Rabobanken op koers met de binnenvaart Onderhoud op koers Nummer 46 X Jrg 0X 12 Xxxx mei 2014 2011 Mts Nesselande heeft primeur. 3 Nooit stoppen met onderhoud. 6 'Ondernemen doe je met visie.' 8
Voorwoord Peter Kamsteeg Regeren is vooruitzien Bovenstaande is een kreet waarvan je kunt denken 'Ja waar, maar het is makkelijker gezegd dan gedaan.' Toch is het zo dat je niet kunt ondernemen zonder plannen en zonder te anticiperen op wat komen gaat. Het blijven investeren in relaties, innovatie, samenwerkingsverbanden en in het schip, is van essentieel belang voor de continuïteit van de onderneming op langere termijn. Dagelijks steek ik tweemaal de Lek over. Het doet mij deugd dat de pont steeds vaker moet wachten voordat een aantal binnenvaartschepen voorbij is gevaren. Op het oog wordt het scheepvaartverkeer drukker. Ik kijk dan ook altijd hoe diep de schepen liggen en vraag mij af of de schipper goede prijzen heeft kunnen bedingen. Want dat is wat je vaak hoort de achterliggende zes maanden: er is voldoende vracht maar de prijzen blijven (te) laag. De komende jaren wordt een geringe economische groei verwacht. Maar al maakt de industrie ook de beste producten, deze moeten wel bij de consument komen en de industrie heeft weer voorraad nodig. Transport is binnen de economie een onmisbare schakel. Het zou goed zijn wanneer alle partijen in de vervoersketen juist meer vooruit zouden kijken en meer voor de lange(re) termijn zouden gaan. Daarmee wordt ook indirect gezegd dat de binnenvaart een sector is die haar krachten onvoldoende kent. Daarom is het juist nu zaak om de juiste afwegingen te maken. Ga ik samenwerken en met wie? Hoe houd ik mijn schip toekomstbestendig? Hoe ziet de markt er over enkele jaren uit en anticipeer ik op tijd? Waar kan ik snijden in de kosten en bezuinig ik wel op de juiste zaken? Antwoorden op deze vragen zijn lang niet altijd gemakkelijk te beantwoorden. Maar door met elkaar in gesprek te gaan, worden nieuwe ideeën geboren die het fundament kunnen zijn voor een sterke positie van de binnenvaart op de lange termijn in de nationale en internationale economie. Peter Kamsteeg Manager Zakelijke Relaties Rabobank Krimpenerwaard Rabobank Binnenvaartbanken: naast Rabobank Krimpenerwaard zijn dat Rabobank Altena, Rabobank Merwestroom en Rabobank Oosterschelde. Op koers 2
Mts Nesselande eerste binnenvaarttanker met polymeer coating Ondernemen is vooruitzien. Vandaag doen wat overmorgen noodzakelijk wordt, verder kijken dan de onderhoudsneus lang is. Nu de kosten, later de (extra) baten. Vanuit die gedachten noteerde mts Nesselande zijn primeur op het binnenvaartbord en werd daarmee het eerste binnenvaartschip met polymeer coating aan boord. In de volle zon lag mts Nesselande (1964) in Raamsdonskveer voor regulier onderhoud tegen de kant. Het karwei was bijna klaar en binnenvaartondernemer Johann Junger besprak met één van de werfmedewerkers de laatste zaken. Susanne was ondertussen met hun kinderen Britt en Vinnie onderweg vanuit de Rotterdamse wijk Nesselande, de naamgever van het tankschip. Het bleek druk en files verhinderden haar vlotte doorrijden. Na aankomst werd de auto vlot aan boord gezet en was het de geur van verse koffie die het gesprek probleemloos op gang bracht. Familie Junger begon met de vaart begin 2008. Johann en Susanne Junger: 'Na het coaten hebben wij nog geen dag stil gelegen. Op koers 3
