TPRA Rating Report Regelingen 2017 Demo Regeling X

TPRA Rating Report Regelingen 2017 Demo Regeling X

TPRA Rating Report Regelingen 2017 Demo Over het TPRA Rating Report Regelingen 2017: Dit rapport biedt een gedetailleerde analyse van de kwaliteit van een specifieke pensioenregeling. De pensioenregeling wordt beoordeeld op zeven hoofdonderdelen en op meer dan 50 individuele kenmerken. De gehanteerde beoordelingsmethode is op onafhankelijke wijze door The Pension Rating Agency (TPRA) ontwikkeld. De kenmerken van de pensioenregeling zijn hierbij afgezet tegen die van bijna 200 andere actieve pensioenregelingen die door Nederlandse pensioenfondsen worden uitgevoerd. De gegevens over deze regelingen zijn op zelfstandige wijze verzameld door TPRA en ter validatie voorgelegd aan de uitvoerende fondsen. Naast diepgaande inzichten in de relatieve kwaliteit van de pensioenregeling in kwestie, biedt dit rapport een uitgebreide analyse van de bestaande markt van pensioenregelingen, weergegeven in een (totaal)ratingoverzicht, TPRA Q-plots en TPRA Staafdiagrammen. Dit rapport beschrijft de scores en eigenschappen van de regeling: [[NAAM REGELING]] uitgevoerd door [[NAAM Pensioenfonds]] Dit rapport is geleverd aan: [[NAAM AFNEMER]] Dit rapport is een uitgave van: The Pension Rating Agency B.V. Prinsengracht 468 1017 KG Amsterdam 020 2352170 info@tpra.nl Hoewel de grootst mogelijke zorgvuldigheid is betracht bij de samenstelling van deze publicatie, aanvaardt The Pension Rating Agency B.V. geen enkele aansprakelijkheid voor eventuele onvolkomenheden of onjuistheden. In voorkomende gevallen zullen deze in een latere uitgave worden gerectificeerd en/of aangevuld. The Pension Rating Agency B.V. 2017 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden op welke wijze dan ook zonder schriftelijke toestemming vooraf van The Pension Rating Agency B.V. TPRA Regelingen Rapport 2017 2

Inleiding De complexiteit van Nederlandse pensioenregelingen maakt de beoordeling van de kwaliteit van het geboden pensioen ondoorzichtig. Op basis van uitgebreid vergelijkend onderzoek en de unieke, objectieve TPRA-ratingmethode wordt de relatieve kwaliteit van pensioenregelingen transparant en inzichtelijk gemaakt. Het TPRA Rating Report Regelingen draagt bij aan een helder inzicht over de kwaliteit van de aangeboden of uitgevoerde pensioenregeling. Het biedt een diepgaande analyse van hoe de regeling zich op de onderdelen ouderdomspensioen, partnerpensioen, wezenpensioen, arbeidsongeschiktheidspensioen, flexibiliseringsopties, vrijwillige aanvullingen en indexaties verhoudt tot bijna 200 andere pensioenregelingen die door Nederlandse pensioenfondsen worden uitgevoerd. Bovendien wordt bij meer dan 50 individuele kenmerken van de regeling aangegeven of de regeling beter, even goed of minder goed dan marktconform scoort. Op visuele wijze wordt duidelijk gemaakt welke mate van variatie er tussen pensioenregelingen bestaat en hoe vaak bepaalde (elementen van) kenmerken in de onderzoekspopulatie voorkomen. Dat maakt het mogelijk om de kwaliteit van de eigen regeling nauwkeurig te positioneren binnen het Nederlandse pensioenregelingen universum. Op systematische wijze worden de sterke en zwakkere onderdelen van de regeling geïdentificeerd en wordt duidelijk op welke punten de regeling eventueel verbeterd kan worden om de geboden kwaliteit voor de pensioendeelnemer te verhogen. Dit rapport opent met een overzichtelijke weergave van de TPRA-beoordeling van de regeling op totaalniveau en op de zeven hoofdonderdelen, inclusief een beknopte weergave van de marktpositionering op de onderliggende geanalyseerde kenmerken. De ratings worden aangegeven in de vorm van TPRA-diamanten, waarbij 1 diamant het minimum en 5 diamanten het maximum is. Vervolgens volgt de detailanalyse. Na een korte uitleg van de grafieken die gebruikt worden om de informatie weer te geven, volgt een gedetailleerde bespreking van ieder hoofdonderdeel, beginnend bij het ouderdomspensioen en eindigend bij de indexaties. De rating en scores van de regeling worden hier per onderdeel toegelicht. De reden voor het feit dat eigenschappen positief dan wel neutraal of negatief worden beoordeeld, wordt eveneens in deze delen van het rapport toegelicht. Tevens bevatten deze onderdelen van het rapport uitgebreide informatie over de bijna 200 andere pensioenregelingen waarmee de regeling vergeleken is. Het rapport concludeert met de lijst van totaalratings van alle beoordeelde pensioenregelingen. Tezamen biedt de informatie in dit rapport inzicht in: De sterke en zwakkere punten van de regeling; TPRA Regelingen Rapport 2017 3

