Trends in Medisch Klachten Tuchtrecht mr Hilde van der Meer KNMG KNMG Symposium Arts & Recht 7 april 2011
1. KLACHTRECHT trends in regelgeving: Wet cliëntenrechten zorg Klachtrecht in de WCZ Het KNMG-alternatief Thema s 2. TUCHTRECHT trends in regelgeving: Openbaarmaking tuchtmaatregelen Modernisering & harmonisatie (?) trends in rechtspraak: Cijfers 2010 Uitspraken
KLACHTRECHT Trends in regelgeving
Wet cliëntenrechten zorg Doelstelling: versterken rechtspositie cliënt en minder versnippering patiëntenrechten Vervangt en wijzigt groot aantal wetten (o.a. Wet BIG en WGBO) Acht afdwingbare patiëntenrechten O.a. recht op effectieve en laagdrempelige geschilbehandeling
Klachtrecht in de voorgestelde WCZ Recht cliënt op effectieve & laagdrempelige geschillenbehandeling eisen: - schriftelijke regeling - klachten over naleving WCZ, kwaliteit van zorg & bejegening - zorgvuldig onderzoek & behandeling - gericht op voorkomen van geschillen NB: onafhankelijke klachtencie. niet langer verplicht!
Klachtrecht in de voorgestelde WCZ wel verplicht: gratis voor cliënt beschikbare klachtenfunctionaris uitspraak uiterlijk binnen 6 weken klager op de hoogte houden van voortgang schriftelijke mededeling aan klager van oordeel, maatregelen door zorgaanbieder + termijn waarbinnen gerealiseerd regeling in overleg met cliëntenraad of cliëntenorganisatie
Klachtrecht in de voorgestelde WCZ verplichte aansluiting zorgaanbieder bij landelijke geschillencommissie voor: - hoger beroep - geleden schade tot (uiteindelijk) 25.000,-- - klachten over ontbreken regeling 1 e aanleg - cliënten van wie in redelijkheid niet kan worden verlangd dat zij zich met klacht tot zorgaanbieder zelf wenden
Reactie KNMG op voorstel WCZ Algemeen: noodzaak empowerment cliënten onderschreven, maar grote bedenkingen t.a.v. WCZ. Klachtrecht: verbeteringen procedure en inhoudelijke kwaliteit klachtencommissies in sommige sectoren noodzakelijk, maar niet op voorgestelde wijze
Reactie KNMG op concept WCZ alternatief voorstel: klachtenfunctionaris (of pvp) op niveau zorgaanbieder of instelling verplicht zorgaanbieders tot aansluiting bij onafhankelijke klachtencommissie eerste aanleg op regionaal niveau
TUCHTRECHT Trends in regelgeving
Openbaarmaking Tuchtmaatregelen Nu: alleen bevoegdheidsbeperkende tuchtmaatregelen op naam in BIG-register Komende regelgeving: Nota van wijziging Wet BIG (na nog verdergaand voorstel SP): Berisping, boete, (vw) schorsing en doorhaling op naam in BIG-register Duur aantekening te regelen bij AMvB: berisping 5 jaar Aangenomen door Tweede Kamer op 29 maart 2011
Openbaarmaking Tuchtmaatregelen Reden: transparantie naar patiënten KNMG: - geen zinvolle (keuze-)informatie voor patiënten - onevenredig belastend stigmatiserend voor artsen - niet bevorderlijk voor openheid na incidenten - ondermijnt doelstelling tuchtrecht: waarborgen kwaliteit beroepsuitoefening
Openbaarmaking Tuchtmaatregelen Wat regelt nota van wijziging verder? aantekening in BIG-register van: - in het buitenland opgelegde bevoegdheidsbeperkingen (beroep op hardheidsclausule mogelijk) - maatregelen IGZ die bevoegdheidsbeperking impliceren
Modernisering Tuchtrecht Harmonisatie wettelijk tuchtrecht geen nieuws! (geen prioriteit Min v Jus) Minister VWS: na zomer 2011 brief evaluatie tuchtrecht! (2012 Wet BIG)
TUCHTRECHT Trends in rechtspraak
Tuchtrecht: Cijfers* Ingekomen klachten RTG s: - 1368 (2008) - 1496 (2009) - 1524 (2010) Afgehandelde klachten RTG s: - 1347 (2008) gemiddelde afhandeltijd 283 dagen - 1309 (2009) gemiddelde afhandeltijd 264 dagen - 1496 (2010) gemiddelde afhandeltijd 276 dagen Ter publicatie aangeboden: - 40 (2008) - 40 (2009) - 59 (2010) * Bron: Jaarverslag Tuchtcolleges voor de Gezondheidszorg 2010
Tuchtrecht: Cijfers* Klachten ingediend door IGZ: - 6 (2008) - 18 (2009) - 12 (2010) Afgehandelde klachten tegen artsen in 2010: - 997 (67% alle klachten)
Tuchtrecht: Cijfers* Top 3: 1. Huisartsgeneeskunde (287 klachten: 29 %) 2. Psychiatrie (165 klachten: 17 %) 3. Overige Artsen (128 klachten: 13%)
Tuchtrecht: Cijfers* Gaan de meeste klachten over bejegening? Top 2 (2010) 1. onjuiste behandeling/diagnose 38 % 2. Geen/onvoldoende zorg 19 % NB: onheuse bejegening 4 % Maar: bejegening/communicatie van groot belang bij (voorkomen) klacht!
