Memo Aan : Gemeenteraad Van : College van burgemeester en wethouders Datum : 18 november 2014 Opgesteld door : Ted Benschop Zaaknummer : 22275 Onderwerp : Stand van zaken: - inkoop Wmo/Beschermd Wonen 2015 - afspraken Permar dienstverlening nieuwe doelgroep Participatiewet Hierbij ontvangt u ter informatie een memo over de stand van zaken bij de voorbereiding op de decentralisaties in het Sociaal Domein. De memo bestaat uit twee onderdelen, te weten: 1. Inkoop Wmo/ Beschermd Wonen 2015 Het eerste deel gaat over de inkoop van de extramurale Wmo en Beschermd Wonen voor 2015. Toegelicht wordt hoe het inkoopproces verloopt en wat de opvallende inkoopkwesties zijn. 2. Afspraken Permar dienstverlening nieuwe doelgroep Participatiewet Het tweede gedeelte beschrijft de stand van zaken bij de afspraken met de Permar over de dienstverlening aan de nieuwe doelgroep irt de Participatiewet. Ingegaan wordt op de gemaakte afspraken tot nu toe, de context van de gemaakte afspraken en het vervolgproces. Inleiding Het inkoopplan voor de nieuwe Wmo in 2015 is begin juli door het College van B&W van Ede vastgesteld. In dit plan zijn de beleidskaders opgenomen voor de inkoopronde die in juli ook van start ging met het uitvragen van offertes bij zorgaanbieders. In totaal zijn er 48 offertes binnengekomen, voor zowel de extramurale zorg (begeleiding, dagbesteding, kortverblijf en inloopfunctie) als ook voor het Beschermd Wonen (en de regionale inloopfunctie), waarbij Ede als centrumgemeente optreedt. In september zijn de onderhandelingen met de 15 grootste aanbieders gestart en vanaf medio oktober zijn er ook telefonische afspraken geweest met alle middelgrote en kleine aanbieders. Nu de onderhandelingen (bijna) zijn afgerond kunnen we de balans opmaken. De uitkomst van de onderhandelingen laat zien dat we er in zijn geslaagd om de continuïteit van de zorg voor de bestaande cliënten met de huidige zorgaanbieders te waarborgen. De continuïteit van zorg is een heel belangrijke opdracht die vanuit het rijk werd meegegeven. In de eigen gemeentelijke beleidsnota Het is mensenwerk was als doel gesteld die continuïteit met de bestaande sociale zorgpartners op te pakken. Beide opgaven zijn gerealiseerd. Vanuit de bestaande infrastructuur kunnen we daardoor in 2015 de transitie vormgeven. Het geslaagde inkoopproces is zeker niet alleen een gemeentelijke verdienste. Ook de aanbieders van zorg verdienen een compliment omdat zij in het algemeen- in cocreatie en constructief aan het inkoopproces met de gemeente hebben bijgedragen. Verloop inkoopproces en totaal budgettair kader De meeste zorgaanbieders hebben hun plannen en begrotingen voor 2015 tijdig geleverd en de meeste zijn van goede kwaliteit. Sommige aanbieders hebben de transformatieopdracht direct in hun voorstellen verwerkt, maar de meeste aanbieders dienden offertes in waarin een gelijk volume als in 2014 of zelfs een groeiend volume ten opzichte van 2014 werd voorgesteld. Met alle aanbieders zijn intensieve gesprekken gevoerd, waarbij per aanbieder is gekeken naar de wijze waarop binnen de kaders de financiële taakstelling kan worden ingevuld, altijd rekening houdend met de doelgroep en de geleverde zorg. Niet alleen de zakelijk opgave maar ook de inhoudelijke kant van zorg was onderwerp van gesprek. In voorkomende gevallen hebben wij met waardering van de aanbieders (binnen onze deskundigheid en vermogen) vergaand meegedacht over vraagstukken op het vlak van de inhoud en de aanpak van de zorg 1