De kwaliteit van de regeling, zowel op totaal- als detailniveau, vergeleken met de concurrentie ; Een objectief oordeel over ieder kenmerk van de regeling. Gebruik van de TPRA Rating Regelingen De informatie en gegevens in deze rapportage worden beschermd door intellectuele eigendomsrechten. The Pension Rating Agency (TPRA) bezit alle intellectuele eigendomsrechten, zoals auteursrechten, merkrechten, octrooien, beeldmerken etc. met betrekking tot de in deze rapportage gepresenteerde informatie, zoals teksten, illustraties, grafisch materiaal, (handels)namen, logo's, etc. De (intellectuele) eigendomsrechten gaan op geen enkele wijze over op (rechts)personen die toegang krijgen tot dit rapport. Behalve persoonlijk (niet zakelijk) gebruik voor niet commerciële privédoeleinden, is het zonder uitdrukkelijke schriftelijke toestemming van TPRA niet toegestaan om (de inhoud van) het rapport te vermenigvuldigen, te distribueren, te verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden. Een ieder is verplicht om de aanwijzingen van TPRA omtrent het gebruik van de informatie op te volgen. Partijen die (delen van) deze rapportage of gegevens afkomstig uit de rapportage wensen in te zetten voor communicatie- of commerciële doeleinden kunnen hiertoe een niet-exclusief en niet-overdraagbaar gebruiksrecht bij TPRA verwerven. Meer informatie hierover is te vinden op www.tpra.nl/ratingreportregelingen. TPRA Regelingen Rapport 2017 4

Rating van de regeling In deze demoversie zijn de waardes per kenmerk weggelaten Middelloonregeling X Ouderdomspensioen Opbouw Ouderdomspensioen Na pensioendatum Opbouw in percentages x Franchise x Maximaal pensioengevend salaris x Partnerpensioen Opbouw Partnerpensioen Voor pensioendatum Na pensioendatum Opbouw in percentage van OP x - x Opbouw in percentages per dienstjaar x - x Opbouw/risico x x Bepaald/onbepaald x x Aanvullend partnerpensioen x x Automatische uitruil OP in PP x Indexatie/stijging PP x Tijdelijk Partnerpensioen Voor pensioendatum Tijdelijk partnerpensioen x + Hoogte x + Indexatie/stijging x ANW-hiaat Voor pensioendatum ANW-hiaat x + Hoogte x + Indexatie/stijging x De iconen +, en - geven aan of de regeling boven, gelijk aan of onder marktconform scoort. TPRA Regelingen Rapport 2017 5

Wezenpensioen Opbouw Wezenpensioen Voor pensioendatum Na pensioendatum Opbouw in percentage van OP x - x - Opbouw in percentage van PP x x Opbouw/risico x x Bepaald/onbepaald x x Eindleeftijd x + x + Eindleeftijd studie/invaliditeit x - x - Arbeidsongeschiktheidspensioen Premievrijstelling Voor pensioendatum Klassen x Stijgende PG na PVA x Arbeidsongeschiktheidsuitkering Voor pensioendatum Hiaat x + Excedent x + Optrek x Flexibilisering Flexibilisering Pensioendatum Vervroegd pensioen x Minimale pensioenleeftijd (jr.)* x - Uitstel pensioen x Maximale pensioenleeftijd (jr.)* x + Deeltijdpensioen x Uitruil op Pensioendatum OP naar PP x Ruilvoet* x PP naar OP x Ruilvoet* x TPRA Regelingen Rapport 2017 6

