Mediumspecifieke verhaalanalyse Genre: Theater Voorstelling: Soldaat van Oranje Studenten: Tess Luijckx - 1661131 Jeanne Rozema - 1661421 Argumentatie voor case Wij hebben gekozen voor het toneelstuk Soldaat van Oranje. Dit stuk is interessant omdat het niet alleen complex in elkaar zit maar ook omdat het decor heel erg vernieuwend is. Het verhaal wordt live afgespeeld. Soldaat van Oranje heeft de meeste bezoekers in de Nederlandse theater geschiedenis. De theater voorstelling wordt beschreven als een musical 2.0. Duiding verhaal Erik en zijn vrienden wonen in Leiden en leven een onbezorgd studentenleven. Tot de oorlog uitbreekt. In 1941 schrijft Erik het Leids Manifest met het gevolg dat de universiteit door de bezetter wordt gesloten. Erik duikt onder in Amsterdam. Later vlucht hij naar Engeland. Vanuit daar smokkelt hij zendapparatuur naar Nederland. Ook is Erik piloot bij de Engelse luchtmacht en raakt betrokken bij bombardementen op Duitsland. Wanneer de oorlog ten einde komt wordt hij adjudant van Koningin Wilhelmina en ontvangt de hoogste Koninklijke onderscheiding (de Militaire Willems-orde). Soldaat van Oranje is gebaseerd op een waargebeurd verhaal van Erik Hazelhoff Roelfzema, ook wel bekend als Soldaat van Oranje. Erik Hazelhoff Roelfzema was oorlogspiloot, schrijver, radiomedewerker en is nu een van de grootste verzetshelden uit de geschiedenis. In 1970 verscheen zijn boek Het hol van de ratelslang, dat later werd uitgegeven met de titel Soldaat van Oranje. (Le Granse, Bo (2014) Analyse Opbouw - Begin en eind Het verhaal begint met de ontgroening bij de studentenvereniging Minerva. Erik en zijn vrienden worden ontgroend. Je ziet hoe de studenten worden gekleineerd. Aan het einde gaat Erik door heel Nederland om te zien wat de oorlog heeft aangericht en hoe het is afgelopen met al zijn vrienden. Met het einde is het verhaal helemaal rond.
Opbouw - 7 fasen van Aristoteles De expositie. De expositie begint met Erik die met zijn vrienden in Minerva is voor hun ontgroening. De ontgroening vindt plaats in Leiden. Gelijk is de stijl van het verhaal duidelijk. De stijl is dat de realiteit voorop staat maar ook dat er grapjes worden gemaakt. De grapjes zijn redelijk kleinerend. Het genre wordt pas duidelijk als ze echt worden aangevallen door de Duitsers. Het motorisch moment. Het toneelstuk gaat pas echt van start als ze worden gebombardeerd door de Duitsers. Hierdoor ontstaat er veel paniek. Maar ook willen veel mensen de held uit hangen. Daardoor ontstaat er een tweestrijd. Wie kiest voor welke partij? Speel je mee met de Duitsers of kies je voor het verzet? De conflictontwikkeling. Doordat Nederland is gebombardeerd door de Duitsers ontstaat er een conflict over wie aan welke zijde hoort. Hoor je bij de Nederlanders of hoor je bij de Duitsers. Er ontstaat tussen Erik en zijn vrienden een relationeel conflict. Alle vrienden lijden onder de keuze van Anton om voor de Duitsers te kiezen. De vrienden moeten ervoor kiezen of ze Anton laten vallen of dat ze hem stiekem nog een beetje te vriend houden, omdat ze bang zijn dat Anton achter hun aan komt. Keerpunten tot de crisis. Door het conflict over wie bij welke kant hoort komt er een ruzie. Erik kiest er voor om bij het verzet te gaan en Anton kiest voor de NSB. De vriendin van Anton kiest er ook voor om bij de NSB te gaan. Charlotte kiest voor het verzet. En sommige vrienden kiezen voor hun studie en voor zichzelf. De climax. Het hoogtepunt van de musical is dat de oorlog overwonnen wordt. Nederland en Engeland hebben de Duitsers verslagen. Dankzij het verzet en de samenwerking tussen Erik en de koningin ontdekken ze een lek. Ze zijn het lek te slim af. Samen met Frits gaat hij in een vliegtuig Duitsland bombarderen. Na vele gevechten wint eindelijk Nederland het gevecht. Nederland is bevrijd. De ommekeer. Als de oorlog is afgelopen wordt Erik uitgeroepen tot held. De koningin geeft hem een lintje voor al zijn goede werk. Doordat Erik zo veel moed had werd hij uitgeroepen als held. Samen met de Koningin hebben zij gezorgd dat Nederland de strijd aan kon gaan met Duitsland. Erik en Frits kenden geen angst en hebben geluk gehad dat ze niet gedood zijn. Als hij het lintje krijgt denkt hij wel terug aan alle vrienden die hij heeft verloren. Vooral Charlotte die is overleden in een concentratie kamp.