vervolg van pagina 3 Aangeschoven aan tafel vertelde Susanne desgevraagd het waarom van de naam Nesselande: 'Wij wonen daar met plezier en omdat er al een aantal schepen rondvaart met namen van Rotterdamse wijken, vonden wij dat erg passend voor ons eigen binnenvaartschip.' Sinds die tijd heeft het sympathieke schippersgezin eigenlijk geen gebrek aan werk gehad. De vaart in de levensmiddelenmarkt was al die jaren gewoon goed en ook de crisis ging daarmee behoorlijk aan hun onderneming voorbij. De vracht bestond in die periode vooral uit vloeibaar tarwezetmeel dat vervoerd werd tussen Hamm en Nijmegen. Iets wat veranderde na het noodzakelijke coaten van de tanks enige tijd geleden. Na dat moment bestond de lading vooral uit hoogwaardige GMP producten. Daarmee wordt onder andere naar de Duitse kanalen gevaren. Hoewel er naar beneden nu toch ook weer vloeibare tarwe aan boord gaat voor Nijmegen of spijsolie voor Rotterdam. Prima trajecten en puik werk, meent het schippersechtpaar. Die ladingswitch binnen onderneming Nesselande was eigenlijk 'pure noodzaak.' Johann legt uit dat de coating van de tanks dermate slecht was dat het schip op dit punt niet meer door de controle zou komen. 'Voor ons was dat het moment waarop wij tegen elkaar zeiden "Dat moeten we niet willen." Want een slechte naam heb je zo en een goede moet je juist vasthouden. Dus werden de tanks gestraald en opnieuw in de coating gezet. Nadien hebben wij nog geen dag stil gelegen.' De tweede overweging om dit karwei te klaren, was de wens van hun bevrachter die meer hoogwaardig vervoer wilde, inspelend op groeiende vragen vanuit de markt. 'Maaskade Bevrachters wil aan klanten laten zien dat zij ook dergelijk vervoer kunnen inzetten.' Een logische gedachte als 'duurzaam' en 'groen' begrippen zijn die ook in de binnenvaart opgeld doen. Johann knikt en bevestigt: 'Met de eerdere verbouwing hielden wij al rekening met de verschillende (milieu)eisen zonder dat wij toen precies wisten hoe die zouden gaan gelden. Wij hebben later de Green Award aangevraagd en gekregen.'maar voorafgaand aan de (bijzondere) coating werd meer werk verzet... Eerste binnenvaartschip Omdat ondernemen vooruitzien is, past dat in de visie van de familie Junger. Een mooi voorbeeld van slagkracht is de spilrand die op mts Nesselande werd aangebracht. Het idee ontstond in samenspraak met de bevrachter, die wees op de groeiende aandacht vanuit de klant op het gebied van morsingen. De eisen op dat gebied zijn aanstaande. De opstaande rand op het trunkdek voorkomt nu het morsen van lading in het oppervlaktewater tijdens de overslag. Een sowieso zinvolle investering die echter wel uitgevoerd moest worden voordat de tanks zouden worden gecoat. Susanne: 'Wij hebben de spilrand gelijk meegenomen. Want na het coaten van de tanks kon je niet meer lassen aan dek. Dat zou de coatlaag weer beschadigen. Belangrijk punt omdat de aangebrachte coating nogal bijzonder is. Wij zijn namelijk het eerste binnenvaartschip die dit heeft.' Een primeur dus. Johann doet uit de doeken wat er dan zo bijzonder is aan de oppervlaktebehandeling. Het aangebrachte product wordt in de zeevaart al 25 jaar gebruikt. De schipper heeft het over Marine Line, een speciale, slijtvaste polymeer coating voor zowel chemische als voor levensmiddelentanks. 'Maaskade wees ons op deze mogelijkheid die qua kosten nu voordeliger zou uitvallen dan eerder het geval was. In het verleden was dat financieel niet aantrekkelijk. Wij zijn met de jongens van Marine Line en Muehlhan om tafel gegaan en kwamen na een goed overleg bij elkaar. Tegen gunstigere voorwaarden heeft de laatste onze tanks gestraald en gecoat met coating van Marine Line. Wij zijn daarmee de eerste binnenvaarttanker.' Johann legt uit dat de aangebrachte polymeerlaag Op koers 4
