Van Afval Af transitie-agenda naar een circulaire economie NVRD themadag Roel van Raak(DRIFT) vanraak@drift.eur.nl
Aanleiding en doel van Van Afval Af Verpakkingenakkoord Circulaire Economie Schuivende rollen private en publieke partijen Gemeenten onder druk door recessie kunststof verpak- kingen Kunnen we 2015 aangrijpen vooreen slag in de transitie naar de circulaire economie? Agenderend & verkennend: juiste vragen vinden, waar mogelijk de antwoorden Fijn Huishoudelijk afval Gemeentelijk afvalbeheer
Drieluik praktisch
Drieluik praktisch
Transitieperspectief Transities zijn fundamentele omwentelingen in (technische) maatschappelijke systemen in structuur, cultuur, werkwijze Bijvoorbeeld energie- en materiaalsystemen Transities gebeuren altijd al, transities beïnvloeden voor duurzaamheidsdoelen. DRIFT onderzoekt, adviseert, onderwijst en werkt in de praktijk aan transities.
Circulaire Economie: buzzword of trendbreuk?
Circulaire Economie: bouwstenen Pre-industriële symbiose Afvalhiërarchieën: ladder van Lansink, reduce-reuse-recycle 1e moderne transitie: Van storten naar verbranden 2e moderne transitie: Van verbranden naar hergebruik Life Cycle Analysis, CO 2 optimalisatie Producentenverantwoordelijkheid: Producent verantwoordelijk voor hele productcyclus Moreel Juridisch Marketing Core Business Uitvoering vrijwel altijd indirect
Circulaire Economie: bouwstenen Ecodesign / design for recycling Ontwerpgericht LCA-achtige optimalisatie Maar ook: biomimicry Cradle-to-Cradle Braungart en architect McDonough, Afval is voedsel Techno-& biosfeer Productgericht, take back Nog sterk ecopremium economisch model
Circulaire Economie MacArthur foundation / McKinsey / CE100 NL-studie TNO, MVO Nederland Bouwt sterk op Cradle-to-Cradle voort qua inhoudelijke visie Aansprekende vorm voor boardroom Meer bedrijfs-/ sectogericht Grondstof hedge, i.p.v. ecopremium of moreel appèl
Circulaire Economie: trendbreuken Naast milieudruk, hernieuwde focus op productgrondstof(schaarste) Grotere rol bedrijfsleven, kleinere rol overheid Core business ipv traditioneel MVO Hogere kwaliteitsambities (upcycling) Meer samenwerking over de keten Hype is teken van veranderingsbereidheid?
Circulaire Economie: uitdagingen Energievraagstuk blijft onderbelicht Niet alle grondstoffen zijn tikkende tijdbommen Reverse logistics Onmogelijke voorfinanciering consument, producent of overheid Performance economy problematisch Lokale versus globale kringlopen
Toenemende rol gemeenten in cyclus? Circulaire Economie vraagt integratie: actief in één schakel betekent rol in alle schakels Gemeentelijk belang in moeten verwerken wat fabrikanten produceren. Voorlopig nog geen grootschalige retoursystemen op productniveau. Aansluiting bij lokale agenda & mogelijkheid lokale kringlopen Kunststof laat die verschuiving al zien.
Positie gemeenten in cyclus
CE Grijpt aan op lopende discussies in sector Producentenverantwoordelijkheid Risicomijding versus publiek ondernemerschap Markt <-> Overheid relatie Verbranden: pragmatisch of principieel
Circulaire Economie grijpt aan op lopende discussies in sector Producentenverantwoordelijkheid Risicomijding versus publiek ondernemerschap Markt <=> Overheid relatie Verbranden: pragmatisch of principieel Afvalbeheer als instrument in sociaal beleid
schaalvoordelen internationalisering (afval)markt randvoorwaardelijke Rijksoverheid Samenwerkingen & convergentie lokaal sociaal beleid lokale initatieven (lokale kringlopen) bestaande structuren / versnippering lokale politieke keuzes
KORTE EN MIDDELLANGE TERMIJN AGENDA
Lokaal:Good and best practices Werken aan CE is ook gewoon kringlopen verder sluiten: Heldere visie en duidelijk doelen gericht op de hele inzameling (en organisatie) Financiële ruimte (of zelfs winst) door elders te besparen Perverse prikkel op restafval weghalen Van achterblijven naar good practice, van good practice naar best practice doorbraken in de hoogbouw Nieuwe experimenten, lokale kringlopen
Landelijk niveau Commitment aan doelen door gemeenten Benchmarkmaat voor circulariteit Gezamenlijke druk op producenten. Inkoopmacht Verbetering inzameling en organisatie sortering kunststof randvoorwaarden om geloofwaardige speler te blijven, ook richting CE. Oplossen (perceptie) overcapaciteit verbranding Nieuwe oplossingen kleinschalig ontwikkelen, bijv. lokale kringlopen Doorpakken en doorontwikkelen