Uitruil bij Ontslag OP naar PP* x PP naar OP* x Variabele uitkering Hoog-Laag x Minimale duur* x + Maximale duur* x + Laag-Hoog x Minimale duur* x Maximale duur* x + Vrijwillig pensioen bij fonds Elementen Vrijwillig Pensioen Individuele spaarpensioenregeling x + Netto pensioenregeling x + Vrijwillige Onderdelen voor Andere Deelratings Partnerpensioen (aanvullend) x Wezenpensioen x Tijdelijk partnerpensioen x ANW-hiaatpensioen x Premievrijstelling x Arbeidsongeschiktheidspensioen x Extra pensioengevend salaris x Indexaties en kortingen Toezegging Indexaties Toezegging indexatie Onvoorwaardelijk + Indexatie Cijfers 2017 2016 Ambitie x x Gerealiseerde indexatie x + x Korting x x Gemiste indexatie x + x TPRA Regelingen Rapport 2017 7

Gemiddelde Indexatie Cijfers 2013-2017 Ambitie x + Gerealiseerde indexatie x Korting x Gemiste indexatie x - * Deze elementen zijn niet meegenomen in de uiteindelijke rating. TPRA Regelingen Rapport 2017 8

Q-plot De TPRA Q-plot is een combinatie van een spreidingsdiagram en een box plot met daarin aangegeven het 25% en 75% percentiel (Q25, Q75). De TPRA Q-plot beschrijft de volgende informatiepunten: Alle onderzochte regelingen Regeling Mediaan Minimum tot Q25 Q25 tot Q75 Q75 tot maximum Een voorbeeld van een Q-plot is in grafiek X weergegeven. Uit deze grafiek kan worden afgeleid dat kenmerk A van de voorbeeldregeling zich rond de mediaan bevindt. In dit voorbeeld varieert de franchise binnen de onderzoekspopulatie van 0 tot net boven 20.000 Bij meer dan de helft van de pensioenregelingen ligt kenmerk A tussen 13.000 en 15.000. De best scorende regeling staat altijd rechts. In het voorbeeld voor kenmerk A is er daardoor een dalende grafiek, omdat een lagere A gunstiger is voor de deelnemer. Een TPRA Q-plot kan ook een oplopende grafiek zijn. GRAFIEK X Voorbeeld van een Q-plot 25.000 20.000 Kenmerk A 15.000 10.000 5.000 0 TPRA Regelingen Rapport 2017 9

Staafdiagram Het TPRA Staafdiagram wordt gebruikt om kenmerken van de regeling met twee mogelijkheden weer te geven. Vaak gaat het om de aanwezigheid of juist afwezigheid van een bepaalde eigenschap. De ene waarde wordt in het staafdiagram beoordeeld met een (+), de ander met een (-). Sommige kenmerken kennen een positieve afwijking, in dat geval is de (-) een neutrale waarde van het kenmerk. Andere kenmerken kennen juist een negatieve afwijking, in dat geval is de (+) de neutrale waarde van het kenmerk. Het TPRA Staafdiagram beschrijft de volgende informatiepunten: (-) Negatief of neutraal scorende waarde van het kenmerk (+) Positief of neutraal scorende waarde van het kenmerk. Regeling Een voorbeeld van een Staafdiagram is in grafiek Y weergegeven. In dit voorbeeld wordt in de meerderheid van de regelingen een specifiek pensioensoort opgebouwd en bij een minderheid van de regelingen is dit pensioensoort op risicobasis verzekerd. Het opgebouwde pensioen wordt als positief beoordeeld, het op risicobasis verzekerde pensioen niet. De regeling die uitgelicht wordt, is zichtbaar in de vorm van de oranje ruit. Deze regeling heeft in dit voorbeeld een pensioensoort dat is verzekerd op risicobasis. GRAFIEK Y Voorbeeld van een Staafdiagram Aantal Regelingen 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 0 1 2 3 4 Risico (-) Opbouw (+) 10 8 6 4 2 0 TPRA Regelingen Rapport 2017 10