voor 99% resistent is tegen alle stoffen. Zelfs tegen agressieve zuren en loog. Na het aanbrengen van de coatlaag werd deze met kachels opgewarmd ('heat cure') tot 180 graden om de coating te laten uitharden. Nu is deze bestand tegen temperaturen van min 40 tot plus 150 graden Celsius. 'Er zijn zeeschepen die hun lading niet eens in roestvrij stalen tanks mogen vervoeren, maar alleen in tanks die voorzien zijn van deze polymeer coating.' Meerwaarde Maar voordat dit speciale karwei kon worden uitgevoerd, was overleg met de bank nodig. Dat contact was snel gelegd en het plan van de bijzondere coating kwam ter tafel. Susanne legt uit een goed overleg met de geldgever 'heel belangrijk' te vinden. 'Rabobank voelt goed aan waar je heen wilt met je bedrijf. Ineke Warmerdam, onze accountmanager, doet dat prima. Zij weet wie wij zijn. Ineke kent haar klanten heel goed, zij snapt wat wij willen en dat geeft een fijn gevoel.' Beide echtelieden benadrukken de absolute meerwaarde als een bank kennis heeft van de markt en er een goede relatie is met de klanten. 'Dit was toch een behoorlijke investering en zonder begrip en medewerking van de bank red je het niet.' Vinnie en Britt (links en tweede van links) wonen met moeder Susanne aan de wal in de Rotterdamse wijk Nesselande. Op koers 5
Bezuinigen op onderhoud: 'Nooit doen.' Een schip behoort te varen. Stilliggen is eigenlijk geen optie. Maar onderhoud op zijn tijd moet. Dan is zicht op de kosten en weten wat er komt uiterst belangrijk. Want 'regeren is immers vooruitzien.' Aan het woord is John van den Elshout van Expertise-, Taxatie- en Ingenieursbureau Van Pelt & Co B.V.: 'Ondernemen is niet het varen van A naar B, maar veel meer het sturen op getallen.' John van den Elshout adviseert binnenvaartondernemers vooral niet te bezuinigen op hun onderhoud. Het drijvende restaurant De Stroming, gevestigd op twee dekschuitjes, is de ontmoetingsplek en het boeiend uitzicht op de Historische Stadshaven aldaar het decor. Van den Elshout woont in deze ansichtkaart even verderop. Zijn woonstede staat in Woudrichem, ofwel in de vesting van Woerkum. Het bruggetje naar het thema "onderhoud" is eenvoudig te leggen via de ambachtelijke scheepswerf aan het werkhaventje met traditionele hijsboom en een helling met kaapstander. Bezitters van historische vaartuigen kunnen hier kleine onderhoudsklussen uitvoeren. Van den Elshout is directeur bij Van Pelt & Co, het bureau dat sinds 1942 een begrip is in de binnenvaart en waar mensen werken die hun roots in deze sector hebben. Sinds 2003 is Hardinxveld- Giessendam de uitvalsbasis voor deze experts. Zij gaan op pad voor schade-expertises, taxaties, arbitrage, tekenwerkzaamheden of voor advies en / of bouwbegeleidingen. Van Pelt & Co werkt onder Op koers 6