Er is dus sprake van maatwerk, waarbij sommige aanbieders met hun omzetplafonds uitkomen op 75% van het budget 2013, maar sommige ook net boven 85% van de omzet in 2013 (als het veilig stellen van de continuïteit van zorg dat noodzakelijk maakte). Deze aanpak werd gewaardeerd door aanbieders en heeft in bijna alle gevallen geleid tot wederzijdse overeenstemming over de uitkomst van de onderhandelingen. Het totaal van alle ingediende offertes bedraagt 27,4 miljoen. Het totaal beschikbare Wmo budget in Ede (extramuraal en Beschermd Wonen) is 33 miljoen, 16,2 miljoen voor de extramurale zorg in Ede en 16,8 miljoen voor Beschermd Wonen in de Valleiregio. Voor bedrijfsvoering in Ede wordt 0,6 miljoen gereserveerd en voor de overige Wmo taken (mantelzorgondersteuning, MEE etc.) wordt 3,8 miljoen gereserveerd (totaal 4,4 miljoen). Ook wordt er budget geserveerd voor PGB (zowel extramuraal als beschermd wonen). Als we kijken hoe de onderhandelingen met de zorgaanbieders nu zijn uitgepakt is er per saldo, zoals blijkt uit onderstaande overzichten, voor Beschermd Wonen sprake van een tekort van 1,8 miljoen ten opzichte van het inkoopbudget en voor extramurale zorg is er een overschot van 0,4 miljoen. Transformatie De inzet van de inkoop was en is om binnen het beschikbare budgettaire kader in te kopen, waarbij ook nog 10% van het budget werd gereserveerd voor een transformatiefonds (in totaal 0,8 miljoen voor extramurale zorg en ook 0,8 miljoen voor Beschermd Wonen), waaruit de ingediende transformatieplannen kunnen worden bekostigd. De maatwerk aanpak, gericht op de continuïteit van zorg, (zie hierboven) heeft ertoe geleid dat er minder budget beschikbaar is voor transformatie ( 0,4 in plaats van 0,8 miljoen). Het resterende budget zal worden ingezet op de volgende thema s: o Arbeidsmatige activering o Huiskamerprojecten (integratie in de wijk) o Uitstroom intramuraal (waaronder Centraal Wonen) o Technologische vernieuwing / innovatie o Opschuiving naar de nulde lijn. De gesprekken met de zorgaanbieders over de ingediende plannen starten binnenkort. Een succesvolle transformatie is immers een randvoorwaarde om in de toekomst binnen de financiële kaders te kunnen blijven opereren. Met het resterende budget kan zeker een impuls aan het proces van transformatie worden gegeven. Overigens dient daarbij te worden vermeld dat bij diverse zorgaanbieders ook in de gemaakte afspraken reeds transformatieplannen en -uitkomsten zijn opgenomen. Gelukkig blijkt dat veel aanbieders zelf al in mee of mindere mate de transformatie aan de slag zijn. Opvallende inkoopkwesties Tijdens de inkoopgesprekken is een aantal bijzondere zaken naar voren gekomen: 1. Er is bij aanbieders in het algemeen veel waardering voor de wijze waarop de gemeente Ede de inkoop organiseert: er is veel ruimte om de specifieke situatie van de aanbieder aan de orde te stellen. 2. Het grote knelpunt bij de inkoop (met name bij Beschermd Wonen) is het feit dat het zorgvolume in 2014 verder is gegroeid terwijl de gemeente een gekort budget gebaseerd op 2013 ter beschikking krijgt om in te kopen. Alleen een korting op de prijs met 15% (bij Beschermd Wonen 6%) is derhalve niet voldoende om binnen het beschikbare budget te komen. 3. Bij Beschermd Wonen (een intramurale voorziening) is het aantal beschikbare plaatsen in 2014 in de Valleiregio fors gegroeid (21 plaatsen groei). Voor deze plaatsen (ongeveer 54.000 per plaats, in totaal 1,14 miljoen) krijgt de centrumgemeente Ede geen budget (want dit is gebaseerd op de situatie in 2013). 4. Bij Beschermd Wonen is sprake van een toename van de zorgzwaartemix ten opzichte van 2013 doordat de minder zware cliënten (GGZ-C 1 en 2) worden geëxtramuraliseerd. 5. Er zijn door zorgaanbieders in totaal 59 transformatieplannen ingediend, die in een apart traject zullen worden behandeld, omdat daarmee meer recht wordt gedaan aan de plannen en de inkoop binnen de planning kan worden afgerond. Extramurale Begeleiding Ede 2