Ouderdomspensioen Algemeen Het ouderdomspensioen is een inkomensvoorziening voor werknemers die vanaf pensioendatum periodiek wordt uitgekeerd. De rating voor het ouderdomspensioen is het resultaat van de uitkomsten van drie verschillende kengetallen die tezamen bepalend zijn voor de opbouw van ouderdomspensioen voor de werknemer, namelijk het opbouwpercentage, de franchise en het maximale pensioengevend salaris. Bij de rating van dit onderdeel wordt rekening gehouden met diverse pensioenopbouwsystemen (eindloonregelingen, middelloonregelingen en CDC-regelingen). De scores worden met een vast percentage verhoogd of verlaagd om deze verschillende systemen beter te kunnen vergelijken. Maatmensen De score van het ouderdomspensioen is bepaald door de in de regeling op te bouwen rechten voor 6 verschillende salarisklassen te bepalen en deze te vergelijken met de fiscaal maximaal op te bouwen rechten voor die specifieke inkomensklasse. Allereerst wordt de pensioengrondslag vastgesteld door het eventueel gemaximeerde salaris te verminderen met de franchise. Deze grondslag wordt vermenigvuldigd met het opbouwpercentage en gedeeld door de fiscaal maximaal op te bouwen rechten. Grafiek 3A geeft de score van het ouderdomspensioen als gewogen gemiddelde van de verschillende salarisklassen. Grafieken 3B t/m 3F geven de behaalde scores voor de salarisklassen 25.000, 35.000, 45.000, 60.000 en 100.000. Grafiek 3G vat al deze informatie samen. De grafiek is geordend op basis van de totaalscore. De scores op de verschillende inkomensklassen zijn vervolgens voor alle regelingen weergegeven, zodat bij iedere positie duidelijk is op welke onderdelen de specifieke regeling goed scoort en op welke onderdelen niet. Over het algemeen geldt dat de lagere inkomensklassen vaker lager dan de totaalscore liggen en de hogere inkomensklassen vaker boven de totaalscore. Een aantal relatief goed scorende regelingen haalt in de hoogste inkomensklasse ( 100.000) slechte scores vanwege een laag maximum pensioengevend salaris. Ondanks deze slechte score is de totaalscore relatief goed vanwege het geringe gewicht dat aan deze inkomensklasse gegeven is. Grafieken 3A t/m 3G zijn in deze demoversie niet beschikbaar TPRA Regelingen Rapport 2017 11

In deze demoversie zijn de waardes per kenmerk weggelaten Uw score Ouderdomspensioen Opbouw Ouderdomspensioen Na pensioendatum Opbouw in percentages x Franchise x Maximum pensioengevend salaris x Opbouw ouderdomspensioen Opbouw in percentages Het opbouwpercentage beschrijft het percentage van het (pensioengevende deel van het) salaris dat gehanteerd wordt om te bepalen hoeveel ouderdomspensioen de werknemer jaarlijks opbouwt per dienstjaar. Het ouderdomspensioen gaat in op de pensioendatum. Een hoger opbouwpercentage draagt bij aan een hogere rating, maar moet gezien worden in relatie tot de franchise en het maximum pensioengevende salaris. Om eindloon- en middelloonregelingen vergelijkbaar te kunnen maken, wordt er een vaste score-correctie gehanteerd. Grafiek 4 is in deze demoversie niet beschikbaar Franchise De franchise wordt gebruikt voor de bepaling van de pensioengrondslag. Een lagere franchise resulteert in een hogere pensioengrondslag, ofwel een hoger bedrag waaraan het pensioen wordt gerelateerd. Voor een werknemer is dit positief, omdat er meer pensioen wordt opgebouwd. Derhalve draagt een lagere franchise bij aan een hogere rating. TPRA Regelingen Rapport 2017 12

GRAFIEK 5 Ouderdomspensioen franchise 25.000 20.000 Franchise 15.000 10.000 5.000 0 Maximum pensioengevend salaris Sinds 1 januari 2015 geldt er een maximum pensioengevend salaris van EUR 100.000,- (dit bedrag wordt jaarlijks geïndexeerd en is in 2017 EUR 103.317,-). Vanaf dit salaris wordt pensioenopbouw niet meer fiscaal gefaciliteerd. Een pensioenregeling kan echter een (lager) maximum salaris pensioen toezeggen. Een hoger maximum pensioengevend salaris zorgt voor een hogere limiet en krijgt dus een hogere rating dan een lager maximum pensioengevend salaris. Grafiek 6 is in deze demoversie niet beschikbaar TPRA Regelingen Rapport 2017 13