meer voor particulieren, verzekeringsmaatschappijen, banken, overheid en beursassuradeuren in binnenen buitenland. Fout besparen Als geen ander weet Van den Elshout dus waarover hij spreekt als hij zegt dat binnenvaartondernemers voluit voor hun scheepsonderhoud willen gaan, maar dat de middelen in veel gevallen ontbreken. Ofwel: er is vracht genoeg, er wordt alleen 'te weinig' betaald. Als er dan bespaard moet worden, blijkt onderhoud maar al te vaak het kind van de spreekwoordelijke rekening. 'Natuurlijk zijn er ondernemers die het onderhoudsboekje keurig volgen. Maar er zijn schippers die dat niet doen en dat is onverstandig.' Neem de (te) late verversing van smeerolie. De enige manier om daarop te besparen is door een regelmatige bemonstering. 'Dan heb je in beeld wat de smeerolie doet. Op die manier doe je het beheerst en weet je wanneer er zaken in de olie zitten die er niet in thuis horen. Ververs je te laat en je krijgt motorschade dan komt dat door versleten onderdelen. En die schade is niet verzekerd. Je bespaart dan weliswaar op je olie, maar de kosten bij reparatie liggen vele malen hoger.' Controle blijkt bij onderhoud het sleutelwoord. Inspectie niet alleen van de smeerolie, maar ook de check van draaiende onderdelen, de autokraan, het stuurwerk, het signaleren van ophopend vet enzovoorts. Van den Elshout adviseert ondernemers regelmatig hun achterpiek in te kruipen en de vetspuit te hanteren. 'Controleer daar het roerwerk en zit er speling op de pennen, doe er dan wat aan. Als het roer eruit ligt door achterstallig onderhoud zal de verzekering niet thuis geven en ben je verder van huis. Bespaar daarom nooit op onderhoud.' Verstandig ondernemen Niet besparen op onderhoud, niet besparen op reparatiekosten, maar als de tering naar de nering gezet moet worden, wat zijn dan de opties? Van den Elshout is realist genoeg. Want natuurlijk zijn er situaties waar de middelen krap bemeten zijn. In zijn optiek is er veel te besparen in het verstandig gebruiken van installaties en op het verbruik van brandstof door de tijd die er is goed te benutten. Langzaam varen waar het kan, doorblazen als het nodig is. 'Het komt er op neer dat je moet ondernemen met verstand. Weten wat je kosten zijn en waar die te verwachten zijn. Het is niet alleen van A naar B varen.' Ondernemers moeten meer in kaart brengen wat er op termijn te verwachten valt aan kosten en reparaties, klinkt zijn advies. 'Je behoort te weten hoeveel cent per ton per dag je moet verdienen om rendabel te zijn. Schippers moeten meer varen op getallen. Het is noodzakelijk te weten wat erin komt en hoeveel je kwijt bent aan poetslappen, aan verf en noem maar op. En waar je het even niet helder meer hebt, haal er dan deskundigen bij, maar laat de zaken niet op zijn beloop.' Want juist als het minder gaat, komt het aan op goed ondernemerschap. Een pijler daaronder is de kennis van de onderneming: de pijnpunten, de kracht en het zicht op de financiële gezondheid. Met die gegevens kun je anticiperen op de omgeving en wordt repareren veel meer investeren. Om Bouwe Bekking (schipper Telefónica Blue in de Volvo Ocean Race 2009) te citeren: 'Je moet bij zwaar weer nooit de kust opzoeken, maar op volle zee blijven.' Het was zijn motto in de vierde etappe van Singapore naar Qingdao. Het leverde hem de etappezege op. Op koers 7
Varen met visie Peter Kramer en Annelieke Nijenhuis: 'Niet ieder voor zich, maar allemaal samen.' Ondernemen doe je met visie. Kansen moet je pakken. Wie continuïteit wil, moet vooruit kijken. Investeren heet dan terugverdienen. Bij Peter Kramer en Annelieke Nijenhuis, een jong, fris ondernemersechtpaar, staat de spreekwoordelijke scheepstelegraaf op "vol vooruit." Achter het landschap gevormd door bergen granulaat ligt ms Sunstar aan de 550 meter lange kade, het toneel van grote bedrijvigheid. In het water van de Nieuwe Maas wacht het schip geduldig op de lossing van steenachtig bouwafval door Van Bentum Recycling Centrale. Wie aan boord stapt, treft een enthousiast stel ondernemers dat vooral hun eigen relaas wil doen. Verhalen over "koffie met appeltaart" blijken bij het schippersechtpaar minder in trek. Beiden komen van de wal, maar hebben hun hart verpand aan het water. Peter vertelt dat zij sinds 2008 op de 105 meter lange Sunstar (144 TEU) varen. Een naam die hij leende van zijn grootvader omdat deze ooit een jacht bezat met die naam. Jeugdherinneringen dus. 