensive! The three hours a night of suggested homework isn t always achievable, what with being in such a fantastic city with a new group of friends, but I am trying my best to do as much as possible. For now my Dutch is still very limited. I am confident going into shops, bars and asking locals for directions but not a lot more than that. Wilt u meer lezen over Joshua en zijn EILC-tijd in Nederland? Kijk dan op www.na-lll.nl. Wilt u meer lezen over Europese initiatieven op het gebied van taal? Kijk dan op de website van de Europese Commissie: http://ec.europa.eu/languages. Erasmus Intensive Language Courses (EILCs) zijn intensieve voorbereidende taalcursussen voor Erasmusstudenten die naar landen gaan waar als officiële taal geen Engels, Frans, Duits of Spaans wordt gesproken. De cursussen duren maximaal zes weken en zijn doorgaans op beginnersniveau beschikbaar. Doelstelling van de EILCs is dat de studenten zich in de onderwezen taal in het dagelijks leven kunnen redden. Deelname is gratis. Nederlandse Erasmusstudenten kunnen hiervoor één beursmaand krijgen. Voor de lopende call hebben 11 Nederlandse taalinstituten een EILCaanvraag ingediend. Zij bieden in de zomer van 2013 plaats aan 211 studenten bij een Nederlandse taalcursus. In januari 2014 zijn er 98 plaatsen. Hoppa, my first Dutch word for which I have yet to find an equivalent in English. The closest I can suggest is whey! or there you go. I am still not entirely sure when you are meant to use it, but it sounds great, and that s what counts.
8 agenda 2013 april Vergadercentrum Domstad, Utrecht Workshop Grading tables door Bologna-experts. april Deadline Erasmus Mundus acties 2 en 3. Vragen aan de redactie kunt u sturen naar: Nieuws over Erasmus en andere Europese hogeronderwijsprogramma's wordt ook verspreid via Nuffic News. Ga naar www.nuffic.nl/nufficnews voor meer informatie. 4 maart Deadline voor het indienen van voorstellen Tempus. 26 15 mei Poznan, Polen ERACON: Erasmuscongres. Zie eracon.info. 15-19 europaexpresse[at]nuffic.nl Europa Expresse is een publicatie van de Nuffic. Deze publicatie werd gefinancierd met de steun van de Europese Commissie. De verantwoordelijkheid voor deze publicatie ligt uitsluitend bij de Nuffic; de Commissie kan niet aansprakelijk worden gesteld voor het gebruik van de informatie die erin is vervat. Hoofdredactie Jef Stapel, Nuffic, afdeling Media Redactie en drukwerkcoördinatie Nuffic, afdeling NA LLL en afdeling Media Eindredactie Marijn Willemse, Nuffic, afdeling Media Vormgeving Sabrina Luthjens BNO (makingwaves.nl) ds-label Drie nieuwe DS-labels uitgereikt Druk Prints & Proms, Rotterdam Redactieadres Nuffic, Postbus 29777, 2502 LT Den Haag T 070 426 0261, F 070 426 0259, E europaexpresse[at]nuffic.nl Hoewel de informatie in deze uitgave met de grootste zorg is samengesteld, kan de Nuffic niet instaan voor het feit dat de gegevens juist en/of volledig zijn. Maastricht University, Hogeschool Rotterdam en Hogeschool Utrecht hebben van de Europese Commissie een diplomasupplementlabel (DS-label) toegekend gekregen. Dit keurmerk laat zien dat de instellingen hun diplomasupplementen op orde hebben. Hun studenten kunnen hierdoor de waarde van hun diploma eenvoudiger aantonen in het buitenland. Feestelijke uitreiking In 2012 werden in heel Europa 73 DS-labels toegekend. 76 procent van de aanvragen werd gehonoreerd. Om de waarde van de toekenning te onderstrepen, organiseert het Nederlandse Nationaal Agentschap later dit jaar een feestelijke uitreikingsbijeenkomst. Hierover volgt nog nader bericht. In Nederland zijn nu acht instellingen in het bezit van een DS-label. Naast de drie eerder genoemde instellingen zijn dit: Fontys Hogescholen Wageningen University Universiteit Twente Rijksuniversiteit Groningen technische Universiteit Eindhoven Minder animo voor ECTS-label Slechts twee instellingen hebben, overigens al sinds 2009, een ECTS-label. Dit zijn: Wageningen University Rijksuniversiteit Groningen Hoewel het ECTS bij het grootste deel van de Nederlandse universiteiten en hogescholen goed is ingevoerd, lijken instellingen het aanvragen van een label als een belastende administratieve klus te zien. Het label werkt echter ook als kwaliteitskenmerk, waar internationale studenten vertrouwen in kunnen stellen. Labelaanvragen Wilt u een label aanvragen? Dan kunt u hierover vooraf advies inwinnen bij de Bologna-experts. Voor meer informatie hierover gaat u naar www.nuffic.nl/bologna en klikt u vervolgens op ECTS- en DS-labels. Alle voorwaarden en aanvraagprocedures vindt u op het Leven Lang Lerengedeelte van de website van het Executive Agency: eacea.ec.europa.eu/llp. Klik vervolgens in de linkerkolom op See also Support measures and networks, en dan op ECTS and Diploma Supplement Labels. De aanvraagformulieren voor 2013 zijn nog niet beschikbaar. Het volledige overzicht van de in deze ronde toegekende labels vindt u eveneens op het Leven Lang Lerengedeelte van de website, onder Selection results. Turkije krijgt veel labels Maar liefst achttien DS-labels en elf ECTS-labels zijn dit jaar toegekend aan Turkse hogeronderwijsinstellingen. Ook in voorgaande jaren werden al veel aanvragen vanuit dit land gehonoreerd. De goede invoering van het ECTS en het diplomasupplement in het Turkse hoger onderwijs zorgt voor een goede aansluiting bij de Europese hogeronderwijsruimte. De informatie kan tussentijds gewijzigd zijn of aangepast. De Nuffic aanvaardt ter zake geen aansprakelijkheid. U wordt daarom geadviseerd om in voorkomende gevallen de juistheid van de informatie zelf te verifiëren. Het auteursrecht op deze uitgave berust bij de Stichting Nuffic, Den Haag. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de Nuffic. gratis abonnement voor medewerkers ho-instellingen: www.nuffic.nl/ europaexpresse