Partnerpensioen Algemeen Partnerpensioen is een inkomensvoorziening voor (ex-)echtgenoten en partners bij overlijden van de (gewezen) deelnemer. Er wordt in de rating onderscheid gemaakt tussen levenslang en tijdelijk partnerpensioen. Bovendien wordt er een onderscheid gemaakt tussen partnerpensioen voor en na pensioendatum. Levenslang partnerpensioen vóór pensionering is relevant indien de werknemer overlijdt voordat die de pensioenleeftijd heeft bereikt. Deze variant gaat in bij overlijden van de werknemer en eindigt als de partner overlijdt; bij de variant na pensioendatum krijgt de partner een levenslang pensioen wanneer een reeds gepensioneerde deelnemer overlijdt. Het tijdelijk partnerpensioen gaat in bij overlijden van de (gewezen) deelnemer en eindigt bij de AOW-leeftijd van de partner. In de rating voor het partnerpensioen worden de diverse opties van de regeling zowel kwantitatief (welke uitkering krijgt een partner) als kwalitatief beoordeeld (welke opties en mogelijkheden worden er aangeboden). Verdere informatie over het partnerpensioen is in deze demoversie niet beschikbaar TPRA Regelingen Rapport 2017 14

Wezenpensioen Algemeen Wezenpensioen is een uitkering voor de (pleeg/stief-)kinderen van de (gewezen) deelnemer die ingaat wanneer de deelnemer overlijdt en stopt bij een vooraf bepaalde eindleeftijd van het kind. Als het kind studeert of arbeidsongeschikt is, kan het wezenpensioen doorlopen tot een hogere leeftijd. Het wezenpensioen wordt, net als het partnerpensioen, beoordeeld op kwantitatieve criteria, zoals het percentage van het OP/PP. Er wordt ook gekeken naar de diverse opties die van toepassing zijn op de kwaliteit van het aangeboden wezenpensioen, waarbij ook de eindleeftijd in beschouwing wordt genomen. Verdere informatie over het wezenpensioen is in deze demoversie niet beschikbaar TPRA Regelingen Rapport 2017 15

Arbeidsongeschiktheid Algemeen Het arbeidsongeschiktheidspensioen is een inkomensvoorziening voor werknemers die langer dan 2 jaar arbeidsongeschikt zijn. Deze vorm van pensioen is bedoeld om de inkomensterugval bij bijvoorbeeld een WIA-uitkering te compenseren. De hoogte van de uitkering is afhankelijk van de mate van arbeidsongeschiktheid. Indien een werknemer arbeidsongeschikt wordt, kan er ook sprake zijn van premievrijstelling, zodat de opbouw van pensioen doorloopt. De rating wordt gebaseerd op twee onderdelen: de premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid en de arbeidsongeschiktheidsuitkering. Verdere informatie over het arbeidsongeschiktheidspensioen is in deze demoversie niet beschikbaar TPRA Regelingen Rapport 2017 16

Flexibilisering Algemeen Flexibilisering betreft alle overige mogelijkheden die een (gewezen) deelnemer ter beschikking staan voor de inrichting van zijn of haar pensioen. In het algemeen geldt dat hoe meer opties er worden aangeboden, des te positiever dit is voor de werknemer. Een werknemer heeft immers meer keuzevrijheid. Uw score Flexibilisering Flexibilisering Pensioendatum Vervroegd pensioen x Minimale pensioenleeftijd (jr.) x - Uitstel pensioen x Maximale pensioenleeftijd (jr.) x + Deeltijdpensioen x Uitruil op Pensioendatum OP naar PP x Ruilvoet x PP naar OP x Ruilvoet x Uitruil bij Ontslag OP naar PP x PP naar OP x TPRA Regelingen Rapport 2017 17

Variabele uitkering Hoog-Laag x Minimale duur x + Maximale duur x + Laag-Hoog x Minimale duur x Maximale duur x + Flexibilisering pensioendatum Vervroegd pensioen De mogelijkheid om het pensioen te vervroegen biedt een werknemer de mogelijkheid om eerder te stoppen met werken en de uitkeringen in ontvangst te nemen. Deze keuzevrijheid krijgt derhalve een hogere rating dan wanneer dit niet wordt aangeboden. GRAFIEK 31 Flexibilisering vervroegd pensioen 250 0 1 2 3 4 10 Aantal Regelingen 200 150 100 50 8 6 4 2 0 Ja (+) Nee (-) 0 Minimale pensioenleeftijd De minimale pensioenleeftijd geeft aan welke leeftijd (afwijking van de AOW-leeftijd) een (gewezen) deelnemer minimaal moet hebben bij pensionering. Hoe lager deze leeftijd, des te meer vrijheid voor de (gewezen) werknemer om hier gebruik van te kunnen maken. Grafiek 32 is in deze demoversie niet beschikbaar TPRA Regelingen Rapport 2017 18