Het extramurale budget van Ede bedraagt 16,2 miljoen, waarvan 3.8 miljoen is gereserveerd voor PGB (extramuraal) en 4,4 miljoen voor overige Wmo taken (zie hierboven) en beheerskosten van de gemeente. In het inkoopplan resteert derhalve 8 miljoen voor de inkoop van Zorg in Natura. In onderstaand overzicht, dat uit het inkoopplan is overgenomen is in de laatste kolom een overzicht gegeven van de onderhandelingsuitkomsten (voor 90% van het aantal aanbieders afgerond) met de zorgaanbieders. Het inkoopbedrag is dus nog niet definitief en kan als gevolg van de laatste onderhandelingen nog enigszins wijzigen. Ingeschatte Gemeentelijke taken 2015 Budget (inkomsten) kosten 2015 (uitgaven) Inkoop 2015 Macrobudget gemeente - nieuwe taken 15.218.000 Eigen bijdragen 609.000 Extramurale verzilvering van Beschermd Wonen Ede 400.000 Inkoop extramurale zorg (incl. transformatiebudget) 8.006.000 9.357.115 Persoonsgebonden budget 3.826.000 2.117.209 Overige zorgbudgetten/bedrijfsvoering 4.395.000 4.395.000 Overschot 357.675 Totaal gemeentelijke taken 16.227.000 16.227.000 16.227.000 De conclusies die uit bovenstaande overzicht kunnen worden getrokken zijn: 1. Er is door de inkoop een overschrijding van het budgettaire kader voor extramurale zorg in Ede van ongeveer 1,3 miljoen. 2. De kosten van het PGB voor extramurale zorg lijken mee te vallen: de laatste schatting is dat de kosten van PGB s niet 3,8 miljoen zijn (zoals vermeld in het inkoopplan), maar ongeveer 2,1 miljoen (gegevensoverdracht-bestand september 2014). 3. Een overschrijding van 1,3 miljoen op Zorg in Natura en een onderschrijding van 1,7 miljoen op PGB extramurale zorg geeft als totaal een onderschrijding van ongeveer 0,4 miljoen ( 357.675) op het financiële kader voor de nieuwe extramurale Wmo in Ede. 4. Dit bedrag van 0,4 miljoen is beschikbaar en kan worden aangewend voor de realisatie van transformatieplannen. 5. Bij het bovenstaande moet rekening worden gehouden met het feit dat er uiteraard nog onzekerheden zijn die de uiteindelijke (financiële) uitkomst van 2015 nog kunnen beïnvloeden. Genoemd kunnen worden: stijging ZIN of PGB in de laatste maanden van 2014 (waarvoor het overgangsrecht geldt) en een mogelijke stijging van de zorgvraag in 2015. We schatten dat in als een aanvaardbare afwijking (die bovendien in iedere gemeente speelt omdat immers nu de balans en contracten worden opgemaakt). 3
Beschermd Wonen Valleiregio Het budget voor Beschermd Wonen bedraagt 16,9 miljoen. Een deel daarvan moet worden gereserveerd voor PGB Beschermd Wonen, in totaal 2,8 miljoen. Voor de inloopfunctie en voor de extramurale verzilvering van intramurale indicaties (in Ede en valleigemeenten) is ook budget gereserveerd. Voor inkoop Beschermd Wonen in Natura is derhalve 13,7 miljoen beschikbaar. In onderstaand overzicht, dat uit het inkoopplan is overgenomen, is in de laatste kolom een overzicht gegeven van de onderhandelingsuitkomsten met de zorgaanbieders. Het inkoopbedrag is een realistische inschatting van de onderhandelingsuitkomsten omdat nog niet alle onderhandelingen zijn afgerond. Centrumgemeentelijke taken 2015 Budget (inkomsten) Ingeschatte kosten 2015 (uitgaven) Inkoop 2015 Macrobudget centrumgemeente - beschermd wonen (inclusief Inloop) 13.243.000 13.775.000 15.474.029 Beschermd wonen Persoonsgebonden budget 2.700.000 2.700.000 2.787.436 Extramurale verzilvering Ede -400.000-400.000 Reservering verzilvering overige gemeenten -279.000-279.000-279.000 Verzilvering overige gemeenten 279.000 279.000 69.782 Macrobudget centrumgemeente - inloopfunctie 308.000 308.000 182.379 Eigen bijdragen 1.020.000 Bedrijfsvoering gemeente en reservering 488.000 488.000 Tekort -1.851.626 Totaal gemeentelijke taken 16.871.000 16.871.000 16.871.000 De offertes voor Beschermd Wonen zijn na de (scherpe) onderhandelingen in totaal nog steeds 1,8 miljoen hoger dan het beschikbare kader. Deze overschrijding wordt vooral veroorzaakt door een volumegroei in het aantal plaatsen in 2014. Ook speelt mee dat er