'Het vorige schip was 86 meter en we liepen hier bij toeval tegenaan. Het was een kans. We keken naar de mogelijkheden en rekenden de plannen door of het haalbaar was. Juist ook in wat mindere tijden.' Annelieke vult aan: 'We maakten zelfs een berekening als we 30 procent minder zouden varen.' Het bleek een vooruitziende blik. Een jaar later sloeg de crisis toe. De koop bleek Op koers 8
een gouden deal. Niet alleen omdat een wens was uitgekomen, maar ook dankzij het verstandige rekenwerk. De vaart werd weliswaar minder, maar bleef voor hen exploitabel. Terugverdienen Onlangs werd bij het schip uit 2004 het roerwerk volledig vervangen. Voor de NBKB moest er een nieuw certificaat komen. Peter: 'We moesten toch droog en hebben toen het groene roersysteem van Machinefabriek De Waal eronder gezet. Een slank roertype waar het water makkelijker langs stroomt. Ook zijn de roerkoningen verder naar buiten gezet. Bij het rechtuit varen kan het water vrijer doorstromen, zonder dat het tegen je roer komt.' Er wordt geadverteerd met 10 tot 15% brandstofbesparing. Dat is de theorie, wat doet de praktijk? 'Die percentages redden we niet. We hadden zelf al ingecalculeerd dat dit wat lager zou liggen. Dat is ook uitgekomen. We halen 5 à 6%.' Annelieke valt hem bij: 'We zijn tevreden. Het komt toch naar je toe, je verdient het terug. We kijken naar reparaties en vernieuwingen die haalbaar zijn. De ruimte om grote investeringen te doen is gewoon wat minder. Dit is dan weliswaar een kleine stap, maar we geloofden erin.' Peter vult aan dat investeren in bijvoorbeeld een mindere uitstoot niet tot uitdrukking komt in 'een beloning.' De binnenvaart moet vergroenen, maar klanten betalen dat (nog) niet terug. De bereidheid om duurzaam te investeren is om financiële redenen binnenvaartbreed niet zo heel groot, meent Annelieke die ontboezemt zelf niet zo heel "groen" te zijn. 'Het mag niet alleen kosten, het moet ook wat opbrengen. Voorlopig krijgt de goedkoopste nog steeds het werk.' menen de jonge ondernemers. Zij: 'Want zo hard gaat het niet.' Hij: 'We zullen met elkaar de crisis te lijf moeten gaan.' Annelieke breekt een lans voor meer samenwerking, niet ieder voor zich maar meer samen. Alle marktpartijen, verladers, vervoerders, banken, moeten dienstbaar zijn aan hetzelfde doel: marktherstel. 'Het ondernemerschap moet omhoog. Mensen moeten keuzes maken. Wij zijn heel erg bezig met welke stappen wij kunnen nemen. De visie ontbreekt in veel gevallen en dat is wat de binnenvaart nodig heeft.' Peter vindt de sector daarin te fragmentarisch, het is 'dweilen met de kraan open.' Desgevraagd geeft hij een voorbeeld. 