Uitstel pensioen Het uitstellen van pensioen is de tegenhanger van vervroegd pensioen. De enige voorwaarde die hieraan verbonden is, is dat het pensioen uiterlijk 5 jaar na ingang van de AOW-leeftijd van de werknemer moet ingaan. Deze keuzevrijheid is gunstig voor de werknemer en krijgt dus een hogere rating. GRAFIEK 33 Flexibilisering Uitstel pensioen Aantal Regelingen 160 140 120 100 80 60 40 20 0 0 1 2 3 4 Ja (+) Nee (-) 10 8 6 4 2 0 Maximale pensioenleeftijd De maximale pensioenleeftijd geeft de leeftijd (afwijking van AOW-leeftijd) aan wanneer het pensioen van de (gewezen) deelnemer uiterlijk moet ingaan. Grafiek 34 is in deze demoversie niet beschikbaar Deeltijdpensioen Deeltijdpensioen houdt in dat een werknemer voor een bepaald percentage met pensioen is en nog voor een bepaald percentage blijft doorwerken. Deze flexibiliteit is gunstig voor werknemers die hiervan gebruik willen/kunnen maken en krijgt dus een hogere rating dan wanneer deze optie niet wordt aangeboden. Verdere informatie over flexibiliseringsopties is in deze demoversie niet beschikbaar TPRA Regelingen Rapport 2017 19

Vrijwillig pensioen bij fonds Algemeen De vrijwillige onderdelen van het pensioen hebben betrekking op onderdelen buiten de standaardregeling van het pensioenfonds. Hierbij geldt feitelijk dat het altijd positief is als een (gewezen) deelnemer kan kiezen om gebruik te maken van een bepaald vrijwillig onderdeel. Verdere informatie over vrijwillige aanvullingen is in deze demoversie niet beschikbaar TPRA Regelingen Rapport 2017 20

Indexaties en kortingen Algemeen Pensioenaanspraken worden meestal toegezegd op basis van een nominale waarde. In sommige gevallen wordt er een voorwaardelijke (als de middelen beschikbaar zijn) of onvoorwaardelijke indexatie toegezegd. De rating van de indexaties wordt gebaseerd op drie kenmerken: de ambitie die het fonds heeft, de werkelijk gerealiseerde indexatie en de eventuele korting die gegeven is op de uitkeringen. Verdere informatie over indexaties en kortingen is in deze demoversie niet beschikbaar TPRA Regelingen Rapport 2017 21

Volledige ratinglijst Voor de verantwoording van de ratingsystematiek en een uitleg over de gebruikswaarde van de TPRA Rating Regelingen zie www.tpra.nl/ratingregelingenoverzicht. Hoogst beoordeelde regelingen TABEL 1 Regelingen met vijf diamanten Regeling ANWB (Unigarant) APG Honeywell British American Tobacco Ikea Blue Sky Group De Nederlandsche Bank Loodsen PNO Media 1 Ratings van alle regelingen In de linkerkolom van de tabel is aangegeven of het fonds de gegevens over de regeling heeft gevalideerd. TABEL 2 Ratings Regeling Abbott (Basis) ABN AMRO ABP Achmea AFM Agrarisch (Agf sector) Agrarisch (Eierensector) Agrarisch (Kaassector) Ahold Alliance Rating TPRA Regelingen Rapport 2017 22

Regeling ANWB (Pensioenregeling D Logicx) ANWB (Pensioenregeling D) ANWB (Unigarant) APF APG Apotheken (medewerkers) ARCADIS Archimedes Architectenbureaus Astellas Atradius AVEBE Avery Dennison AZL B&S Bakkersbedrijf (Basis) Banden- en Wielenbranche Bavaria (Boven CAO) Bavaria (CAO) Betonproductenindustrie (Basis) Bisdommen Huishoudelijk personeel (Reglement II) Blue Sky Group bouwmaterialen Bouwnijverheid (Afbouw) Bouwnijverheid (Afbouw-UTA) Bouwnijverheid (Baksteen) Bouwnijverheid (Bikudak) Bouwnijverheid (Bikudak-UTA) Bouwnijverheid (Bouw) Bouwnijverheid (Bouw-UTA) Bouwnijverheid (Mortel) Bouwnijverheid (Natuursteen) Bouwnijverheid (Timmerindustrie) British American Tobacco Brocacef Cargill (Basis) Chemours (Middelloon) Cindu Coram CRH Pensioenregeling B CRH Pensioenregeling I Rating TPRA Regelingen Rapport 2017 23