sprake is van een verzwaring van de zorgzwaartemix, door het uitplaatsen van lichtere categorieën cliënten. Bovendien is er voor de bedrijfsvoering 0,5 miljoen gereserveerd. Voor de volumegroei in 2014 is landelijk bij VWS aandacht gevraagd (brief aan staatssecretaris), maar onzeker is of daarvoor compensatie komt. In het bestuurlijk overleg Beschermd Wonen Valleiregio op 10 november 2014 is ten aanzien van het financiële tekort het volgende besproken: 1. Met de betreffende zorgaanbieders (waar sprake is van extra plaatsen in 2014 en het knelpunt niet binnen het omzetplafond kan worden opgelost) wordt geen overeenkomst gesloten voor het gehele jaar 2015, maar voor periode tot 1 juli 2015. Voor deze periode wordt het overgangsrecht gegarandeerd. Dat betekent dat voor een halfjaar in totaal sprake zal zijn van een tekort van ongeveer 9 ton, waarvan de dekking nog moeten vastgesteld. Op deze wijze houden we druk op onze vraag aan VWS om extra budget en op de zorgaanbieders om zelf ook met oplossingen te komen. Een mogelijke denkrichting voor het dekken van het tekort in 2015 zou kunnen zijn de gedeeltelijke inzet van de reserve maatschappelijke opvang. Beoordeeld moet worden wat de consequenties daarvan zijn en zo n besluit zou moeten worden genomen door de gezamenlijke Valleigemeenten. 2. Zo spoedig mogelijk wordt een analyse gemaakt van de beschikbare capaciteit voor Beschermd Wonen in de regio en de benutting daarvan, zodat er scenario s kunnen worden opgesteld hoe in de periode na 1 juli 2015 de kosten in lijn kunnen worden gebracht met het beschikbare regiobudget. 4
Afspraken Permar dienstverlening nieuwe doelgroep Participatiewet Inleiding Met de Permar zijn afspraken gemaakt voor de dienstverlening aan de nieuwe doelgroep Participatiewet, te weten de doelgroep die niet zelfstandig het wettelijk minimumloon kan verdienen. In dit memo wordt eerst de context geschetst waarbinnen de afspraken zijn gemaakt. Daarna wordt stilgestaan bij de afspraken en het vervolg. Context Het beleidskader Participatiewet, dat door de raad is vastgesteld op 6 februari 2014, heeft als een van de uitgangspunten benoemd dat we vanuit de bestaande infrastructuur bouwen en innoveren om op 1 januari 2015 klaar te staan voor de nieuwe doelgroep. Daarbij is tevens als voorwaarde opgenomen dat onze lokale oplossingen inpasbaar moeten zijn in de regionale afspraken over werkgeversdienstverlening en de functionaliteiten van het regionaal werkbedrijf. In het beleidskader is ook vastgelegd dat onze oplossingen bijdragen aan de gewenste innovatie. De focus ligt op regulier werken en aansluiten bij de vraag van werkgevers. Deze uitgangspunten zijn vertaald naar de dienstverlening aan de brede doelgroep die straks onder de Participatiewet komen te vallen. Omdat we zelf de kennis, expertise en infrastructuur hebben voor de Wwbers blijft de dienstverlening aan deze groep bij het uitvoeringscluster Werk, Participatie en Inkomen (WPI). Voor de nieuwe doelgroep maken we gebruik van de kennis en expertise van Permar. Daarvoor is er een nieuw proces waarin de gemeente en Permar samenwerken aan de kop van het proces (plan van aanpak) en aan de achterkant (begeleiding naar en op de werkplek bij reguliere werkgevers). Er is een nieuwe entiteit, het zogenaamde P-team, dat verantwoordelijk is voor de arbeidsontwikkeling van de mensen uit de nieuwe doelgroep. De dienstverlening aan de nieuwe doelgroep betreft het opstellen van het plan van aanpak, het toerusten van mensen om te kunnen werken (arbeidsontwikkeling), zorgen voor passende werkplekken, begeleiding naar werk, (laten) bepalen van de loonwaarde op de werkplek en begeleiding op de werkplek (jobcoaching). De dienstverlening aan de nieuwe doelgroep moet passen in de lokale afspraken over een integrale werkwijze vanuit de drie decentralisaties