VERSLAG VAN DE REGIORAADSSESSIE VERKEER EN VERVOER opgesteld door : Jasper Hink datum vergadering : 16 december 2008 18.30-20.45 Aanwezig Regioraadsleden en gemeenteraadsleden: Dhr. D. de Jong (BBA/ Onafhankelijken Amstelveen), mw. Korrel-Wolvers (CDA Ouder Amstel), mw. Oudshoorn (CDA Uithoorn), dhr. Van Tellingen (CDA Zaanstad), dhr. Verburg (CDA Aalsmeer), dhr. Regouin (GroenLinks Amstelveen), dhr. Geurts (GroenLinks Amsterdam), mevr. Bergervoet (PvdA Amsterdam), dhr. Van de Bergh (PvdA Amstelveen), dhr. Dings (PvdA Beemster), dhr. Mewe (PvdA Landsmeer), dhr. Möhlmann (PvdA Oostzaan), dhr. Sajet (PvdA Amsterdam), dhr. Vonk (PvdA Haarlemmermeer), dhr. L. Ivens (SP Amsterdam), dhr. Flos (VVD Amsterdam), dhr. Kuipers (VVD Haarlemmermeer), mw. Vissers-Koopman (ZOG) Voorzitter : Dhr. A.H. van Drooge Leden DB : Dhr. L. Verbeek (portefeuillehouder OV en Financiën) Secretaris : Dhr. A.P. Colthoff Insprekers: -Dhr. Van der Moen (Stadsvervoer Belangen) mbt onderwerp uitfasering strippenkaart in de metro van Amsterdam -Dhr. Hageman (Stadsvervoer Belangen) mbt onderwerp Concessieverleningsstrategie Amsterdam -Dhr. Van der Horst mbt studie Ombouw Amstelveen-lijn. Raadsessie V&V Agenda Dhr. Van Drooge opent de vergadering om 18.30u en behandeld de agenda. Hij geeft aan dat er 3 insprekers zijn. Verder zijn er geen opmerkingen op het verslag. Daarnaast zijn er enkele moties aangekondigd met betrekking tot het agenda punt Concessieverleningsstrategie Amsterdam. Verder geldt dat er berichten in de pers zijn verschenen met betrekking tot de volledige invoering van de chipkaart in de metro van Amsterdam. Dhr. Herrema meldt hierover dit bericht gaat over de verwachting dat in april 2009 het mogelijk moet zijn om de strippenkaart in de metro af te schaffen. Dit zal in overleg met de Staatssecretaris plaatsvinden en er zal in de Regioraadsessie van maart ook meer over worden verteld. Pagina 1 van 5 G:\Shared\BESTUUR\Bestuursondersteuning Regioraad (1.15..a)\Agendering\2008\rr 2008 12 16\Verslag raadsessie VV 16 december 08.doc
Insprekers Dhr. Hageman geeft aan dat er bij hem de angst bestaat dat het PvE van de concessie makkelijk zal worden aangenomen door het DB en dat er te weinig inspraak en controle over is. De uitwerking van het PvE kunnen negatief uitvallen, zoals dat het geval was voor lijn 21 in het verleden. Dhr. Van der Moen geeft aan dat de huidige chipkaart van een slechte kwaliteit is in verband met software problemen. Uit tests van de Reizigers Advies Raad is gebleken dat soms verkeerd wordt afgeschreven en het is niet duidelijk hoe het GVB zal omgaan met de data van de individuele reizigers. Tevens geeft hij het voorbeeld van Sydney, waarin na 6 jaar van testen het project is stopgezet. Dhr. Van der Horst geeft aan dat met betrekking tot het onderzoek naar de Ombouw Amstelveen-lijn er in zijn beleving fouten zijn gemaakt mbt de berekeningen. Het gaat hier om de bezettingsgraden, vervoersbreuken en capaciteitsstudies. Hij heeft daarover een notitie die hij zal verspreiden aan de Regioraadsleden; dit op verzoek van dhr. De Jong. Uitvoeringsprogramma RVVP (voorbereiding besluitvorming Regioraad, zie Regioraadbundel) Dhr. Dings vraagt aandacht voor de integraliteit van de verschillende projecten. Met de studies naar de Zaancorridor, doortrekken NoordZuidlijn en Ringlijn lijkt een integrale visie nodig. Daarnaast maakt hij zich zorgen over de gevolgen die deze projecten hebben op de bereikbaarheid; een afgestemde planning is daarbij noodzakelijk. Dhr. Ivens geeft aan dat hij niet gelukkig is met de filebelasting die betaald moet worden in het kader van het project Anders Betalen Voor Mobiliteit (ABVM). Dhr. De Jong geeft aan dat de afstemming van alle projecten, mbt de opmerking van dhr. Dings, ook voor de Zuidkant dient plaats te vinden. Dhr. Herrema geeft aan dat het hier om studies gaat en nog geen vastgestelde