Tuchtrecht: Cijfers* Beslissing in Raadkamer 2010: 65 % bv. kennelijk ongegrond of niet-ontvankelijk Beslissing na zitting 2010: 35 % - klacht ingetrokken 9 2 % - niet-ontvankelijk 7 1 % - gegrond 249 48% - ongegrond 255 49 %
Tuchtrecht: Cijfers* Maatregelen na gegronde klacht 2010: Totaal 249 - gegrond geen maatregel 12 5 % - waarschuwing 179 72 % - berisping 45 18 % - boete 0 0 % - (vw) schorsing 6 2 % - gedeeltelijke ontzegging 2 1 % - doorhaling 5 2 %
Tuchtrecht Trends in rechtspraak Uitspraken
Uitspraken Thema s: - Samenwerking & Verantwoordelijkheidsverdeling - Minderjarigen: a. kindermishandeling b. dubbele toestemming
Uitspraken: samenwerking & verantwoordelijkheidsverdeling CTG 13 april 2010, 2009/18; LJN YG0205* - chirurg: pre-operatief consult - spataderoperatie (geen spoed) - uitgevoerd door arts-assistent (wel kennismaking!) Klacht: - verweerder heeft indruk gewekt zelf operatie uit te voeren, maar niet gedaan - verweerder is als opleider tekortgeschoten in supervisie artsassistent, die operatie uitvoerde * zie www.tuchtrecht.nl
Uitspraken: samenwerking & verantwoordelijkheidsverdeling CTG 13 april 2010, 2009/18; LJN YG0205* (vervolg) - geen informed consent: niet aannemelijk is geworden dat verweerder klager uitdrukkelijke toestemming heeft gevraagd en van hem heeft verkregen voor het laten verrichten van operatie door andere arts - uitvoering door arts-assistent in geneeskundig opzicht niet onjuist, ook nu inroostering door opleider plaatsvond Gegrond: waarschuwing
Uitspraken: samenwerking & verantwoordelijkheidsverdeling VRAAG: Moet patiënt te voren uitdrukkelijk instemmen met arts, die ingreep uitvoert? CTG 6 januari 2011, C2009.147;LJN YG0812* - cardio-thoracaal chirurg - recent geregistreerd - sternotomie om tumor te verwijderen - multi-disciplinair besproken - verweerder heeft patiënt voor OK niet gezien - calamiteit tijdens OK - patiënt overlijdt na tweede OK
Uitspraken: samenwerking & verantwoordelijkheidsverdeling CTG 6 januari 2011, C2009.147;LJN YG0812 (vervolg) Klacht (o.a): - informatie voorafgaand aan OK niet door operateur - te weinig ervaring voor complexe operatie - fouten tijdens uitvoering OK: onvoldoende maatregelen om neurologische schade te voorkomen
Uitspraken: samenwerking & verantwoordelijkheidsverdeling CTG 6 januari 2011, C2009.147;LJN YG0812 (vervolg) - het heeft grote voorkeur dat operateur patiënt persoonlijk spreekt voor OK, maar gezien omstandigheden niet verwijtbaar - gegeven dat arts patiënt niet persoonlijk heeft gesproken impliceert niet dat deze onvoldoende geïnformeerd en geen informed consent - uitvoering met ervaren collega voorkeur, maar mede gezien vertrouwen van hele multidisciplinair team en maatschap (waaronder opleider) en nu verweerder zelf niet twijfelde geen tuchtrechtelijk verwijt
Uitspraken: samenwerking & verantwoordelijkheidsverdeling CTG 6 januari 2011, C2009.147;LJN YG0812 (vervolg) - anesthesiologische voorbereiding OK niet optimaal: vooraf infuus in liesader noodzakelijk - in beginsel verantwoordelijkheid anesthesioloog, maar ook verweerder een verwijt, nu de algehele verantwoordelijkheid voor de operatie (inclusief de anesthesie) bij de operateur ligt - gegrond: waarschuwing
Uitspraken: samenwerking & verantwoordelijkheidsverdeling CTG 26 jan 2010,2008/192* - neuroloog - patiënte met insult daags na bevalling - voor neurologie opgenomen op gynaecologie op verdenking tumor of heel misschien een abces - meerdere neurologen, neurochirurg en gynaecoloog betrokken bij behandeling - patiënte overlijdt aan inklemming tgv oedeem bij abces
Uitspraken: samenwerking & verantwoordelijkheidsverdeling CTG 26 jan 2010,2008/192 (vervolg) klacht (o.a.): - onvoldoende onderzoek en behandeling waaronder onvoldoende aandacht en instructie aan verpleging (7 klachtonderdelen) - bejegening familie
Uitspraken: samenwerking & verantwoordelijkheidsverdeling CTG 26 jan 2010,2008/192 (vervolg) RTG: deels gegrond: waarschuwing betrokkenheid meerdere deels meer deskundige specialisten als verzachtende omstandigheid CTG: 6 van de 8 klachtonderdelen gegrond: berisping (NB: art 74 lid 4 en 5 Wet BIG!)