De afwikkeling. Erik gaat op het einde langs bij al zijn vrienden om te zien hoe het gaat en wat de oorlog allemaal heeft aangericht. Tijdens deze tocht ziet hij welke verwoestingen het land heeft moeten doorstaan maar ook hoe vreugde en vrijheid zijn teruggekeerd. Tijdens zijn tocht komt hij de leden van zijn vriendengroep ook weer tegen, helaas niet allemaal meer in leven. In deze afwikkeling is nog een keer duidelijk te zien welke verschillende wegen de leden van de vriendengroep in zijn geslagen en waar het hun uiteindelijk gebracht heeft. (Haagsma, Robert, 2013) Opbouw - Campbell Het vertrek: De oorlog breekt uit. Erik besluit om voor Nederland op te staan en in het verzet te gaan. Zijn beste vriend Anton probeert hem te overtuigen om bij de NSB te komen. Maar Erik kiest voor het verzet. Het meisje Charlotte waar hij al een tijdje achteraan zit besluit ook om bij het verzet te gaan. Dit maakt het voor Erik nog makkelijker om te kiezen voor het verzet. Het verzet begint echt als Erik met een bootje naar Engeland vaart en samen met de Koningin plannen smeed voor het verzet. Erik geeft niet op en gaat door tot Nederland bevrijd is. De inwijding: Erik heeft het niet altijd makkelijk. Anton, zijn beste vriend, wil hem vermoorden. Een paar vrienden willen niks doen tijdens de oorlog. En sommige vrienden kiezen voor het verzet. Hij verliest vrienden. Ook lukken zijn pogingen niet altijd met het verzet. Maar ondanks dat zijn pogingen niet lukken gaat hij door omdat hij Charlotte voor zich wil winnen. De vrienden proberen Erik te overtuigen om bij de NSB te komen, anders kunnen ze niet garanderen dat hij niet vermoord wordt. Maar Charlotte overtuigt hem om toch door te gaan met het verzet. Uiteindelijk beginnen al zijn pogingen om Nederland te bevrijden te lukken. Na een tijdje wordt Nederland bevrijd door een van zijn acties. De terugkeer: Na de oorlog beseft Erik pas echt wat er allemaal is gebeurd. Charlotte is overleden in een concentratiekamp. Anton heeft zichzelf opgehangen. Maar dankzij de Koningin die hem een lintje aanbiedt en vraagt of Erik voor haar wil komen werken, blijft Erik positief. Hij heeft geen zorgen meer voor later. Erik is wel bang om terug te gaan maar besluit toch te gaan kijken wat de oorlog heeft aangericht en hoe het met iedereen is. Daardoor vindt hij rust en kan hij rustig door leven. (Vandeweijer, I. (2009)
Karakters - Aristoteles De protagonist is Erik Hazelhoff Roelfzema. Hij is een Leidse student. Hij is de hoofdrolspeler. Erik heeft veel vrienden en is erg dapper en moedig. Andere spelers zijn de vrienden van Erik. Charlotte, het meisje waar hij achteraan zit. De tegenspelers zijn de Duitsers. Een van zijn beste vrienden, Anton, besluit om zich bij de Duitsers aan te sluiten. Hij is de antagonist. Ook koningin Wilhelmina speelt een rol. Zij en Erik worden vrienden en besluiten samen tegen de Duitsers te gaan vechten. Frits is een van zijn beste vrienden, waarmee hij allemaal heldhaftige daden doet. Wilhelmina en Charlotte kan je zien als tritagonist. Beide hebben ze een bijrol en zorgen voor verzoening. Dit zie je bijvoorbeeld terug in Charlotte die zorgt dat Erik zijn vriend Anton niet wil vermoorden en vice versa. Samen met de vriendin van Anton zorgt Charlotte hiervoor. Karakters - Campbell Held Schaduw Mentor Heraut Schildwacht Transformator Trickster Bondgenoten Erik, hij is de