projecten. Deze worden mede opgesteld in de vorm van Gebieds Gerichte Benutten projecten, waarbij het e.e.a. wordt afgestemd met alle betrokken wegbeheerders. Er wordt ook aan Mobiliteitsmanagement gedaan, zoals bij de werkzaamheden aan de A10. Het is het doel om dan alternatieven aan te bieden. Met betrekking tot ABVM geeft hij aan dat dit een landelijk project is, waarvan is aangegeven door de Stadsregio dat het project als eerste in de Amsterdamse regio kan worden toegepast aangezien hier de grootste bereikbaarheid problemen zijn. Tariefverordening Dhr. Herrema deelt een aanvullend document uit waarin de tarief verordening is aangescherpt. Dhr. De Jong vraagt over hoe wordt omgegaan met lijnen die slinger bewegingen maken? Verder is hij nieuwsgierig naar de controle over het vaststellen van de tarieven en de toepassing van tarief differentiatie. Dhr. Herrema geeft aan dat er op dit moment wordt gewerkt aan een voorstel om deze omrijdbewegingen te compenseren. Het gaat hier dan om specifieke gevallen met aanzienlijke omrijd bewegingen. Verder geldt dat tariefdifferentiatie zal worden toegepast, maar dat de reiziger er ook beter door wordt beschermd. Dit staat ook in de aanvulling. Concessieverleningsstrategie Amsterdam (voorbereiding besluitvorming Regioraad, zie Regioraadbundel) P a g i n a 2 v a n 5
Dhr. Bakker projectleider Concessieverlening Amsterdam van de Stadsregio Amsterdam geeft een presentatie. Hij laat het proces zien dat uiteindelijk zal moeten leiden tot een concessieverlening in 2009. Er gaat een voorkeur uit naar inbesteden, echter dan dient aan een aantal voorwaarden voldaan te zijn (Marktconformiteit, zeggenschap, transparantie, etc.). Wanneer niet aan deze voorwaarden is voldaan volgt een Europese aanbesteding. Dhr. Herrema licht toe dat dit het spoorboekje is over het proces van concessieverlening. Het is voor de Stadsregio met name van belang om een marktconform aanbod te krijgen van het GVB. Hierbij staat het reizigersbelang voor op en worden strenge voorwaarden aan het GVB gesteld. Verder geeft dhr. Herrema dhr. Verbeek (die afwezig is) een compliment voor al het goede werk dat verricht is in de voorbereiding. Dhr. Flos geeft aan dat hij een motie voor aanbesteden zal indienen. Hij geeft aan dat 80% van het OV budget naar het GVB gaat en dat het daarom van groot belang is om een goede aanbesteding uit te voeren. Hij heeft daarover twee vragen: -Is dhr. Herrema de officiële portefeuillehouder OV? -Waarom wordt een voorkeur voor inbesteden gedaan? Dhr. Flos legt verder uit dat het niet uit maakt wie het vervoer verzorgt, maar dat dit voor de meest aanvaardbare prijs gebeurt. Verder geldt namelijk dat op dit moment het GVB vrijwel op dit moment als aller slechts presterend OV bedrijf in Nederland wordt gekwalificeerd. Ook zijn de resultaten van aanbesteding zeer positief in de omliggende streekconcessies. Het GVB heeft volgens de Benchmark van Inno-V ook nog eens een kostenniveau dat circa 25% hoger ligt als dat van streekvervoerders. De argumenten die het DB aanvoert voor inbesteden zijn daarbij van slechte kwaliteit. Het lijkt of het GVB hier wordt beloond voor slecht gedrag en daarom voert zal hij een motie indienen in de Regioraad. Dhr. Ivens vertelt dat hij ook het beste wil voor de reiziger, echter dat dit niet altijd via aanbesteden hoeft. Aanbesteden van Stadsvervoer is ook zeer complex en verloopt ook lang niet altijd goed. Er is ook een onderzoek gedaan door de SP naar deze aanbestedingen en daarin staat dat aanbesteden lang niet altijd goed verloopt, kijk maar naar de implementatie problemen van Waterland. Hij heeft liever geen OV bedrijf waarover hij niet kan zien wat er met de financiën gebeurt en dergelijke bedrijven worden vaak onbereikbaar voor de reiziger. Amsterdam moet geen proeftuin worden van aanbestedingen van Arriva en Connexxion. Graag ziet hij dat