Uitspraken: samenwerking & verantwoordelijkheidsverdeling CTG 26 jan 2010,2008/192 (vervolg) Beleid te afwachtend. Arts die voor tweede maal in korte tijd in korte tijd door verpleging gebeld wordt voor ernstig zieke pte die hij nog niet zelf heeft gezien moet of zelf gaan of collega sturen eea klemt te meer nu pte verbleef op de afdeling gynaecologie, waar zelden neurologische ptn liggen. Identieke overweging ten aanzien van ontbreken duidelijke wekinstructie aan verpleging.
Welke trends en lessen? Samenwerking & verantwoordelijkheidsverdeling: - informeer een patiënt over wie behandeling (mogelijk) uitvoert - maak bij samenwerking concrete afspraken over wie waartoe bevoegd en waarvoor verantwoordelijk is - zorg voor duidelijke instructies aan (verplegend) personeel rekeninghoudend met specifieke deskundigheid en ervaring (let op bij vreemde afdeling!) - beleg de regie-functie Zie ook: KNMG Handreiking Verantwoordelijkheidsverdeling bij samenwerking in de zorg
MINDERJARIGEN twee belangrijke thema s: kindermishandeling & meldcode gescheiden ouders en toestemming
MINDERJARIGEN: meldcode RTG Zwolle, 18 november 2010, 148/2009* huisarts: informatie aan RvdK RTG Zwolle, 18 november 2010, 008/2010* verloskundige(n): melding AMK, overleg huisarts en politie - zelfde klaagster - problematische voorgeschiedenis met misbruik in jeugd en aanwijzingen voor geweld in relatie(s) - verschijnt bij verloskundige niet op afspraken, slecht bereikbaar
Minderjarigen: meldcode RTG Zwolle, 10 november 2010 (vervolg) beide hulpverleners melden/verstrekken informatie zonder toestemming te vragen In beide zaken: waarschuwing Identieke overweging tav zo nodig zonder toestemming melden/informatie verstrekken zoals opgenomen in Meldcode:
Minderjarigen: meldcode RTG Zwolle, 10 november 2010 (vervolg) zo nodig zonder toestemming wil niet zeggen dat vragen van toestemming achterwege kan blijven, maar dat het enkele feit dat toestemming niet kan worden verkregen of geweigerd wordt, na zorgvuldige afweging niet aan gegevensverstrekking in de weg hoeft te staan zorgvuldige verslaglegging! informatieverstrekking: feitelijk melding/gegevensverstrekking hoort bij bedreigd kind niet achterwege te blijven, mits dit zorgvuldig gebeurt
Minderjarigen: toestemming RTG Zwolle, 13 januari 2010,001/2010, YG0843* - huisarts - gescheiden ouders gezamenlijk gezag - dochter 7, zoon en dochter 5 - driegesprek ivm seksueel getint gedrag dochters: vader afhoudend tav behandeling - afspraak: huisarts consulteert orthopedagoog - advies: nader onderzoek bij aanhouden gedrag - nadien: consulten met moeder ivm nieuwe signalen
Minderjarigen: toestemming RTG Zwolle, 13 januari 2010,001/2010, YG0843 (vervolg) - geanonimiseerd advies AMK: behandeling in centrum voor psychotrauma, indien geen toestemming ouders melding AMK - huisarts adviseert moeder kinderen zelf aan te melden - na observatie beide dochters volgt behandeling oudste - klacht vader: geen overleg met hem als gezagsdrager
Minderjarigen: toestemming RTG Zwolle, 13 januari 2010,001/2010, YG0843 (vervolg) - huisarts heeft niet zelf verwezen, maar moeder wel geadviseerd en draagt mitsdien verantwoordelijkheid - beide ouders gezag: gezamenlijke toestemming vereist, want geen noodsituatie of niet-ingrijpende behandeling - ondanks begrip voor positie: waarschuwing ivm niet respecteren informatieplicht en toestemmingsvereiste
Minderjarigen: toestemming Te streng? goed hulpverlenerschap (art. 7: 465 lid 4 BW) alternatief advies bij 1 weigerende ouder: vervangende toestemming familierechter
Welke trends en lessen? vermoedens kindermishandeling: Meldcode! tuchtrechter eist zorgvuldige afweging bij melden/informatie zonder toestemming dossiervoering! gescheiden ouders gezamenlijk gezag: tuchtrechter streng tav dubbele toestemming