en de regionale afspraken in het kader van de arbeidsmarkt FoodValley. Afspraken Ondertussen zijn bovenvermelde uitgangspunten verwerkt in concrete afspraken. Belangrijk daarbij te vermelden is dat de gemeente verantwoordelijk is en blijft voor de dienstverlening aan de nieuwe doelgroep en de aansluiting op regionale afspraken. Gemeente Ede is daarop aanspreekbaar en niet het SW-bedrijf Permar. De afspraken worden gemaakt voor het jaar 2015, wat we zien als een transitiejaar. We monitoren de voortgang per kwartaal, zodat tussentijdse bijsturing mogelijk is wanneer nodig. Aan het einde van het 2015 evalueren we de opbrengsten en resultaten, waaruit een voorstel volgt voor het inrichten van de dienstverlening voor deze doelgroep voor 2016 en verder. Het volgende is afgesproken. In de dienstverlening aan de nieuwe doelgroepen benut WPI maximaal de expertise en functionaliteiten van Permar in een nieuwe entiteit, te weten het P-team. De basis van het P- team is vanuit samenwerking met elkaar leren en ontwikkelen/innoveren. Om het proces van samenwerking te faciliteren en met elkaar een lerende omgeving te creëren wordt het P-team gehuisvest binnen WPI. Het P-team voert de dienstverlening uit voor de nieuwe doelgroep, zoals boven beschreven. Het P-team werkt daarbij samen met consulenten van WPI om tot een op maat gesneden plan van aanpak te komen. Vervolgens voert het P-team zelfstandig de regie op de uitvoering van het plan van aanpak. Vanuit de ingebrachte kennis en expertise is het doel de werkzoekende zo snel mogelijk bemiddelbaar naar werk te krijgen. Samen met het accountteam van het WGSL worden passende werkplekken gezocht en wordt de werkzoekende naar en op de werkplek begeleid. Van belang is hier de ingebrachte expertise op wat een passende arbeidsplek is en welke begeleiding nodig is om van deze plek een duurzame arbeidsplek te maken. 5
Voor de vormgeving van de afspraken hebben we gekozen voor transparantie in het proces. We leggen niet alles op voorhand vast, maar ontwikkelen en leren al doende binnen het overeengekomen kader. We hebben transparante werkprocessen om met elkaar de beste werkwijze voor de doelgroep te ontwikkelen. De focus ligt daarbij op werk bij reguliere werkgevers. Indien nodig wordt de infrastructuur van SW Permar ingezet als vangnet wanneer er geen passende werkplekken zijn bij reguliere werkgevers. Ook kan SW Permar een detacheringfaciliteit bieden als de werkgever daarom vraagt. Van het totale beschikbare Participatiebudget (2,4 miljoen) is 500.000 gereserveerd voor de dienstverlening aan de nieuwe doelgroepen en de inzet van het daarbij horend instrumentarium (zoals trainingen, loonwaardemeting en jobcoachvoorziening). We monitoren de effectiviteit en resultaten van het P-team voor de nieuwe doelgroep en sturen bij als nodig. In de voortgangsgesprekken wordt tevens bezien of het mogelijk is een eventueel overschot in te zetten als een extra reservering voor de ondersteuning van de nieuwe doelgroep. Voor het complete beeld wordt het overige Participatiebudget aangewend voor werkgeversdiensten en contracten met partners voor andere doelgroepen, bijvoorbeeld gericht op participatie. Vervolg De contractbesprekingen zijn afgerond en het contract wordt opgesteld. De bedoeling is het contract voor 1 december 2014 te ondertekenen. Het contract wordt buiten de bedrijfsvoering van SW-Permar gehouden. Het contract past binnen het cafetariamodel dat Permar nog aan het ontwikkelen is. Omdat we daarop niet langer kunnen wachten, regelt Permar dit contract in een aparte constructie onder Energiek BV. Voor het inregelen van de werkprocessen en de bedrijfsvoering van het P-team binnen WPI zijn er verschillende werksessies gestart om daadwerkelijk op 1 januari 2015 klaar te staan voor de dienstverlening aan de nieuwe doelgroepen. 6