de weg tot aanbesteden wordt afgesloten zodat het personeel meer rust krijgt. Mw. Oudshoorn spreekt namens andere leden uit Uithoorn en vraagt of er ook is nagedacht om de concessies tussen rail en bus te scheiden? Daarnaast vraagt ze of de Yardstick ook in de ogen van externen acceptabel is? Welke zeggenschap zal de Stadsregio krijgen over het GVB? En nog belangrijker is de vraag, of de Stadsregio dit wel kan uit oefenen? Dit kan een afbreukrisico met zich meebrengen. Mw. Korrel-Wolvers geeft aan dat ze het eens is met dhr. Flos. Er zijn goede resultaten behaald met de aanbesteding in Amstelland & Meerlanden. Het lijkt er nu op dat het GVB geen prikkel wordt meegegeven om efficiënter te produceren. Dhr. Van Tellingen wil een motie indienen namens de Zaanse leden. Zij willen het proces beter volgen aangezien het hier gaat om 80% van het budget. Er bestaat het gevoel dat de raadsleden iets wordt opgedrongen. Het is namelijk alleen zo dat marktconformiteit kan ontstaan als er concurrentie is. Dat wordt nu niet meer mogelijk en daarom adviseert hij voor aanbesteding. P a g i n a 3 v a n 5
Mw. Vissers-Koopman geeft aan dat de kwaliteitseisen op papier leuk staan, maar dat in de praktijk de kwaliteit slecht is. Daarnaast vraagt ze of het juridisch wel mogelijk is om het als Stadsregio het GVB te bezitten. Het huidige eigendom van de Rail Infra is nu ook slecht geregeld. Verder zijn er juridische risico s van de andere vervoerders als Arriva en Connexxion. Dhr. Regouin geeft aan dat het aanbesteden van slecht presterende bedrijven altijd tot betere prestaties voor de reizigers zal leiden. Daarnaast geeft het toelaten van marktwerking aan dat aansturing op een nieuwe manier nu mogelijk wordt en dat deze aansturing ook meegewogen dient te worden. Dhr. Geurts sluit zich aan bij dhr. Regouin dat gezocht moet worden naar het beste resultaat voor de reiziger, echter pleit eerder voor inbesteden. Dit gelet op de complexiteit van een contract. De vraag bij hem is of het tijdens het contract wel mogelijk is om aan te sturen. Ben je ook eigenaar dan zou dit veel beter moeten kunnen. Dhr. Sajet sluit zich aan bij dhr. Geurts. Mw. Bergervoet geeft aan dat ze niet overtuigd is van marktwerking. Daarom wil ze de opties openhouden. Ze wil graag aansturen op kwaliteit en daarop de mogelijkheden behouden. Het blijkt nu ook dat het GVB haar kwaliteit langzaam verbetert, echter aanbesteden in de stad is zeer complex. Dhr. Herrema geeft aan dat hij de verantwoordelijke portefeuillehouder is en dat als de nieuwe Waterlandse Portefeuillehouder bekent is geworden, dat een nieuwe verdeling zal plaatsvinden. Daarnaast zal hij met dhr. Luiten het e.e.a. doornemen op dit dossier. Verder worden de RAR, de Regioraad en de Adviescommissies goed betrokken bij de besluitvorming. De procedure hierbij is dat het DB formeel het besluit neemt en de Regioraad om advies vraagt. Dhr. De Jong vraagt als de Regioraad tegen inbesteden of aanbesteden is, dat dan het DB dit naast zich neer kan leggen. Dhr. Herrema geeft aan dat dit niet helemaal het geval is. Het is daarom wel de bedoeling om de Regioraad zo goed mogelijk bij dit proces te betrekken. Formeel volgens de Wet Personenvervoer 2000 is het DB besluitenbevoegd. Verder geeft hij aan dat de prestaties van het GVB aan het verbeteren zijn. Het gaat hier om marktconformiteit dat de door de Stadsregio wordt bepaald in overleg met externe partijen. Als het GVB dan niet aan de Yardstick voldoet, dan is er geen inbesteding maar een Europese aanbesteding. Mw. Vissers-Koopman zegt dat dit niet helemaal juridisch juist is, aangezien het Bestek dan al aan het GVB bekend gemaakt is en zij een informatieve voorsprong heeft. Daarnaast hebben hoogleraren uit Groningen aangegeven dat de streekvervoerders veel efficiënter opereren. Het lijkt er op als of het DB zich aan het indekken is en tracht het GVB te