hoofdpersoon. Hij zit in het verzet. Anton, staat tegenover Erik. Hij sluit zich aan bij de Duitsers. Koningin Wilhelmina, geeft opdrachten aan Erik om de Duitsers te verslaan. De oorlog, dit maakt dat er een strijd ontstaat tussen het verzet en de Duitsers. Charlotte, voorkomt dat Erik een fout maakt als hij Anton wil vermoorden. Paul, een vriend van Erik, die eerst een geheime radiozender had stapt over naar de Duitsers en verraadt zijn vrienden. Vrienden die Erik proberen over te halen om bij de NSB te gaan zodat hij door kan studeren en bevriend kan blijven met hen. Frits, Erik is zijn beste vriend en samen strijden zij tegen de Duitsers. (Vogler, Hero s Journey) Perspectief Het verhaal wordt verteld door een alwetende verteller (Omniscient narration). Dit weet je doordat er geen geheimen zijn. Je weet precies wat er gebeurt in het verhaal. Ook weet je evenveel als de hoofdrolspelers.
Tijd en ruimte De verteltijd van de voorstelling is 3 uur en 25 minuten. De vertelde tijd is bij soldaat van Oranje ongeveer 5/6 jaar. Hierin maak je de tijd voor de oorlog mee, de bevrijding en ook de tijd na de oorlog. Je weet de vertelde tijd doordat ze een aantal jaartallen laten zien of vertellen in welk jaar je nu bent. Er zijn wel een aantal tijdsprongen, dit wordt dan verteld. (Deniseqn, 2014) Het verhaal speelt zich af in 1940 in de tweede wereldoorlog. In de voorstelling zijn ze in Leiden en in Engeland. Het stuk speelt zich af in studentenvereniging Minerva, het Kurhaus, Paleis Noordeinde, op zee en een vliegveld. Door middel van verschillende decors, projecties, beelden en licht worden verschillende ruimtes gepresenteerd. Het publiek zit op een ronde tribune. Ze zitten in het midden en de tribune kan draaien. Zo draait het publiek van het ene decor naar het andere decor. Het theater heeft 180 graden projecties, hierdoor zit het publiek echt in het stuk. Retorische stijlmiddelen Repetitio Er worden situaties herhaald. Ze zijn bijvoorbeeld meerdere malen bij de koningin. Er zijn ook liedjes die zich vaker herhalen. Contrast In het verhaal is er een groot contrast dat steeds terug komt en waar het verhaal uiteindelijk om draait. Namelijk het verzet tegenover de Duitsers. In het verhaal is dat Erik tegenover Anton. Erik zit in het verzet en Anton staat aan de kant van de Duitsers. Vergelijking Aan het eind van de voorstelling laten ze zien wat de oorlog met alle leden van de vriendengroep gedaan heeft. Voor ieder personage is de afloop verschillend, maar laat uiteindelijk zien dat welke kant je ook kiest of welke keuzes je maakt, de oorlog voor iedereen een slechte uitkomst heeft. Mediumspecifieke kenmerken Tijd - Het daadwerkelijke verhaal speelt zich af in 5 jaar. In het theater moeten zij dit omzetten in een verhaal van ongeveer 3 uur. Dit doen ze door alleen belangrijke stukken uit het verhaal te vertellen en niet alle personages te gebruiken of personages samen te voegen. (Le Granse, Bo (2014) Ruimte - De ruimte beperkt de mogelijkheid voor attributen en effecten. Zo kunnen ze in het theater geen echte explosies maken of een echt vliegtuig neer zetten. Dit hebben ze opgelost door projecties van explosies te laten zien met het daarbij behorend geluid. En wanneer er een vliegtuig aan bod komt, spelen de acteurs buiten het theater. De achterkant van het theater gaat open. Het verhaal speelt zich buiten het theater af.