'Er gaan ondernemers failliet en die schepen verdwijnen de Waalhaven in. Die casco's komen voor de helft van de prijs weer op de markt. Goede ondernemers krijgen het daardoor steeds moeilijker. Natuurlijk moeten ook de banken hun zaken rond krijgen, dat snap ik. Maar het is oneerlijke concurrentie. Zolang er casco's in de Waalhaven liggen, moeten ook de geldinstellingen meer samenwerken. Banken en binnenvaart moeten gezamenlijk de crisis te lijf te gaan. Alle banken die in de binnenvaart investeren, hebben er belang bij dat de binnenvaartmarkt zich stabiliseert. Het gaat om een gezamenlijke verantwoordelijkheid.' Verbeter de wereld, begin bij jezelf. Natuurlijk. Een andere vaarroute is het wachten op groei. Maar gezien de matige verwachtingen zal er dan nog wel wat water door de Nieuwe Maas stromen. Kan de sector daar op wachten? Samen Bodemprijzen, het blijft nog wel even een item in de binnenvaart is de verwachting. Vracht is er wel, maar de prijzen zijn gewoon niet geweldig. Om de vervoersmarkt de kans te bieden op de korte termijn te herstellen, zullen er stappen gezet moeten worden, Op koers 9
Drie dagen ontmoeten, kennis delen en ervaringen uitwisselen Van 13 tot en met 15 mei aanstaande wordt in Gorinchem voor de tiende keer de vakbeurs voor de maritieme branche georganiseerd. Voorheen gebeurde dit onder de noemer Construction & Shipping Industry. Vanaf 2014 heet het event Maritime Industry. Een even zo belangrijk platform voor techniek, installatie en constructie middenin een regio die zich kenmerkt door een brede maritieme industrie. En onverminderd een plaats om te netwerken en te ontmoeten De Evenementenhal aan de Franklinweg 2 is weer drie dagen lang het trefpunt voor ondernemers en relaties uit de maritieme sector. Op de vakbeurs zijn als vanouds producenten, importeurs, constructeurs, groothandelaren en toeleveranciers aan de binnenen zeevaart. Bedrijven ontmoeten bedrijven. Maar meer nog: mensen ontmoeten mensen. Op die beursvloer vol ontmoetingen zijn ook de Rabobank Binnenvaartbanken aanwezig. Natuurlijk om te netwerken, maar veel meer nog om te ontmoeten. Voor de bank blijft de persoonlijke verbinding tussen mensen de sleutel tot het échte contact: elkaar in de ogen kijken, een hand geven en onder het genot van een goede kop koffie (of thee) samen spreken in een sfeervolle, gastvrije omgeving. Dat is waardevol en voegt toe. In een persoonlijk contact zie je immers non-verbale reacties en ervaar je het contact. Elementen die stuk voor stuk een zakelijke of persoonlijke relatie kleur meegeven. Zaken zullen er op de beursvloer overigens best gedaan worden. Maar ook dat gebeurt op basis van persoonlijk contact. Want je doet immers zaken met mensen, niet met bedrijven. Uitgenodigd De Rabobank Binnenvaartbanken staan dit jaar overigens op een andere plek. Dat mag dan een nieuwe locatie zijn, de gezichten zijn hetzelfde gebleven. U bent dit keer daarom van harte uitgenodigd in stand 248 om een kijkje te komen nemen. Wilt u weten wanneer uw eigen accountmanager op de beurs aanwezig is? Neem dan contact op met uw lokale Rabobank, afdeling Binnenvaart. Maritime Industry in de Gorcumse Evenementenhal. Ook de plek waar Rabobank graag haar klanten (weer) ontmoet... Op koers 10
Op koers 11
Colofon dit blad is een uitgave van de Rabobank Binnenvaartbanken en verschijnt vier keer per jaar. De oplage bedraagt 1181 exemplaren en wordt verstuurd aan binnen vaartondernemingen. Opmerkingen en vragen kunt u aan ons doorgeven via e-mail aan: Binnenvaart@merwestroom.rabobank.nl of telefonisch (0184) 67 31 11. www.rabobank.nl/binnenvaart Redactie Rabobank Altena Rabobank Krimpenerwaard Rabobank Merwestroom Rabobank Oosterschelde Ontwerp TekstAtelier - Wijk en Aalburg Druk Drukkerij De Waard - Houten Op koers 12