promoten. Dhr. Herrema geeft aan dat het onderliggende stuk; het PvE dan al een openbaar stuk is om dit verschil zo veel mogelijk te beperken. Verder geldt dat er weinig voorbeelden zijn van goed verlopen aanbestedingen en ook Rotterdam tot een zelfde constructie is overgegaan. Het zal hier altijd gaan om een integrale concessie tussen bus, tram en metro vanwege de enorme verwevenheid hier tussen. Ten aanzien van de vraag mbt efficiëntie van de vervoerder zal altijd gekozen worden tussen een goede combinatie van kwaliteit en kwantiteit. Verder geeft dhr. Herrema aan dat hij de zorgen snapt, maar dat dit proces geen beschermhoesje is voor het GVB. Dhr. Van Tellingen vindt dat dhr. Herrema zijn keuze al heeft gemaakt en dat er voor het GVB geen prikkel meer is. P a g i n a 4 v a n 5
Dhr. Van Drooge kondigt een tweede ronde aan. Dhr. Flos geeft aan niet overtuigd te zijn door de woorden van de Portefeuillehouder. Hij wil toch maar even aangeven hoe slecht het GVB al jaren presteert. De stakingsbereidheid bij het GVB is altijd enorm geweest en er is al jaren sprake van een inefficiënt functionerend bedrijf. Tevens geeft hij aan dat de positieve getallen mbt tot aanbesteden die hij aanvoert, getallen zijn van V&W; en dus niet van een gekleurd onderzoek van de SP. Hij vraagt zich daarom met klem af of het ooit mogelijk zal zijn om het GVB goed te kunnen aansturen. Dhr. De Jong geeft aan dat het GVB nog steeds alle kansen heeft. In Amstelveen reed Connexxion en is Connexxion na aanbesteding blijven rijden. Hij wil graag het beste voor de reiziger voor de beste prijs. In het verleden is dat met het GVB niet gelukt. Naleving van eisen kan het beste met een aanbesteding. Dhr. Ivens geeft aan dat het beste is om alles in één hand te hebben, dus uitvoering en aansturing. Dit gaat beter als bij de aansturing van commerciële bedrijven als Connexxion, Arriva en Veolia die allemaal azen op deze concessie en het GVB eruit willen duwen. Dhr. Flos geeft aan dat dhr. Ivens aan demagogie doet, dat beweringen in de toekomst meer waarde hebben dan de lessen van het verleden. Dhr. Van Tellingen zal zijn motie aanpassen en indienen. Verder blijft hij niet overtuigd van het verhaal van dhr. Herrema; de prikkel van concurrentie is voor het GVB al verdwenen. Mw. Vissers-Koopman vraagt hoe het juridische geregeld zal moeten worden om de Stadsregio eigenaar te maken? Gaan de opbrengsten van het vervoerbedrijf dan ook naar de Stadsregio? Dhr. Herrema geeft aan dat eigendom niet perse noodzakelijk is. Zeggenschap is het sleutelwoord. Dit is op dit moment nog niet voldoende uitgewerkt, maar komt nog aan de orde. Amstelveen-lijn Dhr. Geurts geeft aan dat hij in het stuk enkele onduidelijkheden is tegen gekomen. Hij is geïnteresseerd in de ontwikkelingen van de vervoerwaardes. Dhr. Regouin geeft aan dat het hier om een besluit gaat van het DB en vraagt hoe de Regioraad wordt betrokken bij dit besluit/ proces? Dhr. De Jong geeft aan dat het stuk negatief uitgaat van de bestaande situatie. Hij vraagt zich af waarom dit scenario niet toch wordt meegewogen? Dhr. Herrema geeft aan dat het hier gaat om een besluit tot verder studeren. Er zijn nog verschillende aspecten die verder onderzocht moeten worden om tot een projectbesluit over te kunnen gaan. Ook geeft hij aan dat juiste de slechte huidige situatie de aanzet is geweest om verder te gaan onderzoeken naar mogelijkheden. Het zou onverantwoord zijn deze te handhaven. Rondvraag Mw. Korrel-Wolvers vraagt naar de TaskFoce Mobiliteit. Zij is nieuwsgierig in hoeverre dit daadwerkelijk tot afname van files gaat leiden. Er staat namelijk dat dit veel meer gebruik van trein en OV zal moeten leiden. Dhr. Herrema geeft aan dat het bedoeld is om bedrijven te motiveren 5% minder autogebruik te laten hebben. Er zijn daarbij geen berekeningen wat dit voor effect heeft op de files. P a g i n a 5 v a n 5