Wanneer Erik, Frits en Chris op de boot naar Engeland zitten, hebben ze in het theater ook een zee nagebootst met echt water en regen. Deze realistische elementen maken dat de toeschouwers overtuigd worden. Doordat er een 180 graden toneel is, is de voorstelling heel realistisch. Je ziet bijvoorbeeld iemand op een echte motor bijna het hele toneel over rijden. Zo heb je echt het gevoel dat hij naar een andere plek toe gaat. Discussie Een lastig punt voor ons was de verhaal opbouw van Aristoteles. Bijvoorbeeld bij de ommekeer en de afwikkeling. Bij de ommekeer dacht Jeanne gelijk aan iets negatiefs terwijl Tess meer dacht aan wat hij verder in zijn leven deed. Uiteindelijk hebben we een tussenweg gekozen. Ik (Tess) vind dat het verhaal gaat over dat je niet bang hoeft te zijn om verzet te tonen. Dat het belangrijk is om moedig te zijn. Maar het verhaal draait niet alleen daarom. Ook om te laten zien hoe het was in de oorlog. Hoe het is om je ineens tegen je vrienden te moeten keren. En om los te laten. Dankzij Soldaat van Oranje heb ik wel een goed idee hoe de oorlog een beetje is geweest. Ik (Jeanne) zie het verhaal meer als een zicht op wat de oorlog met mensen doet en welke motieven zij hebben voor de keuzes die ze maken in oorlogstijd. Je krijgt verschillende verhalen van personen te zien. Het wordt op zo n manier verteld dat de kijker zich in iedereen kan inleven en keuzes kan begrijpen.
Bronnen Auteur onbekend (datum onbekend) Verhaal Soldaat van Oranje http://soldaatvanoranje.nl/de_musical/verhaal Deniseqn (2014) De verhaal opbouw; Aristoteles, Propp, Campbell en Mckee http://educatie-en-school.infonu.nl/diversen/144511-de-verhaalopbouw-aristoteles-propp-campbell-en-mckee.html Haagsma, Robert, et. al. Het verhaal van de Soldaat van Oranje, in Soldaat van Oranje; de musical. Amersfoort: Drukkerij Wilco, 2013. [programmaboek] Le Granse, Bo (Maart 2014) Soldaat van Oranje traumaverwerking en de notitie van spel http://arno.uvt.nl/show.cgi?fid=133798 Tweno(Jaartal onbekend) Tragedie volgens Aristoteles http://muziek-en-film.infonu. nl/theater/135713-tragedie-volgens-aristoteles.html Vandeweijer, I. (2009) Storytelling. Biblion Uitgeverij. ISBN: 9789079806034 Vogler, C. (onbekend). Hero s Journey. Retrieved Februari 21, 2016, from The Writers Journey: http://www.thewritersjourney.com/hero s_journey.htm