Regeling Croda (Basis) De Fracties (Basis) De Nederlandsche Bank Delta Lloyd Detailhandel (Basis) Deutsche Bank DHV Dierenartsen Dranken (Basis) DSM Equens ERIKS EY Forbo (Eurocol) Forbo (Flooring & Novilon) Fresenius Fysiotherapeuten in loondienst Fysiotherapeuten zelfstandig Gasunie Grolsch Grontmij (Basis) Groothandel in Levensmiddelen Groothandel in Vlakglas Hagee Haskoning Heineken Holland Casino Honeywell Hoogovens Horeca & Catering (Basis) Houthandel Houtverwerkende Industrie en Jachtbouw (Hout) Houtverwerkende Industrie en Jachtbouw (Jachtbouw) Ikea ING CDC Kappersbedrijf Kas Bank KLM Algemeen KLM Cabinepersoneel (Middelloon) KLM Vliegend Personeel Koninklijke Cosun Rating TPRA Regelingen Rapport 2017 24

Regeling Koopvaardij KPN (Basis) Landbouw (Basis) Levensmiddelenbedrijf (Basis) Loodsen Metaal & Techniek (Basis) Metalektro (Basis) Metro Meubelindustrie en Meubileringsbedrijven (Basis) MITT MN Services Molenaars MSD Nederlandse Groothandel (Groothandel Basis) Nederlandse Groothandel (Hegro Basis) NIBC NN CDC Norit Notariaat (Kandidaat-) notarissen in loondienst Notariaat Medewerkers Notariaat Zelfstandigen Openbaar Vervoer Openbare Apothekers Openbare Bibliotheken ORTEC (Basis) OWASE Particuliere Beveiliging Particuliere Beveiliging (G4S) Pensura (Basis) Pepsico (Duyvis) Pepsico (Regeling B) PGB (Grafimedia) PGB (Kartonnage- en Flexibele Verpakkingenbedrijf) PGB (Verf- en Drukinktindustrie) Philips PNO Media 1 PNO Media 2 PNO Media 3 PNO Media 4 PNO Media 6 PNO Media 7 Rating TPRA Regelingen Rapport 2017 25

Regeling PNO Media Film en Bioscoop PNO Media MPRA Pon (Ring K) Pon (Ring P) PostNL Provisum (Basis) Rabobank Recreatie Reisbranche (Basis) Rijn- en Binnenvaart Robeco (Basis) Rockwool Roeiers in het Rotterdamse Havengebied SABIC Sagittarius (Hagemeyer) Sagittarius (Rexel) Schilders Schoen-, Leder- en Lederwarenindustrie Schoonmaak- en Glazenwassersbedrijf Slagersbedrijf Sligro Smurfit Kappa (Basis) SNS REAAL Spoorwegen (Variant A) Spoorwegen (Variant C) Sportfondsen Staples (Basis) Tandtechniek TDV Telegraaf Ten Cate Thales TNO TNT Express TOTAL Transavia (Ring Cabine) Transavia Ring Grond (Groep 1 voor 2016) Transavia Ring Grond (Groep 2 na 2016) Transport (Basis) Trespa True Blue Middelloon (Basis) Rating TPRA Regelingen Rapport 2017 26

Regeling Unilever Forward Urenco Urenco (ETNL) UWV Van Lanschot (Basis) VLEP Gemaksvoeding (Basis) VLEP Pluimvee (Basis) VLEP Versvlees (Basis) VLEP Vleeswarenindustrie (Basis) VNU Vopak (Basis) Waterbouw Werk en (re)integratie (SW-regeling) Wolters Kluwer Wonen Woningcorporaties Xerox Yara Zoetwarenindustrie (Basis) Zorg & Welzijn Zorgverzekeraars (Pakket A) Zorgverzekeraars (Pakket B) Zorgverzekeraars (Pakket C) Zuivel Rating Gegevens zijn door het uitvoerende pensioenfonds gevalideerd TPRA Regelingen Rapport 2017 27

DEMO TPRA Regelingen Rapport 2017 TPRA Regelingen Rapport 2017 28